PRACA Z UCZNIAMI Z DYSFUNKCJAMI GRAFOMOTORYCZNYMI NA LEKCJACH JĘZYKA OBCEGO 

Badania specjalistów wykazują, że około 10-15% uczniów ma specyficzne trudności w uczeniu się. Mogą one występować w zakresie czytania (dysleksja), ortograficznego pisania (dysortografia), techniki pisania i kaligrafii (dysgrafia), liczenia (dyskalkulia) oraz muzyki (dysmuzylia).Trudności te są ważnym problemem z punktu widzenia społecznego. Umownie terminem „dysleksja” określa się trudności w nauce i często dodaje się określenie „rozwojowa”, co oznacza, że omawiane trudności występują od początku nauki, w odróżnieniu od dysleksji nabytej, czyli utraty już opanowanej umiejętności czytania i pisania w wyniku urazu lub choroby.

DYSLEKSJA- problemem nie tylko w szkole.  
            Dyslektycy, nawet gdy skończą studia niechętnie czytają, w kinie wybierają filmy w polskiej wersji językowej bez napisów, unikają pisania listów, niechętnie wypełniają formularze, często gubią się w mieście lub w lesie z powodu zaburzenia orientacji w terenie i trudności z określeniem kierunku. Dyslektycy mają także problemy z pamięcią i koncentracją. Nie tylko robią błędy ortograficzne i mylą się przy liczeniu, ale nawet nie potrafią wypracować powtarzalnego podpisu, co bardzo utrudnia pracę np.; w księgowości, czy na co dzień przy podpisywaniu czeków. Każdy dyslektyk wymaga specjalistycznych oddziaływań terapeutycznych. Jak najwcześniej rozpoczęta i systematycznie prowadzona terapia pedagogiczna gwarantuje dynamiczne zmiany i może doprowadzić do ustąpienia trudności w czytaniu i pisaniu. W opanowaniu trudności w nauce należy pomagać od samego początku nauki. Praca z uczniami w szkole średniej powinna być kontynuacją terapii rozpoczętej w szkole podstawowej. Ważną rolę w odniesieniu sukcesu przez ucznia odgrywają rodzice jako gwarancja motywacji i systematycznej pracy w domu i ich współpraca z nauczycielami oraz poradniami psychologiczno-pedagogicznymi. Badania uczniów dyslektycznych wykazały, że trudności w pisaniu i czytaniu utrudniają naukę, ale nie dyskwalifikują w osiągnięciu sukcesów, czy ukończeniu studiów. W przezwyciężeniu niepowodzeń „naukowych” ważną rolę odgrywają cechy osobowości i warunki zewnętrzne. Uczniowie niecierpliwi, niesystematyczni, zaniedbani wychowawczo mają mniejsze szanse powodzenia.

Złagodzenie objawów dysfunkcji grafomotorycznych uwarunkowane jest współdziałaniem nauczycieli różnych przedmiotów. W nauce języków obcych dysfunkcje te powodują rozbieżność między wymową a pisownią, w geografii-trudności w pracy z mapą, z określeniem stron świata, w historii- problemy z nazwaniem ciągów logicznych (chronologia wydarzeń), w matematyce- trudności w opanowaniu tabliczki mnożenia, mylenie znaków

+,-,<, >, problemy z wykonywaniem działań pisemnych-mnożenie, dodawanie w słupku,

w geometrii- wykreślanie figur, błędne rozplanowanie rysunku i kierunku odwzorowywania w związku z obniżeniem sprawności motorycznej rąk. Często łatwiej przeprowadzić im nawet skomplikowane operacje w pamięci niż na kartce, zdarza się bowiem, że nie znając reguł i wzorów, dzięki specyficznemu myśleniu matematycznemu rozwiązują zadania. Zakłócenia wyobraźni przestrzennej, nieumiejętność zachowania marginesu lub odstępów między wyrazami czy figurami powodują trudności na lekcjach geometrii i plastyki, są przyczyną nie mieszczenia się w liniaturze zeszytu. Zaburzenia motoryczne utrudniają funkcjonowanie ucznia dyslektyka na lekcjach wychowania fizycznego- mylenie kierunków, trudności w wykonywaniu ćwiczeń sprawnościowych, na lekcjach chemii i fizyki- zapis reakcji chemicznych i schematów.

