PAŃSTWO

elementy	cechy
terytorium	suwerenność
ludność	powszechność
władza	przymusowość

TERYTORIUM - określony granicami obszar lądowy, strefa powietrzna i wody przybrzeżne

LUDNOŚĆ - sprawujący władze i podporządkowani władzy (rządzący i rządzeni)

WŁADZA - podporządkowuje sobie całą ludność

PRZYMUSOWOŚĆ - przynależność do państwa nie zależy od woli obywatela (aparat przymusu-policja, prokuratura, sądy)

POWSZECHNOŚĆ - ludzie przebywający na terenie państwa musze przestrzegać jego prawa

SUWERENNOŚĆ - niezależność władzy od innej, władza niezależna i nieograniczona na terenie państwa, niezależność danego państwa w podejmowaniu decyzji

MONARCHIA - władzę sprawuje monarcha

-sposób otrzymywania:

-dziedziczna - dożywotnie z pokolenia na pokolenie (Dania, Wielka Brytania, Holandia, Szwecja)

-elekcyjna - wybierany (RP ObojgaNarodow)

-zakres władzy:

-absolutna - monarcha sprawuje samodzielnie, cała władza w jego rękach, nieograniczony prawem (Arabia Saudyjska)

-konstytucyjna - określone uprawnienia przez konstytucję (Monako, Norwegia)

-parlamentarna - monarcha ma funkcje reprezentacyjną, kompetencje w przejęły inne organy-parlament (Belgia, Wielka Brytania, Hiszpania)

REPUBLIKA - władza z wyborów-przez obywateli lub powołane do tego kolegium wyborcze np. parlament

-na czele stoi prezydent

-republika prezydencka - prezydent ma silną władzę (USA)

-republika parlamentarna - prezydenta ma funkcje reprezentacyjną (Portugalia)

PAŃSTWO UNITARNE (jednolite) - jednolite wewnętrznie, jednolity porządek prawny i społeczny; jednostki terytorialne podporządkowane organom centralnym (Francja, Holandia, Szwecja, Finlandia, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Polska)

PAŃSTWO FERERALNE (złożone) - podzielone na stany, prowincje, landy lub kantony; części składowe dysponują pełnym lub ograniczonym zakresem suwerenności; każda z części ma własny system prawny i administracyjny, sądownictwo, finanse i system szkolnictwa; (USA, Szwajcaria, Rosja, Austria, Niemcy, Belgia, Kanada, Indie, Meksyk)

Demokratyczne - władza należy do narodu;

-trójpodział;

-polityczny pluralizm;

-praworządność (hierarchia aktów prawnych na czele z konstytucją; obywatele równi wobec prawa; organy działają zgodnie z prawem i w jego granicach; niezawisłość sądów i sędziów)

-suwerenność narodu - największa władza narodu, on wybiera swoich przedstawicieli

-decentralizacja władzy - przeniesienie władzy na niższe szczeble

Autorytarne - silna władza wykonawcza; aparaty przymusu; władza nie należy do narodu; naród nei kontroluje władzy; nie pochodzi ona z wyborów; brak działania społeczeństwa obywatelskiego; ograniczone swobody obywatelskie; aparat kontroli;

Totalitarne - państwo kontroluje wszystkie ograny życia; cenzura; środki przymusu; władza dyktatorska w państwie; rozszerzenie swoich wpływów; KOREA PÓŁNOCNA, KUBA

1. Pojęcie prawo.

Prawo to zespół norm prawnych (reguł postępowania) ustanowionych lub uznanych przez państwo popartych przymusem ze strony państwa.

Prawo pełni funkcję ochronną czyli chroni obywateli.

2. Budowa normy prawnej.

Norma prawna jest regułą postępowania. Składa się z trzech części:
- hipoteza - określa podmiot do którego dana norma się odnosi

- dyspozycja - opis sytuacji której dana norma dotyczy

- sankcja - kara za niedostosowanie się do dyspozycji

3. Konstytucja

Konstytucja (łac.) - ustawa zasadnicza posiadająca najwyższą moc prawną, określająca podstawy ustroju społeczno - gospodarczego i politycznego, główne organizację i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz normująca podstawowe prawa i obowiązki obywatela. Konstytucja jest aktem nadrzędnym w stosunku do całości porządku prawnego.
Składa się z preambuły rozdziałów i artykułów.

4. Ustawa

Ustawa, akt prawny, ogólny i powszechnie obowiązujący, uchwalany przez parlament. Ustawę w Polsce uchwala sejm za zgodą senatu. Wyróżnia się ustawę zasadniczą, inaczej konstytucja, ustawę konstytucyjną (dot. zmiany konstytucji) i ustawę zwykłą, która w hierarchii źródeł prawa zajmuje miejsce bezpośrednio po konstytucji, musi być z nią zgodna.
Inne akty normatywne (np. rozporządzenia) muszą być zgodne z ustawą. Ustawa zwykła może być uchwalona w każdej sprawie zgodnie z wolą większości deputowanych w parlamencie, niektóre natomiast sprawy zastrzeżone są wyłącznie do regulacji przez ustawy (np. zmiana konstytucji, ustawa budżetowa, regulacja ustroju i zakres działania samorządu terytorialnego, określenie sytuacji prawnej obywatela zwłaszcza w zakresie jego obowiązków). Ustawy są uchwalone w trybie określonym konstytucyjnie (legislacja). Przyjęta przez Sejm ustawa i podpisana przez prezydenta RP jest publikowana w Dzienniku Ustaw RP.

5. Rozporządzenie

Rozporządzenie, akt normatywny niższego rzędu niż ustawa, wydawany przez naczelny organ władzy wykonawczej na podstawie konkretnego upoważnienia zawartego w ustawie, w celu jej wykonania. W Polsce rozporządzenia wydają: prezydent, Rada Ministrów, premier, ministrowie.

Rozporządzenie z mocą ustawy jest aktem normatywnym o randze ustawy (od 1992 prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy ma Rada Ministrów na podstawie uchwalonej przez parlament tzw. ustawy upoważniającej, określającej czas jego obowiązywania i zakres przedmiotowy).

6. System prawa

System prawa - wszystkie normy obowiązujące w państwie, zbiór wszystkich aktów normatywnych obowiązujących w danym państwie usystematyzowanych i podzielonych na gałęzie wg przyjętych kryteriów.

