13.11.2012

Wykład 7

Zaburzenia lipidowe

Lipemia całkowita

• cholesterol całkowity (CH)

• triglicerydy (TG)

• fosfolipidy całkowite (FL)

• wolne kwasy tłuszczowe (WKT)

Przydatność w diagnostyce zaburzeń lipidowych: cholesterol całkowity i triglicerydy (na czczo).

Udowodniona jednoznaczna kierunkowość zmian w stanach patologicznych.

Lipidy i lipoproteiny

Cholesterol (CH)

Źródła:

• synteza endogenna

• wchłanianie z przewodu pokarmowego(żołądka, jelita, wątroba, móżdżek)

• synteza

• 90% wątroba

• 10% pozostałe tkanki (poza tkanką mózgową)

• substrat: octan

• główny enzym: β-hydroksy-β-metyloglutaryloCoA

Cholesterol całkowity

• przewód pokarmowy

• cholesterol endogenny (krążenie wątrobowo-jelitowe przy udziale żółci zawierającej kwasy żółciowe)

• cholesterol egzogenny (dieta)

• ok. 50% wchłaniania się z jelita cienkiego

• ok. 50% wydala się do światła jelita cienkiego

• w osoczu

• głównie zestryfikowany CHE (ok. 70%)

• duża stabilność chemiczna

• odpowiedzialny za autooksydację

• cholesterol wolny CHW (ok. 30%)

Lipoproteiny

Kompleksy lipidów i białek apoprotein (apolipoproteiny).

Forma miceli

• zewnętrzna otoczka - apoproteiny

• lipidy powierzchniowe - fosfolipidy i cholesterol wolny

• lipidy rdzeniowe - triglicerydy i cholesterol zestryfikowany.

Frakcje(uzyskane przez ultrawirowanie):

• chylomikrony - transport TG egzogennych (główne białko apoB₄₈)

• VLDL - preβ-LP, transport TG endogennych

• IDL - β-LP, przemiana CH I formowanie LDL

• LDL - β-LP, transport CH, główne białko apoB₁₀₀

• HDL - α-LP, główne białko to apoA

WKT - transportowane są w kompleksie z albuminami.

Charakterystyka biochemiczna

gęstość (g/cm3) średnica (nm)

Chylomikrony <1.006 60-500

VLDL <1.006/pre β 39-100

IDL 1.019-1.006/ β 25-30

LDL 1.063-1.019/ β 21.5

HDL 1.21-1.063/ α 7.5-10.5

Lp(a) 1.04-1.0/pre β 21-30

Im mniejsze tym łatwiej penterują ścianę naczynia (LDL, IDL, małe VLDL). Nieaterogenne- chylomikrony, duże VLDL, HDL)

Rola apolipoprotein:

• strukturalna (apoB100, syntezowane w wątrobie)- umożliwiają transport cząsteczek lipidowych w polarnym rozpuszczalniku

• Kofaktory enzymów

• apoAI, apoCI, LCAT(aktywacja estryfikacji cholesterolu)

• apoAII: LCAT (inhibicja)

• ApoCII: LPL (aktywacja)

• apoCIII: LPL (inhibicja)

• aktywność enzymów

• apoCII→LPL

• apoAI, apoCI→LCAT

• inhibicja enzymów

• apoCIII→LPL

• apoAII→LCAT

• transport receptorowy

• receptory wysokiego (B/E) i niskiego powinowactwa

Ważne enzymy:

• LCAT - acetylotransferaza lecytyna/cholesterol

• LPL - lipaza lipoproteinowa śródbłonka naczyń

• HL - lipaza lipoproteinowa śródbłonka naczyń wątroby

• lipaza adipocytowa

Test zimnej flotacji (12-24 h w 4^oC) - tylko przy nieprzejrzystej surowicy.

HDL - ciężkie lipoproteiny

• Odpowiedzialne za „odwrotny” transport ok 20-30% cholesterolu z tkanek obwodowych do wątroby

• działanie antyaterogenne

• działanie antyoksydacyjne w stosunku do LDL

• działanie hamujące adhezję makrofagów do śródbłonka ścian naczyń

• Podfrakcje:

• HDL₁

• HDL₂

• HDL₃

Zależność HDL we krwi od:

• diety

• alkoholu ↑

• zmiany masy ciała

• aktywności fizycznej

• palenia tytoniu ↓

• hormonów i przyjmowania leków

LDL- lekkie lipoproteiny

Fizjologicznie

• silne działanie aterogenne

• syntezowane w związku z rozpadem VLDL, chylomikronów. Związane z przemianami cholesterolu w wątrobie. Substrat wyjściowy w syntezie LDL we krwi

• zawierają mniej TG i więcej cholesterolu niż VLDL

• profil A - dominuje

• fenotyp A

• duże, lekkie

• profil B

• fenotyp B

• małe gęste LDL tzw. SD-LDL

VLDL

• aterogenne

• strukturalnie podobne do chylomikronów lecz mniejsze

• syntezowane w wątrobie

• główny transporter TG oraz CH do tkanek

• wprzęgane w syntezę LDL

Chylomikrony

• największe, najlżejsze

• nieaterogenne

• syntezowane w komórkach śluzówki jelit po posiłku bogatym w tłuszcze

• transport egzogennych TG z jelit do tkanek magazynujących i zużywających

• eliminowane z krwioobiegu do 12h po posiłku

Przygotowanie pacjenta:

• na 2 tygodnie przed badaniem bez radykalnych zmian w stafie metabolicznej

• na czczo przed badaniem TG

• bez leków wpływających na gospodarkę lipidową

• w spoczynku przez 30min przed pobraniem

• nie wcześniej niż 12tyg po zawale mięśnia sercowego

• nie wcześniej niż 8tyg po ciężkiej infekcji lub zabiegu operacyjnym

materiał badany:

surowica lub osocze od masy krwinkowej oddzielona w ciągu 3h

Trwałość próbki:

do 2 dni w temperaturze lodówki, do 1 miesiąca w -20st, do 2 lat w -70st

---