Dyslektycy mogą zamieniać litery i liczby, opuszczać litery lub cząstki wyrazów, stosować pismo lustrzane, łączyć wyrazy w trudne do odczytania złożenia, stosować bez uzasadnienia duże litery np.: w środku wyrazu lub zdania, zapisywać, przy zaburzonej percepcji wzrokowej, wyrazy fonetycznie, opuszczać znaki diakrytyczne i interpunkcyjne, mylić litery o podobnym kształcie lub brzmieniu, np. .”m n”, „p b”, „k g”, „d b”, dzielić słowa na sylaby, powtarzać sylaby lub całe wyrazy, mylić się w rozróżnianiu prawej strony od lewej i robić błędy podczas przepisywania z tablicy. Dyslektycy mają problemy za stosowaniem odpowiedniej do treści zdania lub wypowiedzi intonacji.

Proponowane w niniejszym opracowaniu ćwiczenia są uzupełnieniem terapii realizowanej w ramach języka polskiego. Forma pracy jest podobna- oparta na ćwiczeniach i wypracowywaniu nawyków prawidłowego stosowania danej reguły. Podstawową zasadą przezwyciężania trudności w nauce jest systematyczność. Przy codziennych chociaż kilkuminutowych ćwiczeniach może wystąpić zjawisko samoistnej kompensacji zaburzonych funkcji.

Szansą dla uczniów z dysfunkcjami grafomotorycznymi jest wykorzystanie metody kinezjologii edukacyjnej Paula Dennisona zwanej potocznie gimnastyką umysłu. Ćwiczenia będące istotą kinezjologii edukacyjnej pobudzają pracę mózgu ludzkiego, pomagają w pełni wykorzystać jego potencjał, koordynują pracę obu półkul mózgowych, rozluźniają napięcie mięśniowe, eliminują stres. W metodzie tej istotnym elementem jest picie wody, której należy w ciągu dnia wypić taką ilość szklanek, ile wynosi 1/11 wagi ciała.

Dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości wody jest pierwszym niezbędnym elementem ćwiczeń wstępnych, gdyż woda zapewnia odpowiedni poziom energii i ułatwia mózgowi przyswojenie informacji.

Drugim ćwiczeniem wstępnym jest masowanie, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara, punktów na myślenie. Jedną dłoń kładziemy na pępek, który jest naszym punktem centralnym, a drugą (kciukiem i palcem środkowym) masujemy zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara wgłębienia pod obojczykiem. Ćwiczenie usprawnia przesyłanie informacji z prawej półkuli do lewej, eliminuje przestawianie liter, przekręcanie sylab.

Trzecie ćwiczenie wstępne polega na wykonywaniu ruchów naprzemiennych pozwalających przekroczyć umowną linię środka ciała. Uczeń dotyka lewym łokciem prawe kolano i na odwrót, prawą ręką chwyta lewe ucho, prawą ręką chwyta lewą piętę,(wykonując głębokie skręty ciała), prawą ręką dotyka lewe ucho lewą ręką dotyka nos itd. Ćwiczenie poprawia wymowę, pisownię, umiejętności czytania, słuchania i rozumienia, pomaga w utrzymaniu równowagi i polepsza koordynację ruchową.

Pozycja Dennisona (inaczej pozycja Cooka) jest czwartym ćwiczeniem wstępnym.

Uczeń wygodnie siada, przyjmuje pozycję „telewizyjną”, nogi ma wyciągnięte przed siebie, stopy skrzyżowane w kostce, założone jedna na drugą. Ręce prostuje przed sobą, splata palce rąk jak do zabawy „idzie kominiarz po drabinie”, krzyżuje je na piersi, czubek języka dotyka podniebienia twardego, zamyka oczy i relaksuje się w takiej pozycji. Otwiera oczy, język wraca na swoje miejsce, rozplata ręce, zgina w kolanach nogi, siada prosto. Na zakończenie ćwiczenia dociska mocno opuszki palców obydwu rąk.