Gałęzie prawa:

1. Prawo konstytucyjne - obejmuje regulacje dotyczące zasad ustroju politycznego, gospodarczego, społecznego państwa, reguluje podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie określa zasady prawa wyborczego

2. Prawo administracyjne - obejmuje akty prawne dotyczące ustroju administracji rządowej i samorządowej

3. Prawo finansowe - dotyczy zasad i trybu gromadzenia finansów państwa

4. Prawo cywilne - reguluje stosunki majątkowe pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi

5. Prawo rodzinne - reguluje stosunki osobiste i majątkowe pomiędzy członkami rodziny

6. Prawo gospodarcze - reguluje stosunki zachodzące między przedsiębiorcami

7. Prawo pracy

8. Prawo karne

9. Prawo procesowe - zawiera normy określające tryb działania sądów i innych organów wymiaru sprawiedliwości

7. Sądy powszechne.

Sądy powszechne, organy wymiaru sprawiedliwości, które obejmują sądy rejonowe, wojewódzkie i apelacyjne. W większości rozstrzygają sprawy z zakresu prawa cywilnego, karnego, rodzinnego lub prawa pracy.

I .Sądy powszechne są podstawowym rodzajem sądów ze względu na ilość i wagę rozstrzyganych spraw. Do sądów powszechnych należą:

• sądy rejonowe,

• sądy okręgowe

• sądy apelacyjne.

Zwierzchni nadzór nad sądami powszechnymi sprawuje Sąd Najwyższy.

Sądy dzielą się na wydziały.

Sądy rejonowe - I instancji - rozpatrują większość spraw które na mocy przepisów prawa nie zostały przekazane sądom okręgowym

Sądy okręgowe - II instancji - w sprawach rozpatrywanych przez sądy rejonowe natomiast I instancji w sprawach które nie są rozstrzygane przez sądy rejonowe.

Sądy apelacyjne - są wyłącznie sądami II instancji.

• Naczelny Sąd Administracyjny

• sądy wojskowe

• Sąd Najwyższy

8. Cechy państwa.

Państwo - organizacja polityczna obejmująca zasięgiem swojego działania członków społeczeństwa zamieszkujących określone terytorium.

Cechy państwa :

- ma charakter przymusowy

- członkostwo w organizacji państwowej jest sformułowane i nazywane obywatelstwem

- państwo jest związane z terytorium, terytorium oznacza obszar ziemi wraz z wodami śródlądowymi, przyległy pas wód morskich oraz przestrzeń powietrzną nad obszarem lądowym i morskim państwa aż do straty przestrzeni kosmicznej

- państwo tworzy własne instytucje władzy (ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza)

9. Suwerenność państwa

Suwerenność (dosłownie zwierzchnictwo),

1. cecha władzy państwowej nieograniczonej, najwyższej, niezbywalnej i bezwarunkowo niezależnej. Suwerenność zewnętrzna oznacza niezależność od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami, a wewnętrzna - władzę samodzielną i najwyższą na własnym terytorium. Początkowo suwerenność przypisywano władzy monarchy, później związana była z procesem kształtowania się państwa narodowego. Współcześnie nadawana jest jej nowa treść łączona z tzw. legitymizmem władzy państwa (legitymizacja władzy), oznaczającym, że naród sprawuje nieograniczoną, najwyższą władzę w państwie.

Suwerenność narodu jest fundamentem demokracji. Podobnie jak w konstytucjach innych państw demokratycznych w Konstytucji RP jest zapis, iż “władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu”. Władcze uprawnienia narodu są urzeczywistniane za pomocą form demokracji bezpośredniej oraz demokracji pośredniej (m.in. za pomocą partii politycznych, grup nacisku, poprzez wybory),

2. jedna z podstawowych zasad prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych oznaczająca niezbywalną cechę państwowości i podstawowe kryterium odróżniające państwo od innych uczestników stosunków międzynarodowych. Wymieniona m.in. w Karcie Narodów Zjednoczonych.

10. Formy państwa. Federacje. Państwa unitarne.

Forma państwa, konstytucyjnie określony sposób rządzenia i organizacji życia politycznego i społecznego w danym kraju, a więc struktury władzy, sposób jej sprawowania, ustrój terytorialny państwa. Biorąc pod uwagę te kryteria, określeniu formy państwa służą trzy kategorie:

1. forma rządu, czyli stosunki między naczelnymi organami państwa. Ze względu na rolę głowy państwa i sposób jej wyłaniania wyodrębnia się monarchie i republiki. Natomiast rozpatrując relacje między głową państwa, parlamentem a rządem, wydziela się prezydencjalny (prezydencki system) i parlamentarny system rządów;

2. ustrój terytorialny, czyli podział terytorium oraz stopień dystrybucji władzy państwowej (scentralizowany bądź zdecentralizowany), pozwala wyróżnić państwa unitarne i federacje;

3. reżim polityczny, czyli styl rządzenia, wg którego wyróżnia się państwa demokratyczne, autorytarne i totalitarne.

Unitarne państwo, forma państwa, w którym jednostki terytorialno-administracyjne (województwa, gminy) są podporządkowane organom centralnym. Nie mają one żadnej politycznej samodzielności.

Najbardziej charakterystyczne cechy unitarnego państwa to:

-występowanie jednolitego systemu prawa na całym terytorium (np. Polska, Węgry),

-jednorodny system organów prawodawczych, wykonawczych i sądowych,

-podporządkowanie organów władzy i administracji lokalnej organom centralnym.

Ze względu na kryterium centralizacji można wyróżnić:

-unitarne państwo zdecentralizowane, w którym organy lokalne formowane są niezależnie od organów centralnych (np. Wielka Brytania, Japonia),

-unitarne państwo scentralizowane - organy lokalne podporządkowane są urzędnikom wyznaczonym przez władze centralne (np. Finlandia, Holandia).

Federacja (z łaciny - związek),

1. państwo związkowe, w przeciwieństwie do konfederacji posiadające własne organy związkowe. Na ich rzecz członkowie federacji zrzekają się części swoich suwerennych praw (odrębności armii, finansów, polityki zagranicznej). Federacjami są np. USA, Niemcy, Szwajcaria.

