PRZEMYSŁ- dział gospodarki zajmujący się wydobyciem surowców mineralnych i ich przeróbką oraz przetwarzaniem produktów rolnych i leśnych. Funkcje:
- ekonomiczne
Tworzenie PKB (dochodu narodowego): środki inwestycyjne (fundusz akumulacji) i wytwarzanie środków konsumpcji na zaspokojenie bezpośrednich potrzeb (fundusz spożycia)
Produkcja zbrojeniowa
Pobudzanie rozwoju innych działów gospodarki
- społeczne
Dostarczanie dużej ilości miejsc pracy dla ludności
Wytwarzanie nowej klasy odmiennej świadomości społecznej
Przekształcanie warunków bytu ludności
Podnoszenie kultury technicznej ludzi
Przyspieszenie procesów urbanizacyjnych
- przestrzenne
Przekształcanie środowiska naturalnego
Tworzenie specyficznych form koncentracji terytorialnej rzeczy i zjawisk
Wywołanie potoków ludzi, rzeczy, informacji
CZYNNIKI LOKALIZACJI PRZEMYSŁU:
- przyrodnicze
Surowce: mineralne (np. rudy żelaza) i pochodzenia zwierzęcego i naturalnego
Woda - np. elektrownie cieplne, wodne
Energia - np. huty aluminium
Teren - np. huty, koksownie, rafinerie
Bariery ekologiczne
- społeczno-ekonomiczne
Strategiczno-wojskowe - np. elektrownie
Upodobanie przedsiębiorcy
Społeczne
- techniczno-ekonomiczne
Transport i łączność
Rynek zbytu
Postęp naukowo-techniczny
Korzyści aglomeracji (skupienie przedsiębiorstw na niewielkim obszarze)
Pracownicy (ich liczba, kwalifikacje, wymagania płacowe)
WYSTĘPOWANIE ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMN.
- rejon Zat. Perskiej: Arabia Saudyjska, ZEA, Kuwejt, Irak, Iran
- Afryka Północna: Algieria, Libia
- M. Karaibskie, j. Maracaibo, Wenezuela
- M. Północne i Norweskie, Norwegia
- Zachodnia Syberia (rejon zauralski)
- Azja południowo-wschodnia, wybrzeże chińskie
- Indonezja, Brunei
- Zat. Gwinejska - Nigeria, Angola
- rejon morza Kaspijskiego - Uzbekistan, Kazachstan, Azerbejdżan
- Zat. Meksykańska
- Indie - Niz. Gangesu
WYSTĘPOWANIE WĘGLA KAMIENNEGO
- Chiny - Zagłębia Fushun, Datong, Pekińskie
- Indie - Zagłębie Damodar
- USA - Zagłębia Wewnętrzne Wschodnie i Appalachijskie
- Australia - Zagłębie Newcastle
- RPA - Zagłębie Witwatersrand, port Elizabeth
- Polska - Zagłębie Górnośląskie
- Rosja - Zagłębia Kuźnieckie i Peczorskie
- Wielka Brytania, Niemcy, Francja
WYSTĘPOWANIE WĘGLA BRUNATNEGO
- USA - Dakota Północna
- Polska - Zagłębie Konińskie i Bełchatowskie
- Rosja - Zagłębie Podmoskiewskie
- Niemcy - Zagłębie Łużyckie
- Czechy - Zagłębia Mosteckie i Sokołowskie
ELEKTROWNIE
- opalane węglem
Blisko miejsca wydobycia: Jaworzno, Pole Brzezie, Rybnik
Daleko miejsca wydobycia: Połaniec, Stalowa Wola, Siekierki, Żerom
Brunatnym: Bełchatów, Turoszów, Konin, Adamów
Przepływowo-kaskadowe: Włocławek, Piachów, Solina, Rożów, Niedzica
Szczytowo-pompowe
- gazowe
- inne (wiatrowe i geotermiczne): Bańska na Podlasiu, Pyrzyce; wiatrowe: okolice Poznania i Łeby
5.Odnawialne źródła energi:
b)Ogromnie rzadko wykorzystywana jest energia wiatru i promieniowania słonecznego.W Pyrzycach w 1996 r zbudowano ciepłownię pobierającą do celów grzewczych wody geotermalne.Wody te znajdują się na głębokości 1600m, są bogate w składniki mineralne, a ich temp wynosi 61 st C.
