MATURA 2006 r.
PROPOZYCJE TEMATÓW NA USTNY EGZAMIN MATURALNY
Opracowano 15 marca 2005 r.
mgr Monika Kurowska
mgr Małgorzata Sapanowska
mgr Dorota Spychała
mgr Sławomira Wójcik
DZIAŁ I: LITERATURA
Lęki cywilizacyjne we współczesnej poezji. Odwołując się do dowolnie wybranych utworów, omów ich podłoże, obraz i próby przezwyciężenia.
„Młodość ma swoje prawa, których rozum nie pojmuje” Zaprezentuj młodych-szalonych w wybranych utworach literackich i oceń ich postawy.
Sojusz człowieka z przyrodą w literaturze. Przedstaw, odwołując się do wybranych utworów.
Różne sposoby kreowania obrazu przyrody. Omów temat na wybranych przykładach literackich.
Kreacje postaci Żydów w literaturze polskiej. Omów, sięgając do utworów różnych epok.
Portrety Niemców i Żydów na kartach wybranych utworów literatury polskiej. Przedstaw, wykorzystując odpowiednie przykłady.
Artysta jako bohater literacki. Omów na wybranych przykładach.
Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza. Omów na wybranym przykładzie.
Łódź w literaturze. Na wybranych przykładach przedstaw sposoby kreowania miasta i ich funkcje.
Przedstaw motyw „ EXEGI MONUMENTUM” w twórczości Horacego i jego reinterpretacje w utworach polskich poetów różnych epok.
„ Dlaczego zdaje nam się,
że wiedza tkwi w cierpieniu
a nie w radości
może to błąd perspektywy” ( Anna Kamieńska) Odwieczne pragnienie szczęścia a trudna umiejętność znoszenia cierpienia jako często występujący motyw literacki. Omawiając go na wybranych przykładach, przedstaw własne refleksje.
„ Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko” ( A. Mickiewicz)
Przedstaw oświecenie i romantyzm jako epoki opozycyjne ujętej estetyki i etyki. Która z nich jest Ci bliższa? Uzasadnij swój sąd.
„Jestem Polakiem doprowadzonym do ostateczności przez Historię” (Witold Gombrowicz) Przedstaw i oceń różne spojrzenia na „ istotę narodu polskiego” w literaturze polskiej.
Marzyciele i ich dramat niespełnienia. Omów w oparciu o wybrane utwory z literatury polskiej i obcej.
„ Utrzymuję: że Polacy obecni, to jest od lat przeszło 100, umieją bić się, toczyć bitwy - ale nie umieją walczyć” (C. K. Norwid)
Przedstaw i oceń problem „ walki zbrojnej” w wybranych utworach literackich.
Czy człowiek jest istotą, w której mocniejszy jest pierwiastek ducha czy siła biologiczna instynktów? Rozpatrz problem w odniesieniu do postaw bohaterów wykreowanych w literaturze różnych epok.
Arkadia, raj, „ wyspy szczęśliwe”. Przedstaw obrazy krainy szczęścia w utworach różnych epok literackich i określ pełnioną przez nie funkcję.
Świat wartości człowieka średniowiecznego i renesansowego. Omów, odwołując się do dowolnych przykładów literackich
„ Kraj lat dziecinnych, on zawsze zostanie święty i czysty, jak pierwsze kochanie” (Adam Mickiewicz)
Przedstaw obrazy kraju lat dziecinnych i określ pełnioną przez nie funkcję.
Współczesna proza i poezja wobec totalitarnych zagrożeń w obronie ludzkiej godności. Omów temat w oparciu o wybrane utwory.
Wykorzystanie motywów śpiewu i tańca w literaturze polskiej różnych epok - omów na podstawie wybranych utworów.
„Śmiejąc się, powiedzieć prawdę i nauczyć” . Omów, jak twórcy realizowali to literackie przesłanie.
Omów temat: „Polska i Polacy w widzeniu romantyków i twórców XX-lecia międzywojennego” (na wybranych przykładach).
Różnie rozumiana rola pisarza i funkcje literatury emigracyjnej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach z XIX i XX wieku.
Polska proza współczesna w poszukiwaniu bohatera epoki. Omów temat na wybranych przykładach.
Kostium historyczny jako sposób mówienia o problemach Polaków. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów.
Science fiction a fantasy. Odwołując się do wybranych przykładów literatury fantastycznej, zaprezentuj podobieństwa i różnice w kreacji świata przedstawionego obu odmian gatunkowych.
Motywy szekspirowskie w polskiej literaturze romantycznej i ich funkcja. Omów na wybranych przykładach.
Obrazy miasta w literaturze XIX i XX wieku. Porównaj sposób kreowania przestrzeni w wybranych utworach.
