Ewa Owsiany,,Nic straconego”
Listopadowa ballada
Zdjęcie babci autorki ze swoimi dziećmi(Maria- matka E.O., Włodek- zginął w Katyniu, Kazik- w Oświęcimiu, Jarek- po Powstaniu Warszawskim zginął w obozie koncentracyjnym Dautmergen.)
Zaduszki, wspomina zmarłą matkę, jej śmierć w szpitalu. Do tego wspomnienia prababki, jej obrony,,powstańczyka” przed Rosjanami. Potem małżeństwo 16-letniej babci Feliksy z Nikodemem Ehrenkreutzem. Szczęśliwe małżeństwo, smutne lata wdowieństwa babki po śmierci męża. Babcia pracowita i dobra. Narrator przegląda listy synów do babci- czułe i pełne szacunku. Wszyscy ginął. Babcia nie wierzy w śmierć Włodka i wzywa go w godz. Śmierci.
Nic straconego
Ślub Hanki Olszówki z Włodkiem Ehrenkreutzem. Studiowała geografie w W-wie i Krakowie. Uczyła dzieci w szkole. Spokojna, nigdy nie podnosiła głosu, wyrozumiała. Władek kardiolog kochany przez pacjentów, jedzie na wojne Niemcami w 1939r., ginie, Hanka dowiaduje się o tym gazety przyniesionej przez uczniów. Zostaje sama z dzieckiem. Przeprowadzka do Siedlec i ślub z Leopoldem. Szczęście powróciło.
Dziesięć lat Leonarda Piotrowicza
Ur. W Kijowie, walczył w Wilnie by go bronić. Potem uciekł, wrócił, wylądował w Pelikanach. Pracował w szkole, ale go zwolniono. W '41 w AK., Kiedy Armia Czerwona zajęła ich teren, znów nauczyciel w szkole. Złapano go i w Grodnie skazano na 10 lat łagru. Praca, ciężko. Wszedł w skład orkiestry obozowej. Mówi o facecie co zgłosił apelacje, bo uznał, że dostał za mało; księdzu co go uniewinniono a on został pomagać więźniom. Potem przewóz statkiem do Magadanu. Prawo obozu: złodzieje i ich kodeks, suki- donosiciele. W końcu dostał status wyzwoleńca i w '56 po przekroczeniu granicy udał się do Płocka.
Babcia z Siódmej Góry
O babci, co córce życie oddała a ona teraz sprzedaje jej ukochany dom pełen wspomnień i przeprowadza się. Opowiada o rodzicach, wstydziła się nazwiska, bo dziwnie brzmiało. Potem dowiedziała się, że jej ojca wszyscy szanują a rod ma długą historię. Na miasto gdzie mieszka- Ostrów Małopolska przychodzi zaraza, wojna. I powrót do rzeczywistości:, że chce umrzeć, bo córka jej nie kocha, albo, choć mieć pieska- jedna bliską duszę.
Wierna w miłości
Jadwiga Michalska wykrada dziecko z transportu lwowskiego dotkniętego ciężką krzywicą, w przytułku go nie chcą, więc razem z mężem go wychowują. Z Gienia Rolki zmienili mu imię na Michał. Szczęśliwe życie- wyjazdy ze znajomymi na wczasy itp. Nowe rodzeństwo Michała- 2 braci. W wiek17 lat dowiedział się, że jest adoptowany. Kochali go, nie bili, nie krzyczeli. On był cichy i spokojny. Kiedyś w radiu usłyszeli, ze go szukają. Spotkanie. Michał ma już żonę i dzieci, dużo wzruszeń i szczęście.
Nieustępliwy
Historia małżeństwa po rozwodzie i ich sporu o kaleką córkę Joasię. Miała wrodzone zniekształcenie stóp. Żona pogardzała mężem, bo niewykształcony. Kłamała dziecku, że tata nie kocha i głupi. On chciał żeby ćwiczyła a ona, że dziecko jej męczy. Potem Joasi zanikają nerwy wzrokowe. Ojciec przechodzi sam siebie- załatwia wizytę u naukowej sławy, kupuje wszystkie leki. Postępy w leczeniu jeszcze bardziej złoszczą matkę, pisze do dziecka, że Np.,,Padnie trupkiem” jak ją ojciec będzie mocniej poganiał. A on jest,, nieustępliwy”, załatwia wizytę w sanatorium, ale matka się nie zgadza. Potem forsuje jednak córkę. Mieszka z nią i pilnuje 24h na dobę.
