HISTORIA WYCHOWANIA wykład

Filozofowie zajmujący się wychowaniem:

Sofiści - V p.n.e:

Protagoras i Jardiasz:

· Spowodowali, że filozofia zaczęła interesować się człowiekiem

· Charakter antropocentryczny

· Stwierdzili, że człowiek staje się miara wszechrzeczy - relatywizm moralny

· Człowiek może nauczyć się wszystkiego - cnoty i moralności

· Trzeba dużo czasu poświęcić na naukę, zacząć jak najwcześniej

· Nauka socjalistyczna, matematyka, ekonomia, astronomii, muzyka, polityka

· Należy zadbać o ukształtowanie indywidualności

· Retoryka - sztuka przemawiania sugestywnego

Sokrates:

· Przeciwieństwo sofistów

· Ludzi należy uczyć cnoty

· Budzić w młodzieży wątpliwości - od wątpliwości do wiedzy

· Dobry nauczyciel zadaje pytania

· U ludzi istnieje sumienie

· Na dnie ludzkiej świadomości znajdują się wieczne pojęci, które mówią co dobre a co złe.

· Sokrata nauczał rozmów bezpośrednich

· Powstała metoda dydaktyczna - heureza - sposób bezpośredni

Wychowanie w epoce hellenistycznej:

Druga połowa IV w p.n.e - zmiany polityczne na południu Europy:

· Państwa Greckie straciły niepodległość w starciu z Macedonią - Cheronea(338)

· Zjednoczenie państewek - Aleksander wielki, imperium, wprowadzono grekę i kulture grcką = kulturę orientalną i powstała kultura hellenistyczna

· Filozofia Platona, Arystotelesa, stoików, epikurejczyków, sceptyków

Ośrodki, w których rozwija się kultura:

· Ateny

· Aleksandria

· Antiochia

280 lat p.n.e powstał ośrodek badawczy - Muzeum, w którym grupa 100 osób była utrzymywana ich zadaniem był rozwój nauki, mieli do dyspozycji bibliotekę, nazywano ich kopistami.

Pracowanie medyczne, ogród botaniczny, obserwatorium astronomiczne.

Uczeni mieli uporządkować wiedzę. Wyodrębnili 7 godzin. Obowiązków były: gramatyka, retoryka, dialektyka - 3 trywium, nieobowiązkowe były (fakultatywne): matematyka, geometria, astronomia, muzyka - kwadrywium

Wychowanie w starożytnym Rzymie:

· Okres królewski - o VIIIw.p.n.e do VI w.p.n.e - najważniejsza rodzina ( tradycja, zwyczaje)

· Okres republikański - od V w.p.n.e do I w.p.n.e - wychowanie ma charakter wieśniaczy, chłopski, u Greków dominuje wychowanie rycerskie (przeciwieństwo), o rozwoju oświaty decydowała arystokracja wieśniacza - tworzą ją właściciele ziemscy, którzy największy zysk mają z rolnictwa, mają niewolników, ale interesują się uprawą ziemi, gospodarstwem. Wychowania należy do rodziny - polega na stopniowym wprawianiu w życie społeczne młodych zgodnie z tradycją.

• okres cesarski - os 31 p.n.e do 476 n.e

Definicja rodziny w Rzymie:

• Rodzina - przyrodzone środowisk, w którym rozwija się dziecko.

• Część przyrody, każdy element jej egzystencji ma pasować do większej całości

• Musi się dostosować do wymogów życia społecznego i uwzględnić prawidłowości boskie.

• Każdy ma swoje miejsce i prestiż - wyznaczony zasadą pietas - nakazuje oddawać człowiekowi szacunek

• Rodzina była wspólnotą partnerską

• Nie ma dominacji mężczyzny(ojca), współpracuje on z kobietą(matką)

Wychowanie dzieci:

(Katon Starszy - żył w VII\VI wieku p.n.e - reprezentant arystokracji rzymskiej, był politykiem)

· Do 7 roku życia wychowaniem zajmowała się sama matka, bez niańki.

· Od 7 roku życia chłopcy pod opieką ojca

· Zwracano uwagę na rozwój fizyczny - uprawiano dyscypliny pomagające w walce - jazda konno władanie dzidą tarczą

· Znajomość prawa rzymskiego - przedmiot

· Nauka historii ojczystej, którą napisał sam Katon - zwracał uwagę na bohaterów, czyny przodków, dał wzór - by móc poznać gospodarstwo wiejskie zamieszkał z synem na wsi.

· Uczono jak powinno się postępować z niewolnikami - ni powinno się ich wykorzystywać

· Po pewnym czasie w szkole pojawiała się retoryka

· Około 16 roku życia chłopiec wprowadzony jest przez ojca w świat dorosłych - orientuje się w jakiś sprawach ojciec brał udział, następnie bierze udział w dyskusjach

· Na koniec ojciec przestaje się nim zajmować, przez da lata przygotowuje się do walki.

Etruskowie sporządzili alfabet, który Rzymianie przyswoili korzystając z dorobku Greków.

Szkoła:

W pierwszych szkołach dziewczynki i chłopcy uczeni są czytania, pisania i matematyki- w szkołach elementarnych - ludus. Program stopniowo się rozszerza. W V w.p.n.e zapoznają się z kodeksem prawa rzymskiego - 12 tablic. Ogólnie oświata typu średniego. W VII nauczanie na poziomie średnim. SA zaznajamiani z literaturą piękną, greckimi dziełami, poezja rodzima. Za panowania Oktawiana Augusta zaczęła dominować literatura rodzima - Wergiliusz, Horacy. Znajomość dwóch języków - łacina i greka. W okresie cesarskim zadbano rozwój niewolników. Pojawiają się teoretycy.