2. w socjalizmie utopijnym i anarchizmie jednostka terytorialna, mająca jednoczyć grupy wytwórcze.

3. związek organizacji społecznych, stowarzyszeń, ugrupowań zawodowych lub politycznych.

11. Trójpodział władzy.

We współczesnych demokracjach władza rządu jest ograniczona przez klasyczny trójpodział władzy (władza ustawodawcza , wykonawcza i sądownicza). Władza wykonawcza oddzielona jest od władzy ustawodawczej. Rolą tej pierwszej jest wykonywanie ustaw uchwalonych przez te drugą.

Niezawisła władza sądownicza kontroluje natomiast władzę ustawodawczą i wykonawczą. Jest to instytucjonalne zabezpieczenie, zwane check and balance (kontrola i równowaga).

12. Istota i rodzaje samorządów

Samorząd, zakres kompetencji do rozstrzygania spraw określonej społeczności, reprezentowania jej przed organami państwa i wykonywania zadań wynikających z ustaw, umów i porozumień, ustalony przez prawo. Zgodnie z prawem polskim członkiem samorządu zostaje się z mocy ustawy, warunkiem wykonywania określonych zawodów lub działań może być obowiązek należenia do samorządu. Samorząd posiada osobowość prawną, jest nadzorowany przez organy administracji państwowej (samorząd sędziowski, samorząd terytorialny, samorząd zawodowy).

13. Cechy samorządu terytorialnego

Samorząd terytorialny, forma organizacji społeczności lokalnych powołana do kierowania i zarządzania sprawami publicznymi w interesie mieszkańców. Samorząd terytorialny jest instytucją działającą we wszystkich systemach demokratycznych. Stanowi także przedmiot ochrony ze strony prawa międzynarodowego. Podpisana w 1985 w Strasburgu Europejska Karta Samorządu Terytorialnego gwarantuje m.in.: konieczność usankcjonowania zasad działania samorządu terytorialnego w ustawach i o ile to możliwe, w konstytucji.
Prawo mieszkańców do wyłaniania organów przedstawicielskich w drodze demokratycznych wyborów. Pełną swobodę działania społeczności lokalnej w każdej dziedzinie, która wchodzi w zakres jej kompetencji; ograniczenie kontroli administracyjnej wyłącznie do zakresu przewidzianego prawem. W Polsce samorząd terytorialny reaktywowany został w 1990 z gminą (wiejską lub miejską) jako podstawową jednostką organizacyjną i sejmikiem samorządowym, który jest reprezentantem gmin na szczeblu wojewódzkim.
W związku z reformą podziału administracyjnego kraju (od 1 I 1999) nastąpiły także zmiany dotyczące samorządu terytorialnego. W celu zapewnienia mieszkańcom większego wpływu na podejmowanie decyzji lokalnych oraz ograniczenia roli władzy centralnej powołane zostały (na mocy ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie wojewódzkim) samorządowe powiaty i województwa (liczbę województw zmniejszono z 49 do 16).

Podstawową jednostką podziału terytorialnego jest powiat, w którego skład wchodzą gminy lub obszar miasta na prawach powiatu.

Organem stanowiącym i kontrolnym powiatu jest rada powiatu. Do jej wyłącznej właściwości m.in. należy:

1. ustanawianie aktów prawa miejscowego;

2. uchwalanie budżetu powiatu i rozpatrywanie sprawozdań z jego wykonania;

3. podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków;

4. podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu (m.in. dot. emitowania obligacji, zaciągania pożyczek i kredytów).

Ponadto rada powołuje i odwołuje zarząd powiatu (organ wykonawczy) oraz starostę, który organizuje pracę zarządu i starostwa powiatowego (urząd powiatu), kieruje jego bieżącymi sprawami oraz reprezentuje powiat na zewnątrz. Instytucją samorządu terytorialnego w województwie jest samorząd. Prowadzi on politykę rozwoju województwa, na którą składa się m.in.: tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy, pozyskiwanie i łączenie środków finansowych (publicznych i prywatnych) w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej, wspieranie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli, ochrona środowiska, wspieranie rozwoju kulturalnego i turystyki.

Organem stanowiącym i kontrolnym województwa jest sejmik województwa. Do jego wyłącznej właściwości należy m.in.:

1. stanowienie aktów prawa miejscowego;

2. uchwalanie strategii rozwoju województwa;

3. uchwalanie budżetu i rozpatrywanie sprawozdań z jego wykonania;

4. uchwalanie współpracy zagranicznej województwa;

5. podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych (m.in. nabywania i sprzedawania nieruchomości, emitowania obligacji, zaciągania pożyczek i kredytów, tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania do nich).

Ponadto sejmik wybiera i odwołuje zarząd województwa (organ wykonawczy), marszałka województwa (organizuje pracę zarządu, kieruje bieżącymi sprawami województwa i reprezentuje go na zewnątrz) oraz przewodniczącego i zastępców sejmiku. Nadzór nad działalnością samorządu województwa sprawuje Prezes Rady Ministrów oraz wojewoda.

14. Samorząd zawodowy.

Samorząd zawodowy, organizacyjna forma zrzeszania się obywateli oparta na wspólnocie zawodowej, powstała celem reprezentowania ich interesów wobec instytucji państwa. Samorząd zawodowy zajmuje się także prowadzeniem doskonalenia zawodowego oraz obejmuje ochroną socjalną swoich członków. Możliwość tworzenia samorządów zawodowych przewiduje Konstytucja RP, zgodnie z którą jego zadaniem jest reprezentowanie osób wykonujących zawody wymagające szczególnego zaufania społ. oraz sprawowanie pieczy nad należytym ich wykonywaniem.

Samorząd zawodowy jest organizacją przymusową tzn., że warunkiem wykonywania danego zawodu jest przynależność do określonego samorządu. W Polsce istnieje 10 samorządów zawodowych - prawniczych (adwokatów, komorników, notariuszy, radców prawnych), medycznych (lekarzy, lekarzy weterynarii, pielęgniarek i położnych), aptekarzy, biegłych rewidentów oraz rzeczników patentowych.

Każdy samorząd zawodowy ma określoną strukturę organizacyjną, jego organy powoływane są w drodze powszechnych wyborów członków danego samorządu.