Droga bohatera literackiego od wyboru wartości do ich urzeczywistnienia. Rozważ decyzje i przedstaw losy wybranych postaci literackich.
W jaki sposób literatura XIX i XX wieku tworzy i demaskuje mity narodowe? Omów problem, odwołując się do dowolnych utworów.
Dramat jednostki wpisanej w koło historii. W oparciu o dowolne teksty literackie omów wpływ wydarzeń historycznych na biografię bohaterów.
Dwa oblicza XX-wiecznego totalitaryzmu w utworach wybranych poetów, prozaików i dramatopisarzy. Przedstaw temat w oparciu o dowolne przykłady.
Obraz polskiego dworu w wybranych utworach polskich pisarzy XX wieku. Zaprezentuj problem, odwołując się do kilku przykładów literackich.
Tytuł, motto, ostatnia scena jako klucze do interpretacji dzieła. Omów na wybranych przykładach.
Literackie rozmowy z Bogiem. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów literackich.
„(...) większą mi rozkoszą podróż niż przybycie” (Leopold Staff) Różne motywy wędrówki w tekstach kultury. Omów na wybranych przykładach i porównaj.
Szaleni i rozważni - dwa sposoby kreowania bohatera w literaturze na przestrzeni dziejów. Omów problem, odwołując się do wybranych przykładów.
Różne sposoby funkcjonowania motywu winy i kary w literaturze. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów.
Przemiana wewnętrzna bohatera. Rozważ problem odwołując się do wybranych przykładów z literatury polskiej.
Rodzice i dzieci w utworach literackich różnych epok. Na wybranych przykładach przedstaw związki uczuciowe i konflikty postaw.
Dawid H. Lawrence twierdził, że cała wielka literatura opowiada o moralności. Odwołując się do wybranych utworów, potwierdź ten pogląd lub podejmij z nim polemikę.
Wojna widziana oczami twórców literatury światowej. Rozważ problem, odwołując się do wybranych przykładów.
Dwa światy - porównaj twórczość dwóch dowolnie wybranych pisarzy współczesnych.
Wyjaśnij fenomen popularności utworów Paulo Coelho.
Współbrzmi, zachwyca, przeraża... Jaką rolę spełnia pejzaż w literaturze? Omów problem, wykorzystując odpowiednie utwory.
Odbicie współczesnej rzeczywistości w powieściach Katarzyny Grocholi. Przedstaw zagadnienie w oparciu o wybrane teksty.
Spór Młodych ze Starymi. Omów zagadnienie na wybranych przykładach z różnych epok.
Różne ujęcia tematyki miłosnej w literaturze polskiej i obcej. Omów analogie i kontrasty.
Motywy horacjańskie w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
Odwołując się do literatury różnych epok, pokaż, że miłość może być w ludzkim życiu siłą budującą i niszczącą.
Starożytna kultura grecka i rzymska jako źródło inspiracji
w twórczości klasyków i neoklasyków. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Literatura a polityka. Na wybranych przykładach omów, w jaki sposób pisarze reagowali na bieżące wydarzenia.
Motyw Stabat Mater Dolorosa w literaturze polskiej. Przedstaw na wybranych przykładach.
Motywy antyczne w poezji twórców XX wieku. Omów na wybranych przykładach.
Określ funkcje parodii i groteski w wybranych utworach literackich.
Praca - przymus czy sposób samorealizacji. Rozważ problem na podstawie wybranych utworów literackich.
Pytanie o sens cierpienia w literaturze polskiej i obcej. Omów na wybranych przykładach.
Przedstaw różnorodne ujęcia motywu dworku szlacheckiego w literaturze polskiej.
Porównaj sposób przedstawienia losu wybitnych ludzi w wybranych utworach Juliusza Słowackiego i Cypriana Kamila Norwida.
Bohaterowie literaccy różnych epok w poszukiwaniu szczęścia. Rozważ na wybranych przykładach.
Wielkie karty naszej historii utrwalone w różnych formach zapisu literackiego (np. kronika, epos, pieśń patriotyczna itp.). Zaprezentuj na wybranych przykładach.
Literatura faktu. Zanalizuj i zinterpretuj to zjawisko kulturowe XX wieku na wybranych przykładach.
Twój kandydat do literackiej Nagrody Nobla. Przedstaw sylwetkę artystyczną i umotywuj wybór twórcy.
Literackie portrety matek. Omów na przykładach utworów z różnych epok.
Różne spojrzenia na wieś i jej problemy. Omów zagadnienie na podstawie wybranych utworach literatury polskiej.
Człowiek wolny i zniewolony. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach literackich XX w.
Różne ujęcia motywu pielgrzyma w literaturze polskiej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Na podstawie wybranych przykładów omów funkcje literackich powrotów do „kraju lat dziecinnych”.