Historia wychowania wykład

Rzymska myśl pedagogiczna - pierwsi myśliciele:

· Marek Terencjusz Warron:

- „9 ksiąg o naukach” - dzieło

- Scharakteryzował jakie płyną pożytki z siedmiu sztuk wyzwolonych.

- Dołączył do nich medycynę i architekturę

- Przygotował podręcznik do nauk gramatyki łacińskiej

· Marek Tuljusz Cycero:

- Znany filozof i polityk

- Był mistrzem retoryki

- „o mówcy” - dzieło

- nauka prawa i retoryki

- interesował się psychologią

· Marek Fabiusz Kwintylian:

- Najważniejszy teoretyk

- Żył w I w.n.e

- Z nominacji cesarza kieruje teorią retoryki w Rzymie

- „ O kształceniu mówcy” - dzieło - przekonuje by rodziny rzymskie wysyłały dzieci do szkoły

- pedeutologia - zaczyna się od Kwintyliana

- Kładł nacisk na relacje uczeń - nauczyciel

- był przeciwnikiem kar fizycznych

Chrześcijaństwo wobec szkoły grecko - rzymskiej:

· Rodzi się w zhellenizowanej Palestynie

· Dojrzewa w ramach cywilizacji grecko - rzymskiej

· Pojawiają się w I w.n.e

· Dochodzi do ich prześladowań

· Część cesarzy przechodzi na chrześcijaństwo - coraz więcej zwolenników

Instytucje prowadzące wychowanie religijne:

· Kościół - przygotowanie człowieka do otrzymania chrztu

· Dom rodzinny - wpaja karność w życiu moralnym, korzysta z nauczania pogańskiego, szkoła rzymska dostarcza kultury literackiej i zapoznaje z podstawowymi założeniami humanizmu hellenistycznego

Św. Augustyn:

· nauczyciel retoryki, pracował w Rzymie i Mediolanie.

· Jako filozof opracowuje system teocentryczny - istnieje bezwzględna zależność świata od Boga, człowiek jest odbiciem Boga czego wyrazem jest dusza zawierająca idee Boga, ciało - źródło zła

· Określa rolę zmysłów umysłu, wiary w poznaniu rzeczywistości

W świecie chrześcijańskim mamy dwóch autorytetów:

· Św. Augustyn - uważa, żepod kątem potrzeb chrześcijańskich należy wykorzystać siedem sztuk wyzwolonych.

· Św. Tomasz

Średniowiecze

476 - początek epoki od XV wieku - wielkie odkrycia geograficzne, upadek Konstantynopola-1453

Podział Średniowiecza na fazy:

· Wczesne średniowiecze - 476 - X włącznie

· Pełne średniowiecze - XI - XIII

· Późne średniowiecze - XIV - XV

Najazdy plemion barbarzyńskich, które przywędrowały ze wschodu i północy przyczyniły się do spustoszenia terenów nad Morzem Śródziemnym, nie doprowadziły jednak do całkowitego zniknięcia szkolnictwa rzymskiego. Część królów barbarzyńskich przejawiała zainteresowanie kulturą i oświatą. Interesowali się kulturą łacińską, gdy opanowali Rzym, nie zniszczyli szkół. Longobardzi najechali na PN. Włochy i doprowadzili do upadku szkolnictwa. W Europie Pd. coraz mocniej wzmacniały się struktury kościoła - powstały liczne biskupstwa ( między Vi - VIII) i organizowały oświatę, powstały liczne klasztory dbające o rozwój oświaty. Przy każdym kościele jest szkoła wewnętrzna ( przygotowuje się przyszłych duchownych) lub zewnętrzna ( nauki dla osób świeckich)

Wybitni ojcowie kościoła:

· Boecjusz - interesowała go filozofia, matematyka, astronomia, napisał dzieło „ O pocieszeniu jakie daje filozofia” - szereg zagadnień filozoficznych, twierdził, że siedem sztuk wyzwolonych to nauki niezbędne do zrozumienia pisma świętego. Uważał, że astrologia w wydaniu Ptolemeusza powinna być nauczana w szkole, tak samo jak geometria Euklidesa i filozofia Arystotelesa.

· Kasjodor - VI wiek interesuje się poziomem wykształcenia kleru, twierdzi, że wykształcenie ich przyczyni się do rozwoju oświaty. Radził w nauce korzystać z fragmentów dzieł starożytnych tłumaczonych na łacinę. Jako pierwszy scharakteryzował program nauczania na bazie siedmiu sztuk wyzwolonych, określił jakie są potrzeby kościoła i jaka wiedza z zakresu siedmiu sztuk wyzwolonych będzie stosowana w szkolnictwie. Stworzył nazwę triwium dla pierwszych trzech sztuk wyzwolonych i określił jaką wiedzę z tych przedmiotów należy wprowadzić, dbał o rozwój teologii, stworzył nazwę qatriwium dla pozostałych czterech sztuk wyzwolonych.

Również na północy wyspy były enklawy, gdzie dbano o poziom kształcenia np. tereny Irlandii, która uniknęła panowania rzymskiego, kapłani, celtyccy(druidzi) dbali o poziom oświaty, prowadzili szkoły (poganie)

W V wieku doszło do ewangelizacji Irlandii za sprawa św. Patryka - Irlandia przyjęła chrzest.