15. Monarchia

Monarchia, forma rządów z monarchą (królem, cesarzem, sułtanem) jako reprezentantem władzy suwerennej. Monarcha pełnił władzę dożywotnio, samodzielnie lub wspólnie z organami typu doradczego lub ustawodawczego. Władza monarchy była dziedziczna lub wybieralna (elekcyjna).

Na przestrzeni wieków monarchia przybierała różne formy różniące się między sobą metodami sprawowania władzy przez monarchę. Najwcześniej istniejącą formą była niewolnicza monarchia despotyczna, następnie powstały i rozwinęły się: monarchia wczesnofeudalna, monarchia stanowa, monarchia absolutna, monarchia konstytucyjna.
Występującą we wczesnym średniowieczu monarchię wczesnofeudalną cechowała silna władza monarsza. W Polsce ten sposób sprawowania władzy rozwijał się od poł. X w. do 1138. Monarchia stanowa charakteryzowała się ograniczeniami władzy monarszej na rzecz szlachty, duchowieństwa i mieszczan. Monarchia stanowa rozwijała się w Polsce w XIV i XV w., ewoluując w kierunku przejęcia większości uprawnień przez szlachtę.

Monarchia absolutna to forma rządów, w której monarcha skupia całą władzę, jest źródłem władzy ustawodawczej i wykonawczej. Monarchia absolutna rozwijała się np. w Rosji, od końca XVII w. do 1906, obecnie w Arabii Saudyjskiej. W monarchiach konstytucyjnych król dzielił się władzą z przedstawicielskim organem ustawodawczym. Monarcha miał prawo veta wobec ustaw parlamentu. Ten typ sprawowania władzy rozwinął się w Anglii i Francji po rewolucjach burżuazyjnych.

Ukształtowana już w XX w. monarchia parlamentarna sprowadza funkcje monarchy do zadań reprezentacyjnych. Pełnia władzy należy do parlamentu, który wydaje ustawy, określa skład rządu i zasady polityki. Ten typ sprawowania władzy występuje obecnie m.in. w Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii.

16. Republika.

Republika, rzeczpospolita, forma ustroju państwa, w którym najwyższą władzę sprawuje wybierany na określoną kadencję, w wyborach pośrednich lub bezpośrednich, prezydent lub organ kolegialny. Republika występowała już w starożytności (demokracja ateńska, republika rzymska) i w średniowieczu (miejska republika włoska).

Pierwszą nowożytną republiką zostały Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (1787), następną - Francja (1792), a w XIX w. kraje Ameryki Łacińskiej. Republika rozpowszechniła się dopiero w XX w. w Europie, Azji i Afryce po I wojnie światowej.

17. Partie polityczne.

Partia polityczna (z łaciny pars, partis - część), dobrowolna organizacja, reprezentująca interesy określonej grupy społecznej, zmierza do zdobycia lub utrzymania władzy państwowej w celu realizacji swojego programu politycznego.

Geneza partii politycznych sięga dawnych zgromadzeń stanowych, których członkowie łączyli się w koterie (grupy) arystokratokratyczne. Pierwsze tego typu partie powstały w XVII w. w parlamencie angielskim, torysi dali początek konserwatystom, a wigowie liberałom. W okresie rewolucji francuskiej pojawiły się kluby polityczne, które miały zalążki struktury organizacyjnej. Ich rozwój nastąpił podczas Wiosny Ludów. Pod wpływem upowszechnienia się prawa wyborczego w XIX w. zaczęły powstawać nowoczesne partie masowe.

Współcześnie w państwach demokratycznych partie polityczne pełnią kilka funkcji:

1. kształtują opinię społeczną, propagując programy partyjne;

2. wyborczą, budując program polityczny, selekcjonując kandydatów i organizując wybory;

3. rządzenia, realizowana jest przez partię, która wygrała wybory. Obsadza ona samodzielnie lub w koalicji z innymi partiami główne stanowisko w państwie. Natomiast partie, które wybory przegrały i nie weszły w skład koalicji, przechodzą do tzw. opozycji politycznej.

Partie polityczne ze względu na genezę oraz program można podzielić na: partie chadeckie, partie liberalne, partie komunistyczne, partie konserwatywne, partie socjaldemokratyczne oraz partie ultraprawicowe.

Status prawny partii politycznych w Polsce określa Konstytucja RP oraz ustawa o partiach politycznych z 1997. Zakazane jest istnienie partii politycznych odwołujących się do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu oraz tych, których program lub działalność zakłada bądź dopuszcza nienawiść rasową i narodową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa.

18. Systemy partyjne.

System partyjny, układ wzajemnych powiązań między partiami politycznymi oraz zachodzące między nimi relacje, zasady i normy regulujące stosunki międzypartyjne oparte na mechanizmie współdziałania bądź rywalizacji w walce o władzę państw. Pojawienie się systemu partyjnego związane jest z rozwojem systemu parlamentarnego i wprowadzeniem powszechności prawa wyborczego.

System partyjny jest m.in.:

1. płaszczyzną konfrontacji programów partii politycznych i wymiany poglądów,

2. forum kształtowania opinii publicznej i kultury politycznej,

3. mechanizm wyłaniania i zmiany ekip rządzących oraz potwierdzania prawomocności (legitymizacji) istniejącej władzy państw.

Ze względu na liczbę legalnie działających partii, rozróżniamy systemy:

1. jednopartyjny - opiera się na zakazie działania innych partii, oprócz rządzącej (występował w państwach faszystowskich i komunist.),

2. dwupartyjny - tylko dwie partie spośród wielu legalnie działających, mają realne szanse zdobycia władzy (Wielka Brytania i USA),

3. wielopartyjny - trzy lub więcej partii ma możliwość wygrania wyborów i utworzenia rządów (np. Polska po 1989, Włochy, Belgia, Holandia). Cechą tego systemu jest brak partii mającej stałą przewagę, co może skutkować niestabilnością rządu.

Dlatego partie, chcąc się ustrzec przed taką sytuacją, zawierają koalicje przed albo po ogłoszeniu wyników wyborów.