Literatura i sen. Omów wybrane przykłady zastosowania konwencji onirycznej w literaturze.
Stolica i prowincja w literaturze różnych epok. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Dlaczego się nie pobrali? Małżeństwo jako niezrealizowana możliwość w ujęciu pisarzy różnych epok. Omów temat, opierając się na wybranych przykładach.
Literackie portrety polskiego inteligenta. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
W świetle wybranych utworów literatury staropolskiej omów zagadnienie powinności człowieka i obywatela.
Przedstaw najciekawsze portrety kobiet w znanych dziełach literackich różnych epok i uzasadnij swój wybór.
Inspiracje biblijne w literaturze współczesnej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Mity polskiego romantyzmu - ich konsekwencje, akceptacje i polemiki u Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa, Stefana Żeromskiego. Omów problem na podstawie wybranych utworów.
Sposoby kreowania czasu i przestrzeni w twórczości Olgi Tokarczuk. Przedstaw temat w oparciu o wybrane utwory.
Motyw diabła i paktu z nim w literaturze wybranych epok. Zaprezentuj temat, wykorzystując odpowiednie teksty.
Motyw buntu - jego źródła i sens. Przedstaw różne ujęcia tego motywu.
Młodzi wobec wyzwań swoich czasów. Przedstaw i oceń różne postawy młodego pokolenia, odwołując się do literatury wybranych epok.
Konflikt pokoleń - problem obecny w literaturze XIX i XX w. Omów temat na wybranych przykładach.
Miasto jako współbohater utworów literackich. Omów temat opierając się na twórczości wybranych pisarzy (np. Prusa, Reymonta, Żeromskiego, Dostojewskiego, Dickensa, Balzaka czy Bułhakowa).
Totalitaryzm „chorobą XX w.”. Rozważ temat, opierając się na wybranych utworach literackich.
Groteska jako współczesny sposób kreowania obrazu świata. Omów temat opierając się na utworach Kafki, Orwella, Różewicza i Mrożka.
Żartem i serio o wadach Polaków w wybranych utworach literackich. Zanalizuj różne sposoby widzenia bohaterów i rzeczywistości.
Motywy franciszkańskie w literaturze wybranych epok. Omów na wybranych przykładach.
Motyw gór i jego funkcje w literaturze różnych epok. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych utworów.
Folklor jako inspiracja pisarzy w różnych epokach. Omów na wybranych przykładach.
Scharakteryzuj parenetyczny model bohatera w literaturze wybranych epok. Oceń aktualność we współczesnym świecie.
Zaprezentuj różne obrazy rewolucji, odwołując się do wybranych utworów literackich.
Mity narodowe w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
Paraboliczność, realizm, surrealizm - różne obrazy miasta. Przedstaw zagadnienie, wykorzystując odpowiednie utwory literatury XIXw. i XX w..
Portrety indywidualistów w literaturze. Omów temat na wybranych przykładach.
Portret zbrodniarza w literaturze różnych epok. Omów temat, odwołując się do wybranych tekstów.
Polski dwór - od sielanki do groteski. Przedstaw różne ujęcia tematu w literaturze.
Katastroficzne wizje świata w literaturze XX wieku. Omów na wybranych tekstach.
Motyw przyjaźni w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
Groteskowy obraz świata w literaturze XX wieku. Omów na wybranych przykładach.
100. Jak proza współczesna utrwala obraz XX wieku? Rozważ problem na wybranych przykładach literackich.
101. „Do Europy? - Tak, ale tylko z naszymi zmarłymi”. Rozważ sąd Marii Janion i przywołaj te utwory, które stanowiąc dziedzictwo przeszłości, kształtują poczucie narodowej tożsamości Polaków.
102. Przedstaw wędrówkę jako metaforę ludzkiego losu i jej literackie ujęcia w wybranych utworach.
103. Nurt franciszkański w twórczości wybranych pisarzy. Omów na wybranych przykładach.
104. Żart, śmiech, satyra, groteska jako wyraz dezaprobaty wobec istniejącej rzeczywistości. Omów na wybranych przykładach literackich.
105. „Jest zawsze miejsce na nadzieję...” (G. Herling-Grudziński). Zaprezentuj utwory literackie, w których odnalazłeś motyw nadziei i wiary w sens pokonywania trudności.
Rozważ, o ile historia naszego narodu wpłynęła na tematykę utworów literackich wybranych epok.
Dyskusje i polemiki, a także waśnie i kłótnie - wskaż, jaką pełnią funkcję w utworach literackich różnych epok.
"Wieś nie jest prosta jakby się zdawało" (Stefan Żeromski) - odwołując się do wybranych przykładów, przedstaw różne sposoby widzenia wsi w literaturze.
Camus twierdził, że samo wdzieranie się na szczyt wystarczy,
by wypełnić serce człowieka. Wybierz i zaprezentuj tych bohaterów literackich, którzy podjęli trud zmagania się z losem.