Dusza w gipsie
Iwona Stańko- ma wspaniałą mamę Danutę, którą uwielbiają wszystkie koleżanki. Jest zdolna, uczy się krakowskiej Akademii Rolniczej. Dramat zaczyna się, kiedy podczas pracy przy snopach siana spada z nich, z wysoka. Jest sparaliżowana od pasa w dół. Nie załamała się. Wierzy, że będzie chodzić, ćwiczy, robi postępy. W szpitalu pomaga innym. Zapisała się na łucznictwo, robi prawo jazdy.
Ze szczęściem jest jak z brzoza
Krystyna, Hamerli, kobieta na wózku inwalidzkim, ale żyjąca jak normalna osoba. Ma dziecko, męża-Mariana, jeździ szybko samochodem. Miała operacje w Paryżu, potem w Krakowie. Maluje paznokcie i układa włosy. Mąż ją bardzo kocha i dba o nią tak, ze się bardziej nie da. Kiedyś przy wnoszeniu ją do mieszkania upadł i ona znów wylądowała w szpitalu. Ale wraca do zdrowia i niczego nie żałuje.
Hymen po izdebsku
Pięknie opisany rytuał zarękowin a później zaślubin na wsi. Śpiew, łzy wzruszenia, pochód do kościoła przez całą wieś i z orkiestrą. Powrót, witanie chlebem i solą. Zabawa weselna. Wśród tego przewijają się przyziemne sprawy-, co tam u krów i na polu.
Wielkanoc
Powrót do domu na święta. Oczekiwanie na pozostałe rodzeństwo - Baśkę i Filipa. Babcia rozkłada przedwojenną książkę z przepisami i piecze Wśród tego myśli o tym, że przeciwstawił się szefowi w pracy i pewnie go wyleje. Ale teraz wspomina dzieciństwo- ojca, który szybko zmarł, i on został głowa rodziny. Ale cieszy się świętami-,,niosącymi moc na przetrwanie, lek na codzienność”
Naderwana poręcz
Marta stoi w korku w autobusie. Porównuje się do naderwanej poręczy, bo niedocenioną, wycieńczoną podporą. Potem jednak się karci, że jest kiepską poręczą. Myśli o swoich dzieciach, ze za często je odtrąca, bo jest zmęczona, że zabiera im czas, jaki mogą z nią spędzić. Marta jest wykładowca na uniwersytecie, zazdroszczą ja frekwencji. Deszcz pada, ona ma mase spraw do załatwienia. Wraca do domu. Dzieci krzyczą. Idzie spać, rozmyśla o minionym dniu i poręczy…Budzi się rano z nową energią.
Ten wielki niepokój
Po studiach psychologii klinicznej pracuje w szpitalu dla wariatów. ,,Noce są najgorsze”. Studia zrobiła dla rodziców, bo najchętniej uciekłaby z Krakowa do domu. W końcu trafiła do psychologa. Potem pracowała w tzw. Sikorniku. Ludzie z lękami, niedoszli samobójcy. Kiedy wreszcie znalazła faceta, ten ją zostawił. Ale ona się lubi - to, że wierzy. Wierzy, że będzie mieć dziecko i rodzinę.
Kochał niekochanych
Prof. Antoni Kępiński umarł. Napisał parę książek, mieszkał z żoną na Warszawskiej. Angażował się w sprawy swoich pacjentów zupełnie. Intuicyjnie wyczuwał, kiedy potrzebowali pomocy. Kochany przez wszystkich, był uczciwym, dobrym i wrażliwym człowiekiem. Do tego bardzo mądrym:,, Ludzie spieszą się w pracy, dlatego niedbale ją wykonują, śpieszą się odpoczynku, dlatego nie mogą wypocząć”. Lubił gromadzić sentymentalne starocie i łyknąć sobie kielonka. Z jego pomysłu powstał klub ,,Zawilec”, gdzie spotykają się jego pacjenci i przyjaciele.
