O czym należy pamiętać w fazie przygotowania materiałów do prezentacji
Przed przystąpieniem do prezentacji należy ściśle określić jej cel. Nie niej ważne jest ustalenie odbiorcy tej prezentacji (np. jego wieku, zdolności percepcyjnych, zainteresowań) oraz możliwości jej przeprowadzenia (np. wyposażenia pracowni). Te trzy elementy pozwalają na stworzenia planu prezentacji zawierającego treści, jej formę (np. tekst, rysunek, wykres, efekty wizualne i dźwiękowe oraz czas ekspozycji a także charakterystykę mediów dydaktycznych- technicznych środków oraz materiałów.
W fazie przygotowania materiałów należy:
- przedstawić treść w sposób prosty i zrozumiały
- używać krótkich haseł i możliwie nie wielu słów, stosując wyrazy jednoznaczne przy nagłówkach i tytułach
- ograniczyć się do niezbędnego zakresu informacji
- przedstawić tylko to, co najważniejsze i znaczące dla treści zdań- zrezygnować z wątków pobocznych
- dbać by forma materiałów była uporządkowana
- unikać skomplikowanego układu (formy)
-przejmować spójną konwencje elastyczną materiałów np. wielkości i koloru czcionki, grafiki
- stosować, gdy tylko można wykresy, diagramy i grafikę, gdyż lepiej przemawiają niż liczby
- stosować regularnie te same środki wyrazu dla podsumowania (streszczenia) omawianych zagadnień
- nie przesadzać z wizualizacją- proste i rzeczowe przedstawiania danych jest lepsze niż tzw. radosna twórczość.
Jak postępować w fazie prezentowania przygotowanych materiałów?
W fazie wykorzystania materiału należy:
- nie czytać dosłownie tekstu wizualnego materiału, tylko go komentować;
- nie czytać liczb bez ich jednoczesnej prezentacji graficznej;
- upewniać się, że pokazywany obraz odpowiada treści wypowiedzi
- uwypuklać szczególnie temat i jego strukturę.
Dla prawidłowego przebiegu prezentacji znaczenie ma także właściwe dobrane miejsca ekspozycji komunikatu oraz jego wielkości i ostrości a dla komunikatów audytywnych także głośność, tak by odbiór tych komunikatów był możliwie najlepszy dla wszystkich uczestników prezentacji.
Nawet najlepiej przygotowany materiał dydaktyczny nie gwarantuje powodzenia, gdy prowadzący prezentacje nie potrafi:
- dobrać uzależnionego od percepcji odbiorcy odpowiedniego słownictwa, komentarza wizualizowanego materiału
- dobrać właściwego tempa mówienia, modulacji głosu, jego barwy i artykulacji
- kontrolować mimikę twarzy
- opracować właściwą gestykulację, a nawet ruch całego ciała
- pokazać swoje zaangażowanie emocjonalne
- obserwować reakcje odbiorców na treść i sposób prezentacji
- właściwe zareagować na przejawy znużenia odbiorców.
Proszę opisać parametry obrazy
Tekst i rysunki wykorzystywane w prezentacji muszą być rozpoznawalne z każdego miejsca Sali. Przydatne do tego mogą być zalecenia:
Grubość linii- obliczyć można wg wzoru d= 2%ob, przy czy b oznacza szerokość obrazu. Tak, więc dla obrazu o szerokości 2m grubość linii powinna wynosić 4 mm. Te same zasady odnoszą się do wyświetlanego obrazu np. foliogramów i fazeogramów, z tą różnicą, że b oznacza szerokość folii np. dla typowej folii o rozmiarach A4 grubość linii wynosi 0,6 mm;
Wysokość liter obliczyć można wg wzoru h=2%b(szerokość obrazu). Tak, więc dla obrazów o szerokości 2m wysokość liter powinno wynosić 4 cm. Te same zasady dotyczą wyświetlanego obrazu np. na foliogramach i fazogramach, z tą różnicą, że b oznacza szerokość folii np. dla typowej folii o rozmiarach A4 wysokość liter to 6 mm.
Dobre rozpoznawanie barwnych elementów rysunku czy tekstu wymaga by były większe w stosunku do elementów w czerni o mnożnik.
Czerwony- 1,25 (dla A4 grubość linii 0,75 mm a wysokość liter 7,5 mm)
Niebieski- 1,25 (A4- grubość linii 0,75 wysokość liter 7,5mm)
Żółty- 1,5 (A4 grubość linii 0,9 mm a wysokość liter 9mm)
Wyrazistość przygotowanego materiału można ocenić z odległości Dmax=6b przy czym b oznacza szerokość kartki. Tak, więc materiał o rozmiarach A4 można oceniać ustawiając go w odległość 6x30 cm=180 cm lub sprawdzić „tekstem podłogowym”, czyli kładąc go na podłodze. Wyrazistość jest zadawalająca, gdy normalnie widząca osoba potrafi rozróżnić szczegóły rysunku i przeczytać tekst
Dla zapewnienia wyrazistości (przeźroczystości) materiału z tekstem proponuje się by:
- w jednej linii pisać nie więcej niż 7 słów;
- na jednym arkuszu (papieru, folii, slajdu) umieszczać nie więcej niż 9 linii tekstu
- szczególnie ważne elementy obrazu lub tekstu należy wykonać odpowiednio większe.
Jak tworzy się plan pracy dydaktycznej?
PLANOWANIE PRACY DYDAKTYCZNEJ 3 etapy:
Planowanie kierunkowe- obejmuje zasięgiem rok szkolny, określa cele kształcenia oraz materiał nauczania. Polega ono na powiązaniu celów z materiałem nauczania. W trakcie planowania kierunkowego podejmuje się decyzje, które fragmenty materiału nauczania umożliwiają osiągnięcie poszczególnych celów kształcenia.
Planowanie wynikowe- obejmuje zasięgiem działa programowy, rozdział, określa wymagania programowe- wynik; umożliwia ocenę osiągnięć uczniów oraz skuteczność pracy nauczyciela; umożliwia określenie wymagań programowych w odniesieniu do kolejnych lekcji.
Planowanie metodyczne- obejmuje lekcję- przygotowanie konkretnej jednostki lekcyjnej/ kilku lekcji, związane z określeniem wymagań programowych oraz przebiegiem zajęć (Niemierko).
Plan pracy dydaktycznej- będący wynikiem analizy programu nauczania, powinien w zasadzie stanowić uporządkowaną sieć (informacyjnych, zadaniowych, problemowych) za pośrednictwem, których zamierza się realizować cele kształcenia niż tylko programowy wykaz treści kształcenia.
W wytworzeniu planu pracy dydaktycznej należy przestrzegać strukturyzacji treści.
Ważna role w przedmiocie nauczania odgrywają struktury, dzięki którym, możliwy jest transfer między przedmiotowy. Podstawowymi elementami planów pracy dydaktycznej powinny być bloki tematyczne.
Rozszerzone plany pracy dydaktycznej mogą zawierać także adnotacje literaturowe i dotyczące środków i materiałów dydaktycznych (pracownie).
Proszę wymienić elementy procesu planowania lekcji?
W procesie planowania można wyróżnić następujące elementy:
dobór tematu lekcji,
sprawdzenie, co uczniowie już na ten temat wiedzą,
wyszczególnienie celów nauczania,
określenie sposobów realizacji zajęć, zmierzających do osiągnięcia podjętych celów.
Określenie sposobu sprawdzenia stopnia osiągnięcia celu.
Sporządzanie planów lekcji wymaga wykonywania następujących czynności:
podjecie decyzji na temat tego, czego uczniowie maja się nauczyć (precyzyjne opisanie celów nauczania),
określenie właściwej kolejności tematów i zadań.
Przy planowaniu lekcji można posłużyć się następującymi wskazówkami:
dane ogólne: nauczany przedmiot, klasa, wiek uczniów, data, czas trwania lekcji, liczba uczniów;
charakterystyka uczniów: dotychczasowa znajomość poruszanej tematyki, potrzeby, oczekiwania;
cel ogólny: Dlaczego realizuje się taki temat?
cele operacyjne: Co dokładnie uczniowie maja się nauczyć na tej lekcji?
temat: O czym będzie mowa?
zamierzona struktura lekcji: określenie ogniw i czasu ich trwania; układ ogniw uzależniony jest od typu realizowanej lekcji.
Zazwyczaj na lekcji powinny wystąpić następujące elementy:
praca nauczyciela, np. pokazywanie czegoś, omawianie, pytanie, prezentowanie czegoś, praca indywidualna z uczniami;
praca uczniów: udział w realizacji pracy, dyskusja, wykonywanie ćwiczeń, praca indywidualna i grupowa;
kolejność, w jakiej prace będą wykonywane z uwzględnieniem opisu poszczególnych elementów kolejnych czynności, ćwiczeń, zadań.