Szkoły prowadzone przez druidów w V i VI wieku reprezentowały bardzo wysoki poziom, początki nauczania rozpoczynały się języku ojczystym, potem doszła łacina, wykorzystywali zabytki literatury irlandzkiej. Druidzi zaczęli odbywać podróże, w trakcie których szerzyli oświatę ich nauki wykorzystywał m.in. Karol Wielki. Karol wielki pragnął wykorzystać oświatę do cementowania podbitych terenów.

Benedyktyni - praca, modlitwa nauka

Szkoły pałacowe - Karol Wielki zorganizował na wzór szkół rzymskich, szkołę pałacową. Wśród jej nauczycieli znaleźli się m.in. włoscy uczeni, dawni mnisi, druidzi, benedyktyni. Kierownictwo zostało powierzone Alkwionowi, który był organizatorem oświaty w państwie Karola Wielkiego. Przygotował program nauczania, który obejmował 7 sztuk wyzwolonych, elementy medycyny i architektury, dbano o przygotowanie praktyczne. Była to szkoła dla członków rodziny królewskiej oraz synów i córek arystokratów. Szkoła przygotowywała do ruchów dyplomatycznych. Po zakończeniu absolwenci tworzyli coś w rodzaju akademii lub też towarzystw naukowych, gdzie spotykali się co jakiś czas i prezentowali wytwory swojego intelektu ( poezję, rozprawy filozoficzne). Później zrodził się konflikt między królem a kalwinem, który chciał wysunąć na przód naukę dla kościoła, który powinien być najlepiej wykształcony. Karol usunął Alkwina i powołał biskupa Orleanu - Teodulfa, który wydał zarząd na mocy, którego miano powoływać szkoły przy wszystkich kościołach na terenie cesarstwa, w których to szkołach kształceni byli wszyscy chętni chłopcy niezależnie od ich statusu społecznego. Szkoły te miały być utrzymywane przez państwo i kościół a nie rodziców, nauka miała być bezpłatna. Po śmierci Karola pomysł ten obalono.

W XIII wieku pojawiła się sieć szkół parafialnych.

Wychowanie i szkolnictwo w Polsce w dobie średniowiecza

Autorytetami jeśli chodzi o rozwój szkolnictwa w Polsce byli Antoni Karbowiak i Jan Ptaśnik.

Chrześcijaństwo w wersji zachodnio - rzymskiej, szkolnictwo tworzone na wzór szkół chrześcijańskich, powstałych wcześniej w Europie zachodniej. Polska opóźniona o kilka wieków w rozwoju oświaty w stosunku do Europy zachodniej.

Część badaczy uważa, że pierwsza szkoła powstała w Polsce w 968 roku i miała charakter misyjny. Nie ma na to dowodów, ale uważa się, że takich szkół mogło być kilka. Uczono w nich duchownych. Utworzono arcybiskupstwo w Gnieźnie i biskupstwa w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. Stają się one bazą dla powstających w Polsce szkół. Do Polski przybywają zakonnicy z zachodniej Europy by nauczać, głównie Włosi, Francuzi, Niemcy.

Za panowania Chrobrego na ziemiach Polskich powstają liczne klasztory, przy których powoływano szkoły zakonne.

Karbowiek twierdził, że od początku istnienia państwa do przełomu XII i XIII powstała znaczna ilość szkół katedralnych i kolegiackich - w XIII wieku było 13 kat. I 14 kol. Pod koniec XV 17 lat. I 30 kol. Były jeszcze szkoły zakonne i parafialne.

W 1215 roku IV sobór Laterański uchwalił, że w całej Europie mają powstać szkoły nowego typu zwane parafialnymi. Szkoły powstały zarówno na terenie miast jak i wsi, lecz w przypadku szkół miejskich mają 2 wpływy, albo odpowiedzialne za nie były miejskie samorządy albo też samorząd i kościół, na wsiach wyłącznie kościół zakładał szkoły parafialne.

Przyspieszenie rozwoju szkolnictwa nastąpiło, gdy powstał Uniwersytet Krakowski (1364), który dostarczył kadry nauczycielskiej.

Tylko niewielka ilość szkół opierała swój program na 7 sztukach wyzwolonych większość korzystała tylko z triwium.

Scholastikus - nauczyciel uczący w szkole katedralnej, a potem na każdego nauczyciela mówiona scholastyk.

Szkoła parafialna - czytanie i pisanie, początki gramatyki łacińskiej, znajomość psalmów i śpiewów kościelnych i kalendarza.

Szkoły katedralne i kolegiackie - analiza lektur szkolnych, gruntowna znajomość łaciny, lektury z okresu klasycznego, głównie chodziło o wskazówki moralne, które zawierały teksty autorów rzymskich, lektury utworów religijnych ( żywoty świętych) teksty historyczne (kroniki Kadłubka),powstały drobne utwory dotyczące kwestii moralnych, literatura miłosna - tylko te fragmenty, które powodowały obrzydzenie do miłości, bo tylko miłość do Boga jest akceptowana, nauka retoryki, pisania urzędowych dokumentów, dialektyka, logika.

Jeśli w szkole było qatriwium miało ono cele teologiczne.