Epitafium
Prof. Julian Aleksandrowicz- lekarz od chorób wewnętrznych, dobry człowiek,,,Zorganizował szpital na wzór ciepłego schroniska”, miał kontrowersyjne poglądy i przez to wielu go karciło, prawił swym uczniom morały, był rządny wiedzy.
Wielki nieba pełne Serafinów
Władysław Serafin- malarz, mieszka z żoną skromnie na Rynku w Krakowie, kocha to miasto, uczył się w ASP, pracował a sortowni listów pocztowych, dużo podróżuje. Miły, dobry, wesoły dziadzio z chęcią do życia.
Dyskretny jak świerszcze
Jan Malik - z żoną mieszka na ul. Smoleńsk, córki Teresa, Julia i Cecylia; bardzo zdolny artystycznie, robi,,świątki”, czyli figurki świętych, gra na instrumentach. Autorka porównuje go z Nikiforem, a on przyjmuje krytykę żony za najwyższą ocenę.
Jansonowe misteria
Józef Janos - mieszka w Dębnie na Podhalu w małym drewnianym domku. Twórca świątek, których sława obeszła całą okolice. Przychodzili do niego domagając się jego prac a on robił je nie spiesząc się i nie czekając na zapłatę. Porównanie do Wita Stwosza. Cierpiał jak ktoś skradł mu rzeźbę Matki Boskiej, ale mu nie złorzeczył, wręcz przeciwnie.
Cytat z Seneki
Jan Duda - autorka przybywa 3h po śmierci tego człowieka by go zobaczyć. Mieszka sam, ona grzebie mu w starych listach, dowiaduje się, że kochał kaczeńce a nie pieniądze. Pisał wiersze i niektóre przesyłał autorce do redakcji. Miał przyjaciół, ale już nie żyją.
Kustosz bez muzeum
Jan Wojnarski - wieczny podróżnik ratujący stare dwory przed zapomnieniem imię walki o tożsamość narodową. Ma żonę i kota Dziawełka. Był przyjacielem Jana Dudka{patrz wyżej}. Pojechała z nim w parę ciekawych miejsc np. cmentarz. J.W. wyjeżdża znowu i autorka kończy wizytę.
Schronisko dla pogryzionych zwierzątek
Helena - ,,prezeska Bractwa Oryginałów”, czyli wyjątkowo uzdolnionych niepełnosprawnych artystów. Np. Mariusz Szorcz skoczył do wody i wylądował na wózku- pięknie maluje, Bożena uczy dzieci języka migowego i pomaga inwalidom. Stworzyli sobie w Zakliczynie ośrodek gdzie gromadzą się ludzie uzdolnieni i wspierają się wzajemnie.
Żegnaj kapitanie
Leszek Krogulski- zmarł na Morzu Śródziemnym, zostawił żonę Marię, wszyscy go kochali, bo był dobrym człowiekiem z pasją. Mieszkał w górach a zawsze chciał być marynarzem. Na pogrzeb przybyli koledzy by mu zasalutować i podziękować za oddanie do ostatniej chwili.
Dyżur
Prof. Antoni Dziatkowiak - kardiochirurg, opis jego mozolnej, ciężkiej pracy, poświęcenia. Jego zespół zapoczątkował serię transplantacji serca. Jest wymagający dla personelu ale bardzo lubiany. Opis szpitalnej rzeczywistości - nawet herbatka w pokoju pielęgniarek. Dyżur od rana do nocy, prof. Ratuje beznadziejne przypadki i trzyma światowy poziom, jeśli chodzi o ilość operacji.
Chusta Weroniki
Kobieta- celnik podpalona przez zamachowca ląduje w szpitalu w Polanicy, gdzie zajmuje się nią prof. Kazimierz Kobus- chirurg-plastyk. Opis jak przywraca nadzieje ludziom bez skóry na twarzy i chłopcom bez rąk.