Co to jest metoda kształcenia?
Metoda (z gr. methodos) oznacza drogę, sposób postępowania. Opierając się na znaczeniu tego terminu sformułowano wiele definicji metod nauczania. Metody te nazywane są także metodami kształcenia, a w metodyce amerykańskiej używa się określeń: strategia nauczania, styl lub model pracy z uczniami. Dydaktycy używają następujących terminów dla określenia metody nauczania: sposób pracy, układ czynności lub typowe wzorce czynności nauczyciela. Dominującym składnikiem każdej metody nauczania jest system (lub układ) czynności nauczyciela i uczniów, w toku, którego pierwsi organizują działalność poznawczą, twórczą, emocjonalną i praktyczną uczniów. Tradycyjny termin nauczania powinien zostać, zdaniem W. Okonia, zastąpiony terminem metoda kształcenia, gdyż w pojęciu kształcenie zawarte jest zarówno nauczanie jak i uczenie się, a więc dotyczy także pracy nauczyciela jak i uczniów oraz plasuje ucznia jako partnera nauczyciela.
Metoda kształcenia- to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów, umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce.
Metoda kształcenia jest przede wszystkim metodą kształcenia uczniów, zmieniania ich osobowości, a nauczanie jest tu przede wszystkim organizowaniem racjonalnego uczenia się.
Proszę scharakteryzować grę stymulacyjną?
(z łac. simulato- naśladowanie, podobieństwo).
To najbardziej popularna gra dydaktyczna, wdrażająca uczniów do wszechstronnej analizy problemów będących dla kogoś problemami rzeczywistymi. Wyniki przyjętych przez wszystkich rozwiązań porównuje się w tej grze z rozwiązaniami faktycznymi, które są symulowane na lekcji.
K. Kruszewski sformułował kilka uwag dotyczących konstruowania gry dydaktycznej:
nie powinna być trudna w użyciu,
powinna oddawać ważne aspekty rzeczywistości i być w zgodzie z rzetelną wiedzą o tej rzeczywistości,
jej przebieg nie powinien zależeć od cech graczy (np. niecierpliwości),
w rozsądnych granicach przebieg ten może zależeć od kompetencji gracza.
Proszę podać przykładowy plan lekcji z grą symulacyjną
Lekcja, której główną metodą jest gra symulacyjna może mieć następujący przebieg:
czynności organizacyjne,
pogadanka wstępna,
prezentacja
sformułowanie problemu lub problemów,
przeprowadzenie symulacji,
ocena przebiegu symulacji,
podsumowanie przebiegu symulacji
Wykorzystanie:
samoloty,
wojsko,
służby ratownicze,
szkolnictwo zawodowe, np. obróbka (obrabiarki sterowane numerycznie, gdzie uczeń po napisaniu programu obróbkowego śledzi proces na monitorze komputera- obserwując i wprowadzając korekty za pomocą stymulatora identycznego z urządzeniem sterowniczym prawdziwej obrabiarki)
Proszę podać przykładowy plan lekcji z grą sytuacyjną
Metoda sytuacyjna- przedstawienie uczniom sytuacji trudnej (autentycznej lub fikcyjnej) i poszukiwanie rozwiązania optymalnego dla tej sytuacji. Nauczyciel musi przygotować opis sytuacji, precyzyjnie określający problem.
Do prezentacji tego opisu uczniom wykorzystuje się metody słowne, najczęściej jest to opowiadanie, które poparte może być filmem przezroczami, foliogramami, planszami. Prezentacja może mieć również formę pisemną.
Przebieg lekcja:
czynności organizacyjne,
pogadanka wstępna,
prezentacja opisu sytuacyjnego
sformułowanie problemu/ ów,
analiza sytuacji,
dyskusja nad jej treścią,
formułowanie odpowiedzi na pytania,
ocena zaproponowanych rozwiązań,
podsumowanie wyników lekcji.
Co powinno podlegać ocenianiu w metodzie projektów?
Metoda projektów polega na poszukiwaniu możliwości rozwiązania określonego problemu bądź wykonanie jakiejś pracy, przez cały zespół klasowy, lub grupy uczniów.
Inspirować projekt w szkole mogą sami uczniowie jednak najczęściej czyni to nauczyciel, co rzadko poprzedzone jest dyskusją nad tym, czy i jaki problem rozwiązać. Nauczyciel w sposób autorytatywny wybiera wówczas problematykę projektu mają na uwadze jej wartość kształcącą i wychowawczą.
Po zainicjowaniu projektu opracowuje się jego plan, który następnie podlega wykonaniu. Końcowym etapem jest ewaluacja, czyli wartościowanie zawartych w projekcie rozwiązań. Ewaluacja ta nie powinna polegać na wartościowaniu monologu nauczyciela, ale na dyskusji nauczyciela z uczniami o tym, czy projekt został zrealizowany w każdych z planowanych założeń, czy przyjęto optymalną strategie postępowania, czy napotkane trudności można było eliminować w prostszy i szybszy sposób, czy współpraca w zespole, bądź w grupach układała się poprawnie i od czego zależała itp. [nauczyciel inicjuje taki projekt, uczniowie wykonują go w różnym czasie, wspólne omówienie. Ocena- nie ocenia się pomysłu/ twórczej pracy (-> pochwalić), lecz aktywność, prace w grupie.]
Kontrowersyjną kwestią metody projektów jest ocenianie uczniów. Ideałem byłaby ocena wiedzy uczniów, ich pomysłowości i postaw zarówno w trakcie realizacji projektu, jak i po jego zakończeniu jedynie w formie dyskusji, czyli w postaci opisowej, a nie stopnia szkolnego. Jednak w warunkach szkolnych, wystawianie stopni jest koniecznością. Bark stopnia szkolnego mógłby nawet prowadzić do lekceważenia przez uczniów tej metody, na tle innych metod nauczania, przy stosowaniu, których ocenianie stopniem jest normą. Proponuje się, więc, by nauczyciel dokonywał oceniania uczniów głównie podczas wykonywania poszczególnych faz projektu, a nie po jego ukończeniu, gdyż istotniejsze od końcowego efektu działania jest samo działanie uczniów i to na tle współpracy w grupie lub w zespole. Czas trwania realizacji projektów może być różny i wynosić od kilku lekcji do całego semestru, a nawet roku szkolnego.
Szerokie wykorzystanie komputera w metodzie projektów może mieć miejsce w Technologii Informacyjnej (TI- czyli nazwa przedmiotu Informatyka w szkole średniej), gdzie część projektu związanego z treściami poszczególnych przedmiotów, na których technologia ta jest realizowana, wykorzystywana jest w pracowni komputerowej.
Również w koncepcji skorelowania treści informatyki z treściami innych przedmiotów metoda ta może być skutecznie stosowana. Nauczyciel informatyki inicjuje wówczas projekt dotyczący innego przedmiotu lub projekt oceny wyników tego projektu dokonuje nauczyciel informatyki jako zleceniodawca oraz w charakterze eksperta, nauczyciel przedmiotu, którego projekt dotyczy.
Czarny i żółty to kolor logicznej oceny-, który z nich i dlaczego powinien być wykorzystywany jako pierwszy?
METODA 6-CIU KAPELUSZY MYŚLOWYCH dr Edwarda de Bono (Malta)
Kapelusz biały- oznacza dane fakty, informacje. Jakie dane mamy? Jakich nam brakuje? W jaki sposób uzupełnić potrzebne dane? Jest to styl myślenia obiektywnego, opartego na faktach.
Kapelusz zielony- symbolizuje pomysły, rozwiązania alternatywne, propozycje, sugestie, koncepcje. Kapelusz ten dotyczy myślenia twórczego.
Kapelusz żółty- to korzyści, zalety, zyski, oszczędności. Kapelusz ten wymaga myślenia całkowicie racjonalnego, logicznego. (czyli argumenty- bo...).
Kapelusz czarny- oznacza wyszukiwanie wad, negatywnych osądów, weryfikacje faktów, ocenę prawidłowości. Jest to kapelusz myślenia krytycznego, wymagającego racjonalności i logiki.
Kapelusz czerwony- charakteryzuje emocje, odczucia, przeczucia, intuicję. Wypowiedzi związane z myśleniem w tym kapeluszu nie trzeba popierać racjonalnymi argumentami.
Kapelusz niebieski- wykorzystywany jest do analizy procesu myślenia, jego kontroli i sterowania. Kapelusz ten symbolizuje czynności organizacyjne związane z funkcjonowaniem umysłu osoby wykorzystującej ten styl myślenia.
Autor wyróżnił 6 różnych stylów w procesie myślenia. Gdybym myślał tylko w jednym, ulubionym „ stylu ->problemy w komunikowaniu się z innymi.
Można nauczyć dzieci świadomie wybierać styl, zależnie od potrzeby chwili.
