Prawo ochrony środowiska 9.03.05

Źródła prawa Ochrony Środowiska

Istnieja 2 teorie na temat prawa ochrony środowiska (poś):

I

poś to odrębna gałąź prawa, posiada odrębne zasady, nabrała znaczenia w 2001-ustawa poś. Poś jest oparte na specjalnej regulacji administracyjo-prawnej:

-brak równorzędności stron, jedną ze stron jest organ administracji publicznej, a drugą podmiot administracyjnoprawny (os.fiz, os.praw, jednostka bez osobowości prawnej)

-organ adm kształtuje jednostronnie sytuację prawną 2. strony za pomocą władztwa administracyjnego i może użyć środków egzekucyjnych

-brak możliwości swobodnego kształtowania treści stosunku, prawa i obowiązki wynikają z ustawy

Regulacja adm-prawna:

-wynika z ustawy-prawa i obowiązki wynikacją z regulacji ustawowej

-większość regulacji oparte jest na procedurach adm-prawnych (są tańsze, krótsze, mniej skomplikowane, nie są oparte na zasadach kontradyktoryjności)

W poś są też instytucje:

-prawa cywilnego ramach odpowiedzialności za szkody wyrządzone w środowisku

-prawa karnego-przestępstwa i wykroczenia przeciw środowisku

Swoiste instytucje w poś:

-pozwolenia na korzystanie ze środowiska

-instytucja strefy specjalnej

-fundusze celowe-finansowanie o.ś.

II

Ta teoria twierdzi, że o.ś. wyodrębnia się jako przedmiot regulacji prawnej dla celów dydaktycznych lub praktycznych. Poś jest to system norm postępowania określonych przez prawo, których przedmiotem jest środowisko. Na poś składają się:

-normy prawne o charakterze ustrojowym-określają strukturę organizacyjną aparatu o.ś. , kompetencje, zadania, organy właściwe

-normy prawne procesowe (formalne) zawierają określone przez prawo procedury podejmowane w ramach o.ś.

-normy prawne materialne-określają prawa i obowiązki podmiotów zaangażowanych w prawo o.ś.

Poś jest oparte na regulacjach adm-prawnych, najważniejsze są tu normy ustrojowe

Źródła prawa:

1. w znaczeniu materialnym-jako element, każdy czynnik, który wpływa na tworzenie normy prawnej

2. w znaczeniu formalnym

-źródła poznania prawa

To wszystko to, skąd można dowiedzieć się, jakie normy prawne obowiązują i jaka jest ich treść: Dz.U., media, podręczniki

-źródła prawa wprost

Akty normatywne zawierające przepisy postępowania.

Źródła prawa tworzą system prawa-z założenia spójny: jednolity, zupełny. Może być on zamknięty lub otwarty-o tym decyduje ustawodawca w Konstytucji. W obecnym stanie prawnym źródła prawa są zamknięte.

Źródła prawa powszechnie obowiązującego reguluje Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997r. Zgodnie z art. 87 ust.1 Konstutucji:

Art. 87.

1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

1.Konstytucja

To ustawa zasadnicza regulująca podstawowe kwestie, a jednocześnie najważniejsze, dotyczące m.in. ustroju i funkcjonowania państwa, praw i wolności obywatelskich, kompetencji najważniejszych organów państwa. Przepisy Konstytucji mają charakter norm generalnych i abstrakcyjnych adresowanych do nieokreślonej liczby adresatów. Konstytucja z 1997 r. może być bezpośrednio stosowana w procesie stosowania prawa. Stoi ona na czele hierarchii źródeł prawa polskiego i wszelkie normy zawarte w innych aktach prawnych muszą być zgodne z normami konstytucyjnymi. Nad zgodnościa norm prawnych z Konstytucją czuwa Trybunał Konstytucyjny.

Zasada zrównoważonego rozwoju

Wynika ona z art. 5 Konstytucji, w myśl którego:

Art. 5.

Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

Zrównoważony rozwój-rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu możliwości zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia jak i przyszłych pokoleń. Konstytucja reguluje zasadę ogólnego dostępu do informacji o stanie środowiska.