Szkolnictwo Średniowiecz dba o karność - częste kary fizyczne, rózga jest symbolem władzy nauczyciela, nauka pamięciowa, tragiczne warunki, ciemne, ciasne, brudne sale. - pedagogika strachu

Uniwersytety w czasach średniowiecza

Sytuacja w Europie od XI - XV:

XI:

· Wzrost poziomu życia ludzie mają potrzeby materialne, które są zaspokajane przez miasta - rozwój miast, tworzą społeczeństwo burżuazyjne ( początki), nowa klasa będzie stawiałam żądania, potrzeby, grupy rządzące ( królowie) oczekują podniesienia poziomu oświaty ( szkolnictwo wyższe), nadają przywileje osobą szerzącym oświatę ( nauczyciele), teologia - najważniejsza nauka oraz prawo kanoniczne, administracja.

Typy kontroli nad uniwersytetami:

· Władza państwowa (królowie, książęta)

· Władza papieska

· Władza miejska ( samorząd miejski)

Arabowie opanowujący Hiszpanię interesują się wszystkimi naukami starożytnymi. Pośredniczą i przypominają, że trzeba do nich powracać.

Piotr Abelard - uczony, gromadził w Paryżu uczniów

XII w Europie pojawiają się wyższe uczelnie.

Studium generalne

Nacja - tworzą ją studenci pochodzący z tego samego obszaru geograficznego.

Znika studium generalne i pojawiają się uniwersytety:

Typy uniwersytetów:

· Paryski:

- rektor i profesorowie otrzymują uposażenia od kościoła - beneficja

- studenci bardzo młodzi

- czuwa nad nimi papież

- teologia - najważniejsza nauka, medycyna, prawo kanoniczne, siedem sztuk wyzwolonych.

- studenci są podporządkowani profesorom

· Boloński:

- studenci mają bardzo duże prawa, mogą wybierać sobie profesora, bo płacą mu za wykłady na czele uczelni stoi rektor, którego wybiera się wśród studentów - przynajmniej 20 kilku letni, zamożny.

- układ demokratyczny - większa wolność

- prawo rzymskie - najważniejszy przedmiot, nie ma teologii

- typ uczelni bardziej świecki.

Wiek XIV część cech uniwersytetu paryskiego i bolońskiego

Sytuacja w Polsce:
1364 - powstanie uniwersytetu w Krakowie, Kazimierz Wielki, wcześniej w Pradze - teologia

Kazimierz Wielki uważał, że większą rangę będzie miał uniwersytet, jeśli będzie teologia. Musiał mieć zgodę papieża, ale jej nie dostał. Dlatego zmuszony był wybrać wzór boloński ( bolońsko - neapolitański) Po jego śmierci uniwersytet podupadł. Władysław Jagiełło z Jadwigą starali się przywrócić mu świetność. Chciano też zmienić organizację. 1400 - dokument - uniwersytet w Krakowie wznawia działalność ale ma typ paryski.

Podstawowe źródło nauczania Pismo Święte - teologia, prawo kościelne ( kanoniczne) - dekrety wydane przez sobory i dokumenty redagowane w kurii rzymskiej, prawo rzymskie - analiza kodeksu cesarza Justyniana, medycyna - pisma Hipokratesa i Galena, filozofia - teksty Arystotelesa.

Formy nauczania - wykład:

· Dyktowanie

· Wyłapywanie przez studentów, co jest najważniejsze.

Pojawiają się repetytoria - czyli pamięciowe utrwalanie wiedzy.

Kwodlibet - studenci mieli prawo pytać, a nauczyciele odpowiadać

Forma zakończenia - private exam - dwie części -egzamin publiczny, studenci mogli zadawać pytania profesorowi

Wychowanie i szkolnictwo w Europie w dobie odrodzenia

1. Ruch religijny - reformacja

2. Humaniści

3. Kontrreformacja - zakon Jezuitów

Humanizm pojawił się we Włoszech - ma charakter rewolucji intelektualnej - myśl historyków XIX wieku

Humanizm ma charakter ewolucji

Cechy epoki:

· W odmienny sposób zaczęto oceniać rolę człowieka w świecie

· Zwrócono uwagę na dobre strony natury ludzkiej

· Człowieka wyróżnia posiadanie rozumu, dzięki któremu jest w stanie poczuć świat, a później go zmieniać

· Ludzie dzięki swoim działaniom są w stanie osiągnąć sukces i szczęście w życiu doczesnym

· Duże zainteresowanie antykiem, starożytnością

· Popularność Cycerona - autorytet

Humaniści docierają do wszystkich ośrodków na świecie - dworów królewskich

Najważniejsi humaniści:

· Erazm z Rotterdamu: j

- Jak jego zdaniem powinno funkcjonować państwo, ocenia wychowanie, proponuje zmiany, pisze krótkie rozprawy. „ o sposobie studiów”, „Wychowanie księcia chrześcijańskiego” „Mowa o konieczności kształcenia chłopców w cnocie i naukach zaraz od urodzenia”. Na pierwszym miejscu wychowanie moralne - cnoty. „O wysokości zwyczajów chłopięcych”

- Mimo zmian epoka ta oznacza się prostactwem obyczajów

- Zachowanie zewnętrzne jest nieodłączną cechą kultury wewnętrznej

- Grzeczność jest objawem prawdziwego wychowania

- Przygotował kodeks Zasad Cywilnego Zachowania się Młodzieży - higiena, ubiór, zachowanie w rodzinie, przy stole, życie towarzyskie, dobra rozrywka, zachowanie w kościele, zachowanie małżonków w sypialni.

