Pytanie 2. Czym było święto teatru w starożytnej Grecji???
Teatr w starożytnej Grecji odgrywał bardzo ważną rolę, dlatego też ważnym świętem dla Greków było święto teatru. Święta takie urządzano w Grecji kilka razy w roku. Wówczas wszyscy wolni obywatele udawali się na miejsce przedstawień. Aby umożliwić ludziom możliwość obejrzenia tych przedstawień władze płaciły nawet za opuszczone dni pracy. Początkowo zbierano się na miejscach wyrzeźbionych naturalnie np. kotlinkach czy jarach. Jednak wraz z upływem czasu wykuto w skale amfiteatry mogące pomieścić nawet kilkanaście tysięcy osób. Fenomen w ówczesnych amfiteatrach była słyszalność. Nawet w ostatnich rzędach było doskonale słychać słowa wypowiadane przez aktorów.
Występy trwały od świtu do nocy. Starożytni Grecy znali dwa rodzaje przedstawień : tragedią i komedią. W większości występów tragedia była silnie związana ze światem mitów. Widzowie znali więc finał utworu, a do teatru przychodzili najczęściej aby ocenić grę aktorską, adaptację utworu itp. Tragedia pokazywała człowieka, który próbuje zmierzyć się z losem, pokonać fatum wiszące nad nim. Pisana była językiem patosu i
nie dopuszczała żadnych humorystycznych elementów. Komedia zaś czerpała z życia codziennego, dlatego też naturalnie posługiwano się językiem potocznym.
W teatrze antycznym charakterystycznym cechami była stałość charakteru i niezmienność akcji. Wszystkie role grane były przez mężczyzn. Scena nie zmieniała się, i przeważnie była taka sama przez cały czas przedstawienia. Stałość charakteru uzyskiwano dzięki noszeniu przez aktorów cały czas tej samej maski - wyrażającej smutek, radość czy złość itp. Aktorzy chodzili po scenie w butach na koturnach aby byli bardziej widoczni. Bardzo ważną rolę odgrywała gestykulacja.
Pytanie 4. Czym jest konflikt tragiczny - omówić na przykładzie.
Konflikt tragiczny jest to sytuacja w jakiej autor stawia postać utworu, w której osoba ta musi wybierać między dwiema równorzędnymi racjami, z których, w tragedii, obie prowadzą do domyślnej katastrofy, jednocześnie nie ma możliwości odsunięcia decyzji na później. W „Antygonie" zaprezentowany jest konflikt między prawem boskim (nakazem chowania zmarłych) a prawem państwowym (Kreon zabronił pochować Polinejkesa, bo jest on zdrajcą ojczyzny). Sofokles wykazując swoje zdanie co do władzy absolutnej, powoduje, że Antygona wybiera prawo boskie jako nadrzędne nad prawem ziemskim i skazuje się ona tym samym na śmierć (to już nie jest zgodne z prawem boskim), poza tym kieruje się miłością do brata. Kreon kieruje się prawem równym dla wszystkich, dla tego skazuje Polinejkesa. O swoim błędzie orientuje się dopiero, gdy jest już za późno. Każdy został jakoś ukarany za swoje winy, karą dla Antygony jest śmierć, ale ostatecznie zwycięża ona ideologicznie. Karą dla Kreona jest samobójstwo Antygony i jego syna. Polinejkes odpokutował swoje przez nie pochowanie.
Pytanie 6. Cechy epiki homeryckiej. Czym jest epos itp. ( Kim był Homer )
Homer żył na przełomie IX i VIII wieku, gdyż wtedy napisane zostały takie dzieła jak „Iliada” czy „Odyseja”. Żył w starożytnej Grecji
Pierwszą cechą epiki homeryckiej jest realizm. Bardzo drobiazgowo opisywane są przedmioty, ubrania itp. Sztuka starożytnej Grecji ma charakter naśladowczy, czyli mimetyczny ( wiernie odtwarza rzeczywistość ). Oprócz wyglądu postaci, bardzo ważny jest sposób w jaki Homer ukazuje walkę - elementy taktyki, sposoby używania broni i prowadzenia walki. Również obyczajowość Homer stara się przedstawić - zelżenie przeciwnika, czy próba nie bezczeszczenie jego ciał po śmierci. Same postacie, ich słowa i myśli są typowe dla tamtych czasów.