W krajach anglosaskich „nałożyć czapkę myślową”= „ zacznij myśleć”.
„Pomyślmy w kolorze...”
Problematyką tą zajmuje się również prof. Nęcka (psycholog twórczości).
Biały- neutralny, zimny- myślenie logiczne o informacji, że można ją udokumentować, ma być sprawdzona, ścisła.
Do każdego koloru (np. białego) możemy zawsze wrócić. Nauczyciel narzuca styl myślenia, w jednym stylu.
Często nie wykorzystuje się niebieskiego kapelusza (analiza wszystkich punktów, o których mówiło się w poprzednich kapeluszach; czynność porównywana do przelotu samolotu przez chmury).
Ważne, by wybierać kapelusz żółty przed czarnym (Europejczycy myślą o wadach, a biorąc pod uwagę, że wiele pomysłów wady posiada- narażamy pomysł na odrzucenie).
* L: „Naucz swoje dziecko myśleć” Edward de Bono
Komputer w metodzie 6ciu kapeluszy myślowych może być wykorzystany w czterech spośród sześciu kapeluszy. Bezdyskusyjna jest przydatność w trakcie myślenia kolorem białym. Może on także wspomóc proces myślenia twórczego, czyli myślenia w kolorze zielonym.
Proszę scharakteryzować myślenie w kolorze czerwonym
Kapelusz czerwony- charakteryzuje emocje, odczucia, przeczucia, intuicję. Wypowiedzi związane z myśleniem w tym kapeluszu nie trzeba popierać racjonalnymi argumentami.
Jakie są zalety metod problemowych?
- nowe wiadomości uzyskują uczniowie za pośrednictwem rozwiązania problemów teoretycznych i praktycznych;
- w praktycznym toku rozwiązania problemów uczeń pokonuje wszystkie przeszkody, jego aktywność i samodzielność osiąga wysoki poziom;
- tempo uczenia się jest zależne od ucznia lub grupy uczniów;
- większa aktywność uczniów sprzyja rozwojowi pozytywnych motywów i zmniejsza potrzeby formalnego sprawdzania osiągnięć;
- efekty uczenia się są stosunkowo wysokie i trwałe, uczniowie łatwiej stosują wiadomości w nowych sytuacjach, jednocześnie rozwijają swoje sprawności umysłowe i zdolności twórcze
- umożliwiają one funkcjonowanie wiedzy biernej przekształcając ją w wiedzę czynną
- sprzyjają wykrywaniu wiadomości i stosowaniu ich w praktyce
- nie pozwalają uczniom przechodzić obojętnie obok sytuacji, których nie umieją sobie wytłumaczyć lub rozwiązać, lecz wywołując zaciekawienie, zmuszają ich do analizy sytuacji.
Proszę podać definicję twórczości wg E. P. Torrancea
Twórczość jest procesem dostrzegania trudności problemów luk w posiadanej wiedzy, brakujących elementów, ustalania, na czym trudności te polegają, szukania rozwiązań, formułowania i weryfikowania hipotez dotyczących tych rozwiązań i komunikowania wyników.
Rozwijanie twórczego myślenia przez E.P. Torrance'a traktowane jest jako rozwiązywanie wszelakich problemów, a to z kolei utożsamiane jest z twórczością. Twórczość, w tym ujęciu, jest procesem dostrzegania trudności, problemów, luk w posiadanej wiedzy, brakujących elementów, ustalania, na czym trudności te polegają, szukania rozwiązań, formułowania i weryfikowania hipotez dotyczących tych rozwiązań i komunikowania wyników. Jest to definicja utożsamiająca twórczość z myśleniem twórczym, które, w rozumieniu Torrance'a, jest rozwiązywaniem wszelkich problemów.
Kiedy i w jakim celu diagnozuje się uczniów w procesie stymulowania ich twórczego myślenia?
Stymulowanie twórczego myślenia uczniów wiąże się z rozwojem określonych cech instrumentalnych tego myślenia, zwłaszcza podczas ich pracy twórczej. Aby sprawdzić skuteczność swych działań nauczyciel powinien dokonać diagnozy przed rozpoczęciem działań, aby poznać stan wejściowy poziomu twórczego myślenia poszczególnych uczniów.
Diagnozowanie w trakcie prowadzenia działań pozwala nauczycielowi ocenić zachodzące dzięki tym działaniom postępy. Natomiast diagnoza po zakończeniu działań daje ostateczną ocenę ich skuteczności.
W rozwiązywaniu problemów, a tym samym w stymulowaniu twórczego myślenia, istotną rolę odgrywa przyjęcie odpowiedniej dla danego problemu techniki lub metody twórczego myślenia, rozwijanie cech motywacyjnych, ukierunkowujących i angażujących, a także przyjęcie odpowiedniego modelu pracy twórczej. Metody twórczego myślenia stosowane w szkole nazywane są problemowymi metodami nauczania.
Proszę opisać funkcje informacyjne oraz selekcyjną ewaluacji wiedzy uczniów
Znaczenie kontroli wiedzy jej oceny w procesie nauczania
Widza to zbiór (system) wiadomości i powiązanych z nimi umiejętności uczniów. Kontroli i będące jej efektem ocenie jak rozumianej wiedzy, można przypisać dwie funkcje: informacyjna lub selekcyjną.
→Funkcje informacyjne- ze względu na adresatów, których dotyczą:
1. Uczeń - ocena informuje ucznia (również jego rodziców), które wiadomości są przez niego opanowane a które nie, jaki jest stopień opanowania treści. Ocena wpływa na sferę motywacyjną ucznia. Świadomość ewentualnych braków wiedzy pozwala uczniowi na jej uzupełnienie. Dotyczy to zwłaszcza braków wskazanych przez nauczyciela, których uzupełnienie jest niezbędne w dalszym zdobywaniu wiedzy z zakresu informatyki i technologii informacyjnej oraz skorelowanych z nimi treściowo innych przedmiotów szkolnych.
2. Nauczyciel oraz szkoła (informuje nauczyciela o efektach jego pracy dydaktycznej, dzięki analizie ocen może on wnioskować o stopniu osiągnięcia zamierzonych celów kształcenia, a także wprowadzić odpowiednie korekty w działaniach dydaktycznych. Korekty te mogą dotyczyć metod i form nauczania, organizacji pracy, a nawet form kontroli wiedzy.
→Funkcja selekcyjna oceniania wiąże się z oczekiwaniami społeczeństwa w kwestii udzielenia pomocy przez szkolnictwo w dokonaniu selekcji ludzi dopełnienia przez nich ról społecznych i zawodowych, w praktyce, na każdym szczeblu edukacji występuje konieczność podjęcia decyzji, co do dalszych losów uczniów.
Oceny decydują o tym, czy uczeń weźmie udział w eliminacjach do konkursów przedmiotowych i olimpiad, czy otrzyma nagrodę np. dyrektora szkoły, czy uzyska promocję do następnej klasy itp. Mogą także okazać się przepustką do szkół wyższych, w których podstawowym kryterium naboru są tzw. konkursy świadectw. W wieku krajach oceny decydują o miejscu ucznia czy studenta w rankingu absolwentów, a to z kolei wpływa na jego 1-szą pracę i przebieg awansu zawodowego.
Proszę wymienić formy kontroli wiedzy, które powinny być stosowane przez nauczycieli informatyki i technologii informacyjnej
Forma kontroli wiadomości i umiejętności
Obserwacja uczniów i jego pracy, doświadczony nauczyciel prowadzi na każdej lekcji, a przedmiotem tej obserwacji są wiadomości, umiejętności i postawa wykazywanych przez ucznia podczas pracy. Obserwacja jest pełniejsza, gdy używa się specjalne przygotowanego do niej arkusza. O prowadzonej przez nauczyciela obserwacji uczniowie najczęściej nie wiedzą
Pozostałe sposoby ewaluacji dydaktycznej, w której uczniowie nie tylko uczestniczą, ale są dodatkowo tego świadomi, mogą przybierać trzy jej formy
1. Ustną- zwana także odpytywaniem, jest formą sprawdzania przede wszytkim posiadanych przez ucznia wiadomości. Polega na zadawaniu przez nauczyciela pytań, na które uczeń odpowiada. Im bardziej odpowiedź ta jest zbliżona do oczekiwanej przez nauczyciela tym jest wyżej oceniana.. ( najmniej obiektywna, najmniej sprawiedliwa) zarzuca się jej przede wszystkim dużą subiektywność, wynikającą z
- konieczności prawie natychmiastowego ocenianie odpowiedzi, którą nauczyciel słyszy tylko jeden raz
- nierównego traktowania poszczególnych uczniów zarówno kwestii trudności zadawanych pytań, jak i oceny usłyszanych odpowiedzi
- lęku ucznia przed staniem twarzą w twarz z nauczycielem, który nie tylko więcej wie, ale także jest często większy i silniejszy, a ponadto posiada nad nim „władzę”
2. Pisemną- Pisemna forma ewaluacji dydaktycznej przybiera najczęściej postać testu. Istnieje wiele rodzajów testów. Do kontroli i oceny wiedzy uczniów przydatne są testy pedagogiczne, a ściślej ich odmiana nazywana testami osiągnięć szkolnych.