- Nauka w szkole musi oprzeć się na językach klasycznych - greka, łacina i kilku dziedzinach: historia, geografia, przyroda - kształcenie językowo - literackie.

- Szkoła średnia przeznaczona dla szlachty i mieszczaństwa

- Był zwolennikiem szkoły publicznej

- Zwraca uwagę do przygotowania nauczyciele do pracy - musi posiadać podstawową wiedzę psychologiczną

- Dużo materiału pamięciowego

· Jan Ludwik Vires

- Stworzył system pedagogiczny, pochodzi z Hiszpani, spędził czas w Anglii i Niderlandach

- prace: „ O naukach”, „ O duszy i życiu”, I poł XV wieku

- krytyka wychowania w średniowieczu, pomysły naprawy szkolnictwa, spoiny układ zasad pedagogicznych - system

- Wychowanie opiera się na dwóch naukach: etyce i psychologii

- Cenna jest wiedza, która uszlachetnia moralnie

- Wychowanie należy oprzeć na psychologii.

- Obserwacja - jakie są uzdolnienia.

- Wszystkie dzieci powinny chodzić do szkoły, organizowanej przez gminy. Szkoła powinna być zdala od zgiełku. Opiekę nad szkołami powinny przejąć władze świeckie.

- Wymagania odnośnie nauczycieli:

* posiada wysokie wykształcenie

* ma być spłacony przez państwo

* musi stanowić wzór moralny dla wychowanków

*powinien być wyjątkowo przyjaźnie nastawiony do dzieci, unikać nagan, dużo chwalić.

- Program szkoły:

* Wykształcenie językowe i rzeczowe - I miesiące łacina i greka, później również język ojczysty - językowe, następnie retoryka i logika

* świat przyrody - metoda indukcji - rzeczowe

* historia - jak najmniej informacji o wojnach - rzeczowe

* matematyka - rzeczowe

* nauki rolnicze

- Dopuszcza kary fizyczne

- Nie przeciążać dzieci nauką, ma być czas na zabawę i ćwiczenia gimnastyczne

· Tomasz Morus

· Vittorino da Feltre:

- ukończył uniwersytet w Padwie

- wykładał retorykę, był nadwornym nauczycielem księcia Gonzagi w Montni.

- Stworzył szkołę w I połowie XV wieku ,do której uczęszczali chłopcy z rodu Gonzagi, synowie bogatych mieszczan i zdolni chłopcy z bogatych rodzin.

- Szkoła ogrodzona parkiem boiska sportowe, jada konno - rozwój fizyczny.

- Ważne są indywidualne uzdolnienia uczniów

- Zdobywanie wiedzy: siedem sztuk wyzwolonych, matematyka, przyroda, dzieła filozoficzne( Platon)

- Ważne jest wychowanie moralne i religijne, dobre maniery.

- Zminimalizował kary fizyczne

Na terenie Polski występują grupy protestantów:

· Luteranie

· Kalwini

· Arianie - bracia polscy

· Bracia czescy

Każda z tych grup starała się utworzyć szkołę - Elbląg, Gdańsk, Toruń

Przemiany Oświatowe w XVII wieku

· Pierwsza nowożytna rewolucja naukowa - przemiany oświatowe w XVII wieku

· Wiek XVII uformowanie wielkich systemów filozoficznych opartych na dorobku nauk matematycznych i przyrodniczych.

· Systemy mają charakter naturalistyczny i racjonalny

· Franciszek Bacon, Kartezjusz, Pascal, Leibnitz, Spinowa, Locke - wszyscy wpłynęli na zmianę sposobu myślenia o świecie.

· Oświecenie - Jon Locke, najpierw pojawiło się na terenie Anglii, w pełni rozwinie się we Francji w wieku XVIII

· Przywiązywanie wagi domyślenia racjonalnego - kodeks moralny

· Następuje stopniowe zerwanie z poglądem, że przepisy dyktowane są przez religie.

· Nowa moralność szuka jak żyć we wnętrzu człowieka świadomości ludzkiej - człowiek ma w sercu wyryte przez naturę, określone zasady, które decydują o jego dobrym postępowaniu - zbiór ten nazwano prawem naturalnym.

· Naturalne prawa do szczęścia do wolność

· Osiągamy szczęście, gdy będziemy przyczyniać się do szczęścia innych - humanitarność.

· Dążenia humanistyczne doprowadzają do tego, że coraz bardziej zwracamy uwagę na krzywdy społeczne.

· Grupy ludzi pokrzywdzonych to:

- chłopstwo

- dzieci

· Hasło: „Oświata dla ludzi”

· Państwo odpowiedzialne za stan oświaty, ma dbać o potrzeby narodu.

· Krytyka szkół jezuickich - nie zmienili programów szkolnych, zrezygnowała z ich szkół najpierw Portugalia a później Francja.

· Odsuwanie kościoła od oświaty - sekularyzacja szkolnictwa

· Szkoły nabierają świeckich cech

· Encyklopedia - 1751 - 1763 - słownik rozumowany nauk, sztuki rzemiosł.

