dr Andrzej Kucner |
1.10.2007 |
HISTORIA FILOZOFII
Dziennikarstwo i komunikacja społeczna
I rok, studia stacjonarne, wykład 30 godz.
1. Filozofia jako forma wiedzy i kultury
- źródła i swoistość myślenia filozoficznego
- spór o pojęcie filozofii i podstawowe historyczne wzorce jej uprawiania
- główne działy, dyscypliny szczegółowe i najważniejsze zagadnienia filozofii
- filozofia a nauki szczegółowe; funkcje filozofii
Literatura:
Ajdukiewicz Kazimierz, Zagadnienia i kierunki filozofii, dowolne wyd.
Anzenbacher Arno Wprowadzenie do filozofii, Kraków 2003.
Filozofia. Podstawowe pytania, pod red. E. Martensa i H. Schnädelbacha, Warszawa 1995.
Galarowicz Jan, Na ścieżkach prawdy. Wprowadzenie do filozofii, dowolne wyd.
Grzegorczyk Andrzej, Mała propedeutyka filozofii naukowej, Warszawa 1989.
Hempoliński Michał, Filozofia współczesna. Wprowadzenie do zagadnień i kierunków, Warszawa 1989.
Podstawy filozofii, pod red. S. Opary, A. Kucnera, B. Zielewskiej, Olsztyn 2003.
Stępień Antoni, Wstęp do filozofii, dowolne wyd.
Vernant J.-P., Źródła myśli greckiej [z przedmową do nowego wydania i posłowiem autora], Gdańsk 1996.
2. Powstanie i rozwój filozofii europejskiej, spór o arche
- spór o źródła filozofii greckiej
- odmiany antycznego materializmu żywiołowego
- pitagorejczycy i eleci - aprioryczne źródła myślenia filozoficznego
- atomizm Leukipposa i Demokryta
Literatura:
Colli G., Narodziny filozofii, Kraków 1997.
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, dowolne wydanie.
Filozofia starożytna Grecji i Rzymu, wybór J. Legowicz, Warszawa 1968 (wybór tekstów źródłowych).
Gajda J. Pitagorejczycy, Warszawa 1996 (z wyborem tekstów źródłowych).
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 1995.
Legowicz J., Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, dowolne wydanie.
Ontologia. Antologia tekstów filozoficznych, pod red. Michała Hempolińskiego, Wrocław Warszawa Kraków 1994.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I, dowolne wydanie.
3. Antropologiczny zwrot w filozofii greckiej (sofistyka i intelektualizm etyczny Sokratesa)
- antropocentryczny paradygmat filozofii
- idee antropologiczne sofistów starszych (Protagorasa, Gorgiasz, Antyfon)
- immoralizm i naturalizm sofistów młodszych (Kallikles, Trazymach)
- sokratejski zwrot ku antropologii
- sokratejska metoda poznania
- intelektualizm etyczny
- oddziaływanie Sokratesa
Literatura:
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, dowolne wydanie.
Filozofia starożytna Grecji i Rzymu, wybór J. Legowicz, Warszawa 1968 (wybór tekstów źródłowych).
Gajda J., Sofiści, Warszawa 1989 (z wyborem tekstów źródłowych).
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 1995.
Krońska I., Sokrates, Warszawa 1989 (z wyborem tekstów źródłowych).
Legowicz Jan, Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, dowolne wydanie.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I, dowolne wydanie.
4. Idealizm Platona i realizm Arystotelesa
Platon:
- idealizm obiektywny
- natywizm i racjonalizm metodologiczny
- idealistyczna antropologia i etyka
- platońska teoria państwa
Arystoteles
- pojęcie i struktura filozofii
- realizm metafizyczny i hylemorfizm
- empiryzm genetyczny i racjonalizm
- antropologia arystoteleizmu
- etyka złotego środka
- filozofia polityczna
Literatura:
Dembińska-Siury D., Plotyn, Warszawa 1995 (z wyborem tekstów źródłowych).
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, dowolne wydanie.
Filozofia starożytna Grecji i Rzymu, wybór J. Legowicz, Warszawa 1968 (wybór tekstów źródłowych).
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 1995.
Leśniak K., Platon, Warszawa 1993 (z wyborem tekstów źródłowych).
Platon, Państwo, dowolne wydanie
Platon, Uczta, dowolne wydanie
Legowicz Jan, Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, dowolne wydanie.