W ramach tego systemu występuje też:

1. system partii dominującej - przy istnieniu wielu partii, tylko jedna z nich jest zdolna do samodzielnego wygrania wyborów i utworzenia rządu mającego absolutne poparcie większości w parlamencie (Instytucjonalno- Rewolucyjna Partia Meksyku),

2. system kooperacji partii - wszystkie lub większość partii tego systemu podejmuje współpracę (np. Szwajcaria), najczęściej po wyborach,

3. system dwublokowy - walkę o władzę prowadzą dwa bloki partii politycznych, przy czym tylko jeden z nich ma szansę odniesienia zwycięstwa w wyborach, utworzyć rząd mając absolutną przewagę w parlamencie (w RFN z wyjątkiem lat 1966-1969, we Francji po 1962),

4. system rozbicia wielopartyjnego - nie ma w nim partii większościowej, która miałaby przewagę nad pozostałymi. Dlatego istnieje konieczność stworzenia koalicji, aby uzyskać niezbędną do efektywnego sprawowania władzy większość w parlamencie (np. Polska po 1989, Włochy). Powołany rząd na ogół nie ma legitymizacji społ.

19. Grupy nacisku.

Grupy nacisk, wywieranie wpływu przez grupę na swoich członków celem ujednolicenia zachowań i postaw a także dla podejmowania wspólnych działań. Niepodporządkowanie się naciskowi grupy grozi użyciem sankcji społecznych.

L.p.	Imię i nazwisko	Objął urząd	Złożył urząd
1.	Tadeusz Mazowiecki	31 grudnia 1989	14 grudnia 1990
2.	Jan Krzysztof Bielecki	12 stycznia 1991	5 grudnia 1991
3.	Jan Ferdynand Olszewski	23 grudnia 1991	5 czerwca 1992
4.	Waldemar Pawlak (nie zdołał sformować gabinetu)	5 czerwca 1992	10 lipca 1992
5.	Hanna Suchocka	11 lipca 1992	25 października 1993
6.	Waldemar Pawlak	26 października 1993	1 marca 1995
7.	Józef Oleksy	7 marca 1995	26 stycznia 1996
8.	Włodzimierz Cimoszewicz	7 lutego 1996	31 października 1997
9.	Jerzy Buzek	31 października 1997	19 października 2001
10.	Leszek Cezary Miller	19 października 2001	2 maja 2004
11.	Marek Belka (dwukrotnie)	2 maja 2004	31 października 2005
12.	Kazimierz Marcinkiewicz	31 października 2005	14 lipca 2006
13.	Jarosław Kaczyński	14 lipca 2006	obecnie sprawuje urząd

II Rzeczpospolita (1918-1939)

Józef Piłsudski - Naczelnik Państwa 14 listopada 1918 - 11 grudnia 1922

1. Gabriel Narutowicz 11 grudnia 1922 - 16 grudnia 1922

Maciej Rataj 16 grudnia 1922 - 22 grudnia 1922

2. Stanisław Wojciechowski 22 grudnia 1922 - 14 maja 1926

Maciej Rataj 15 maja 1926 - 4 czerwca 1926

Józef Piłsudski- nie przyjął urzędu

3. Ignacy Mościcki 4 czerwca 1926 - 30 września 1939

Polski Rząd na Uchodźstwie (1939-1990)

Edward Rydz-Śmigły

Bolesław Wieniawa-Długoszowski

Władysław Raczkiewicz 30 września 1939 - 6 czerwca 1947

August Zaleski 9 czerwca 1947 - 7 kwietnia 1972

Rada Trzech 1954 - 7 kwietnia 1972

Stanisław Ostrowski 9 kwietnia 1972 - 24 marca 1979

Edward Bernard Raczyński 8 kwietnia 1979 - 8 kwietnia 1986

Kazimierz Sabbat 8 kwietnia 1986 - 19 lipca 1989

Ryszard Kaczorowski 19 lipca 1989 - 22 grudnia 1990

Polska Ludowa (1944-1952)

1. Bolesław Bierut 5 lutego 1947 - 22 lipca 1952

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952-1989)

1. Wojciech Jaruzelski - PRL 19 lipca 1989 - 31 grudnia 1989

III Rzeczpospolita (od 1990 roku)

1. Wojciech Jaruzelski - prezydent RP 1 stycznia 1990 - 21 grudnia 1990

2. Lech Wałęsa - prezydent RP 22 grudnia 1990 - 22 grudnia 1995

3. Aleksander Kwaśniewski - prezydent RP 23 grudnia 1995 - 22 grudnia 2005 (2 kadencje)

4. Lech Kaczyński - prezydent RP 23 grudnia 2005 - obecnie sprawuje urząd

Rozszerzenie NATO

• Wysoki Komisarz

• Wysoki Komisarz Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) udziela pomocy i wsparcia uchodźcom na całym świecie.

• UNHCR został powołany przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1951 roku i początkowo był odpowiedzialny za przesiedlenie 1,2 miliona europejskich uchodźców pozbawionych domu w wyniku II wojny światowej.

• UNHCR chroni dziś 22,3 miliona osób w ponad 120 krajach. Pierwotnie UNHCR został ustanowiony jako urząd tymczasowy; jego istnienie planowano na trzy lata. Obecnie, 50 lat później, jest jedną z najważniejszych agend humanitarnych, z siedzibą główną w Genewie i przedstawicielstwach w 122 krajach. Więcej niż 80% sposród liczącego ponad 5000 osób zespołu pracuje w terenie, często w odosobnieniu, w niebezpiecznych i trudnych warunkach. Dwukrotnie UNHCR został za swoją pracę odznaczony Pokojową Nagrodą Nobla.

• Obecnie urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców pełni Ruud Lubbers, który - zanim objął to stanowisko w styczniu 2001 roku - pracował w holenderskiej dyplomacji i zajmował się pracą naukową. Programy przygotowane przez Wysokiego Komisarza zatwierdza i nadzoruje Komitet Wykonawczy UNHCR, który tworzy obecnie 56 krajów członkowskich (od 1998 roku również Polska).

• Uchodźcy to osoby, które uciekły ze swojego kraju w wyniku uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej, i które nie mogą lub nie chcą do tego kraju powrócić.

• W ostatnich latach UNHCR wzywany jest do przekroczenia ścisłej definicji mandatu i pomocy innym grupom ludzi zmuszonych do życia w sytuacji podobnej do uchodźców. Dotyczy to osób, którym zagwarantowano ochronę na mocy grupowego uznania lub ze względów humanitarnych, ale nie zostały one formalnie uznane za uchodźców. Może też dotyczyć uchodźców wewnętrznych - ludzi, którzy opuścili swoje domy, ale nie przekroczyli granicy państwa. Coraz częściej stanowią oni ofiary wojen domowych. UNHCR pomagał także mieszkańcom oblężonych miast, na przykład Sarajewa podczas wojny w b. Jugosławii.