Przyjmując punkt widzenia wybranych bohaterów literackich, odpowiedz na pytanie poety Kazimierza Przerwy Tetmajera: "Cóż jest prócz sławy, co warte?".
Codzienność - fascynująca czy przytłaczająca? Przedstaw swój sąd na ten temat, odwołując się do wybranych utworów literackich.
Tragizm człowieka uwikłanego w swój czas historyczny - rozważ temat na podstawie literatury współczesnej.
Wpływ wojny na psychikę człowieka. Podaj przykłady, odwołując się do wybranych utworów.
Literacki obraz dążeń Polaków do wolności i ich marzeń o niepodległej Ojczyźnie. Przedstaw temat, sięgając do konkretnych przykładów literackich.
Wolna i zniewolona, w marzeniach i w rzeczywistości, ale zawsze Polska. Przedstaw funkcjonowanie motywu ojczyzny w wybranych utworach literackich.
Świat ludowych wierzeń i wartości oraz jego rola w literaturze. Omów na przykładzie wybranych tekstów literackich.
„Legenda to skarb i siła, często potężniejsza niż rzeczywistość”(Stanisław Witkiewicz) Na podstawie wybranych przykładów przedstaw inspirującą rolę legendy w polskim dorobku literackim.
Współczesne baśnie wobec tradycji gatunku. Dokonaj porównania, odwołując się do znanych Ci baśni i twórczości J. Tolkiena, A. Sapkowskiego, J. Rowling lub innych wybranych utworów.
Przedstaw i omów związki między myślą filozoficzną wybranej epoki a twórczością literacką tej epoki.
Polak - mieszkaniec Europy czy zaścianka? Omów, odwołując się do literatury.
W jakim stopniu dzienniki i listy wielkich twórców sztuki wpływają na sposób odczytania ich dzieł? Omów na wybranych przykładach.
Pieśni i hymny narodowe i ich rola w życiu narodu. Odwołaj się do wybranych przykładów.
Tekst poboczny w dramacie. Określ i porównaj funkcje didaskaliów w wybranych dramatach różnych epok.
Mistrzowie i uczniowie wśród twórców literatury. Przedstaw, ujawniające się w dziełach, związki między ich twórczością.
Twórczość Jana Kochanowskiego w tradycji literackiej późniejszych epok. Rozwiń temat na przykładzie wybranych utworów.
Artysta jako bohater literacki. Omów na wybranych przykładach.
Polacy w satyrze i karykaturze literackiej. Przedstaw sposoby kreowania portretów i ich funkcje
Etos rycerza średniowiecznego w literaturze i filmie. Przedstaw na wybranych przykładach.
Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci literackich. Przedstaw na wybranych przykładach.
Motyw samobójcy w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach.
Dekalog bohaterów Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Rozwiń temat na wybranych przykładach.
"Buntuję się więc jestem." [A. Camus]. Którzy z bohaterów literackich mogliby obrać te słowa za credo życiowe? Omów na wybranych przykładach.
Fatum czy wolna wola? Twoje refleksje nad ludzkim losem po lekturze wybranych tekstów literackich.
Portrety zdrajców w literaturze. Przedstaw, wykorzystując dowolne argumenty.
Człowiek w godzinie próby. Jakie postawy zachowań prezentuje literatura? Omów na dowolnych przykładach.
"Nie mam nadziei / trochę żalu" [Z. Herbert]. Portrety ludzi przegranych w literaturze. Przedstaw na dowolnych przykładach.
Literackie historie niedopowiedziane do końca. Przywołaj te utwory, które Cię zainspirowały do rozważań o pełniejszym lub innym zakończeniu zdarzeń.
Którzy z bohaterów literackich zasługują na podziw, litość, pogardę? Uzasadnij swój sąd.
DZIAŁ II: ZWIĄZEK LITERATURY Z INNYMI SZTUKAMI
Miłość jako źródło inspiracji. Zaprezentuj genezę wybranych utworów literackich i dzieł sztuki, powstałych pod wpływem szczęśliwej lub nieszczęśliwej miłości
Śmierć odwiecznym tematem literatury i sztuki. Zaprezentuj obraz śmierci w wybranych tekstach literackich i dziełach różnych epok.
Góry jako inspiracja twórców literatury i sztuki. Omów na wybranych przykładach.
Przyroda w literaturze i innych rodzajach sztuki. Zanalizuj „obrazy” na wybranych przykładach, porównując różne środki ekspresji zastosowane przez artystów.
Motyw Sądu Ostatecznego w wybranych utworach literackich i dziełach sztuki. Przedstawiając, sięgnij do przykładów z różnych epok.
Literatura romantyczna na deskach teatrów współczesnych. Przedstaw i oceń, odwołując się do wybranych przykładów.