Ćwiczenie daje wzrost koncentracji, poprawia wymowę, umiejętność słuchania i umiejętność dostosowania się do środowiska, nastraja optymistycznie.

  Usprawnieniu umiejętności czytania i pisania służą proste ćwiczenia gimnastyczne wykonywane przez kilka minut na zajęciach wyrównawczych, lekcjach jako przerywnik w zajęciach, oraz systematycznie w domu.

OPIS WYBRANYCH ĆWICZEŃ KINEZJOLOGII EDUKACYJNEJ DENNISONA

1.      Leniwe ósemki

Uczeń wyciąga przed siebie rękę, kciuk postawiony, głowa nieruchoma. Dłonią kręci leżące (w poprzek) ósemki, po 6 ruchów każdą ręką. Ręka musi znajdować się cały czas w polu widzenia ucznia-w lewo, w prawo, w dół i w górę. Przy tym ćwiczeniu pracuje tylko oko, które wodzi za kciukiem. Ćwiczenie to wykonujemy najpierw jedną ręką, potem drugą, następnie obydwiema. Ósemkę wykonujemy zawsze od środka w górę w lewo.

Ćwiczenie to poprawia koordynację wzroku, zwiększa ruchliwość gałek ocznych. Poprawia sprawność czytania, odszyfrowywania, kodowania informacji pisemnej, usprawnia różnicowanie symboli.

2.      Alfabetyczne ósemki

W leżącą ósemkę uczeń wpisuje literę, zawsze zaczynając kreślenie „8” od środka w górę w lewo. Do którego „brzuszka” ósemki wpiszemy literę zależy od jej kształtu np.; „a” wpiszemy do lewego brzuszka, „b” do prawego, „c” do lewego itd. Literę należy „obrysować” ósemką. Do alfabetycznych ósemek można wpisywać całe wyrazy.

3.      Rysowanie oburącz

Uczeń rysuje na plecach drugiej osoby, na tablicy lub w powietrzu takie same elementy obydwiema rękoma równocześnie, (kółka, serduszka, choinki, bałwanki itd.) Ćwiczenie poprawia koordynację ruchów.

  4.      Rysowanie oburącz na kartce

Na podzielonej kartce uczeń rysuje farbami lub kredkami taki sam rysunek. Ćwiczenie poprawia orientację przestrzenną, różnicowanie kształtów i kierunków. Usprawnia pisownię, wymowę, ćwiczenie wspomagające przy nauce matematyki.

  5.      Pisanie alfabetu bez odrywania ręki od kartki

Ćwiczenie usprawnia technikę pisania, koordynację ruchów, litery są bardziej kształtne.  

6.      Słoń

Uczeń stoi na lekko rozszerzonych i ugiętych nogach, jedna ręka jest wyciągnięta (to trąba), głowa jest przyłożona do ramienia wyciągniętej ręki i kreślimy leżące ósemki po 6 ruchów każdą ręką. Przy tym ćwiczeniu pracuje całe ciało wykonując głębokie skłony. „Słoniem” można też pisać wyraz, z którym są problemy. To ćwiczenie poprawia rozumienie ze słuchu, umiejętność formułowania myśli, literowania. Usprawnia naukę matematyki, zapamiętywanie cyfr. Poprawia poczucie równowagi i koordynacji górnej i dolnej połowy ciała

  7.      Sowa

Uczeń rozciera mięsień kapturowy (pomocniczy mięsień głowy, od kręgosłupa do mięśnia ramiennego), kładzie na nim rękę, prawą na lewym ramieniu lub lewą na prawym, nabiera nosem powietrze i odwracając głowę w stronę przeciwną wydmuchuje powietrze pohukując jak sowa. 6-7 wydechów na jednym ramieniu.