Kolejną cechą epiki homeryckiej jest jej baśniowość. W utworach Homera występują dwie płaszczyzny :
świat ludzi - np. w „Iliadzie” Hektor walczy z Achillesem ; świat bogów - w tym samym utworze oni też walczą ze sobą, niektórzy biorą stronę Greków, inni zaś nie. Bohaterowie wzywając bogów, czy gdy bogowie ważą losy bohaterów - jest to zmieszanie się tych dwóch światów. Bogowie wręcz schodzili na ziemie. Pozornie jest to sprzeczne z realizmem, jednak nie dla Greka. Dla niego normalna była ingerencja bogów w sprawy ludzkie.
Trzecią charakterystyczną cechą jest rozlewność epicka. Polega ona na tym, że Homer wielokrotnie wstrzymuje akcję utworu aby opisać wygląd, pewny szczegół, a czasami nawet aby wypowiedzieć stosowna anegdotę.
Ostatnią cechą jest heroizacja bohaterów. Postacie prezentowana w utworze często dokonują nadludzkich czynów. W tragedii Greckiej najważniejszy był konflikt człowieka z jego fatum, W epice za cel stawiano sobie opis świata, rzeczywistości.
Pytanie 8. Nawiązania do antyku greckiego w literaturze epok późniejszych, omówić na 2 przykładach.
Wyróżniamy następujące rodzaje nawiązań do tradycji antycznej w literaturze epok późniejszych : do filozofii antycznej ( jednej z nich, np. epikureizm, stoicyzm ); do gatunku ( treny, pieśni - Kochanowski ); do konkretnego utworu literackiego antycznego; do mitu, bądź do postaci mitycznej; do dzieła sztuki plastycznej ( rzeźba itp. ).
Jednym z przykładów nawiązań do mitologii może być wiersz Zbigniewa Herberta pt. „Apollo i Marsjas”. W tym wierszu autor nawiązuje do rywalizacji boga Apollina i człowieka Marsjasza. Osoby te stają do rywalizacji muzycznej. Autor jednak kontynuuje mit, który kończy się stwierdzeniem, że Apollo wygrał. Herbert zaś mówi nam co było dalej, że Apollo obdziera ze skóry Marsjasza i rozmyśla nad jego krzykiem. Jest to bardzo wyraźne nawiązanie do mitu antycznego.
Kolejnym równie wyrazistym nawiązaniem może być wiersz Antoniego Słonimskiego pt. „Ikar”. Swoją treścią i tytułem nawiązuje on do mitologicznej postaci Ikara - syna Dedala. Wiersz mimo iż sam mówi i losie pewnego chłopca, jednak czytelnik wie, że nawiązuje on do mitologii.
Pytanie 9. Omów poglądy jednego z greckich filozofów ( także czym jest filozofia, kiedy powstawała ).
Filozofia to dosłownie „umiłowanie do mądrości”, gdyż filo to umiłowanie, a sophia - mądrość. Gdy na Wybrzeżu Azji Mniejszej w VI w. p.n.e. postawiono sobie pierwsze pytanie filozoficzne, grecy posiadali już wiele umiejętności praktycznych i wierzenia religijne. Jako kupcy musieli radzić sobie z trudną sztuką rachunków, żeglując po morzach znajdowali bezbłędnie drogę, a także potrafili leczyć niektóre choroby. Wiedzę o świecie, o roli człowieka w nim dawała mitologia. Niektórym Grekom te odpowiedzi nie wystarczały, tak powstali pierwsi filozofowie, zwani jońskimi filozofami przyrody.
