Środowisko szkolne
Pojecie nauczania , kształcenia się
Pojęcie szkoły
Funkcje szkoły
Klasa szkolna jako grupa społeczna
Udział uczniów w życiu szkoły
Wpływ szkoły na wychowanie
Szkoła tradycjonalna a szkoła otwarta.
Pojecie szkoły
Wyraz szkoła pochodzi z greckiego schoole (spokój, wolny czas przeznaczony na naukę ) Jest to instytucja oświatowo-wychowawcza zajmująca się kształceniem i wychowaniem dzieci i młodzieży i dorosłych. Stosowanie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo wychowawczych i programów. W szkole odbywa się proces nauczania, uczenia się.
Nauczanie- przekazać komuś pewien zasób wiedzy , udzielić wiadomości.
Uczenie się- proces , w którego toku na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają formy wcześniej nabyte.
Kształcenie się- procesy , które składają się na opanowanie wiedzy, na świat i społeczeństwo.
Kształcenie ustawiczne jest to proces ciągłego doskonalenia kwalifikacji ogólnych i zawodowych. Kształcenie trwa przez całe życie człowieka.
Na terenie szkoły funkcjonuje system społeczny jako układ głównie ról nauczycieli i uczniów. W szkole istnieją inne systemy takie jak:
- system dydaktyczny ; zespół celów i metod nauczania
- system wychowawczy ; cele i metody wychowania
- system wartości kulturowych; wiedza naukowa o uczestnictwie w kulturze wartości moralnych
- system administracyjny; struktury organizacyjne szkoły
- system ekonomiczny; określający wysokość środków materialnych
Struktura szkoły :
Zbiorowość uczniowska: klasa szkolna, samorząd uczniowski, organizacje uczniowskie a także nieformalne grupy uczniów
Grono pedagogiczne: dyrekcja, rada pedagogiczna, organizacje społeczno-polityczne nauczycieli i nieformalne grupy nauczycieli
Administracja: sekretariat, personel techniczny
Rodzice: komitet rodzicielski, konferencje dla rodziców
Społeczność lokalna: komitet opiekuńczy szkoły, społeczność lokalna działająca jako całość w postaci opinii społecznej.
W systemie dydaktyczno-wychowawczym społecznym szkoły wyróżnić można:
- podmiot działania tj. inicjatora akcji; przedmiot działania tj. osobę na którą działanie jest skierowane.
- zdarzenie tj. ma ono dynamiczny charakter, określony kierunek rozwoju i jest wynikiem wzajemnych oddziaływań jednostek biorących udział w danej sytuacji.
Funkcje szkoły
- Funkcja dydaktyczna czyli przekazywanie wiedzy z różnych dziedzin
- Funkcja wychowawcza czyli kształcenie postaw społeczno-moralnych i ideowych
- Funkcja opiekuńcza czyli zaspokajanie potrzeb niezbędnych dla prawidłowego rozwoju fizycznego i
psychicznego uczniów.
Funkcje zewnętrzne
- szkoła jako instytucja zapewnia warunki bytowe podstawowym czynnikiem jest kultura przekazywanie z pokolenia na pokolenie
- ideologia polityczna
- system norm moralnych i obyczajowych
- poszczególne działy gospodarki narodowej i prywatnej które preferują szkoły
- struktura społeczno-zawodowa wyznacza nasze role zawodowe i określa sposób życia jednostki
Funkcje wewnętrzne
- funkcje edukacyjne; zapewnianie przekazu wiedzy
- funkcje selekcyjne; odpowiedni dobór kadry specjalistów
- funkcje adaptacyjne i kulturowe; przystosowanie i wprowadzenie do życia
- funkcje integracyjne i dezintegracyjne
- funkcje opiekuńczo-wychowawcze
Klasa szkolna jest to jednostka struktury organizacyjnej systemu szkolnego a także to grupa społeczna. Klasa szkolna stanowi odrębną grupę dzieci lub młodzieży która jest poddawana oddziaływaniom dydaktycznym i wychowawczym nauczycieli.
Grupa społeczna jest formacją która składa się z pewnej liczby osób pozostających ze sobą wzajemnie bardziej lub mniej bardziej określonych pozycjach i rolach która ma własny system wartości i norm regulujących zachowania poszczególnych członków w sprawach ważnych dla grupy.
PODZIAŁ GRUP SPOŁECZNYCH:
- małe; w których jest bezpośredni kontakt członków twarzą w twarz istnieje wieź przyjaźni wspólne zainteresowania lub zadania.
- duże; obejmują liczne osoby w których kontakty są bezpośrednie jak i pośrednie członkowie są połączeni głównie wspólnymi interesami np. związki zawodowe mieszkańców dużego miasta.
GRUPY FORMALNE ----jest to grupa narzucona z góry struktura narzucona regulaminem normami, bycie przewodniczącym skarbnikiem ma charakter bezosobowy. Ma jasno i wyraźnie określony cel.