Ćwiczenie poprawia słuch, rozpoznawanie i percepcję dźwięków, pamięć długotrwałą i krótkotrwałą. Usprawnia rozumienie ze słuchu, formułowanie myśli, w matematyce zapamiętywanie cyfr, znacznie ułatwia operowanie oddechem przy czytaniu głośnym, dłuższej wypowiedzi ustnej i pływaniu.

8.      Kapturek myśliciela

Uczeń delikatnie masuje uszy od góry w dół lekko odginając brzegi ucha. Ćwiczenie poprawia słuch.

Problemy dysgrafii, dysortografii i dysleksji na lekcjach języka rosyjskiego.

Na zainteresowanie się problemami dysgrafii, dysortografii i dysleksji na lekcjach języka rosyjskiego wpłynęła rosnąca liczba uczniów klas pierwszych szkół średnich

z opiniami z poradni psychologiczno-pedagogicznych o wyżej wymienionych zaburzeniach analizy i syntezy wzrokowej. Rodzice uczniów, u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania, szukają pomocy u nauczyciela, skarżąc się na znikome efekty pracy w domu. Wysiłek wkładany przez ucznia w codzienne dyktanda zawierające wyrazy o trudnej pisowni, w niewielkim stopniu wpływa na poprawę opanowania języka rosyjskiego.

Dodatkową trudność sprawia uczniowi cyrylica. Dotychczas ucząc się angielskiego czy niemieckiego uczeń opierał się na znanym mu z języka ojczystego alfabecie łacińskim.

Brak postępów obniża motywację do pracy, rodzi nieporozumienia, posądzanie o lenistwo i bezmyślność, a co za tym idzie utrwala niepokój o wyniki egzaminów maturalnych z języka rosyjskiego.

Długotrwałe niepowodzenia szkolne stają się czynnikiem patogennym wywołującym zaburzenia osobowości, sprzyjają przyjmowaniu postawy niechętnej wobec szkoły, przedmiotu i nauki. Brak sukcesu utrwala niską samoocenę i prowadzi do zaburzeń emocjonalno-motywacyjnych. Ogromne znaczenie w pracy z uczniem dyslektycznym ma motywowanie go do wysiłku i chwalenie nawet najmniejszych sukcesów.

Najogólniej można stwierdzić, że wspomniane trudności są konsekwencją zakłóceń

w przebiegu procesów percepcyjno-motorycznych, które mają wpływ na obniżenie predyspozycji do nauki języka ojczystego lub obcego (przy prawidłowym ogólnym rozwoju intelektualnym).

Trudności te można przezwyciężyć przez:

1.      Podawanie niezbędnej wiedzy z zakresu ortografii w sposób uporządkowany.

2.      Systematyczne doskonalenie umiejętności korzystania z reguł ortografii rosyjskiej.

3.      Utrwalanie obrazów wzrokowo-ruchowych wyrazów.

Z uwagi na indywidualne możliwości percepcyjne ucznia z dysfunkcjami grafomotorycznymi należy w procesie kształcenia uwzględnić zalecenia do pracy z dyslektykiem.

·        Nauczanie dyslektyków powinno być prowadzone w oparciu o indywidualne zalecenia uwzględniające tempo uczenia się, konieczność wielokrotnego powtarzania materiału.

·        Dyslektyk powinien siedzieć blisko nauczyciela, by skorzystać z jego pomocy w razie trudności przy opanowaniu materiału i wykonywaniu zadań.

·        Dyslektyk powinien być odpytywany głównie ustnie, najlepiej w mniejszej grupie, nie przy całej klasie.

·        Prace pisemne powinny być oceniane pod kątem merytorycznym /treść, wiedza, stylistyka, kompozycja/. Poprawność ortograficzna- oceniana jakościowo, jako ocena opisowa. Nauczyciel podaje liczbę błędów /np. zaznacza na marginesie kreską/, a uczeń ma obowiązek odszukać je i opracować w sposób wskazany przez nauczyciela. Regularna kontrola ilości błędów ortograficznych pozwala stwierdzić sukces ucznia lub brak efektów pracy.