• UNHCR wspiera i monitoruje reintegrację uchodźców, którym udało się wrócić do kraju. Pozbawieni opieki własnego państwa, często oddzieleni od rodzin i rodzimych społeczności, uchodźcy - bez względu na definicję - są szczególnie narażeni na przemoc. Najbardziej cierpią na tym najsłabsi: uchodźcy kobiety, uchodźcy dzieci oraz ludzie starsi.

• Zgodnie z mandatem działania podejmowane przez UNHCR mają charakter humanitarny i apolityczny. Statut UNHCR określa dwa podstawowe i ściśle ze sobą związane zadania - ochrony uchodźców i poszukiwania trwałych rozwiązań ich problemów. Pierwsze z nich - najważniejszy cel UNHCR - określane jest jako "ochrona międzynarodowa" i ma służyć zapewnieniu uchodźcom podstawowych praw, a zwłaszcza tego, by żaden uchodźca nie został zmuszony do powrotu do kraju, w którym grożą mu prześladowania.

• Zmieniający się charakter ruchów uchodźczych w ostatnich dekadach spowodował odpowiednią zmianę w pracy UNHCR. W typowym współczesnym kryzysie UNHCR udziela pomocy i wsparcia wielkim grupom uchodźców - a nie indywidualnym osobom - uciekającym przed prześladowaniem, konfliktem lub łamaniem praw człowieka na masową skalę. Ponadto w ostatnich latach władze poszczególnych państw, Sekretarz Generalny ONZ oraz Rada Bezpieczeństwa ONZ zwracały się do UNHCR o przyjście z pomocą nie tylko uchodźcom, którzy przekroczyli międzynarodowe granice, ale także uchodźcom wewnętrznym (IDP - internally displaced persons) pozostającym w granicach swojego kraju. Na przykład w 1991 roku Sekretarz Generalny wyznaczył UNHCR wiodącą agencją humanitarną w byłej Jugosławii, gdzie udzielono pomocy 3,5 miliona uchodźców, uchodźców wewnętrznych i innych ludzi dotkniętych wojną. Potencjał operacyjny UNHCR został wykorzystany do pomocy udzielonej niemal całej populacji Bośni i Hercegowiny, w tym także osobom, które nie były ani uchodźcami, ani wysiedlonymi. Na mocy porozumień pokojowych z Dayton, UNHCR otrzymał też misję organizacji powrotu uchodźców i wysiedlonych do Bośni i Hercegowiny. Obecnie zajmuje się też uchodźcami i repatriantami w Kosowie.

• Azyl w Europie: Od początku lat osiemdziesiątych około 5 milionów osób poszukiwało azylu w Europie Zachodniej. Coraz więcej ubiegających się o azyl zatrzymuje się obecnie w krajach Europy Środkowej i Wschodniej.

• Powrót do byłej Jugosławii: Przez blisko cztery lata wojny w byłej Jugosławii ponad 3,5 miliona ludzi otrzymało tam pomoc od UNHCR, w tym 2,7 miliona w samej tylko Bośni i Hercegowinie. Obecnie UNHCR pomaga im wrócić do domu.

• Konflikty na Zakaukaziu: W ostatnich latach w regionie kaukaskim byliśmy świadkami całej serii wysiedleń, które objęły około 2 milionów ludzi. Nieustające konflikty lub polityczny pat uniemożliwia im powrót do domu.

• Kwestia palestyńska: Około 3,2 miliona ludzi zarejestrowanych jest w UNRWA, międzynarodowej organizacji odpowiedzialnej za uchodźców palestyńskich. Ich przyszłość pozostaje jednym z najbardziej skomplikowanych problemów, które muszą zostać rozwiązane w ramach procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie.

• Odbudowa Afganistanu: Chociaż w ostatnich ośmiu latach repatriowano blisko 4 miliony afgańskich uchodźców, nadal około 2,7 miliona z nich pozostaje w Pakistanie, Iranie, Indiach i krajach WNP. W niektórych obszarach Afganistanu nadal trwają walki, ale możliwy jest powrót na tereny nie objęte konfliktem, głównie we wschodniej i południowej części kraju. Trwały pokój i dalsza odbudowa stanowią konieczne warunki ich powrotu.

• Repatriacja do Birmy: Z końcem 1997 roku już tylko 21.000 spośród 250.000 osób, które uciekły z Birmy w latach 1991-92 pozostawało w Bangladeszu.

• Wietnamscy "boat-people": Na koniec 1997 roku zaledwie 2.000 Wietnamczyków, którzy próbowali uciec na łódkach ("boat people"), przebywało nadal w regionie, głównie w Hong Kongu. Od 1975 roku około 839.000 Wietnamczyków poszukiwało azylu w krajach południowo-wschodniej Azji. Około 755.000 przesiedlono do krajów trzecich, a 109.000 wróciło do kraju pochodzenia w ramach finansowanego przez UNHCR Wszechstronnego Planu Działań (Comprehensive Plan of Action).

• Uchodźcy na Sri Lance: Pomiędzy 1992 i 1995 rokiem około 54.000 uchodźców ze Sri Lanki wróciło z Indii do swoich domów. W końcu 1997 roku około 64.000 nadal pozostawało w Indiach. Z powodu konfliktu w północnej Sri Lance blisko 800.000 osób zostało uchodźcami wewnętrznymi.

• Pomoc humanitarna i repatriacja w Rogu Afryki: Organizacja Narodów Zjednoczonych nadal wspiera około 1 miliona uchodźców w Rogu Afryki.

• Kryzys w Rwandzie / Burundi: Kryzysy w Rwandzie i Burundi wywołały jedną z największych fal uchodźstwa na świecie. W październiku 1996 roku ponad 1,3 miliona rwandyjskich i 100.000 burundyjskich uchodźców powróciło do swoich krajów w wyniku wybuchu wojny domowej w Demokratycznej Republice Konga. Ale dziesiątki tysięcy Rwandyjczyków nadal rozproszonych jest w dziesięciu sąsiednich krajach, a Tanzania gości ponad 220.000 uchodźców z Burundi.