Rozważania współczesnych wielkich moralistów o naturze ludzkiej. Prezentując, odwołaj się do wybranych przykładów literackich i filmowych.
„Romeo i Julia” Williama Szekspira i jego adaptacje. Omów i oceń sposoby interpretowania dramatu klasycznego przez reżyserów.
Omów i oceń różne przykłady adaptacji filmowych dramatów Williama Szekspira.
„ Los człowieka jest zawieszony między sprzecznościami, w tej sferze realizują się antynomie duszy i ciała, wieczności i przemijania” (Cz. Hernas). Wykaż, opierając się na wybranych przykładach, że niepokoje metafizyczne są obecne w literaturze i innych rodzajach sztuki barokowej.
„Tam nasz początek” (Cz. Miłosz) Wykaż, analizując wybrane przykłady z różnych dziedzin sztuki, że antyk jest źródłem kultury europejskiej.
Doświadczenia historyczne narodu polskiego i ich wpływ na kulturę polską. Szansa czy bariera w wejściu do kultury światowej? Omów problem, sięgając do utworów literackich i innych tekstów kultury.
Absurd jako kategoria estetyczna w sztuce XX wieku. Przedstaw wybrane przykłady literackie oraz dzieła sztuki i omów je.
„Biada artystom, na których nikt nie pluje” ( Lope de Vega). Zaprezentuj różnie odbierane dzieła sztuki i oceń swój stosunek do nich.
Sposób widzenia świata porażonego wojną w tekstach literackich i różnych dziełach sztuki. Rozważ na wybranych przykładach.
„Hiob naszych czasów” - obraz holocaustu w literaturze współczesnej i w filmie. Omów na wybranych przykładach.
Różne ujęcia motywu Stabat Mater w literaturze i sztuce. Odwołaj się do wybranych przykładów.
Omów motyw Stabat Mater w poezji i sztuce średniowiecza.
Funkcje alegorii w literaturze i sztuce średniowiecza. Omów na wybranych przykładach.
Teatr i film wobec literatury. Które z poznanych przez Ciebie adaptacji i ekranizacji utworów literackich wzbogaciły Twój odbiór literatury i dlaczego? Omów, odwołując się do wybranych przykładów.
Wzniosły czy haniebny obraz rewolucji w wybranych dziełach sztuki. Daje nadzieję czy ostrzega? Rozważania na podstawie wybranych utworów literackich i innych dzieł.
Miasto - symbol postępu czy degradacji. Jak do problemu odnoszą się twórcy literatury i innych dziedzin sztuki?
Od naśladownictwa rzeczywistości do deformacji. Które konwencje w literaturze i sztuce odpowiadają Ci najbardziej i dlaczego? Omów na wybranych przykładach.
Inspiracje biblijne w wybranych tekstach literackich i dziełach sztuki. Omów w oparciu o wybrane przykłady.
Przedstaw problemy współczesnej młodzieży w wybranych utworach literackich i filmowych.
Jakie teksty literackie i dzieła sztuki zaliczyłabyś do kanonu kultury współczesnego Europejczyka. Uzasadnij swoje zdanie.
Mistrzowie pędzla i pióra wobec narodowych stereotypów. Rozważ problem na podstawie wybranych dzieł literackich i malarskich.
Groteska jako sposób demaskacji rzeczywistości w literaturze, malarstwie i filmie. Omów na dowolnych przykładach.
Powołując się na kilka utworów adaptowanych na ekran, uzasadnij, co zyskuje, a co traci dzieło literackie po przełożeniu na język filmu.
Realizm, symbolizm, naturalizm i groteska. Czemu służą tak różne sposoby przedstawienia rzeczywistości w literaturze i sztuce? Omów na wybranych przykładach
Poddając analizie różne teksty literackie i ich teatralne inscenizacje, zaprezentuj swoje stanowisko w dyskusji o roli pozajęzykowych tworzyw sztuki teatralnej.
Realizm w literaturze pozytywizmu i malarstwie epoki. Wykaż podobieństwo tematów sposób ujęcia, tendencyjność.
Naturalizm w literaturze i sztuce. Omów i oceń pod kątem tematyki i sposobu ujęcia.
Adaptacja filmowa - sojusznikiem czy konkurentem literatury. Uzasadnij swój sąd w oparciu o dowolne dzieła.
Symbolizm - sposób kreowania rzeczywistości w literaturze i sztuce Młodej Polski. Omów na wybranych przykładach.
Człowiek i władza. Jaką funkcję pełnią utwory literackie i filmowe, przedstawiające to zagadnienie. Omów na wybranych przykładach.
Rozważ na wybranych przykładach, jak literatura XX wieku komentuje działa sztuki.
Różnorodne ujęcia motywu pożegnania w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych przykładach.