Test osiągnięć szkolnych jest zbiorem zadań przeznaczonych do rozwiązania w toku jednego zajęcia szkolnego, reprezentujący wybrany zakres treści kształcenia w taki sposób, by z ich wyników można było wnioskować o poziomie opanowania tych treści.
Wśród testów osiągnięć szkolnych wyróżniamy:
→ testy nauczycielskie
Testy nauczycielskie stanowią zdecydowaną większość testów stosowanych w szkolnictwie. Są one konstruowane przez nauczyciela i tyko przez niego wykorzystywane. Są to testy jednorazowego wykorzystania.
Uwzględniając rodzaj zadań testowych testy nauczycielskie dzielą się na:
testy otwarte- Zadania otwarte to takie, w których uczeń musi napisać przynajmniej jedno słowo.
Ze względu na liczbę tych słów testy otwarte dzielą się na:
- rozprawkę ( przykładem rozprawki w kontroli wiedzy z informatyki może być zadanie typu proszę dokonać oceny systemu operacyjnego Windows)-nazywana jest często przez uczniów wypracowaniem. Polega ona na podaniu uczniom treści jednego zadania, a uczniowie piszą o wszystkim, co mieści się w jego zakresie. Zadanie to nauczyciel w miarę szybko przygotowuje w domu. Po analizie wybranego zakresu treści kształcenia, decyduje on, jakie pytanie najpełniej ten zakres reprezentuje. Niestety sprawdzenie rozprawki jest bardzo żmudne i wymaga kilkakrotnego jej przeczytania: pierwszy raz czyta się ją dla zapoznania się z charakterem pisma ucznia i ewentualnego rozszyfrowania wyrazów niezbyt czytelnie napisanych, drugi raz, by dokładnie jej treść zrozumieć, trzeci by przeanalizować go pod względem wartości merytorycznych, tzn. zorientować się, co uczeń wie, a gdzie przedstawia informacje ogólne. Jest to test stosowany najczęściej na przedmiotach humanistycznych. Przykładem rozprawki w kontroli wiedzy z technologii informacyjnej może być: dokonać opisu systemu operacyjnego.
- testy krótkich odpowiedzi (zadanie pytań, na które można odpowiedzieć jednym lub kilkoma zdaniami, najbardziej zalecany testem nauczycielskim, np., co to jest klawiatura?, Proszę ułożyć algorytm otwierania istniejącego już pliku?)- polega na sugeruje jego nazwa na zadawaniu pytań, na które da się odpowiedzieć jednym lub kilkoma zdaniami. Pytania mogą przybierać formę zadania lub polecenia, odpowiedzią jest wówczas rozwiązanie zadania bądź wykonanie polecenia. Ilość pytań w ty teście jest zróżnicowana i waha się w granicach od kilkunastu do kilkudziesięciu. Test krótkich odpowiedzi jest najbardziej zalecanym testem nauczycielskim
- testy z luką (miejsce wykropkowane do uzupełnienia, np. Program przeznaczony do pisania i redagowania tekstów nosi nazwę….. tekstu.. Słowo na być słowem kluczem, ważnymi z punktu widzenia naszego przedmiotu. W zadaniu tym należy pamiętać by w luce brakowało wyrazu istotnego dla wybranych treści kształcenia, a niedobranego przypadkowo. Ponadto całe zdanie musi zostać tak sformułowane, by było prawdziwe.
testy zamknięte- uczeń dokonuje wyboru odpowiedzi…
• Prawda -fałsz ( tak lub nie, np.: Czy naciśnięcie lewego klawisza Alt i wybranej litery s spowoduje pojawienie się polskiej litery ś: Takluj nie- wybierz właściwą)- w tych zadaniach uczeń ma wybór spośród dwóch odpowiedzi tak lub nie. Z rachunku prawdopodobieństwa wynika, że spośród pytań tego testu, każdy uczeń może odgadnąć połowę prawidłowych odpowiedzi nie mając żadnej wiedzy z kontrolowanej dziedziny. Dlatego w teście tym formuje się wiele zadań, w których uczeń oprócz odpowiedzi tak lub nie musi zaznaczyć jeszcze odpowiedź jestem pewien lub nie jestem pewien. Modyfikacja ta komplikuje nieco skalę punktowego oceniania
• zadanie wielokrotnego wyboru posiada kilka propozycji odpowiedzi, najczęściej trzy lub cztery, a im jest ich więcej, tym zmniejsza się prawdopodobieństwo losowego wskazania odpowiedzi prawidłowej. (Jedna odpowiedz jest prawdziwa, a inne są fałszywe, ale prawdopodobne). Nazwa tego testu może nieco mylić szczególnie osoby, które zdawały teoretyczny egzamin prawa jazdy, gdzie nawet wszystkie proponowane odpowiedzi mogą być prawdziwe. W typowych testach osiągnięć szkolnych zaleca się by tylko jedna z proponowanych odpowiedzi była prawidłowa a pozostałe fałszywe. Zalecenie to zawiera dwie ważne wskazówki dla nauczyciela konstruującego taki test. Pierwsza związana jest głównie z uczniami słabszymi i gorzej przygotowanymi tzn. operującymi wiedzą na poziomie A taksonomii celów kształcenia, czyli na poziomi zapamiętania wiadomości. Nie jest możliwe dobrania dwóch poprawnych propozycji a więc spośród nich jedna propozycja będzie dotyczyła kategorii, B, czyli rozumienia tych wiadomości.
• zadanie na dobieranie wymaga znalezienia kilku zbliżonych pojęć, definicji, czynności zdarzeń , które następnie dzieli się na dwie kolumny, w ten sposób że jedno stanowią np. początki tych pojęć lub definicji, a druga ich zakończenia lub w pierwszej są daty, a t drugiej odpowiadające wydarzenia. Liczba pojęć w obu kolumnach może, ale nie musi być taka sama. Zdarza się, że w kolumnie drugiej będącej niejako dopełnieniem pierwszej, jest tych elementów więcej, przy czym elementów poprawnych musi być tyle samo, co w kolumnie pierwszej, a pozostałe powinny być fałszywe. Test ten jest czasochłonny i bardzo trudny do skonstruowania
→ testy standaryzowane-, czyli poddane specjalnej procedurze sprawdzającej, a następnie wypróbowaniu i normowaniu. Są one najczęściej konstruowane przez specjalistów i przeznaczone do szerokiego użytku, nawet na terenie całego kraju. Testy te muszą być zaopatrzone w wyczerpujące instrukcje, gdyż stosują je osoby inne niż konstruują. Dają one szansą obiektywizacji oceniania szkolnego w szerokim zakresie. Dzieli się je na:
• testy kryterialne (przyrównują osiągnięcia uczniów do pewnych ustalonych wcześniej poziomów wykonania)
• testy różnicujące (służą ocenie osiągnięć danego ucznia poprzez porównanie ich z osiągnięciami pewnej dobrze określonej grupy uczniów. Wyniki tych testów mogą być przedstawione w postaci:
- surowej, jako liczba zadań poprawnie wykonanych
- percentylowej, jako wyniku porównania surowego wyniku z wynikami grupy porównawczej
3. Praktyczną- Jest zadaniem testowym wymagającym od ucznia celowego oddziaływania na otaczający świat materialny. Przynosi ono wynik, czyli produkt, który może być oceniany osobno lub w przypadku bardziej złożonych czynnościach ucznia, łącznie z zarejestrowaniem przebiegiem to jest procesem działania praktycznego.
Informatyka oraz technologia informacyjna należą obok praktycznej nauki zawodu do przedmiotów najchętniej sięgających po tą formę ewaluacji dydaktycznej.
Nauczyciel informatyki i technologii informacyjnej przy projektowaniu kontroli wiedzy, powinni mieć na uwadze potrzebę łączenia dominującej w ich przedmiocie kontroli praktycznej z pozostałymi formami kontroli, jest, więc kontrola ustna czy pisemna.
Wybór form ewaluacji dydaktycznej uzależniony jest od założonych celów i związanych z nimi treści nauczania. Ich analiza powinna nadto kończyć się sporządzeniem planu testu. W planie takim należy:
- zadecydować, czy test będzie pomiarem jednostopniowym, czy wielostopniowym
- ustalić liczbę zadań tekstowych uzależnionych od czasu przeznaczonego na kontrolę
- podzielić materiał nauczania podlegający kontroli na części, uwzględniając ich spójność, np. kontrola z zakresu sieci komputerowych może obejmować części sieci lokalne, sieci rozległe, przeglądanie stron, wyszukiwanie informacji, poczta elektroniczna, zabezpieczenia sieciowe, itd.