• Reintegracja w Mozambiku: Od 1992 roku 1,7 miliona mozambijskich uchodźców powróciło z różnych krajów Afryki Południowej. Muszą teraz zacząć liczyć na siebie i odbudować swoje życie.

• Uchodźcy w Afryce Zachodniej: Ponad 800.000 ludzi uciekło ze swoich krajów w rezultacie konfliktów w Liberii i Sierra Leone, a setki tysięcy zostało uchodźcami wewnętrznymi. Ostatnie wybory w Liberii przyniosły tam stabilizację i nadzieję, toteż UNHCR rozpoczął repatriację do tego kraju z Gwinei i Wybrzeża Kości Słoniowej.

• Repatriacja do Gwatemali: Od 1984 roku ponad 36.000 Gwatemalczyków zostało repatriowanych, głównie z Meksyku, a w kilku przypadkach także z innych krajów Ameryki Środkowej. Do września 1997 roku Meksyk dawał schronienie około 28.400 gwatemalskim uchodźcom. Zorganizowana repatriacja została tymczasowo przerwana w pierwszej połowie 1997 roku, ale od tamtej pory na nowo przybrała na sile.

• Uchodźcy w Sudanie: Jednym z głównych zadań pracowników UNHCR na rok 2001 w tym kraju jest opieka i repatriacja ponad 400 tysięcy uchodźców - pochodzących w przeważającej części z Erytreii - którzy koczują w obozach zlokalizowanch na wschodzie kraju.

• Bhutańczycy w Nepalu: Nierozwiązanym problem pozostaje kwestia około 100 tysięcy uchodźców (w ponad 90% Bhutańczycy ale także grupa Tybetańczyków) rozmieszczonych w siedmiu obozach w Nepalu. Pracownicy UNHCR prowadzą rozmowy mające skłonić przedstawicieli obu państw do negocjacji i humanitarnego rozwiązania problemu.

• UNHCR pomaga uchodźcom i szuka trwałych rozwiązań ich problemów na wiele sposobów. Na przykład wypełniając swoje zadanie ochrony, zachęca państwa do przystępowania do międzynarodowych porozumień dotyczących uchodźców i stale monitoruje wypełnianie ich postanowień przez poszczególne kraje. Uchodźcy, którym udało się uciec przed łamaniem praw człowieka w ojczyźnie, często stają się ofiarami prześladowań w krajach udzielających schronienia. Przemoc seksualna, wykorzystywanie i inne formy napaści to najbardziej dotkliwe z doświadczeń niektórych uchodźców. Pracownicy UNHCR, zarówno w dużych miastach, jak odległych od centrów obozach i obszarach przygranicznych, podejmują wysiłek ochrony uchodźców i zapobiegania ryzyku napaści fizycznej.

• Obok zadania ochrony, UNHCR pomaga uchodźcom także poprzez koordynowanie pomocy: żywności, wody, środków higienicznych i opieki medycznej w sytuacjach kryzysowych. Zdarzają się one niestety coraz częściej i namioty zbudowane z dostarczanych przez UNHCR błękitnych płacht plastyku stają się aż za dobrze znaną częścią krajobrazu wielu krajów. Przygotowanie UNHCR i jego partnerskich organizacji humanitarnych do szybkiego reagowania w sytuacjach kryzysowych ratuje życie uchodźcom na całym świecie - poczynając od ucieczki 1,8 miliona irakijskich Kurdów w 1991 roku, po dramatyczny eksodus około 2 milionów Rwandyjczyków trzy lata później.

• Wreszcie, UNHCR próbuje znaleźć trwałe rozwiązanie uchodźczych problemów poprzez repatriację do ojczyzny, integrację w pierwszym kraju udzielającym azylu lub przesiedlenie do kraju trzeciego.

• UNHCR aktywnie wypracowuje rozwiązania problemów uchodźczych. Organizacja coraz intensywniej stara się zapobiegać wysiedleniom w krajach, które powodują lub mogą w przyszłości powodować uchodźstwo.

• Jeden ze sposobów to powołanie swoistego systemu wczesnego ostrzegania - ustanowienie międzynarodowej obecności i stawianie czoła problemom, zanim jeszcze strony się zaangażują, postawy staną się nieprzejednane, zostaną wykreślone linie frontu i wybuchnie konflikt zbrojny. W tym celu UNHCR "prewencyjnie delegował" swój personel do pięciu byłych republik radzieckich Azji Środkowej, które doświadczają poważnych napięć wynikających z uzyskanej niepodległości, demokratyzacji i przejścia do wolnorynkowej gospodarki.

• Niemniej jednak poszukiwanie perspektywicznych rozwiązań problemu wysiedlenia jest w swej istocie kwestią polityczną, i musi tym samym należeć zarówno do poszczególnych państw, jak i całej międzynarodowej społeczności. Konieczne jest jednomyślne działanie w wielu kierunkach - zapewnienie przestrzegania praw człowieka, umacnianie pokoju i bezpieczeństwa w granicach państw i między państwami, wspieranie trwałego rozwoju oraz kontrola masowych ruchów migracyjnych. Ważne przedsięwzięcia w tym kontekście stanowią inicjatywy regionalne, takie jak Międzynarodowa Konferencja Uchodźców z Ameryki Środkowej (1989) i Konferencja Krajów WNP.

• Problemy uchodźców mogą zostać rozwiązane. Większość z nich opuszcza swoje domy tylko pod ostatecznym przymusem i pragnie wrócić, o ile tylko pozwolą na to warunki. UNHCR zmierza do trwałego rozwiązania uchodźczych problemów. Najważniejsza jest pomoc w powrocie do domu - dobrowolnie, bezpiecznie i godnie. Tam, gdzie dobrowolna repatriacja jest niemożliwa, UNHCR pomaga uchodźcom w integracji w kraju pierwszego azylu albo w przesiedleniu do kraju trzeciego, w którym będą mogli pracować na swoje utrzymanie i rozpocząć na nowo życie.