W mitach były od razu gotowe odpowiedzi, na dręczące ludzi pytania natury egzystencjalnej. Filozofowie starali się jednak, odpowiadać te pytania bez pomocy religii. Nie potępiali jednak jej - działali obok niej, będąc swoistą jej swoistą konkurentką. Ich wnioski opierały się na obserwacji świata, jak np. wniosek Talesa z Miletu, że świat powstał z wody. Filozof ten obserwują przyrodę doszedł do wniosku, że skoro nic nie może istnieć bez wody, to była ona pramaterią.
Platon - żył w latach około 427 - 347 p.n.e. Filozof grecki, uczeń Sokratesa i twórca platonizmu. Założył szkołę zwaną Akademią Platońską.
Głosił, że idee, czyli pojęcia ogólne ( szczególnie moralne i logiczne ) istnieją realnie jako czyste własności ( powszechniki ), bądź jako niezmienne prawzory zmiennych rzeczy.
W kosmologii przyjmował, że świat jest urządzony celowo i harmonijnie przez swego sprawcę ( Demiurga ), który go zbudował z odwiecznej materii.
Przejął od Sokratesa i rozwinął koncepcję duszy nieśmiertelnej jako czynnika witalnego ( źródło życia , moralnego ( czyniła z człowieka podmiot moralny ) oraz racjonalnego
( pozwalała poznać prawdy wieczne ). W późniejszym okresie Platon nadał duszy znaczenie kosmologiczne twierdząc, że człowiek to dusza władająca ciałem. Przyjmował niezależność duszy od ciała, które jest jego więzieniem i uważał, że śmierć jest wyzwoleniem dla duszy. Z koncepcją preegzystencji duszy Platon łączył pogląd o posiadaniu przez nią wiedzy wrodzonej, uświadamianej przez przypominanie.
Sądził, że jedynym poznaniem o charakterze wiedzy jest rozumowe poznanie idei, będące ujęciem powszechnie obowiązujących prawd apriorycznych. Przeciwstawiał tę wiedzę mniemaniu wyrażającego prawdy względne, tymczasowe i warunkowe. W związku z tym utożsamiał filozofię z dialektyką, stanowiącą uporządkowany system hipotez dotyczących sensu pojęć ogólnych lub bezpośrednim osiągnięciem idei przez rozum.
W etyce uważał, że cnota jest ładem i harmonią duszy oraz wprowadził klasyfikację cnót.
Postulował stopniowe osiąganie dóbr idealnych ( u ich szczytu znajduje się idea dobra), do których człowiek dochodzi poprzez dobra realne.
Platon sformułował też koncepcję idealnego państwa zgodnie z koncepcją ustroju autorytarno - nomokratycznego, uzasadnianego hierarchicznym zróżnicowaniem dusz ludzkich według ich moralnej predyspozycji do rodzenia ( rolnicy ), walki ( żołnierze ), i rządzenia ( mędrcy ).
W estetyce stawiał za wzór twórcę, jako natchnionego boskim szałem pośrednika między bogami a ludźmi. Pogardzał natomiast twórcą, będącym jedynie naśladowcą rzeczy.
Koncepcje Platona wywarły znaczny wpływ na rozwój filozofii starożytnej oraz średniowiecznej ( chrześcijańskiej ). Koncepcje te stały się inspiracją późniejszych kierunków i szkół filozoficznych.
Pytanie 10. Zróżnicowanie gatunkowe i tematyczne w biblii.( czym jest biblia, w jakim czasie powstawała )???
Słowo Biblia, pochodzi od greckiego biblion i oznacza dosłownie „księga”. Najstarsze fragmenty tej księgi powstały w czasach Dawida i Salomona. Początkowo fragmenty te były przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie. Dopiero w V wieku p.n.e. została Biblia spisana. Pismo Święte formowało się jednak dalej, aż do końca pierwszego stulecia naszej ery, a końcowe ustalenie wszystkich ksiąg nastąpiło na przełomie IV i V wieku p.n.e. W Biblii zapisana jest historia narodu Żydowskiego.