a)spadek wód: Wykorzystanie spadku wód w ogólnym bilansie energetycznym wynosi ok. 2,5%.Plany budowy kaskady Wisły zosatły na razie zaniechane z przyczyn finansowych.Wybudowano jedynie stopień wody pod Włocławkiem. W związku z programem regulacji Wisły planuje się budowę zapory w Ciechocinku
2.Wydobycie i przeróbka metali żelaznych, nieżelaznych i surowców skalnych
a)rudy żelaza. Od XIX w większość rud żelaza przetwarzanych w Polsce pochodzila z importu. Krajowe złoża rudy żelaza to głównie niskiej jakości syderyty, zawierające ok. 30% Fe.Eksploatacja tych złóż zlokalizowana była w :
-Staropolskim Okregu Przemysłowym (w Końskich i Starachowicach).
- w wojewodztwie śląskim(Częstochowa,Kłobuck) oraz Łódzkim (Łęczyca)-złoża te zostały wyczerpane
Obecnie Polska nie wydobywa rud żelaza.Złoża wysokoprocentowych manganowych ruż żelaza, zawierające także metale rzadkie występują na Pojezierzu Suwalskim, niemogą być eksploatowane ze względu na głębokość ich zalegania(koszty eksploatacji) i potrzebę ochrony środowiska przyrodniczego tego regionu. Z tych względów Polska jest zmuszona importować rudy żelaza głównie ze Szwecji (Kiruna) i Ukrainy (Krzywy Róg)
b)rudy miedzi: Zasoby rudy miedzi w Zagłebiu Lubińskim oceniane są na ok. 55 lat wydobycia przy założeniu, ze w ciągu najblizszych lat zostaną opracowane nowe technologie pozwalające na eksploatację złóż z głębokości ponad 1200m(obecne wydobycia sięgają ok. 800-1000 m).Zagłebie Lubińsko-Głogowskie należy do największych w Europie. Znajdują się tam 4 kopalnie:Lublin,Polkowice,Rudna,Sierszowice.Zagłębia miedziowe w Polsce starszej generacji znajdują się na linii Bolesławiec-Złotoryja(Przedgórze Sudecki) oraz w Górach Świętokrzyskich.Rudy miedzi zawierają znaczne domieszki innych metali, w tym głównie srebra,ołowiu,cynku,nikielu,molibdenu,kobaltu,wanadu i selenu.
c)rudy cynku i ołowiu występują na Wyżynie Śląskiej w rejonie Olkusza,Bytomia,Piekar Śląskich i Trzebini.Złoża zalegają na niewielkich głebokościach 60-400m,w postaci gniazd.Obecnie czynnych jest 5 kopalni eksploatujących rudę cynkowo-ołowiową. Obok tych metali występuje również srebro i kadm.
d)przemysł wapienniczy- rejon kielecki i opolski,również województwo Katowickie, bielskie,krakowskie oraz Bydgoskie.
Azjatyckie tygrysy - pierwotnie popularna nazwa czterech wschodnioazjatyckich państw: Korei Południowej, Tajwanu, Singapuru i Hongkongu, których wspólną cechą był szybki wzrost PKB (rzędu od kilku do kilkunastu procent rocznie) w latach 1960-1995. Później termin ten został poszerzony o kolejne wschodnioazjatyckie kraje (Malezja, Tajlandia, Chiny, Filipiny, Wietnam, Indonezja i Makau), które weszły na podobną ścieżkę rozwoju pod koniec lat 80. i na początku lat 90. XX w.
głównymi czynnikami ich sukcesu były:
• wysoki etos pracy, początkowo niskie płace i małe wymagania bytowe ludności,
• startowanie z bardzo niskiego pułapu poziomu życia,
• położenie geopolityczne umożliwiające łatwy dostęp do rynków zbytów krajów rozwiniętych,
• otwarcie na kapitał inwestycyjny przy jednoczesnej ochronie własnego rynku wewnętrznego.
• Gospodarki azjatyckich tygrysów (oprócz Chin) przeżyły silne spowolnienie wzrostu i w paru przy padkach nawet załamanie w latach 1996-2000. Szczególnie zły był przełom roku 1997 i 1998, kiedy to wybuchł tzw. azjatycki kryzys finansowy.