- przydzielić poszczególnym częściom odpowiednią liczbę zadań, wynikająca z objętości i ważności materiału im przypadającego,
- umieszczać obok siebie zadania tematyczne powiązane,
- umieszczać, o ile to możliwe, zadania trudniejsze na końcu tekstu, a mając na uwadze poprzedni postulat, przynajmniej jako ostatnie zadania wśród tematycznie powiązanych.
Ewaluacja dydaktyczna zachodzi na każdej lekcji a niektóre z nich są jej całkowicie poświęcone. Daje to możliwość dokonania podziału kontroli wiedzy:
- kontrolę bieżącą- może dotyczyć ostatnie lekcji lub trzech ostatnich lekcji. Może przyjmować wszystkie trzy formy kontroli wiedzy.
- kontrolę okresowa- zwana sprawdzianem lub praca klasową i odbywa się pisemnie w postaci testów i praktycznie, a tylko sporadycznie w postaci ustnej.
Proszę wymienić warstwy treści kształcenia i odpowiadające im oceny
Zależności pomiędzy warstwami treści, poziomami wymagań i ocenami.
Warstwa treści |
Poziom wymagań |
Ocena
|
Wykraczająca |
Wykraczający |
6 celująca
|
Dopełniająca |
Pełny |
5 b. dobra
|
Rozszerzająca |
Rozszerzony |
4 dobra
|
Podstawowa |
Podstawowy |
3 dostateczna
|
Konieczna |
Konieczny |
2 dopuszczająca |
Jakie działania nauczyciela mogą wywierać wpływ na zachowania dyscypliny w pracowni komputerowej?
Starszemu pokoleniu słowo dyscyplina kojarzy się z przedmiotem mającym w domu swoje stałe miejsce i służącym do wymierzania kar cielesnych wiec przedmiotem budzącym strach. Potoczne słowo to opisuje także indywidualne cechy jednostki. Definicja dyscypliny zawiera określenia podporządkowania się normą.
Dyscyplina, zwłaszcza w klasie szkolnej oznacza stopień, w jakim uczniowie zachowują się w właściwie, są zaangażowani w wykonywanie zadań i nie powodują zakłóceń w pracy
Działanie pedagogiczne
Zapobieganie zachowaniom dysfunkcjonalnym
Zapobieganie trudnościom w utrzymaniu ładu na lekcji
Restrykcyjne działania nauczyciela
Poszerzenie tolerowanych i akceptowanych zachowań uczniów
Werbalne i niewerbalne reagowanie na niewłaściwe zachowanie się ucznia
Działania dydaktyczne
Uświadomienie uczniom celów lekcji
Wybór metod nauczania
Przydział ćwiczeń
Dobranie odpowiedniego tempa do pracy uczniów
Dbanie o płynność lekcji
Styl pracy nauczyciela (demokratyczny, liberalny, autorytatywny)
Najważniejsze jest indywidualne podejście do ucznia i jego zachowań, ale możliwe jest to dopiero po jego poznaniu. Im więcej nauczyciel posiada informacji o uczniu, tym trafniej może oddziaływać na jego zachowania. Sporządzenie arkusza obserwacji ucznia, pozwoli na pełne zebranie informacji o uczniu i podjęcie odpowiednich działań.
TO, CO JESZCZE BYŁO NA WYKŁADZIE
Podstawowym celem informatyki jest przetwarzanie informacji, czyli zbioru danych zgromadzonych w celu otrzymania wyników, czyli nowych informacji. Informatyka obejmuje ogół dyscyplin naukowych i technicznych zajmujących się informacją, a szczególności jej komputerowym przetwarzaniem. Obejmuje także teorie informatyczne, budowanie systemów informatycznych, budowanie i działanie sprzętu komputerowego, zastosowanie metod informatycznych w różnych dziedzinach działalności człowieka.
Technologie informacyjne oznaczają całokształt metod i narzędzi przetwarzania informacji obejmujące metody poszukiwania i selekcji informacji za pomocą narzędzi informatycznych (np. przeglądarek internetowych), dekodowania, interpretacji, jej gromadzenia, zapisywania, przechowywania, przetwarzania.
WYKŁAD PROBLEMOWY
To odmiana wykładu i podobnie jak on jest metodą nauczania przeznaczoną do pracy z uczniami starszymi. Wykład ten rozszerza zakres aktywności uczniów osiągany przez „dialog wewnętrzny” zwany „głośnym myśleniem” nauczyciela. Jeżeli uczniowie angażują się w rozwiązywanie problemu (szczególnie w fazie stawiania hipotez i ich weryfikacji) to dialog ten nabiera charakteru „dialogu zewnętrznego”.
Lekcja, której główną metoda jest wykład problemowy, może mieć następujący przebieg:
czynności organizacyjne,
podanie tematu i celu wykładu,
wytworzenie sytuacji problemowej,
analiza sytuacji problemowej,
sformułowanie problemu,
określenie sposobu rozwiązania problemu,
wysuwanie hipotez,
weryfikacja hipotez,
podsumowanie treści wykładu.
WYKŁAD KONWERSATORYJNY
Stanowi połączenie wykładu tradycyjnego na temat prezentowanego problemu z dyskusją lub z ćwiczeniami (polegającymi na rozwiązywaniu zadań teoretycznych lub praktycznych). Łączenie tych metod ma na celu doprowadzenie do rozwiązania danego problemu. W wykładzie tym nauczyciel przedstawia określona sytuację, z której wywodzi się problem, naświetla go i inspiruje uczniów do jego rozwiązania. Wartość rozwiązania zależy od aktywności uczniów i ich zainteresowania problemem.
Przykładem zastosowania wykładu konwersatoryjnego w ramach informatyki i TI może być sytuacja przedstawiona w trakcie omawiania wykładu problemowego. Poszukując możliwości rozwiązania przykładowej funkcji matematycznej uczniowie mogą w MS Excel'u sprawdzić proponowane rozwiązania, zadając pytania i omawiając wyniki bądź komentarze udzielane przez program.
Koncepcje konstruktywistyczne
Konstruktywizm (protoplasta J. Dewey USA; przedstawiciele min. J. Piaget, J. Bruner) można definiować jako filozofię uczenia się opartą na założeniu, że poprzez analizę naszych doświadczeń konstruujemy nasze własne rozumienie świata, w którym funkcjonujemy, czyli każdy uczący się indywidualnie, ale w kontekście społecznym, konstruujemy znaczenie, jak się uczyć. Konstruowanie znaczeń stanowi zawartość procesu uczenia się . Nauczyciel konstruktywistyczny tworzy kontekst dla uczenia się, w którym uczący się mogą zostać wprowadzeni w interesujące ich działania...
Nauczyciel- przewodnik (teraz zmiana z mędrca na scenie na przewodnika stojącego z boku).
Nauczyciel nie jest osobą, na której opiera się proces kształcenia, nie jest także centralnym punktem procesu kształcenia, ani osobą mającą „patent na rozum”. Jakkolwiek obserwując uczących się nauczyciel bada i odkrywa. Jest on natomiast przewodnikiem uczących się, wskazującym jak należy z poszczególnych informacji budować wiedzę...
Koncepcja konstruktywistyczna istotnie zmieniła strukturę klasycznego kształcenia poprzez wprowadzenie następujących zmian:
Zmiana roli nauczyciela z „mędrca na scenie”... do „przewodnika stojącego z boku” umożliwiającego zrobienie czegoś..., wskazującego drogę do wiedzy,
...,
Umiejętność współdziałania współpracy w trakcie uczenia się.
Zasady uczenia się:
aktywności...,
...
poznanie, w jaki sposób się uczyć...
Koncepcje kognitywistyczne
Kognitywizm (z łac. poznanie)- termin psychologiczny związany z....procesem poznawczym zmierzającym do poznania czegoś (WIEM).
Poznanie to proces zmysłowo- psychiczny, intelektualny, doświadczalny, właściwy człowiekowi, mający na celu zdobywanie wiedzy o świecie (WIEM).
Kognitywistyka zajmuje się wszystkimi zjawiskami dotyczącymi umysłu, szczególnie zagadnieniami dotyczącymi sposobu postrzegania bodźców...oddziaływania umysłu ze światem i innymi umysłami.
Metody praktyczne
Metoda zajęć praktycznych nosi nazwę także metody realizacji zajęć wytwórczych i jest potocznie kojarzona z kształceniem ogólno technicznym, chociaż faktyczny zasięg jej stosowania jest znacznie większy. Dominuje w niej stosowanie wiedzy przy wykonywaniu różnego rodzaju zadań o charakterze praktycznym.