GRUPY NIEFORMALNE----przewaga więzi osobistych nie ma regół funkcji, ról z góry narzuconych. Jest to dowolność uczestnictwa.
Klasa szkolna jest mała grupą społeczną w której funkcjonują grupy formalne i nieformalne.
Cechy klasy szkolnej
Głównym celem zespołu klasowego jest nauka.
Przynależność do klasy jest przymusowa gdzie główne zadania zespołu są narzucane z zewnątrz przez kierującego nauczyciela
Na zespół klasowy oddziałuje nie jeden nauczyciel lecz wielu nauczycieli a każdy z nich może kształtować inny układ stosunków między uczniami.
Klasa szkolna jest grupą względnie jednorodną (wiek poziom rozwoju psychicznego fizycznego rejon zamieszkania)
Uczestnictwo w życiu klasy trwa długo kilka lat i przypada na okres szczególnie podatny na wpływy otoczenia.
Uczestnictwo w życiu klasy angażuje niemal wszystkich członków
Jest powiązana na terenie szkoły z innymi grupami zarówno klasy równoległe jaki i starsze
Zjawiska grupowe
+ struktura
+atmosfera
+spójność
+normy
+przywództwo
Normy grupowe w każdej klasie obowiązują jakieś przepisy lub normy postępowania. Normy grupowe to przepisy wyznaczające sposób w jaki powinien lub nie powinien zachowywać się członek danej grupy.
Janowski wyróżnia trzy kategorie norm w klasie:
Normy o charakterze ogólno-ludzkim np. bądź uczciwy
Normy szkolne związane z realizowanymi przez szkołę celami dydaktyczno-wychowawczymi np. nie podpowiadaj
Normy regulujące współżycie uczniów w grupie tzw. Normy koleżeńskie np. nie skarż.
Struktura grupowa to układ miejsc jakie zajmują poszczególni członkowie są to wzajemne układy stosunków między uczniami. To miejsce określane jest pozycją danej jednostki. Istnieje przy wykonywaniu zadań, struktura porozumiewania się.
Przywództwo - w przypadku struktury socjometrycznej określa ona które osoby zajmują najwyższe pozycje socjometryczne równie wysoko sytuują się w strukturze władzy.
Klimat grupowy - określany jest jako wypadkowa stosunków społecznych panujących w klasie szkolnej. Klimat grupowy stanowi odzwierciedlenie reakcji uczuciowych uczniów na postawy okazywane im przez nauczycieli i kolegów z klasy.
Wyróżnia się postawę dominującą która obejmuje kontakty społeczne w których aktywność dziecka jest zdeterminowana przez nauczyciela oraz postawę integrującą przejawia się ona w udzielaniu pochwały i wsparcia uczniom oraz we wzajemnej współpracy. Gdy nauczyciel przyjmuje postawę dominującą wówczas w klasie powstaje klimat konfliktowy charakteryzujący się brakiem aktywności a postawa integrująca nauczyciela kształtuje klimat odznaczający się dobrym samopoczuciem aktywnością i samodzielnością uczniów.
Spoistość - ujmowana jest jako zespół czynników wiążących wzajemnie członków grupy tym silniej oddziaływuje ona swych członków.
Czynniki które wpływają na spoistość klasy:
- zachowanie nauczyciela
- umiejętność współdziałania i współpracy w grupie
Udział uczniów życiu szkoły i klasy:
- imprezy i uroczystości
- tradycje, obrzędowość i symbolika
- symbol
- przepływ informacji ( wzajemne komunikowanie się )
- prace uczniów
- wycieczki szkolne
Szkoła tradycyjna-----Szkoła otwarta
Szkoła tradycyjna czyli szkoła konserwatywna charakteryzują ją autokratyczne stosunki nauczyciele uczniowie. Dominacja nauczycieli wyraża się w stosowaniu nauczycieli frontalnego ( nauczyciel pracuje z całą klasą ) surowej dyscyplinie panującej na lekcji sterowaniu aktywnością uczniów, za pomocą systemu kar i nagród. Działania edukacyjne są podejmowane w ramach szkolnych przedmiotów nauczania konstytuowanych na zasadzie odpowiedniości do dziedzin nauki ( uznawanych w danym miejscu i czasie za podst. )
Szkoła otwarta przeważnie na zachodzie tworzone, stwarza ona warunki do rozwijania indywidualnych zainteresowań młodzieży, lekceważą formę atrybutu jak regulaminy egzaminy wstępne i końcowe świadectwa. Swoim działaniem obejmuje cały przebieg życia ucznia w szkole jak i w środowisku zamieszkania. Celem jest wszechstronne przygotowanie dziecka do życia. Nacisk na samodzielność. Zadanie realizuje się przy czynnym udziale rodziców organizacji młodzieżowych czy zakładów pracy.