Wieś w wybranych utworach literackich i malarskich. Ukaż różne sposoby artystycznej prezentacji.
Wojna jako romantyczna legenda, wojna jako porażająca prawda... Zaprezentuj różne spojrzenia na wojnę w wybranych tekstach kultury (literatura, malarstwo, film, piosenka...)
Labirynt jako motyw dzieła sztuki. Prześledź na wybranych przykładach literackich, malarskich, filmowych i rozważ przyczyny popularności motywu.
„Było cymbalistów wielu, ale żaden nie śmiał zagrać przy Jankielu” (Adam Mickiewicz)
Jak i po co twórcy literatury przedstawiają w tekście muzykę? Omów na wybranych przykładach.
Rola adaptacji filmowych w popularyzowaniu literatury. Omów problem na wybranych przykładach.
Różne ujęcia motywu cierpiącej matki w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
Omów motyw gór w liryce i malarstwie polskiego modernizmu. Odwołaj się do istniejących wówczas konwencji artystycznych.
Intrygujące portrety kobiet w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych przykładach.
Symbol i jego rola w wybranych dziełach literackich i malarskich. Objaśnij funkcję symbolu na wybranych przykładach.
Sposób kreowania postaci historycznych w literaturze i sztuce polskiej. Dokonaj analizy i interpretacji wybranych przykładów.
Przedstaw obraz Łodzi w literaturze i filmie. Odwołaj się do wybranych przykładów.
Folklor jako źródło inspiracji twórców literatury i innych dziedzin sztuki. Zanalizuj wybrane przykłady.
Motyw powstań narodowych w literaturze i malarstwie różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
Artystyczne interpretacje apokaliptycznej wizji świata w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł.
Impresjonizm w malarstwie i poezji. Omów na wybranych przykładach.
Omów symboliczny sposób kreowania rzeczywistości w dziełach filmowych A. Wajdy. Przy prezentacji wykorzystaj adaptacje utworów literackich.
Zaprezentuj techniki impresjonistyczne w literaturze i malarstwie. Porównaj środki artystyczne.
Kobiety fatalne, muzy i kochanki w literaturze i sztuce wybranych epok. Przedstaw sposób ich kreacji.
Sposób realizacji scen batalistycznych w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach.
Turpizm w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych dzieł
Barokowe inspiracje w poezji Stanisława Grochowiaka. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Porównaj artystyczne interpretacje motywu powstania styczniowego w wybranych dziełach.
Motyw tańca w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Na wybranych przykładach ukaż wpływ impresjonizmu na literaturę Młodej Polski.
Dramaty Szekspira i ich filmowe realizacje. Dokonaj analizy porównawczej.
Różnorodne ujęcie motywu śmierci w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
Rola natury w literaturze i malarstwie romantyzmu. Omów na wybranych przykładach.
Koncepcja „nowego teatru” i jej sceniczne realizacje. Omów na wybranych przykładach.
Portret pokolenia Kolumbów w literaturze i filmie. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Powieść historyczna i jej filmowa adaptacja. Omów na wybranych przykładach.
Reklama jako dzieło sztuki. Zaprezentuj temat na wybranych przykładach.
Bunt młodych we współczesnej literaturze i muzyce. Omów na dowolnych przykładach.
Na czym polega - Twoim zdaniem - siła oddziaływania teatru? Rozważ temat, odwołując się do wybranych dramatów czy ich inscenizacji.
Josif Brodski twierdzi, że "przeznaczeniem dzieła sztuki zawsze jest przetrwać swego twórcę". Omawiając wybrane przykłady literackie i inne dzieła powstałe do końca XIX wieku, wykaż, że wypełniły one swoje przeznaczenie.
Koncepcje piękna w literaturze, malarstwie i architekturze. Analiza wybranych dzieł.
Współczesne wersje motywu Madonny w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
Uprzedmiotowienie człowieka jako problem w literaturze i sztuce (np. T. Kantor,
A. Wróblewski, T. Różewicz). Omówienie i interpretacja zjawiska na wybranych przykładach.
Przywołując wybrane przykłady, rozważ rolę inspiracji biblijnych we współczesnej literaturze i w filmie.
Poezja śpiewana jako popularyzacja czy deformacja literatury? Omów zagadnienie na podstawie wybranych tekstów.
Pejzaż w wierszach Kasprowicza i Tetmajera a obrazy wybranych impresjonistów. Omów, wykorzystując dowolne dzieła.
Sceny batalistyczne w literaturze, malarstwie i filmie. Przedstaw i porównaj sposób prezentacji.
Wybrane bohaterki mitów, np. Wenus, Demeter, Atena.... jako archetypy funkcjonujące w literaturze i innych tekstach kultury. Przedstaw problem odwołując się do wybranych tekstów.