Tok metody realizacji zadań wytwórczych może składać się z następujących ogniw:
- zrozumienie przez uczniów podejmowanego działania
- określenie warunków i środków niezbędnych do realizowania danego zadania
- uświadomienie sobie przez uczniów efektu końcowego realizacji tego zadania
- sporządzenie planu i harmonogramu pracy
- opracowanie rysunków lub modeli pracy, które mają być wykonane
- przygotowanie materiałów i narzędzi
- wykonanie prac wraz z kontrolą etapową
- samokontrola, kontrola oraz indywidualna lub zbiorowa ocena wykonanych prac
- wyciągnięcie i sformułowanie wniosków
W informatyce i TI wykorzystana jest np. w przygotowaniu materiałów na inne przedmioty (kształcenie skorelowane) lub podczas zajęć programowania
Metody oglądowe- związane są z obserwacją i to sprawia, że nazywa się je także metodami opartymi na obserwacji. Obserwacja rozumiana jest jako zamierzone i planowe spostrzeganie przedmiotów i zjawisk. Spełnia istotna rolę w bezpośrednim poznawaniu rzeczywistości.
Pomiar nauczycielski- jest wykonywany przez nauczyciela i może być zaliczany jako jedna z form pokazu. Cecha charakterystyczna jest to, że pozwala określić ilościową stronę badanych rzeczy, zjawisk i procesów za pomocą odpowiednich jednostek miar. W zależności od rodzaju pomiaru i dokładności, z jaką ma być przeprowadzony, potrzebna jest zazwyczaj określonej klasy aparatura lub przyrządy pomiarowe.
W Informatyce i TI dokonuje się pomiarów w obrębie stanowiska komputerowego (np. testy wydolności systemu operacyjnego, skaner antywirusowy) i w obrębie pracowni (np. analiza wydajności serwerów szkolnych, ruchu w sieci lokalnej i Internecie, diagnostyka zabezpieczeń antywłamaniowych sieci lokalnej).
W takim kontekście pomiar nauczycielski musi występować z innymi metodami (np. nauczania bezpośredniego).
Instruktaż- nosi również nazwę metody omówienia; znajduje się w wykazie metod dydaktyki nauczania praktycznego i jest przygotowaniem uczniów do działania poprzez udzielanie ustnych informacji. Uczeń jest osobą, która nie posiada zazwyczaj dostatecznie opanowanej wiedzy i umiejętności wykonawczych. Instruowanie ucznia ma, więc na celu wyuczeniem pewnych czynności niezbędnych do wykonywania określonych zadań, stanowiących podmiot instruowania. Mimo, że obie nazwy tej metody są używane zamiennie, instruktaż ma znaczenie szersze niż omówienie. Omówienie jest instruowaniem werbalnym, słownym. W instruktażu zaś oprócz słowa mówionego, można wykorzystać przekaz pisemny, język umowny (rysunek lub język symboli niewerbalny).
Jednocześnie instruktaż obejmuje także pokaz i to głównie przyczynia się do możliwości klasyfikowania go do metod praktycznych (zamiast do słownych).
Zaznajomienie uczniów ze strukturą działania może dotyczyć następujących czynności:
omówienie celu i zadania działania,
analiza właściwości przedmiotu,
przypomnienie wiadomości teoretycznych,
kierowanie obserwacją,
zaznajomienie ze sposobami wykonywania operacji,
przedstawienie charakterystyki ruchów,
określenie organizacji miejsca roboczego,
podanie warunków bezpieczeństwa,
omówienie kontroli prawidłowości przebiegu poszczególnych operacji,
omówienie kolejności zabiegów i operacji.
W Informatyce i TI instruktaż najczęściej przeprowadza się przed stosowaniem metody ćwiczeń lub zajęć praktycznych (np. przed wykonaniem- lub w jego trakcie- przez uczniów operacji redakcji tekstu w edytorze, nauczyciel powinien dokonać instruktażu dotyczącego sposobów formatowania tekstu, układu strony dokumentu itp.)
Taksonomia celów poznawczych
Nabywanie przez uczniów w szkole umiejętności praktycznych, na które składa się między innymi szeroko pojęte komunikowanie się...
Taksonomia ABC- Niemierko
Ćwiczenia tego typu obejmują następujące ogniwa:
uświadomienie uczniom nazwy, celu i znaczenia kształtowanej umiejętności,
sformułowanie na podstawie posiadanej już wiedzy jednej lub kilku reguł postępowania,
wykonanie czynności przez nauczyciela,
wzorcowe wykonanie danej czynności przez uczniów pod kontrolą nauczyciela,
systematyczne i samodzielne wykonywanie ćwiczeń przez uczniów.
Ćwiczenia mające na celu rozwijanie sprawności umysłowych polegają na rozwiązywaniu przez uczniów zadań z pełnymi danymi (odróżniającymi je od zadań problemowych). Ćwiczenia tego typu rozpoczynają się od właściwego rozumienia zadania i wymagają zastosowania odpowiednich wzorców czy reguł.
W Informatyce i TI przykładami stosowania tych ćwiczeń są obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym, tworzenie baz danych.
Metoda laboratoryjna- polega na samodzielnym przeprowadzaniu przez uczniów eksperymentów przez dokonanie określonych pomiarów, badania przyczyn, przebiegu i skutków jakiegoś zjawiska. Uczniowie mogą przeprowadzać eksperymenty indywidualnie lub w grupach. Pracując tą metodą wykorzystują oni przyrządy pomiarowe, obsługują aparaturę, stykają się z różnymi materiałami i narzędziami, muszą analizować zachodzące zjawiska i wyciągać odpowiednie wnioski. Do jej stosowania potrzebna jest zapewniająca bezpieczeństwo pracownia, staranna organizacja i przygotowana instrukcja. Instrukcja ta, zgodnie z którą uczeń postępuje w czasie trwania całego eksperymentu jest charakterystyczna dla tradycyjnej metody problemowej.
Oprócz metody tradycyjnej nauczyciel może organizować problemową metodę laboratoryjną.)
NAUCZANIE PODAJĄCE (ASYMILACYJNE)
Programy nauczania zawierają treści, które uczniowie powinni poznać i przyswoić w procesach komunikowania się z nauczycielem. Pedagogowie twierdzą, ze werbalnych procesów komunikacji nauczyciel- uczeń nie można całkowicie zredukować, w związku z tym nie można wyeliminować nauczania podającego.
Koncepcję teoretycznego nauczania podającego tworzą:
struktura wiedzy,
psychologia uczenia się materiału znaczącego,
elementy psychologii poznawczej (związane z reprezentowaniem i przyswajaniem wiedzy).
Te trzy elementy powinny się nawzajem uzupełniać, a dla nauczyciela stanowią podstawę wyboru organizacji i prezentacji wiadomości.
Tak postawione teoretyczne podstawy nauczania podającego przekładają się na:
4 fazy ogólnego biegu lekcji (syntaksa) tj.:
wyjaśnienie celów lekcji i wywołanie nastawienia (motywacja),
uporządkowanie wstępne treści,
podanie materiału,
wzbogacenie i intensyfikacja procesów myślowych.
Prawidłowe operowanie metodami asymilacyjnymi w nauczaniu wymaga wiedzy: jakie metody są do dyspozycji i jakie możliwości one stawiają w sferze komunikowania między nauczycielem i uczniem.
Źródłem metod podających jest najczęściej nauczyciel, ale mogą to być też materiały drukowane i elektroniczne. Te ostatnie są związane z zastosowaniami edukacyjnymi komputerów (audiowizualnych i z dostępem do internetu)
W nauczaniu przedmiotów Informatyka i TI zastosowanie mogą mieć:
metody słowne tj.: wykład, opis, pogadanka dyskusja, opowiadanie, dialog bez arbitra, praca z książką,
nauczanie programowe- liniowe, rozgałęzione, mieszane,
wybrane metody waloryzacyjne- metoda impresyjna, oglądowa (pokaz, pomiar nauczycielski, instruktaż).
Najstarszymi metodami kształcenia są metody słowne, które jako nośnika używają słowa, tak mówionego jak i pisanego.
W procesach komunikowania społecznego słowo jest pierwotnym, a zarazem najistotniejszym elementem.
Wśród metod słownych można wyróżnić:
metody monologowe (akromatyczne ?),
metody dialogowe (arotematyczne?)
Opis- metoda monologowa, stosowana do przedstawienia układów statycznych. Jest najprostszym sposobem prezentowania uczniom charakterystyk rzeczy, zjawisk, przyrody, faktów i osób. Ma szczególne znaczenie gdy uczniowie nie mają w tej materii własnych doświadczeń oraz nie znają omawianych treści z wcześniejszych etapów nauki czy lektury.
Opis w przedmiotach Informatyka czy TI powinien być łączony z pokazem, gdzie materiały mogą mieć różna formę (model, diagram).