Sytuacja w Polsce w wieku XVIII:

· Reforma Stanisław Konarski - założenie Kolegium Nobilium.Należy do zgromadzenia Pijarów ( powstało w XVI wieku). Interesuje się oświatą dla ubogich. Ukończył szkołę pijarską w Piotrkowie, wysłany do Rzymu ukończył kolegium Nazarenu. Wrócił do kraju, wspierał Leszczyńskiego, współpracował z Czartoryskim, interesował się prawodawstwem, później szkolnictwem, zaczyna je zmieniać. 1740 - powstanie w Warszawie szkoły - Kolegium Nobilium. Kolegium szlacheckie, dla magnaterii i szlachty. Określa ideał wychowania, wychowanie uczciwego człowieka i dobrego obywatela. Uczciwy - moralny kodeks chrześcijański, dobry obywatel zna dobrze sytuację narodu, w przyszłości będzie działała dla jego dobra. Program kolegium: przedmiotami humanistycznymi były: język ( łacina, polski, języki nowożytne, francuski lub niemiecki), historia Polski i powszechna, historia biblijna, retoryka ( uwzględniane teksty polityczne), filozofia( Bacon, Kartezjusz, Locke, Wolf), religia, nauki ścisłe, algebra, geometria, trochę biologii.

· Powstanie szkoły rycerskiej - Korpus Kadetów - 1765 - szkoła rycerska, Stanisław Poniatowski - założyciel. Na jej czele stoi komendant - Książe Adam Czartotyski, utrzymywana przez państwo. Rocznie chodziło tam 60 osób, lista rezerwowa to20 osób. Kadra nauczycielska składała się z cudzoziemców ( w starszych klasach), ludzi świeckich. Program: języki: polski, trochę łaciny, nowożytne, rozbudowano historię, cnoty moralne, filozofia, matematyka, elementy fizyki i chemii, astronomii - Kopernik, pojawia się samorząd uczniowski, wychowankowie: Tadeusz Kościuszko. 1773 powstanie Komisji Edukacji Narodowej - kasacja zakonu jezuitów przez papieża.

Geneza: po pierwszym rozbiorze jedni uważają, że należy zebrać majątek jezuitów i przeznaczyć je na armie, a drudzy, że na oświatę, Ci drudzy zayciężli na sejmie i dlatego powstała KEN.

· Towarzystwo do ksiąg elementarnych - najważniejsza organizacja, zostałą założona prze KEN1775

· Ignacy Masalski - przewodniczący KEN-u Michał Jerzy Poniatowski

· Programy dla reformowanych szkół - odpowiedzialne za nie jest towarzystwo

· Szkoły średnie reprezentowane przez powiatowe i wojewódzkie szkoły

· Jon Locke - wiedza ma być użyteczna

· Cudzoziemcy wysyłają prospekty do towarzystwa, jeśli im się spodoba, to wysyłają podręczniki - konkurs

· Tłumaczenie podręczników na polski od cudzoziemców, np. logika

· Podręczniki które powstały w tym czasie były skierowane do szkół średnich

· Szkoły parafialne - elementarz - czytanie, pisanie, rachunki, wychowanie moralne

· Kopczyński(polski), Gawroński(matematyka) Piramowicz - sekretarz Towarzystwa

· Ignacy Potocki - stanął na czele towarzystwa

· Nazwa Towarzystwa - podręczniki mają zawierać podstawowe elementy wiedzy.

· Po Towarzystwie historycy zwracają uwagę na reformę uniwersytetów - przeżyły one kryzys, chciano założyć uniwersytet w Warszawie, krakowski przywrócić do świetności. Hugo Kołataj po reformie - student Krakowa, filozofia, Wiedeń, Rzym - prawo i teologia, po powrocie oddelegowano go do Krakowa, od 1777przez 10 lat przeprowadza reformę - zmiana programu - (gimnazjum nowodworskie), reforma uniwersytetu: trzeba zmienić układ nauk na wzory niemieckie:

- wydział filozoficzny - pojawia się prawo natury, ekonomia polityczna, inna postaćlogiki

- wydział teologiczny - zmniejszenie kwoty pieniężnej na wydział

- medycyna

- prawo

Zmiana nazwa uczelnie zamiast Akademii Krakowskiej jest Szkoła Główna w Krakowie:

· Szkoła Główna decyduje o zmianach w szkołach na terenie Korony

· Zatrudnienie osób, które odbywały studia za grania - młoda kadra

· Brak cudzoziemców jako profesorów, znikają osoby duchowne

· Wyodrębniono dwa kolegia szkoły Głównej:

- moralne - humanistyczne - w ich ramach znajdują się katedry, Kołataj powołuje seminaria, kt­óre mają przygotować kadrę do szkół średnich, przygotowanie pedagogiczne i metodyczne.

- Fizyczne - ścisłe

Reforma w Wilnie - Marcin Poczobuti - ex jezuita - podobne zmiany jak w Krakowie.

Funkcje obu uniwersytetów - Szkół Głównych:

· Kształcąca

· Badawcza

· Nadrzędności w stosunku do szkół niższego szczebla

Szkoły wojewódzkie - wydziałowe

Szkoły powiatowe - podwydziałowe

Szkoła Główna Kraków

Szkoły wojewódzka Nowa hierarchia

Szkoły podwydziałowe Komisja określiła ich program, obowiązek i prawo

uczniów i nauczycieli

Szkoły parafialne Opieka proboszcza

Potrzeba było zebrania przepisów dotyczących szkół - ustawy KEN 1783 - zatwierdzono te ustawy, nowy stan akademicki.

