10.Ekspresjonizm w malarstwie i jedno przedstawiciela.
Ekspresjonizm w sztuce, kierunek, który rozwinął się w Niemczech w pierwszym 30-leciu XX w. jako sprzeciw wobec naturalistycznej postawy impresjonizmu. Był kierunkiem indywidualistycznym wyrażającym uczucia artysty za wszelką cenę, stąd upodobanie do spontaniczności, emocji i duża rola instynktu oraz poszukiwanie wzorów w sztuce dziecięcej, ludowej i ludów prymitywnych.
Cechy formalne to deformacja, linearyzm, dysonansowe zestawienia kolorystyczne służące spotęgowaniu siły wyrazu - ekspresji. Cel ten osiągano również poprzez częste stosowanie drzeworytu. Prekursorem ruchu był V. van Gogh i J. Ensor a przedstawicielem wczesnej fazy E. Munch.
Ekspresjonizm- to każda sztuka o wzmożonej ekspresji, poruszająca uczuciowo i niepokojąca. Termin ten pojawił się ok. 1882 roku. Ekspresjonizm to cecha wszystkich dzieł plastycznych, cechuje go: upodobanie do spontaniczności ( wyraźne w sztuce ludów prymitywnych oraz w rysunkach dzieci), aprobuje się tu postawę intuicyjną oparta na instynkcie. Natura jest dla ekspresjonistów pretekstem dla indywidualnego przeżycia, a sztuka jest środkiem do wyrażenia indywidualnych emocji (Vincent van Gogh- prekursor ekspresjonizmu XXw., T. Lautrec, Ensor, E. Munch- był to norweski malarz uważany za prekursora ekspresjonizmu razem ze Stringbergirm, St. Przybyszewskim i Dogny- ogromny wpływ na ekspresjonizm niemiecki.
Ekspresjonizm jako kierunek artystyczny w XXw.- ukształtował się na tle narodowym, związany z historią, z sytuacją młodych artystów i pisarzy niemieckich- szczególnie gdy panował nacjonalizm w Niemczech. Kiedy ten konflikt stał się ............., sztuka ekspresjonizmu ekspresjonizmu stała się maniacko- ekspresyjna. Innym przejawem była I wojna światowa i nowa sytuacja w samej Europie. Ekspresjonizm jako ruch artystyczny w Niemczech miał ośrodek w Dreźnie, Berlinie, Monachium. W 1905 roku w Dreźnie powstaje grupa Brucke (most)należą do niej Ernst Ludwik Kirchner, Erich Heckel, Emil Nolde. Do 1913 roku są stowarzyszeniem, które ma jedną wspólną pracownie, uprawiają malarstwo, grafikę ( ulubioną techniką e. jest drzeworyt, ale tez uprawiają akwafortę i litografię), rzeźba w drewnie- odkrywają rzeźbę murzyńską!!! Źródło sztuki-filozofia Nietzhego, literatura Strindberga i Dostojewskiego, niemiecki gotyk, wpływy Muncha i Fowistów- łączy ich podobne podejście do kompozycji, zagadnień kształtowania obrazu- będzie to głównie płaski obraz, kadry płócien będą bliskie, pełne, dające wrażenie rozsadzania ram. E. Nolde- „ W tropikalnym słońcu”, znany drzeworyt to „Prorok”, „Ukrzyżowania”, „Zmartwychwstanie”. Największa indywidualność całej grupy, obrazy bardzo dramatyczne, tematy religijne i erotyczne, często zwulgaryzowane. Po I wojnie światowej jego obrazy znalazły się na wystawie sztuki zdegradowanej, zorganizowanej przez nazistów w 1933-1937. usunięto z muzeum jego wszystkie prace ,a w 1942 do jego pracowni wpadła bomba i zniszczyła cały jego dorobek artystyczny. Kirchner- „ Marcella”, „Dziewczynka z japońską parasolka”, „Scena uliczna”, „Dwie kobiety na ulicy”. Portretował bohemę artystyczną. II grupa ekspresjonistów niemieckich powstała w 1910 roku w Berlinie.. nazwa- Desturm, wydają swoje czasopismo- burza i przy wydawnictwie otworzyli swoja galerie o tej samej nazwie, działająca do 1924r. W środowisku Berlińskim najbardziej reprezentuje się postać Oscara Kokoschi, który tworzy psychologiczne portrety w estetyce ekspresjonizmu ( deformacja), wzbudza on skandal swoją sztuką, Morderca, Nadzieja kobiet- do tego jest jeszcze skandaliczny plakat. Pracował głównie w wydawnictwie i tam redagował swoje prace. Środowisko monachijskie( Ter blałe reiter- błękitny jeździec) 1911r. Grupa międzynarodowa. Najsłynniejszy z tej grupy to Wasyl Kandyński, Franz Marc, Poul Klee. Grupa popierała rozwój wszystkich kierunków sztuki, na wystawach pokazywali prace ekspresjonistów, kubistów , abstrakcjonistów- łączyło ich zerwanie z odtwarzaniem natury, subiektywizm, czerpanie ze sztuki ludowej, dziecięcej, prymitywnej, szukali powiązania z muzyką i literaturą. W ich dziełach jest dużo romantyzmu. Grupa ta kończy działalność wraz z I wojna światową. Franz Marc- małe żółte konie, dziewczyna w czerwieni, niebieski koń. Kandyński- liryka.
EDWARD MUNCH (1863- 1944) - Norweski malarz i grafik, studiował w Oslo i Paryżu gdzie uległ wpływom malarstwa postimpresjonistycznego. Wiele lat spędził w Niemczech Francji i Włoszech, przyjaźnił się z Przybyszewskim, był związany z symbolistami z Point Aven. Po ciężkiej chorobie nerwowej w 1909 osiadł w Norwegii. Tworzył symboliczne kompozycje figuralne zbliżone atmosferą do dzieł A. Strinberga , dając w nich ekspresyjny sposób wyraz obsesją erotycznym, uczuciam samotności, przygnębienia, lęku przed choroba i śmiercią (m.in. „Zazdrość” 1890, „Krzyk” 1893, „Fryz zycia” 3 wersje, „Taniec życia” 1899-1990, „Dziewczęta na moście” 1901r., portrety , pejzaże, projekty dekoracji teatralnych (między innymi Peer Gynta H. Ibsena) i dekoracje ścienne (Uniwersytet w Oslo 1910- 1915), stosował silny kontur, płynną secesyjną linię, zróżnicowany koloryt, z którym wiązał treści symboliczne, po 1909 rozjaśniał paletę. Twórczość Muncha oddziałała bardzo silnie na malarstwo europejskie pocz. XX w. Będąc jednym z głównych źródeł ekspresjonizmu, w Polsce wpływ Muncha zaznaczył się dzięki Przybyszewskiemu w sztuce Młodej Polski.