Biblia jest podzielona dwie części : Stary Testament i Nowy Testament. Stary Testament opowiada o początkach świata i dziejach układu jaki Bóg zawarł z praojcem Izraelitów, Abrahamem, wybierając jego lud spośród wszystkich innych. Nowy Testament zaś, mówi o przyjściu Chrystusa, który - jak wierzą chrześcijanie - wypełnił Boże plany zapowiedziane w proroctwach Starego Testamentu i swoją męką przypieczętował przymierze, zawarte już nie z jednym ludem - Żydami, lecz ze wszystkimi wierzącymi. Świętą księgą Żydów jest więc tylko Stary Testament. Wedle chrześcijan obie części Biblii uzupełniają się i wzajemnie tłumaczą.
Większość tekstów została napisana w językach hebrajskim i armeńskim. Teksty Greckie pojawiają się w Nowym Testamencie. Biblia dla osób wierzących jest dziełem teandrycznym. Dla nich jest ona także Słowem Bożym, jednym ze sposobów zbliżenia się do Boga.
W Biblii możemy wyróżnić dwa rodzaje zróżnicowań: gatunkwoe i tematyczne. Tematyczne, są to księgi o znaczeniu : historycznym ( Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb itd.), dydaktycznym ( Hioba, Eklezjastesa ze Starego Testamentu, Listy ) i profetycznym, czyli prorockim ( Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela )
Natomiast w tym dziele wyróżniamy następujące gatunki : tren, psalm kazanie, opowiadanie, opowieść, przypowieść, saga rodowa, traktat filozoficzny, dialog filozoficzny. \
Pytanie 12. Gatunki charakterystyczne dla N. T. Omów dokładnie jeden z nich.
Przypowieść jest jednym z najważniejszych gatunków N. T. Chrystus nauczając tłumy musiał znaleźć sposób, aby trudne prawdy teologiczne uczynić zrozumiałym prostym ludziom. W przypowieściach są ukazane realia bliskie zwykłym, prostym ludziom - siew, praca w winnicy, sytuacja rodzinna, nieszczęścia spotykające ludzi. Jednak w interpretacji przypowieści nie wolno ograniczać się tylko do tego, co zostało wypowiedziane wprost. Codzienne sytuacje, zdarzenia, kryją w sobie głębokie prawdy filozoficzne i religijne. W gruncie rzeczy przypowieści uczą nas fundamentalnych prawd wiary : Kim jest Bóg? Kim my dla Niego jesteśmy? Czym jest Królestwo Niebieskie? Owa dwupłaszczyznowość sprawia, iż przypowieść możemy nazwać gatunkiem parabolicznym.
Pytanie 14. Pytanie o sens cierpienia w księdze Hioba.
W księdze Hioba jest mowa o cierpieniu jakie zaznał jeden z ludzi. Hiob mimo iż był bardzo oddany Bogu został poddany bardzo ciężkiej próbie - jego rodzina ginie, traci majątek i jest chory na trąd. Bóg zsyła te nieszczęścia na Hioba, aby przekonać się o jego oddaniu do niego. Hiob nie wie dlaczego Pan zesłał na niego tyle złych rzeczy, a jego przyjaciele są przekonani, że jest to kara za jego grzechy. Nie rozumieją, że cierpienia może być niezawinione. Bóg bowiem jest sprawiedliwy, a sprawiedliwość z ludzkiego punktu widzenia polega na nagradzaniu dobrych i karaniu złych. Tak myślał do tej pory także Hiob, jednak jego bolesne doświadczenia prowadzą do nowej wizji Stwórcy, istoty, której decyzje są dla nas ludzi nieodgadnione. Działań Boga nie możemy pojąć rozumem. Trzeba wierzyć w ich celowość i dobro. Cierpienie Hioba jest próbą wiary, z której on wychodzi zwycięsko, mim przejmujących skarg. Pozostają jednak nie rozstrzygnięte i wciąż aktualne pytania o sens dobra i zła oraz o naturę Boga.