Bohater literacki a jego kreacja filmowa lub/i teatralna. Dokonaj porównania, uwzględniając środki wyrazu typowe dla literatury i filmu/teatru.
Wybrane wydarzenia historyczne oraz ich literackie i malarskie interpretacje. Omów na dowolnych przykładach.
Funkcjonowanie i rola motywu zaręczyn i wesela w literaturze i innych tekstach kultury. Omów na wybranych przykładach.
Porównaj literacką i malarską wizję wsi zaprezentowaną w "Chłopach" W. Reymonta i obrazach J. Chełmońskiego.
Mogiły, ruiny, opustoszałe zamki.. - znaki przemijania w literaturze i malarstwie XVIII i XIX wieku. Omów funkcjonowanie motywu.
Przedstaw literackie i malarskie portrety Sarmatów w kulturze różnych epok.
Polskie obrzędy ludowe jako inspiracja artystyczna. Omów na wybranych przykładach literatury i sztuki.
Literatura i film grozy. Dokonaj porównania, wykorzystując wybrane przykłady.
Karykatura jako jeden ze sposobów prezentacji człowieka w literaturze i innych tekstach kultury. Omów na wybranych przykładach.
Omów sposoby ujęcia i funkcje motywu lotu Ikara w wybranych tekstach kultury (np. M. Chagall, P. Brueghel, E. Bryll, S. Grochowiak, Z. Herbert).
Radosna filozofia wiary św. Franciszka z Asyżu w literaturze i filmie. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Porównaj różne motywy macierzyństwa w literaturze i sztukach plastycznych.
Świat orientalny jako źródło inspiracji artystów. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych przykładów z literatury i innych dziedzin sztuki
Kontrast jako zasada kompozycji w baroku i jego związek ze światopoglądem epoki. Rozważ temat, odwołując się do przykładów z literatury i dzieł plastycznych
Getta II wojny światowej i sposób ich ujęcia w literaturze, filmie i fotografii. Zaprezentuj temat i sposób jego ujęcia.
Funkcja deformacji w sposobie przedstawiania bohaterów dramatów Witkacego i wybranych portretach tworzonych przez artystę (np. demoniczne kobiety).
Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie (np. H. Sienkiewicz i J. Matejko). Analiza porównawcza dzieł.
Eros i Thanatos w sztuce i literaturze modernistycznej. Zanalizuj wybrane dzieła.
Motyw vanitas i jego realizacje literackie oraz malarskie. Omów na dowolnych przykładach.
100. Ideał kobiety w literaturze i sztuce na przestrzeni wieków. Omów na wybranych
przykładach
101. Barokowy przepych w literaturze i architekturze - przeanalizuj problem stosunku
formy i treści w sztuce tej epoki.
102. Starożytne mity w poezji i malarstwie wybranych twórców - przeanalizuj
przetworzenia i funkcje w wybranych utworach.
103. Inspiracje sztuką i literaturą średniowiecza w poezji współczesnej. Analiza wybranych
wierszy.
Opisz i scharakteryzuj rolę błazna w literaturze i malarstwie.
Diabeł, Szatan, duchy zła i destrukcji w filmie i literaturze. Omów na wybranych przykładach.
Omów sztukę ludową Twojego regionu i jej obraz na tle literackich opisów życia wiejskiego.
Smok i dziewica - prześledź obrazy i symbolikę takiego zestawienia w literaturze, filmie i malarstwie.
Wędrówka ludzkości jako wieczne pielgrzymowanie - jak na pytanie o miejsce człowieka świecie próbuje odpowiedzieć literatura i współczesne kino drogi. Omów na wybranych przykładach.
Dziecko w literaturze i innych sztukach. Przedstaw w oparciu o wybrane dzieła.
"Cierpienie jest nauczycielem" [Ajschylos]. Rozważ różne aspekty cierpienia w literaturze i sztuce.
Literackie i filmowe portrety zbrodniarzy. Omów na wybranych przykładach.
Eros i Thanatos jako inspirujące motywy w sztuce i literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach.
DZIAŁ III: NAUKA O JĘZYKU
Język mówiony a pisany. Zaprezentuj podobieństwa i różnice w zakresie słownictwa, frazeologii i składni na wybranych przykładach literatury współczesnej.
Przedstaw odmiany współczesnego języka mówionego na przykładzie wybranych wypowiedzi prezenterów programów telewizyjnych dla młodzieży (co najmniej czterech).
Analizując teksty polskich piosenek biesiadnych, określ cechy języka kultury masowej.
Błędy popełniane w języku reklam. Dokonując prezentacji, omów mechanizm ich powstawania.
Dokonaj analizy językowej tekstów wybranych piosenek współczesnych pod kątem kryteriów poprawności.