NAUCZANIE POJĘĆ
Proces kształtowania pojęć jest wieloaspektowy i co charakterystyczne przebiega wraz z rozwojem psychicznym dziecka (ucznia) i może być spontaniczny lub świadomie organizowany, np. w toku pracy dydaktycznej
Podstawą procesów intelektualnych w nauczaniu pojęć jest aktywizacja u uczniów podstawowych operacji myślowych, tj. analiza, porównywanie, abstrahowanie, synteza.
B. Konarzewski wyróżnił 3 stadia postępowania dyd. w kształtowaniu pojęć:
stadium wprowadzania pojęć, które opiera się na dwóch podstawach: obrazowej (obserwacja bezpośrednia i pośrednia) oraz abstrakcyjnej (słowo i obserwacja symboliczna)
stadium wzbogacania treści i zakresu pojęć (wzbogacanie wiedzy)
stadium stosowania pojęć obejmujące 2 formy: praktyczną i teoretyczną.
Wyróżnia się 2 główne metody prezentowania pojęć:
dedukcyjną (od reguły do przykładu), nauczyciel najpierw definiuje pojęcie, a potem, w celu jego zrozumienia i utrwalenia, prezentuje uczniom przykłady i nieprzykłady; uwaga uczniów skupiana jest na nazwie i definicji pojęcia, co przynosi najlepsze efekty w sytuacji, gdy uczniowie po raz pierwszy spotykają się z pojęciem
indukcyjną (od przykładu do reguły), nauczyciel najpierw prezentuje przykłady i nieprzykłady, a następnie uczniowie sami dochodzą do definicji pojęcia, dzięki rozumowaniu indukcyjnemu, podejście to jest korzystniejsze w sytuacji, w której uczniowie posiadają pewną wiedzę w nauczaniu cech istotnych pojęcia oraz doskonalenia rozumowania indukcyjnego.
8 reguł (Martorell):
jasne pojęcie,
wykorzystać to, co już znają,
wykorzystać metody dedukcyjne i indukcyjne (banał),
trafne przykłady (trudno mówić o nietrafnych),
uczynić przedmiotem nauczania to, co jest niezrozumiałe,
lekcja okazja do ćwiczeń, wyjaśnień,
pomoce wzrokowe,
uporządkowanie graficzne.
NAUCZANIE BEZPOŚREDNIE
Podstawą wiadomości i podstawą umiejętności są fundamentem każdego procesu nauczania- uczenia się, a nauczyciel może ten fundament zbudować tylko przez stosowanie metod nauczania bezpośredniego.
Do metod tych pasuje określenie „krok po kroku”.
W warstwie przygotowania zajęć lekcyjnych nauczanie bezpośrednie wykorzystuje w pewnym zakresie teorię społecznego uczenia się, wg której część wiedzy i umiejętności zawdzięczamy modelowaniu.
W ograniczeniach szkolnej rzeczywistości zwykle najbardziej skuteczną metodą wykorzystywania modelowania jest POKAZ.
Przebieg lekcji z nauczaniem bezpośrednim (wg Arendsa):
Podanie celów i wywołanie nastawienia- nauczyciel omawia cele lekcji, dostarcza informacji wstępnych, wyjaśnia, dlaczego lekcja będzie ważna, wywołuje gotowość uczniów do nauki.
Pokaz wiedzy lub umiejętności- nauczyciel demonstruje w poprawnej postaci umiejętności lub podaje tworzące łańcuch małe porcje wiadomości.
Ćwiczenie pod kierunkiem nauczyciela- nauczyciel ustala dokładną strukturę początkowych ćwiczeń.
Sprawdzanie opanowania wiadomości i umiejętności, sprzężenie zwrotne- nauczyciel kontroluje prawidłowość wykonywania czynności i dostarcza informacji zwrotnych.
Rozbudowanie ćwiczeń, transfer- nauczyciel ustala warunki rozbudowywania ćwiczeń i zwraca uwagę na przeniesienie (transfer) umiejętności na bardziej złożone sytuacje.
UCZENIE SIĘ WE WSPÓŁPRACY
Uczenie się we współpracy wywodzi się z demokratycznej tradycji pedagogicznej, idei aktywnego uczenia się i idei pluralizmu w wielokulturowych i wielowarstwowych społeczeństwach.
Z punktu widzenia szkolnictwa publicznego uczenie się we współpracy ma uzasadniona pozycję lidera w procesie kształcenia, ponieważ jest najważniejszą częścią procesów socjalizacji.
Charakterystyczne dla tego typu kształcenia jest to, że:
uczniowie pracują nad materiałem nauczania w zespole,
zespół jest heterogeniczny (są w nim uczniowie dobrzy, przeciętni i słabi),
w skład zespołu wchodzą uczniowie obu płci (także różnych ras i wyznań),
system nagród powinien mieć charakter grupowy.
Przebieg lekcji uczenia się we współpracy (R.I. Arends):
Podanie celów i wywołanie nastawienia.
Podanie wiadomości- ustne lub za pomocą tekstu.
Zorganizowanie zespołów- nauczyciel wyjaśnia jak utworzyć zespoły uczniowskie i pomaga przejść do pracy grupowej.
Pomaganie w pracy grupowej- nauczyciel pomaga grupom wykonać zadanie.
Sprawdzian- nauczyciel sprawdza opanowanie materiału lub grupy przedstawiają rezultaty swej pracy.
Uznanie osiągnięć.
METODY
W metodzie składanki klasa zostaje podzielona na 5-6 os. mieszane zespoły. Uczniowie otrzymują podzielony materiał nauczania na piśmie, a każdy członek zespołu ma nauczyć się innej porcji materiału. Uczniowie odpowiadają w swoich zespołach za opanowanie tej samej partii materiału, spotykają się w celu wspólnego przestudiowania tematu i udzielenia sobie pomocy. Potem wracają do swoich zespołów, kończą pracę, uczniowie przystępują do indywidualnych sprawdzianów. Najlepsze zespoły i najlepsi uczniowie powinni zostać wyróżnieni, np. w biuletynie klasowym lub na liście w gablocie.
Metoda badań zespołowych jest uważana za najpełniejszą i najtrudniejszą do zastosowania z metod uczenia się we współpracy. Uczniowie uczestniczą w planowaniu tematów do nauki i sposobów prowadzenia badań nad tymi tematami. W związku z tym metoda ta wymaga bardziej rozbudowanej struktury dyd. i norm regulujących postępowaniem uczniów. Widoczna jest centralna pozycja nauczyciela, który wymaga wcześniejszego nauczenia uczniów umiejętności komunikowania się i uczestniczenia w procesach społecznych właściwych w klasie szkolnej. Klasę zazwyczaj dzieli się na 5 lub 6cio os. grupy mieszane. Można tez dokonywać specjalnego doboru, kierując się stosunkami koleżeńskimi lub zainteresowaniami uczniów. Uczniowie sami wybierają tematy do nauki (np. z listy podanej przez nauczyciela) i prowadzą pogłębione studia wybranych części składowych tematu. Następnie przygotowują i przedstawiają klasie sprawozdanie ze swoich dociekań.
W przedmiocie Informatyka i TI uczenie się we współpracy ma szerokie zastosowanie, zwłaszcza w przypadku pracowni komputerowej z dostępem do Internetu.
Gry dydaktyczne- charakteryzują się obecnością elementów zabawowych.
Zabawa daje przyjemność i zadowolenie -> pożądane w procesie uczenia się.
Gra jest odmianą zabawy i polega na przestrzeganiu ściśle określonych i zrozumiałych dla każdego gracza reguł. Dzięki tym wymaganiom gra spełnia istotną funkcję kształcącą i wychowawczą: wspiera proces poznania, kształtuje umiejętność współdziałania graczy, a więc sprzyja ich uspołecznianiu, uczy wygrywania i przegrywania ponadto zmusza graczy do postępowania zgodnego z przyjętymi regułami, przyzwyczaja ich do poszanowania norm obowiązujących w każdej dziedzinie życia.
Ponadto gry dydaktyczne są podstawą konstrukcji większości komputerowych programów edukacyjnych.
Metoda inscenizacji- polega na odgrywaniu przez uczniów przydzielonych im ról. Mogą brać w niej udział wszyscy uczniowie lub tylko wydzielona grupa.(wówczas pozostali obserwują graczy).
Nauczyciel planując inscenizację, powinien przygotować scenariusz zawierający tematy, założenia sytuacji wyjściowej, charakterystykę poszczególnych postaci, instrukcję dotyczącą przebiegu gry oraz zagadnienia do dyskusji.
Lekcja, której główną metodą jest gra inscenizacji może mieć następujący przebieg
czynności organizacyjne,
zaznajomienie uczniów z sytuacją wyjściową,
przydzielanie uczniom ról,
przekazanie instrukcji graczom,
przeprowadzenie gry,
analiza gry,
dyskusja na temat problemów zawartych w inscenizacji,
utrwalenie i usystematyzowanie wiedzy.
