GEOGRAFIA PRZEMYSŁU

Geografia przemysłu - zajmuje się badaniem lokalizacji i rozmieszczenia przemysłu.

*lokalizacja - odnosi się do jednego obiektu (np. fabryka, siedziba przedsiębiorstwa)

*rozmieszczenie - dotyczy badania relacji (odległości między obiektami, powiązania między obiektami), między większą liczbą obiektów.

O przyczynie mówimy wtedy, kiedy jakiś obiekt lub bodziec działa na inny obiekt i wywołuje ten sam skutek - mówimy wtedy o zależności deterministycznej(w naukach społecznych i ekonomicznych nie zachodzi)

Czynnik jest to obiekt lub bodziec działający na inny obiekt wywołujący skutek, który zachodzi z pewnym prawdopodobieństwem - mówimy o zależności stochastycznej(występuje w naukach społecznych i ekonomicznych)

Teoria lokalizacji przemysłu:

- każda teoria ma pewne założenia (przesłanki, uproszczenia)

Alfred Weber opublikował w 1908r. teorię lokalizacji przemysłu. Założenie:

- przestrzeń, w której działa zakład przemysłowy jest homogeniczna (jednorodna)

- zakład korzysta z jednego środka transportu;

- koszty transportu są funkcją (prostoliniową) wagi i odległości (są wprost proporcjonalne do wagi i odległości);

- brak przemieszczenia siły roboczej;

- zakład produkuje jeden wyrób;

- zakład korzysta z jednego lub dwóch źródeł surowca;

- celem producenta jest minimalizacja kosztów produkcji;

Z = C - K

zysk = cena - koszty

*Weber założył, że popyt jest stały na całym obszarze;

Weber zdefiniował czynnik lokalizacji - jest to korzyść wynikająca z umiejscowienia fabryki/obiektu w określonym punkcie.

Aby jakiś element kosztów był czynnikiem lokalizacji musi być zróżnicowany przestrzennie.

Czynniki lokalizacji przemysłu wyróżnione przez Webera:

- czynnik transportu

- czynnik pracy

- czynnik aglomeracji i deglomeracji (skupienia i rozproszenia)

Czynnik transportu:

Potrzebne było określenie orientacji lokalizacyjnych:

- orientacja surowcowa - zakład przetwórczy występuje w miejscu występowania surowca

- orientacja rynkowa - zakład występuje w miejscu występowania rynku zbytu

Weber uznał, że na podstawie czynnika transportu najlepiej objaśnić lokalizację zakładu przemysłowego.

Klasyfikacja surowcowa wg Webera:

a) Z punktu widzenia częstotliwości występowania w przestrzeni:

- ubiquitety - występujące powszechnie, równa cena;

- surowce zlokalizowane - występujące tylko w pewnych miejscach w przestrzenia, różna cena;

b) Z punktu widzenia udziału w produkcie:

- surowce czyste - w całości wchodzą swoją masą do produktu, nie ma odpadów;

- tracące na wadze - część wchodzi w skład produktów, część to odpad

Indeks materiałowy (wskaźnik materiałowy) - stosunek wagi surowca do wagi produktu powstałego z tego surowca.

Im = S/P

I. Jeden surowiec, jeden produkt:

1. ubiquitet - zakład zlokalizowany w rynku zbytu, brak kosztów transportu, orientacja rynkowa;

2. surowiec czysty - nie ma różnicy wag, albo orientacja rynkowa albo orientacja surowcowa;

3. jeden surowiec tracący na wadze - orientacja surowcowa, mniejsza waga przewożonego surowca;

S = 90

I_m = 6

P = 15 L_S = 15

L_R = 90

II. Dwa surowce, jeden produkt:

S₁ = 80 S₂ = 90

Im₁ = 4 Im₂ = 9

P = 30 → P = P₁ = P₂ → 30 = 20 + 10

Określenie trójkąta wagowego przy surowcach tracących na wadze:

I. L_S1 = 120

II. L_S2 = 110

III. L_R = 170

Wniosek: najkorzystniejsza lokalizacja surowcowa przy surowcu 2

Określenie trójkąta wagowego dla dwóch surowców czystycz:

S₁ = 110

P = 180

S₂ = 70

I. L_S1 = 250

II. L_S2 = 290

III. L_R = 180

Wniosek: najkorzystniejsza orientacja rynkowa.

Czynnik pracy:

Czynnik, który może przesunąć lokalizacje z punktu minimalnych kosztów transportu do innego punktu w przestrzeni.

K_PrM_T = 80 + 60 = 140

T Rob

K_PrA = 90 + 45 = 135

Wniosek: opłaca się przesunąć zakład produkcyjny do punktu A.

K_PrB = 95 + 35 = 130

Wniosek: punkt B jest korzystniejszy ekonomicznie od punktu A.

Przesuniecie lokalizacji z punktu M_T do innego punktu następuje wtedy, gdy wzrost kosztów transportu wynikający z tego przesunięcia jest niższy od obniżki kosztów pracy w punkcie przełożonym poza punktem M_T.

Czynnik aglomeracji i deglomeracji (skupienia i rozproszenia):

Deglomeracja - korzyść wynikająca z rozproszenia przemysłu

Aglomeracja - korzyść wynikająca z koncentracji przemysłu:

- możliwość korzystania z istniejącej infrastruktury

- możliwość współpracy między zakładami

- możliwość z korzystania z odpadów innych zakładów, które są surowcem dla innego zakładu

- pojawienie się innych zakładów, które mają swój popyt

- możliwość korzystania z siły roboczej

- problem określenia wymiaru ekonomicznego tej korzyści

R

S₂

90

30

S₁

R

30

80

S₂

S₁

R

90

80

S₂

S₁

R

70

180

S₂

S₁

R

180

110

S₂

S₁

R

70

110

S₂

S₁

R

M_T

A

B

---