Ontologia. Antologia tekstów filozoficznych, pod red. Michała Hempolińskiego, Wrocław Warszawa Kraków 1994.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I, dowolne wydanie.
Arystoteles, Metafizyka, dowolne wydanie
Arystoteles, Etyka nikomachejska, dowolne wydanie
Arystoteles, Polityka, dowolne wydanie
Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1989 (z wyborem tekstów źródłowych).
5. Antyczna filozofia życia
- filozofia jako refleksja nad celami i wartością życia człowieka
- człowiek, społeczeństwo i wartości w ujęciu cyników
- radykalny hedonizm szkoły cyrenajskiej
- hedonistyczna etyka Epikura
- fizyka i naturalistyczna etyka stoików
- etyczny wymiar antycznego sceptycyzmu
Literatura:
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, dowolne wydanie.
Filozofia starożytna Grecji i Rzymu, wybór J. Legowicz, Warszawa 1968 (wybór tekstów źródłowych).
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 1995.
Legowicz Jan, Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, dowolne wydanie.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I, dowolne wydanie.
6. Średniowieczna filozofia chrześcijańska
- źródła, przedmiot, swoistość i ewolucja filozofii średniowiecznej
- augustynizm:
- wiara a rozum
- paradygmat teocentryzmu i prowidencjalizm
- drogi poznania
- historiozofia
- tomizm
- relacje między filozofią a teologią
- podstawowe kategorie metafizyki
- dowody na istnienie Boga
- człowiek i społeczeństwo w ujęciu tomistycznym
Literatura:
Aureliusz Augustyn, Wyznania, dowolne wydanie
Św. Augustyn, O państwie bożym. Przeciw poganom ksiąg XXII, Warszawa 1977.
Gilson E., Bóg i ateizm, Kraków 1996.
Gilson E., Bóg i filozofia, Warszawa 1961.
Gilson E., Duch filozofii średniowiecznej, Warszawa 1958.
Gilson E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1987.
Gilson E., Wprowadzenie do nauki św. Augustyna, Warszawa 1953.
Gogacz M., Metafizyka św. Tomasza (specyfika głównych zagadnień), „Edukacja Filozoficzna” 1995, vol.20, s. 127-138.
Guriewicz A., Kategorie kultury średniowiecznej, Warszawa 1976.
Mielcarek P., Suma teologii św. Tomasza z Akwinu, „Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria” 1993, nr 1, s. 197-211.
Świeżawski S., Święty Tomasz na nowo odczytany, Kraków 1983.
Gilson E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1987.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I, dowolne wydanie.
7. Nowożytny przełom umysłowy
- Istota renesansowej wizji świata i społeczeństwa
- Renesansowy antropocentryzm (Petrarka, Salutati, Manetti, Alberti) i nowe ujęcie kwestii społecznych w XVI w.
- narodziny nowożytnej nauki
- Filozofia polityczna renesansu N. Machiavellego
- Utopizm T. Morusa i T. Campanelli
Literatura:
Bodin J., Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej, Warszawa 1958.
Burckhardt J., Kultura odrodzenia we Włoszech. Próba ujęcia, przeł M. Kreczkowska, Warszawa 1991.
Garin E., Filozofia odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1969.
Green V., Reformacja, Warszawa 2000.
Kłoskowska A., Społeczna teoria Machiavellego, w: N. Machiavelli. Paradoksy dziejów doktryny, Warszawa 1973.
Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989.
Machiavelli N., Książę, dowolne wydanie
More (Morus) Thomas, Utopia, dowolne wydanie
Myśl filozoficzno-religijna Reformacji XVI wieku, oprac. L. Szczucki, Warszawa 1972.
Suchodolski B., Narodziny nowożytnej filozofii człowieka, Warszawa 1968..
8. Rozwój siedemnastowiecznej filozofii nauk przyrodniczych
- powstanie i ideał nowożytnej nauki
- F. Bacona nowożytna filozofia nauk przyrodniczych
- krytyka iluzji poznawczych
- obserwacja, eksperyment, metoda indukcji eliminacyjnej
- koncepcja nauki i postępu poznawczego
- Nowa Atlantyda
- Kartezjusz i spór o niezawodność poznania
- zagadnienie transcendencji umysłu
- sceptycyzm i racjonalizm metodologiczny,
- dualizm metafizyczny i mechnicyzm
- dualistyczna koncepcja człowieka
Literatura:
Alquie F., Kartezjusz, Warszawa 1989.