Prawo wewnętrzne-też występuje w poś:

-nie stanowi katalogu zamkniętego

-ograniczony jest zakres podmiotowy tego prawa

-aktami prawa wewnętrznego związane są wyłącznie podmioty tworzące aparat administracyjny

-forma: zarządzenia, uchwały

Źródła prawa ochrony środowiska:

1. źródła prawa powszechnie obowiązującego

2. akty prawa wewnętrznego (nie mogą być podstawą prawną w stosunku do obywateli)

2.Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Dotyczą o.ś. w sensie globalnym, możemy je podzielić na:

-zawierające normy do bezpośredniego stosowania-nie wymagają wprowadzenie do systemu krajowego i obowiązują wprost od momentu publikacji w Dz.U.

-wymagające wykonania ich w postaci wydania aktów normatywnych (ustaw, rozporządzeń)

Wskazać należy, że źródłem prawa są jedynie umowy ratyfikowane, zgodnie z art.91 ust.1 Konstytucji:

Art. 91.

1.Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

2.Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

3.Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

3.Rozporządzenia z mocą ustawy (w stanach nadzwyczajnych)

4.Ustawy

Zawierają normy generalne i abstrakcyjne

Np. Ustawa o ochronie środowiska, Ustawa o ochronie lasów, K.p.a.

5.Rozporządzenia

Akty wykonawcze w stosunku do ustaw, wymagana jest norma kompetencyjna szczegółowa wynikająca z ustawy, zawiera ona:

-określenie organu właściwego do wykonania rozporządzenia

-określenie ram regulacji / zakresu

-wskazania podstawowych elementów mających się znaleźć w rozporządzeniu

Rozporządzenie są charakterystyczne dla poś i administracyjnego. Cały szereg rozporządzeń zwiera normy techniczne, które nie mają charakteru norm powszechnie obowiązujących, przybierają formę wartości liczbowych, granicznych-ustawodawca określa kiedy norma techniczna staje się normą prawną

6.Akty prawa miejscowego

Są stanowione przez organy jednostek samorządu terytorialnego. Co do zasady organami tymi są organy prawodawcze: rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa. Wyjątkowo prawo miejscowe mogą stanowić organy wykonawcze. Prawo miejscowe może także stanowić wojewoda (np. rozporządzenie w sprawie utworzenia parku krajobrazowego)

Prawo miejscowe charakteryzuje się tym, że kierowane jest do nieokreślonego kręgu adresatów, choć ma ograniczony obszar obowiązywania jedynie do obszary danej jednostki samorządowej. Mimo to prawo miejscowe ma charakter powszechnie obowiązujący. Podobnie jak rozporządzenia, akty prawa miejscowego mogą być stanowione jedynie na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego i tylko w granicach tego upoważnienia.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP)-

uchwała Rady Gminy, która rozstrzyga o przeznaczeniu nieruchomości objętych planem. MPZP ma charakter powszechnie obowiązujący, rozstrzyga na jakie cele nieruchomości mają być przeznaczone, prawo własności może być ograniczone np. utworzenie otuliny parku wokół danej nieruchomości. MPZP musi uwzględniać specjalnie tworzone plany ochrony przyrody na podstawie Ustawy o ochronie przyrody.

7.Źródła prawa o charakterze pomocniczym:

a.zwyczaj (prawo zwyczajowe nie jest źródłem poś) Prawo zwyczajowe-zwyczaj nie może być źródłem prawa w prawie adm ani karnym.

b.poglądy, doktryny

c.orzecznictwo sądów i trybunałów-orzeczenia są uzasadnione, można z nich czerpać wiedzę z zakresu prawa.

Konstytucja nie wymienia ich jako źródła prawa. Ustawodawca ma obowiązek posługiwania się językiem polskim, literackim. Organ administracyjny jeżeli podejmuje działania wobec podmiotu spoza aparatu adm, może przywołać źródła pomocnicze jako uzasadnienie, ale nie jako podstawa prawną.

Wykładnia przepisów prawa

W polskim systemie prawnym istnieje zasada, że w pierwszym rzędzie stosuje się wykładnię gramatyczną tj. z punktu widzenia zawartości leksykalnej. Jeżeli istnieją 2 różne rozwiązania przeciwstawne, wówczas stosuje się wykładnię celowościową (ratio legis), która odwołuje się do celu ustawodawcy konstruującego przepis prawny. Norma prawna jest pochodną przepisu prawnego. Obecnie wzrasta ranga wykładni celowościowej. Niektórzy twierdzą, że w przypadku prawa administracyjnego to ona właśnie ma duże znaczenie. W przypadku UE są to dyrektywy, które również wskazują na cel, ale bez instrumentów, do jego wykonania.

---