Europa Zachodnia:

· Francja - 1789 - rewolucja francuska, Zgromadzenie Narodowe otrzymuje plany jak zreformować szkolnictwo, dzieci i młodzież wychowywane w nowym duchu - wolność, równość, braterstwo

Rzecznik - Talleyrand - okupienie reformy na szkolę elementarną:

- bezpłatna dla wszystkich stanów społecznych

- bez obowiązku

- szeroki program - ogólnokształcący bez przygotowania zawodowego

- reforma szkoły średniej - przygotowanie do zawodu, może być płatna

-problem dokształcania dorosłych

· Program radykalny - Antoni Mikołaj Condorcet

- oświata zniesie nierówność intelektualną

- szkoła elementarna ma przygotowywać do pracy przemysłowej i rolniczej

- w szkole średniej dużą rolę odgrywać mają przedmioty matematyczno - przyrodnicze

- religia poza szkołą

- bezwzględna równość edukacji kobiecej i męskiej.

1794 - wprowadzono nowe przepisy w sprawie oświaty:

· Na 100 mieszkańców powstała jedna szkoła początkowa, tworzono oddzielne oddziały dla płci

· Program: deklaracja praw człowieka i obywatela, moralność republikańska, czytanie, pisanie, rachunki, przyroda.

· Szkoła ma być powszechna, bezpłatna, obowiązkowa

Rozwój oświaty w Polsce w czasie zaborów - XIX wiek

1. Zabór pruski - co działo się w Księstwie Poznańskim w latach 40-50ych, dokonania pedagogów - Trentowski Bronisław, Estkowski Ewaryst( utworzył Towarzystwo Pedagogiczne)

2. Zabór austriacki - II połowa XIX wieku po 1866 autonomia Galicji

3. Zabór rosyjski - Księstwo Warszawskie:

· Księstwo Warszawskie - 1807 - z zaboru pruskiego i austriackiego. Władza oświatowa - Izba Edukacji Publicznej / Izba Edukacyjna działa od 1807 przez pięć lat, później druga władza edukacyjna. Dyrekcja Edukacji Publicznej - na czele władz - Stanisław Staszic, Julian Ursyn Niemcewicz, przewodniczący - Stanisław Kostka - Potocki.

Odwołanie do nowej konstytucji księstwa. Należy przywrócić prawa chłopcom, prawo do oświaty.

W roku 1808 wydano i zatwierdzono ustawę - urządzenie szkół miejskich, wiejskich elementarnych:

- mieszkańcy wsi i miast muszą utworzyć towarzystwa szkolne

- na czele towarzystwa ma stać dozór szkolny - w skład wchodzi - dziedzic pleban, pastor, burmistrz, wójt, 1-2 spośród obywateli

- dozór szkolny spisywał dzieci, które powinny chodzić do szkół elementarnych ( wieś8 lat, miasto 6 lat, do 12 roku życia) i pilnował żeby miejscowe społeczeństwo płaciło składankę na szkołę ( zróżnicowana w zależności od dochodów)

Powołano towarzystwo do ksiąg elementarnych ( 1810)

Powołano dwa seminaria nauczycielskie - Poznań i Łowicz, dostarczają wykwalifikowaną kadrę do szkół elementarnych

Konstanty Wolski -„ Nauka początkowego pisania, czytania, rachowania”, nauka o rzeczach Konstanty Wolski a nie Jan Władysław Dawid.

Wojciech Izydor Chojnacki - „Zasady pierwiastkowe pedagogiki i metodyki” 1815

Jan Fryderyk Herbart - stworzył program dla szkoły średniej

Diesterweg - reformacja szkoły elementarnej ludowej

Fróbel - reforma wychowania przedszkolnego

· 1813 na tereny księstwa wchodzą wojska rosyjskie

Metoda wzajemnego nauczania - nauczyciel spośród zdolnych uczniów wybiera pomocnika????????????????????????????????????

Staszic - zwraca uwagę na potrzebę oświaty, młodzieży rzemieślniczej, stwarza szkołę niedzielną, kilka godzin przeznaczone na naukę pisania, czytania.

1817 - pierwszy instytut dla głuchoniemych

Szkolnictwo średnie:

· podwydziałowe wiedza praktyczna

· wydziałowe użyteczna

· departamentowe - studia uniwersyteckie - przygotowanie

1816 - wprowadzenie egzaminu dojrzałości w szkole średniej

Powalanie do życia nowego uniwersytetu - zgoda cara Aleksandra I 1816 wydał dekret w Warszawie powstaje uniwersytet przez dwa lata opracowywano statut 1818 otworzenie uniwersytetu. Przypominał wzór francuski - kadry dla gospodarki krajowej - kształcenie. Wydziały:

- prawo i administracja

- lekarski

- filozoficzny

- nauk i sztuk pięknych

później teologia.

Uruchomiono seminarium dla nauczyciele - wiedza pedagogiczna

Studenci to średnio zamożna szlachta i bogate mieszczaństwo. Nauczyciele pochodzą z Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Szkoła Akademiczko - górnicza w Kielcach, Instytut Agronomiczny(?) i szkoła weterynaryjna - szkoły wyższe

Zmiana władz początek lat 20, odszedł Stanisław Kostka - Potocki, zastępuje go Stanisław Grafowski - pojawia się komitet Reformy, zmiany w polityce oświatowej. Nie ma obowiązku płacenia składek szkolnych

Kuratorium Generalne - kontrola policyjna nad młodzieżą uniwersytecką i profesorami.

