Farmakoterapia

zaburzeń

lipidowych

Dr Michał Wiciński

Schemat przemian lipoprotein w
organizmie

Normy lipidogramu

Ryzyko choroby

niedokrwiennej

zwiększone, gdy ...

- wariant „bardziej

liberalny”

Ryzyko choroby

niedokrwiennej

zwiększone, gdy ... –

wariant „mniej

liberalny”

Cholesterol całkowity

(mg/dl)

> 200*

> 190 **

Triglicerydy (mg/dl)

> 180 **

> 150 *

LDL (mg/dl)

> 135 *

> 115 **

HDL (mg/dl)

< 40 **

K < 40*, M < 35*

Cholesterol całkowity /

HDL

> 5 *

> 5 *

( * ) Międzynarodowego Towarzystwa Miażdżycowego

( ** ) wspólne zalecenia europejskich towarzystw: kardiologicznego, nadciśnienia tętniczego i prewencji
miażdżycy

Biosynteza cholesterolu

Statyny – inhibitory reduktazy HMG-
CoA

Działania niepożądane



Toksyczny wpływ na wątrobę



Toksyczny wpływ na mięsnie



Bóle głowy, depresja



Przejściowa proteinuria – bez
znaczenia

Interakcje



cyklosporyna, antybiotyki
makrolidowe, leki przeciwgrzybicze,
kwas nikotynowy, fibraty, amiodaron,
werapamil,



picie soku grejpfrutowego w dużej
ilości

Wpływ statyn na śródbłonek
naczyniowy

Plejotropowe działanie
statyn



Wpływ na angiogenezę



Wpływ statyn na układ sercowo-
naczyniowy



Wpływ statyn na proces zapalny



Wpływ statyn na funkcję nerek



Satyny a choroba Alzheimera

Badania kliniczne

Porównanie dawkowania statyn

ATOR

SIMWA LOWA PRAWA

FLUWA

CHOL

LDL

TG

-

10 mg

20

mg

20 mg

40 mg

- 22% - 27%

-10 /15%

10

mg

20 mg

40

mg

40 mg

80 mg

- 27% - 34%

- 10-20%

20

mg

40 mg

80

mg

80 mg

XL

- 32% - 41%

-15/25%

40

mg

80 mg

- 37% - 48%

-20/30%

80

mg

...

- 42% - 55%

- 25/35%

Statyny



w porównaniu z placebo zmniejszają ryzyko



głównych incydentów wieńcowych o 27%,



udarów mózgu o 18%



zgonów ogółem o 15%



hamują progresję miażdżycy w tętnicach

wieńowych i szyjnych



działają: hipolipemizująco, przeciwzapalnie,

antyoksydacyjnie, przeciwzakrzepowo,

poprawiają funkcję śródbłonka i stabilizują

blaszkę miażdżycową

Sitosterol

Preparaty proste:

SITOSTERIN – torebki 2g – zawierające 1,76g sitosterolu

Kwas nikotynowy (niacyna)



Bardzo silnie podnosi HDL (15-35%)



TG ↓ 20%-50%



LDL-C ↓ 5%-25%



DNP (częste i uciążliwe): Zwiększa glikemię w
większych dawkach, uderzenia gorąca, zmiany
skórne, zwiększenie stężenia kwasu moczowego

Probukol



Hamuje syntezę cholesterolu i pobudza
katabolizm LDL



Wydłuża QT

Fibraty



działają poprzez aktywację receptorów PPAR

- alfa, to z kolei prowadzi do wzrostu

aktywacji lipazy lipoproteinowej



-AF1-DBD-LBD-AF2-  ligand + PPAR 

wiązanie z receptorem RXR



Wpływ na stężenie FG i CRP



Wpływ na stężenie cytokin prozapalnych



VCAM-1/ICAM-1

Działania niepożądane



dyspepsja,



wzrost stężenia enzymów wątrobowych i
kreatyniny



Miopatia (szczególnie gdy gemfibrozil ze statyną)



kamica żółciowa



Nie w ciężkiej niewydolności wątroby lub nerek

Badanie FIELD



Fenofibrate did not significantly reduce the risk of the

primary outcome (coronary heart disease death or non-fatal

myocardial infarction) of coronary events.

Lancet. 2005 Nov 26;366(9500):1849-61.

Żywice wiążące kwasy żółciowe



Powodują utratę kwasów i tym samym ich nasiloną

syntezę przez wątrobę z cholesterolu



LDL-C ↓15%-30%



HDL-C ↑ 3% - 5%



TG ↑ lub bez zmian (nie stosować w hiperTRG)



Kolestyramina, kolestipol



Łączy się z statynami – rzadko w monoterapii



DNP: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zaparcia,

zmniejszenie wchłaniania witamin rozpuszczalnych

w tłuszczach, beta-adrenolityków, tiazydów,

tyroksyny, digoksyny, warfaryny

Ezetymib



LDL-C ↓ 15% - 25%



HDL-C ↑ 2% - 5%



TG ↓ 10%-15%



Hamuje absorpcję w jelicie cholesterolu pochodzenia

pokarmowego i z żółci



może również zmniejszać stężenie remnantów

chylomikronów, co może mieć także znaczenie w

redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego



W połączeniu ze statynami (w USA preparaty

złożone), raczej nie w monoterapii



DNP: biegunka, bóle mięśniowe, zmęczenie, kaszel



Nie łączyć z cyklosporyną

Zasady farmakologicznego leczenia zaburzeń lipidowych

Rodzaj zaburzeń lipidowych

Monoterapia

Terapia skojarzona

Hipercholesterolemia

Zwiększone stężenie cholesterolu LDL

statyny
ezetymib
żywica

statyna + ezetymib
statyna + żywica
statyna + żywica (lub ezetymib) +
kwas nikotynowy

Aterogenna dyslipidemia

Zwiększone stężenie triglicerydów (? 200 mg/dl)
i/ lub małe stężenie cholesterolu HDL (<40
mg/dl)
Zwiększone stężenie cholesterolu LDL (? 100
mg/dl lub ? 130 mg/dl* * )

statyna
fibrat lub
kwas
nikotynowy

statyna + fibrat
statyna + kwas nikotynowy
ezetymib + fibrat
statyna + inhibitor CETP*

Podwyższone stężenie triglicerydów (? 200
mg/dl)
i/ lub obniżone stężenie cholesterolu HDL (<40
mg/dl)

fibraty
kwas
nikotynowy
olej rybny

fibrat + olej rybny
fibrat + kwas nikotynowy
fibrat + kwas nikotynowy + olej
rybny

Zespół chylomikronemii

fibraty

fibraty + statyny

* lek jeszcze w badaniach klinicznych;
* * ? 100mg/dl w prewencji wtórnej lub ? 130mg/dl w prewencji pierwotnej