• UNHCR zajmuje się także warunkami życia uchodźców, którzy wrócili do ojczyzyny. Na przykład w latach osiemdziesiątych i początku lat dziewięćdziesiątych, około 1,7 miliona osób uciekło z Mozambiku, tworząc największą wówczas populacje uchodźczą w Afryce i jedną z największych w świecie. Pomiędzy 1992 i 1995 rokiem niemal wszyscy uchodźcy mozambijscy powrócili do domu, wielu dzięki pomocy UNHCR. Powrócili jednak do kraju zrujnowanego przez 16 lat wojny. UNHCR i jego partnerzy byli przygotowani, by pomóc repatriantom w procesie odbudowy. Podjęto liczne przedsięwzięcia na poziomie lokalnym - odbudowę dróg i mostów, działania na rzecz poprawy jakości wody i umożliwienia dostępu do edukacji i opieki medycznej. Rolnikom rozdano pakiety z narzędziami i nasionami, by odrodzić gospodarkę rolną i lokalną produkcję żywności.

• Miliony uchodźców, którym nie udało się powrócić do domów, mogło rozpocząć nowe życia dzięki hojnej pomocy krajów pierwszego azylu i krajów osiedlenia na całym świecie.

• UNHCR zazwyczaj blisko współpracuje z instytucjami rządowymi i organizacjami pozarządowymi (NGOs). W ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych jednym z najbliższych partnerów UNHCR jest Światowy Program Żywności (WFP), który zajmuje się dystrybucją żywności i podstawowych narzędzi wśród uchodźców. Inni partnerzy to UNICEF, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Program Rozwoju ONZ oraz Departament Spraw Humanitarnych. Cenionymi sojusznikami w działaniach na całym świecie są Czerwony Krzyż (ICRC i IFRC) i Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM).

• W realizacji programów pomocy humanitarnej i doradztwa prawnego z UNHCR współpracuje ponad dwieście organizacji pozarządowych. W sumie UNHCR utrzymuje kontakty z blisko tysiącem organizacji pozarządowych pomagających w różny sposób uchodźcom.

• Wiele innych organizacji, które zazwyczaj nie zajmują się uchodźcami, także stanęło u boku UNHCR, co potwierdza rosnący zasięg i złożoność problemów związanych z uchodźstwem. Na przykład siły pokojowe ONZ odgrywały ważną rolę w ochronie uchodźców w byłej Jugosławii.

• U podłoża wielu ruchów uchodźczych leżą czynniki społeczne i ekonomiczne. W związku z tym w działaniach na rzecz uchodźców w przyszłości prawdopodobnie wzrośnie rola instytucji finansowych, takich jak Bank Światowy.

• UNHCR niemal w całości utrzymuje się z dobrowolnych składek poszczególnych państw, organizacji pozarządowych i osób prywatnych. Piętnaście krajów - największych donatorów zazwyczaj wpłaca około 95% całego budżetu operacyjnego UNHCR. W ostatnich latach liczba osób, którymi zajmuje się UNHCR gwałtownie wzrosła w wyniku nowych kryzysów - poczynając od północnego Iraku, przez b. Jugosławię, po Rwandę i Czeczenię. Analogicznie, wzrosły także wydatki UNHCR - z 544 milionów USD w 1990 roku do około 1 miliarda USD corocznie od 1992 roku.

• Budżet na 2001 rok wynosił 953 miliony USD. Największa jego część - 138 milionów USD - została przeznaczona na południowo-wschodnią Europę.

• Poza dobrowolnymi wpłatami UNHCR otrzymuje także dodatkowo niewielką dotację stałą - poniżej 2% całości - z ogólnego budżetu Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jest ona wykorzystywana wyłącznie na koszty administracji.

• Donatorzy mogą także wnosić wkład bezgotówkowy. Na przykład w 1994 roku UNHCR otrzymał dary wartości 36 milionów USD - w tym między innymi usługi transportu lotniczego, mąkę, olej kuchenny i obuwie.

• Ty także możesz pomóc uchodźcom. Pierwszy krok to zrozumienie, że nie stanowią zagrożenia. Sami są przerażeni i potrzebują pomocy. Uchodźcy to ludzie jak Ty i Twoja rodzina, ale stracili swój dom, pracę, sąsiadów, być może także członków rodziny i przyjaciół. To zwykli ludzie, którzy niezwykle cierpią i którzy często nie mają do kogo zwrócić się o pomoc.

• Nie możesz im zwrócić tego, co im zabrano przemocą. Ale możesz przyjąć ich z uśmiechem i otwartością. Uchodźcy są nie tylko ofiarami: mają umiejętności, niezwykłą siłę charakteru i pomysłowość. Są rozbitkami, ale przetrwali i mogą wnieść wiele wartości do życia Twojej społeczności.

• Wspólnie z innymi, kształtując opinię publiczną, możesz zachęcić rząd, by stosował politykę - wewnętrzną i zewnętrzną - pozwalającą uchodźcom na całym świecie znaleźć spokojną i bezpieczną przystań, miejsce, w którym można rozpocząć nowe życie lub po prostu schronić się, zanim będzie możliwy powrót do domu.

• Informacji o tym, co możesz zrobić w swoim otoczeniu, udzielają lokalne organizacje pozarządowe pomagające uchodźcom lub biura UNHCR.

• 50 lat UNHCR Pięćdziesiąt lat temu, 14 grudnia 1950 r., Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło statut Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców. Trzy tygodnie później, 1 stycznia 1951, UNHCR rozpoczął pracę - z 33-osobowym personelem i budżetem w wysokości 300 tysięcy dolarów. Mandat organizacji obejmował trzy lata. Jej zadaniem było osiedlenie ponad miliona ludzi, którzy zostali bez domów po II wojnie światowej. Po wykonaniu tego zadania UNHCR miał przestać istnieć.

• 50 lat później, UNHCR zatrudnia 5 tysięcy osób w 120 krajach. Organizacja kierowana przez centralę w Genewie pomaga obecnie około 22 milionom ludzi. Ma do dyspozycji budżet około miliarda dolarów. Końca pracy UNHCR nawet nie widać...

• 50 lat działalności biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców wiąże się nierozerwalnie z 50-leciem obowiązywania Konwencji Genewskiej uchwalonej 28 lipca 1951 roku. Konwencja Genewska wraz z Protokołem Nowojorskim z 1967 roku są fundamentami międzynarodowej ochrony prawnej uchodźców. Do dziś 140 krajów ratyfikowało jeden lub oba dokumenty.

16

---