Komputer-> do scenariusza.
Metoda biograficzna- dotyczy zbierania informacji o życiu, twórczości danej osoby oraz dokonania analizy tego materiału.
Jest metodą niezbyt trudną do przygotowania, aczkolwiek właśnie ta faza wymaga sporego Nakładu pracy od uczniów, gdyż należy w niej:
dokonać wyboru postaci,
zebrać materiał życia osoby, jednej dużej biografii i materiałów dodatkowych niezbędnych do osiągnięcia celów gry,
określić tematykę gry,
sformułować problemy,
przygotować zestaw pytań do wybranej postaci,
opracować scenariusz gry,
przydzielić uczniom zadania,
przygotować wytyczne do końcowego omówienia gry.
Komputer= Internet szukanie informacji o postaci
Metoda przypadków- polega na rozpatrzeniu przez uczniów opisu jakiegoś przypadku i rozwiązania trudności w celu wyjaśnienia tego przypadku. Przypadek może być skonstruowany tak, aby był typowy dla dużej klasy zjawisk.
Przebieg lekcja:
prezentacja przypadku,
zadawanie pytań, na które powinni odpowiedzieć uczniowie,
zadawanie pytań przez uczniów,
udzielanie wyjaśnień przez nauczyciela,
przyjęcie rozwiązania.
Komputer wykorzystywany jest:
podczas prezentacji przypadku,
w zadawaniu pytań, na które powinni odpowiedzieć uczniowie.
Problemowa metoda laboratoryjna- jest odmianą metody laboratoryjnej, wdrażającą uczniów do dostrzegania, formułowania i rozwiązywania problemów. Rozwiązywanie problemów najczęściej w niej przez przeprowadzanie eksperymentów (samodzielna praca badawcza).
Wstępny etap- odczucie trudności na tle sytuacji problemowej, zainscenizowanej przez nauczyciela: słowne sformułowanie problemu.
Poszukiwanie pomysłów rozwiązania oraz ich weryfikacja następuje w wyniku wykorzystania dotychczasowej wiedzy ucznia, jego twórczego myślenia i praktycznego sprawdzania pomysłów za pomocą: urządzeń, aparatury, narzędzi, odczynników.
Dużo rzeczy wykonuje komputer i specjalne oprogramowanie.
Dopuszczalna jest nieznaczna pomoc nauczyciela-> główna rola to kontrola przebiegu prac eksperymentalnych, by zapobiec błędom ucznia.
W metodzie nie przygotowuje się instrukcji!!!
Wymaga lepiej wyposażonej pracowni.
Korzyści płynące ze stosowania tej metody to między innymi kształtowanie umiejętności, a nawet nawyków:
- poszukiwania pomysłów rozwiązywania problemów,
- świadomego i racjonalnego wykorzystania środków i metod prowadzących przypuszczalnie do tego rozwiązania
- szukanie nowych środków i metod, gdy stare okazały się nie skuteczne
- sprawdzanie poprawności rozwiązania.
Korzyści te rekompensują wyższe koszty wyposażenia pracowni laboratoryjnej przystosowanej do prowadzenia w niej zajęć tego typu.
W trakcie stosowania problemowej metody laboratoryjnej (szczególnie w nowoczesnych laboratoriach) część czynności wykonuje się wykorzystując komputery wyposażone w specjalne oprogramowanie . do czynności tych należą: odczuwanie trudności na tle sytuacji problemowej, zainscenizowanej przez nauczyciela oraz poszukiwanie pomysłów rozwiązania i weryfikacja.
Nauczanie programowane- wykorzystuje specjalnie przygotowany program, który realizuje się za pomocą maszyn dydaktycznych lub specjalnego podręcznika, a także podręcznika. Zasady nauczania programowanego określa się następująco:
materiał nauczania podzielony jest na niewielkie i powiązane ze sobą dawki informacji,
wymagana jest aktywizacja uczniów,
pytania występujące w programie wymagają natychmiastowej odpowiedzi,
indywidualizuje się tempo oraz treść uczenia się.
W nauczaniu programowym obowiązują także zasady stopniowania trudności i zróżnicowanego utrwalania wiadomości.
B.F. Skinner (?)- liniowe uczenie,
nauczanie rozgałęzione i mieszane.
Metody waloryzacyjne- metody eksponujące wartości, dotyczą uczenia się przez przeżywanie, związane z emocjonalną aktywnością ucznia i przez nią następuje poznanie rzeczywistości.
Metoda impresyjna- odnosi się do organizowania uczestnictwa ucznia w odpowiednio dobranych i eksponowanych wartościach: społecznych, moralnych, estetycznych, naukowych, technicznych.
Ma wywołać następujące czynności uczniów:
pozyskiwanie informacji o eksponowanym dziele i jego autorze,
pełne skupienia uczestnictwo w toku ekspozycji dzieła,
właściwa forma aktywności własnej uczniów, wyrażająca główna idee dzieła, konfrontacja tej idei z zasadami postępowania uczestników i ewentualne wyprowadzenie wniosków praktycznych, dotyczących własnych postaw i własnego postępowania.
Metoda ekspresyjna- stwarzanie sytuacji, w której uczniowie sami wytwarzają bądź odtwarzają dostępne dla nich wartości, dzięki czemu wyrażają siebie i je przeżywają. Metoda skłania uczniów do aktywności twórczej...
Metody praktyczne- wykorzystują aktywność własną ucznia, wyrażająca się przez działanie. Działanie związane jest z przekształcaniem rzeczywistości, łączenie procesów wytwórczych z podstawami teoretycznymi.
Potencjalne możliwości zmian rzeczywistości i przemyślane dokonywanie tych zmian, z wykorzystaniem posiadanej wiedzy i obranego systemu wartości, maja wpływ na zmianę swojej osobowości, czyli samego siebie. Do tej grupy zaliczamy:
metodę realizacji zadań wytwórczych,
metodę ćwiczeń,
metodę laboratoryjną,
metody oglądowe (pokaz; pomiar),
instruktaż.
Metoda zajęć praktycznych- dotyczy działań praktycznych, wykonanie ćwiczenia stricte praktycznego, często potrzebne są zdolności manulane.
Tok:
zrozumienie celu podejmowanego zadania przez ucznia,
określenie warunków i środków niezbędnych do realizacji danego zadania,
uświadomienie sobie przez uczniów efektu końcowego realizacji tego zadania,
sporządzenie planu i harmonogramu pracy,
opracowanie rysunków lub modeli prac, które mają być wykonane,
przygotowanie materiału i narzędzi,
....kontrola (?),
wyciagnięcie i sformułowanie wniosków.
W Informatyce i TI wykorzystywana jest np. w przygotowaniu materiałów na inne przedmioty (kształcenie skorelowane) lub podczas zajęć programowania.
WYKŁAD PROBLEMOWY
To odmiana wykładu i podobnie jak on jest metodą nauczania przeznaczoną do pracy z uczniami starszymi. Wykład ten rozszerza zakres aktywności uczniów osiągany przez „dialog wewnętrzny” zwany „głośnym myśleniem” nauczyciela. Jeżeli uczniowie angażują się w rozwiązywanie problemu (szczególnie w fazie stawiania hipotez i ich weryfikacji) to dialog ten nabiera charakteru „dialogu zewnętrznego”.
Lekcja, której główną metoda jest wykład problemowy, może mieć następujący przebieg:
czynności organizacyjne,
podanie tematu i celu wykładu,
wytworzenie sytuacji problemowej,
analiza sytuacji problemowej,
sformułowanie problemu,
określenie sposobu rozwiązania problemu,
wysuwanie hipotez,
weryfikacja hipotez,
podsumowanie treści wykładu.
WYKŁAD KONWERSATORYJNY
Stanowi połączenie wykładu tradycyjnego na temat prezentowanego problemu z dyskusją lub z ćwiczeniami (polegającymi na rozwiązywaniu zadań teoretycznych lub praktycznych). Łączenie tych metod ma na celu doprowadzenie do rozwiązania danego problemu. W wykładzie tym nauczyciel przedstawia określona sytuację, z której wywodzi się problem, naświetla go i inspiruje uczniów do jego rozwiązania. Wartość rozwiązania zależy od aktywności uczniów i ich zainteresowania problemem.
Przykładem zastosowania wykładu konwersatoryjnego w ramach informatyki i TI może być sytuacja przedstawiona w trakcie omawiania wykładu problemowego. Poszukując możliwości rozwiązania przykładowej funkcji matematycznej uczniowie mogą w MS Excel'u sprawdzić proponowane rozwiązania, zadając pytania i omawiając wyniki bądź komentarze udzielane przez program.
Jeszcze było o tablicy, ale na ten temat to chyba każdy będzie umiał pociemniać, więc nie przepisuje tego.
11