Bacon F., Novum organum, Warszawa 1955.
Bacon F., Nowa Atlantyda, dowolne wydanie
Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii, Warszawa 1958.
Kartezjusz (Rene Descartes), Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, dowolne wydanie.
Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989.
Migasiński J., Medytacje o pierwszej filozofii Kartezjusza, „Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria” 1993, nr 2, s. 163-173.
9. Materializm i idee społeczne Thomasa Hobbesa
- filozofia przyrody, materializm i racjonalizm
- pesymistyczna antropologia i konwencjonalistyczna teoria społeczna
- koncepcja genezy, ustroju i władzy państwa
Literatura:
Hindess Barry, Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta, Warszawa-Wrocław 1999.
Historia idei politycznych. Wybór tekstów, t. 2, oprac. S. Filipowicz, A. Mielczarek, K. Pieliński, M. Tański, Warszawa 2001.
Hobbes Thomas, Elementy filozofii, t. 1-2, Warszawa 1956.
Hobbes Thomas, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Warszawa 1954.
Hołówka Jacek, Lewiatan Tomasza Hobbesa, „Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria” 1993, nr 3, s. 131-162.
Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989.
Tokarczyk Roman, Hobbes, Warszawa 1987.
10. Monizm neutralny i etyka B. Spinozy, antropologia B. Pascala
Baruch Spinoza
- idea i przesłanki systemu filozoficznego
- monizm i panteizm
- poznanie - rozciągłość i myślenie
- etyczny i polityczny wymiar ludzkiego działania
Blaise Pascal
- człowiek wobec świata
- porządek serca i rozumu
- jednostka wobec Boga
- „zakład Pascala”
Literatura:
Pascal B., Myśli, dowolne wydanie
Pascal B., Prowincjałki, dowolne wydanie
Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989.
Spinoza B., Etyka, dowolne wydanie.
11. Idee oświecenia jako wyraz dążenia do generalnej rekonstrukcji świata
- istota oświeceniowego przewrotu umysłowego
- rozum jako źródło i zasada ładu świata (idea naukowego przyrodoznawstwa)
- encyklopedyczny model nauki i poznania (J. Locke, D. Hume, d'Alambert)
- deistyczna racjonalizacja światopoglądu religijnego,
- sekularyzacja refleksji społecznej
- krytyka despotyzmu politycznego
- determinizm historyczny, idea postępu poznawczego i społecznego
- oświeceniowe teorie postępu R. Turgota, A. Condorceta
- naturalistyczna i materialistyczna antropologia
Literatura:
Filozofia francuskiego Oświecenia, Warszawa 1961 (wybór tekstów źródłowych).
Filozofia niemieckiego Oświecenia, Warszawa 1973 (wybór tekstów źródłowych).
Hazard Paul, Myśl europejska w XVIII wieku od Monteskiusza do Lessinga, Warszawa 1972.
Horkheimer Max, Adorno Theodor, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, Warszawa 1994.
Hume D., Badania dotyczące rozumu ludzkiego, Warszawa 1977.
Kant Immanuel, Co to jest Oświecenie, w: Kuderowicz Zbigniew, Kant, WP, Warszawa 2000.
Kuderowicz Zbigniew, Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989.
Locke J., Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, Warszawa 1955.
Schnädelbach Herbert, Rozum i historia. Odczyty i rozprawy 1, Warszawa 2001.
Simmel Georg, Socjologia, Warszawa 1975
Szacki Jerzy, Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2003.
Zabieglik S., Wiek doskonalenia. Z filozofii szkockiego Oświecenia, w: Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Filozofia, nr III, Gdańsk 1997. .
12. Klasyczny idealizm niemiecki
- Filozofia krytyczna Immanuela Kanta
- podmiotowe i przedmiotowe uwarunkowania poznania - estetyka i analityka transcendentalna
- filozofia człowieka i teoria moralna (etyka formalna i imperatyw kategoryczny)
- filozofia państwa i prawa (projekt wiecznego pokoju)
- Idealizm absolutny G.W.F. Hegla
- system idealizmu absolutnego
- racjonalizm metafizyczny, panlogizm i dialektyka
- filozofia państwa i prawa
- historiozofia
Literatura:
Kant I., Krytyka czystego rozumu, dowolne wydanie
Kant I., Krytyka praktycznego rozumu, dowolne wydanie
Kant I., Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, dowolne wydanie
Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, dowolne wydanie
Dietzsch S., Immanuel Kant. Biografia, Warszawa 2005.