Od 1855 epoka paskiewiczowska (Paskiewicza)

Iwan Paskiewicz - namiestnik, car Mikołaj I

- Język rosyjski podstawy

- coraz mniej(?) szkół elementarnych

Lata 1856 - 1862 po śmierci Mikołaja I w Rosji, następują reformy wprowadzone przez Aleksandra II. Polacy dostają przyzwolenie na a????????????

Aleksander Wielkopolski i Józef Korzeniowski - reforma 1862 szkolnictwa:

Nowa organizacja szkolnictwa - szkoły elementarne - powrót do utrzymania szkół z podatków, przywrócić dozory szkolne, program ogólnokształcący, pojawienie się klas przygotowawczych, szkoły średnie powiatowe ( 5 klas), gimnazja (7 klas), liceum (8 klas), powrót uniwersytetu - Szkoła Główna w Warszawie

1863 powstanie styczniowe

Przepisy szkół elementarnych z ustawy Wielkopolskiego nie weszły w życie, przepisy dotyczące szkół średnich częściowo weszły. Uruchomiono szkołę główną - wielki sukces, o końca lat 60ych wydziały: prawo i administracja, lekarski, filologiczno - historyczny, matematyczny.

Szkolnictwo i oświata pod zaborem austriackim:

1772 - I rozbiór Polski - Pd ziemie i Pd-wsch. Zwierzchnictwo austriackie

Etapy rozwoju szkolnictwa i oświaty:

· I połowa XIX wieku - Maria Teresa, Józef II - germanizacja szkolnictwa polskiego - reformy wszystkich typów szkół, likwidacja szkół prowadzonych przez zakony nauczycielskie, zamknięto Akademię Zamojską i Kolegium Jezuickie we Lwowie - powstał uniwersytet - wśród profesorów Czesi, Niemcy, Włosi, mało Polaków - język wykładowy łacina, cel - przygotowanie kadry urzędniczej wysoko wykwalifikowanej.

1815- Rzeczpospolita Krakowska - 1846

· 1866 - autonomia galicyjska - Polskie działania: w szkołach ludowych chciano przywrócić język polski, od 1861 za zgodą Austriaków język polski obowiązuje. Józef Gidle - rektor uniwersytetu Jagiellońskiego - lekarz, na początku lat 60ych wystąpił na sejmie krajowym - chciał utworzyć w Galicji Krajową Komisję Edukacyjną - wydał dzieło o reformie Szkół Krajowych. Wystąpił z krytyką centralnego zarządzania oświatą w Wiedniu, krytyka kościoła- zbyt duża waga przywiązana do nauki religii w szkołach. Opiekę nad szkolnictwem chciał powierzyć społeczeństwu. W książce” O stanie nauczycielskim” - określił warunki materialne nauczycieli i problem kształcenia ich. Powołał do życia Radę Szkolnictwa Krajowego powstałą w latach 60ych działa do pierwszej wojny światowej. - stworzyli ją Polacy - miała zająć się szkolnictwem ludowym i średnim - będzie obowiązywał język polski.

Ustawy dotyczące szkolnictwa najniższego stopnia:

· 1873 - o zakładaniu i utrzymaniu publicznych szkół ludowych i posyłaniu do nich dzieci:

- gminy są odpowiedzialne, za utrzymanie szkół

- rodzice nie są zobowiązani do opłat

- obowiązek szkoły 6-12 lat

- dwa lata po ukończeniu doskonalenie zawodowe

- ten sam program w miastach i na wsi

Powstały seminaria nauczycielskie - typ średni, dzielą się na męskie ( 3 lata) i żeńskie (4 lata)

1890 - kierownictwo w Radzie Szkolnej Krajowej przejmie Michał Babrzyński - stwierdza, że szkoła ludowa nie jest taka potrzebna - powinna ona przygotować do zawodu

· 1895 - ustawa - szkoły mają być podzielone na wiejskie, miejskie zmieniono program w seminariach

Szkoły średnie:

- dyrektorzy muszą być akceptowani przez władze austriackie

- Austriacy pozwolili Polakom mianować dyrektorów

- zwiększono fundusze na budowę szkół średnich

- coraz więcej młodzieży, pochodzenia chłopskiego

dodatki do pensji za każde 5 lat nienagannej i skutecznej pracy zawodzie dla nauczycieli

Szkoła ludowa - nauczyciel - stały i tymczasowy (60%)

Lata 90 - Zawodowy Ruch Nauczycieli - kwestie, które ich interesują:

- sprawy bytowe

- system szkolny

- przygotowanie nauczycieli do pracy

Zjazdy nauczycielskie:

· utworzono w 1905 krajowy związek nauczycielstwa ludowego w Galicji

czasopismo - Muzeum (?) kwestia naukowa

Szkoły wyższe:

· lata 70, Kraków, Lwów, język polski jako wykładowy

· badania naukowe na bardzo wysokim poziomie

· Lwów - utworzono wydział lekarski

· Powstanie Akademii Umiejętności

· Politechnika Lwowska

Pedagogika narodowa - twórca - Stanisław Prus Szczepanowski - dwie orientacje:

· Nurt realistyczny - Stanisław Prus Szczepanowski

- Galicja: ideał wychowania hasła romantyzmu i pozytywizmu

- należy zasilać ducha narodowego

- kształcenie woli i mocy, budzenie zmysłu rzeczywistości, pielęgnowanie przejawów samodzielności

- ideał: bohater i obywatel pracownik w jednej osobie.

· Nurt nacjonalistyczny :

- wychowanie narodowo -chrześcijańskie

- Roman Dmowski

- Zygmunt Balicki.

---