Najczęściej pojawiające się błędy językowe w wypowiedziach Twoich kolegów. Omów problem, analizując język swoich rówieśników i wyraź o nim swój sąd.
Źródła i rodzaje błędów językowych. Omów problem na podstawie języka wybranych artykułów prasowych z ostatniego roku.
Zanalizuj język i oceń poprawność wypowiedzi osób publicznych znanych Ci z radia lub telewizji.
Język współczesnych polityków. Omów językowe środki kształtowania wypowiedzi przez postacie ze współczesnej sceny politycznej.
Scharakteryzuj językowe środki kształtowania wypowiedzi przez Twoich rówieśników, zwracając uwagę na zapożyczenia i słownictwo środowiskowe. Wyjaśnij zasadność doboru środków wyrazu.
Oceń z punktu widzenia różnych kryteriów językowych styl prasy, radia i TV.
Omów etymologię nazwisk tegorocznych maturzystów z Twojej szkoły.
Dokonując analizy języka tekstów Agnieszki Osieckiej lub Andrzeja Sikorowskiego (ew. inne), wyjaśnij, jaki obraz świata kreują.
Scharakteryzuj i porównaj ze sobą wybrane z literatury XX wieku teksty, pełniące różne funkcje komunikatywne.
Analizując język mediów, omów tendencje rozwojowe zaznaczające się we współczesnej polszczyźnie i wyraź o nich swój sąd.
Między snobizmem i modą a potrzebami języka. Określ kierunek rozwoju współczesnej polszczyzny.
Moda językowa we współczesnej polszczyźnie. Dokonaj klasyfikacji i oceny zaobserwowanych zjawisk.
Scharakteryzuj typy neologizmów i określ ich funkcje w literaturze współczesnej.
Omów funkcje neologizmów w wybranych utworach Stanisława Ignacego Witkiewicza i Bolesława Leśmiana.
Funkcje dowcipu językowego w utworach dawnych i współczesnych. Omów na wybranych przykładach.
Stylizacja gwarowa w wybranych utworach literatury polskiej. Przedstaw na wybranych przykładach.
Na wybranych przykładach z literatury współczesnej omów rolę stylizacji środowiskowych.
Style warunkowane przez osobowość rozmówcy i okoliczności wypowiedzi. Omów w oparciu o dowolne teksty literackie.
Na dowolnych przykładach omów procesy fonetyczne, obrazujące kształtowanie się języka polskiego.
Znaczenie języka i stylu poetyckiego Adama Mickiewicza dla rozwoju polszczyzny. Omów, wykorzystując wybrane przykłady.
Język postaci kreowanych przez polskie kino współczesne i jego wpływ na język młodego pokolenia. Omów na wybranych przykładach.
Perswazyjne funkcje języka na przykładzie tytułów tekstów prasowych lub reklam. Przedstaw, wykorzystując zebrany materiał.
Funkcje i sposób wykorzystania archaizacji w powieści polskiej XIX i XX w. Omów na wybranych przykładach.
Jak mówią bohaterowie powieści historycznych? Zanalizuj procesy archaizacyjne w wybranych dziełach.
Zapożyczenia zbędne czy konieczne? Inwazja słownictwa obcego we współczesnej polszczyźnie. Omów problem na wybranych przykładach.
Niezbędne i zbyteczne zapożyczenia w języku uczniowskim. Omów zagadnienie na zebranym przez siebie materiale i wykorzystując opracowania naukowe.
Wpływ łaciny, języka francuskiego i angielskiego na nasz język. Omów problem, zwracając uwagę na kontekst historyczny. Oceń zasadność tych zapożyczeń.
Biblijne i antyczne związki frazeologiczne stosowane w języku współczesnym. Omów zagadnienie w oparciu o zebrany materiał.
Bawi , mami, perswaduje - język reklamy. Omów temat, wykorzystując odpowiednie przykłady.
Różne typy stylizacji w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
Dokonaj analizy wybranych tekstów ogłoszeń prasowych, np. z „Gazety Wyborczej” lub innej.
Język jako sposób ujawniania lub ukrywania myśli. Omów rolę aluzji w literaturze polskiej (na wybranych przykładach).
Przedstaw i zanalizuj dowcip językowy jako środek artystyczny w twórczości wybranego pisarza.
Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
Perswazyjne funkcje języka na przykładzie tytułów tekstów publicystycznych. Zanalizuj zebrane przykłady.
Omów czynniki, wpływające na rozwój retoryki w wybranych epokach literackich.
Reportaż literacki, telewizyjny i radiowy jako trzy sposoby wypowiedzi na temat współczesnej rzeczywistości.
Język jako sposób charakteryzowania bohatera literackiego. Omów na wybranych przykładach.
XXV Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Łodzi
Propozycje tematów na ustny egzamin maturalny 2006 Strona 1 z 19