3 Historia demokracji

podręcznik, str. 104-112

1. Starożytne Ateny kolebką demokracji:

1. demokracja bezpośrednia Ateńczyków ( okres świetności to V w. p.n.e. - rządy stratega Peryklesa)

2. Zgromadzenie ludowe Ateńczyków na agorze ( głosowanie większością)

3. wybór urzędników drogą losowania

4. sąd skorupkowy ( ostracyzm) na straży demokracji

2. Republika rzymska:

1. res publica - rzecz ludu, rzecz wspólna ( Cyceron)

2. podział władzy między instytucje państwa: zgromadzenie ludowe, senat, konsulów, cenzorów, trybunów ludowych

3. rządy prawa w republice

3. Parlamentaryzm angielski:

1. konflikt Jana bez Ziemi z poddanymi ( podatki) i wydanie Wielkiej Karty Swobód w roku 1215:

• zakaz wprowadzania nowych podatków bez zgody Wielkiej Rady ( odpowiednik rady królewskiej)

• zakaz więzienia i karania konfiskatą majątku bez wyroku sądowego

2. narodziny parlamentu angielskiego 1264 r. ( Edward III)

- od XIV parlament dwuizbowy: Izba Lordów i Izba Gmin - monarchia parlamentarna ( „król panuje, ale nie rządzi”
)

4. Rzeczpospolita szlachecka:

1. wolna elekcja viritim ( całej szlachty) króla ( po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów w 1572 r. )

2. artykuły henrykowskie jako fundament demokracji szlacheckiej ( główne zasady ustroju Rzeczpospolitej szlacheckiej, które musiał zatwierdzić każdy wybrany władca elekcyjny)

• zwoływanie sejmu przez króla przynajmniej raz na dwa lata,

• potwierdzenie wszystkich przywilejów szlacheckiej ( tzw. „złota wolność szlachecka”),

• potwierdzenie tolerancji religijnej ( konfederacja warszawska),

• możliwość wypowiedzenia królowi posłuszeństwa,

trzy stany sejmujące: król, senat, izba poselska

zasada - „liberum veto” ( wolne nie pozwalam), element walki politycznej, zrywanie sejmów, chaos państwa od połowy XVII wieku

5. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1789 r. ( Wielka Rewolucja Francuska): La Fayette

1. wolność i równość wszystkich obywateli wobec prawa

2. zasada suwerenności narodu

3. zachowanie naturalnych praw człowieka- wolność, bezpieczeństwa, własność

6. „Ojczyzna nowożytnej demokracji”- Stany Zjednoczone Ameryki Północnej:

1. Deklaracja Niepodległości 1776 r. - równość wszystkich obywateli ( „Ojcowie-założyciele” USA: Beniamin Franklin, Jefferson Davis, Jerzy Waszyngton,

2. pierwsza konstytucja 1787 r.- trójpodział władzy ( ustawodawcza- Kongres ( Izba Reprezentantów i Senat), wykonawcza- prezydent, sądownicza- niezawisłe sądy),

3. państwo federalne- duże uprawnienia władza stanowych

7. Ruch sufrażystek - walka o równouprawnienia kobiet na przełomie XIX/ XX wieku:

1. prawa wyborcze kobiet- stan Wyoming ( USA) 1869

2. prawa wyborcze w Europie - Finlandia 1906, Polska 1919, Szwajcaria 1971

8. Współczesne fundamenty obrony praw człowieka:

1. uchwalenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela przez Zgromadzenie Ogólne ONZ ( Organizacja Narodów Zjednoczonych) 10 XII 1948

- równość i wolność, tolerancja, prawo do życia, pracy, wypoczynku

2. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych i Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych- 1966

3. Europejska Karta Praw Człowieka 1950

---