Höffe O., Kant, dowolne wydanie
Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989.
Kuderowicz Z., Kant, Warszawa 2003.
Hegel G.W.F., Fenomenologia ducha, dowolne wydanie.
Hegel G.W.F., Zasady filozofii prawa, Warszawa 1969.
Kuderowicz Z., Wolność i historia. Studia o filozofii Hegla i jej losach, Warszawa 1981.
Żelazny M., Heglowska filozofia ducha, Warszawa 2000.
13. Pozytywizm
- pozytywizm Augusta Comte'a (teoria faz rozwoju umysłu; empiryzm metodologiczny; pozytywistyczna klasyfikacja i zadania nauk; społeczne zadania pozytywizmu
- scjentyzm (instrumenatlizm i relatywizm w teorii prawdy i nauki, filozofia a nauka)
- empirokrytycyzm
- Koło Wiedeńskie
Literatura:
Comte A., Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, Warszawa 1961.
Comte A., Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, Warszawa 1973.
Comte A., Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, Kęty 2001.
Skarga B., Comte, Warszawa 1966, 1977 (wybór tekstów).
Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna (Od Hume'a do Koła Wiedeńskiego), Warszawa 2003.
14. Filozofia życia (Nietzsche, Dilthey, Bergson)
- Friedrich Nietzsche
- dionizyjskość i apollińskość jako źródła kultury
- metafizyka woli mocy i koncepcja życia
- dekadentyzm, nihilizm a wartości i kultura
- krytyka chrześcijaństwa i nadczłowiek
- Henri Bergson
- intuicja i intelekt a poznanie rzeczy
- czas i trwanie jako bezpośrednie dane świadomości
- ewolucja, życie, świadomość i twórczość
- Wilhelm Dilthey
- Przeżywanie i rozumienie
- Koncepcja nauki i humanistyki
- Miejsce filozofii w strukturze życia duchowego
Literatura:
F. Nietzsche, Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, Kraków 1994.
F. Nietzsche, To rzekł Zaratustra, Warszawa 1999.
F. Nietzsche, Poza dobrem i złem, Kraków 2001.
F. Nietzsche, Z genealogii moralności, Kraków 1997.
F. Nietzsche, Pisma pozostałe 1876-1889, Kraków 1994.
F. Nietzsche, Zmierzch bożyszcz czyli jak się filozofuje młotem, Kraków 2000.
Nietzsche-Handbuch. Leben, Werk Wirkung, hrsg. v. H. Ottmann, Stuttgart 2000.
K. Jaspers, Nietzsche. Wprowadzenie do rozumienia jego filozofii, Warszawa 1997.
G. Deleuze, Nietzsche i filozofia, Warszawa 1997.
R. Safranski, Nietzsche. Biografia myśli, Warszawa 2003.
B. Baran, Postnietzsche, Kraków 1997 (Postnietzsche. Reaktywacja, Kraków 2003).
Z. Kuderowicz, Nietzsche, dowolne wydanie (wybór tekstów).
A. Kucner, Friedrich Nietzsche. Źródła i perspektywy antropologii, Olsztyn 2001.
H. Bergson, Ewolucja twórcza, Kraków 2004.
H. Bergson, Myśl i ruch. Dusza i ciało, Warszawa 1963.
H. Bergson, Pamięć i życie, Warszawa 1980.
H. Bergson, Dwa źródła moralności i religii, 1993
G. Deleuze, Bergsonizm, Warszawa 1999.
L. Kołakowski, Bergson, Warszawa 1997.
I. Wojnar, Bergson, Warszawa 1985 (wybór tekstów)
W. Dilthey, Budowa świata historycznego w naukach humanistycznych, Gdańsk 2004.
W. Dilthey, O istocie filozofii i inne pisma, Warszawa 1987.
W. Dilthey. Pisma estetyczne, Warszawa 1982.
Z. Kuderowicz, Dilthey, Warszawa 1987 (wybór tekstów).
Z. Kuderowicz, Światopogląd a życie u Dilthey'a, Warszawa 1966.
Z dziejów doktryn antypozytywistycznych, pod red. B. Skargi, Wrocław 1978.
Brogowski L., Świadomość i historia. Studium o filozofii Wilhelma Diltheya, Gdańsk 2004.
E. Paczkowska-Łagowska, Logos życia. Filozofia hermeneutyczna w kręgu Wilhelma Diltheya, Gdańsk 2000.