Bezdomność Boga
Zakonnica Mirosława prowadzi przytułek Brata Alberta w Krakowie. Przyjmuje bezdomnych alkoholików, dziwki, biedaków, narkomanów. Sama ich czasem znajduje i przyprowadza. Nie gromadzi pieniędzy- wierzy w boską opatrzność. Wyciąga ludzi z dołka, czasem zostają na górze, czasem znów idą na dno.
Rozświetlić istnienie
Zakonnica Lucjana opiekuje się niewidomymi dziećmi w Gimnazjum Sanatoryjnym im. Św. Tereski w Rabce, zbudowanym przez 3 siostry Szczuka: Irenę, Krystynę i Zofię. Kiedyś mordowano tu Żydów. Teraz jest tam też wielu innych wykwalifikowanych katechetów a oprócz nich do grona pedagogicznego zaliczali się swego czasu rodzice autorki, którzy opowiadali jej o ks. Bukowińskim(jednym z wybitniejszych nauczycieli). W tym budynku mieściło się też Państwowe Liceum dla Wychowawczyń Przedszkoli. Ks. Mieczysław Maliński wspomina, że rekolekcje prowadził tam Karol Wojtyła. Gmach uratowano przed upaństwowieniem i zaczął się rozwijać. Opis dzieci, które tam mieszkają: wszystkie słodkie, mądre i dobre.
Silniejsza od śmierci
Zdjęcie rodziców autorki: Marii z Ehrenkreutzów i Włodzimierza Holejko. Zwiedza cmentarz w Rabce, gdzie są pochowani. Wspomina. Ogląda inne groby, zastanawia się. Na końcu wraca do rodziców, by ,,pobyć z nimi jak najdłużej”. Ojciec szybko zmarł, 40 lat po nim matka. Żal i smutek po ich odejściu.
Urlop dla Anioła Stróża
Autorka rodzi dziecko i wszystko opisuje. Droga taksówką do szpitala. Porodówka. ,,Gdy człowiek znajdzie się u boku matki[…]Anioł Stróż ma urlop”. Czeka na skurcze. W końcu rodzi córeczkę. Złości się jak pielęgniarki nią rzucają po karmieniu. Inne: jedna pali, inna studentka rodzi Murzynka, ale mówi, że to spoko. Pisze to wszystko w listach do męża. Zachwyca się dzieckiem, Z radością patrzy w przyszłość.
Książka ma 380 str. A czyta się ją w 2 dni. Plastyczny, wzruszający język. Każdy rozdział opatrzony fotografiami, rysunkami bądź obrazami + cytaty Miłosza i Josepha Conrada.
Stanisław Mackiewicz- Cat ,,Recenzja i recenzent”, w:,, Kto mnie wołał czego chciał…”
,,Wiadomości” 13 stycznia 1952r.
Narzeka na recenzje o książkach, bo są ich streszczeniami w dodatku 2-zdaniowymi i kiepskimi.,, Recenzja to integracja nauki do dziedziny literatury i dlatego musi podlegać innym prawom niż lit. Piękna”. Musi w niej być zawarte:
umiejscowienie w gatunku, podgatunku, rodzaju, odmianie,
wskazanie ,,szczebla hierarchii wartości artystycznej”, czyli czy fajne czy do bani,
wpływy, zależności, zapożyczenia w utworze,
ocena talentu autora i przewidywania co do sukcesu/ klęski dzieła.
Literatura to co innego. Wolność stylu. Od autora nie wymaga się nawet znajomości alfabetu(= Homer a Żeromski nie mógł zdać matury).
Recenzent nie może oceniać pod wpływem chwili, czy tez wedle własnych gustów, nie może być subiektywny. Musi posiadać konkretną wiedze na temat dziedziny, jaką ocenia. Musi też znać się i doceniać/ szanować stara sztukę Np. Rafaela w Luwrze= nie może być ,,recenzentem- chuliganem”.
Za wzór artykułów i felietonów stawia W.A. Zbyszewskiego (wówczas na emigracji), ale zaraz mu zarzuca, że się nie rozwija.
Na koniec dodaje, że wiedza na nic jak nie ma się talentu.