·        Nie obniżać ocen za „brzydkie” pismo przy dysgrafii Pozwolić dysgrafikowi, gdy pismo jest mało czytelne, korzystać z komputera np.: przy odrabianiu prac domowych, dyslektykowi- z magnetofonu lub dyktafonu.

·        Zachęcać do stałego używania słownika ortograficznego, również obcojęzycznego, który zawsze powinien znajdować się na ławce dysgrafika. Udostępnić wydrukowany na planszy alfabet, co ułatwi dyslektykowi ustalenie kolejności liter w wyrazie i odszukanie potrzebnego słowa.

·        Ograniczać odpytywanie z głośnego czytania przy całej klasie. Rozumienie tekstu sprawdzać odpytując ustnie po przeczytanym cicho fragmencie.

·        Ze względu na wolne tempo pracy należy, na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, wydłużyć czas przeznaczony na pracę pisemną czy wykonanie innych czynności, dostosować czas trwania ćwiczeń do możliwości ucznia.

·        Stosować zasadę stopniowania trudności przy jednoczesnym systematycznym utrwalaniu prawidłowych umiejętności i likwidowaniu niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu.

·        Stosować nauczanie polisensoryczne, angażować jak najwięcej zmysłów /wzrok, słuch, dotyk, smak /, szczególnie do utrwalania wiadomości.

·        Uczeń nie powinien być wyrywany do natychmiastowej odpowiedzi, należy mu dać czas do zastanowienia się.

·        W przypadku rozpoznanej osłabionej funkcji pamięci należy dać uczniowi dodatkowy czas na nauczenie się pewnych partii materiału lub zadawać mniejsze partie.

·        Dyslektycy są często męczliwi, należy stosować przerwy lub inny rodzaj aktywności.

·        W ramach pracy z dyslektykiem należy stosować ćwiczenia usprawniające obniżone funkcje.

·        Mobilizować ucznia do pracy przez stosowanie różnorodnych ćwiczeń.

·        Warunkiem brania pod uwagę tych zaleceń przez nauczyciela jest stwierdzenie dysleksji, dysortografii, dysgrafii na podstawie badań i opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej. Niezbędnym warunkiem gwarantującym sukces dyslektyka jest wykazywanie się przez ucznia systematyczną pracą w szkole i w domu.

·        Wskazane jest kierowanie procesem samokształcenia i samokontroli, wyrabianie nawyku pracy ze słownikiem i uzmysławianie praktycznej wartości korzystania z zasad i reguł ortograficznych.

I. Rodzaj trudności- dysgrafia czyli niski poziom graficzny pisania

Dysgrafia uwarunkowana jest obniżeniem sprawności motorycznej rąk. Uczeń ma trudności ze zmieszczeniem się w liniaturze zeszytu, z kreśleniem kształtu liter, które często są zbyt duże lub zbyt małe, nachylone pod różnym kątem i niekształtne. Dzieci z takimi zaburzeniami piszą wolniej, nie nadążają za klasą, zamazują tekst, dziurawią kartkę zbyt mocno naciskając pióro. Często łączą dwie litery w jedną, dodają dodatkowe elementy w literze np. czwarta laseczka przy literze „m.” lub nie łączą liter w ogóle.

II. Rodzaj trudności- dysleksja czyli zaburzenia czytania

Termin „dysleksja” pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „trudności ze słowami”. Dyslektycy nie są w stanie prawidłowo przetwarzać informacji językowych i symbolicznych, co powoduje trudności w odkodowaniu sensu słów i symboli. Objawy dysleksji są różne, ale zazwyczaj polegają na trudnościach w wyszczególnieniu dźwięków w słowie, rozpoznawaniu rymujących się sylab, doborze właściwych słów i trudnościach w operowaniu liczbami.

Uczeń głoskuje lub sylabizuje, pomija fragment tekstu bądź czyta ponownie ten sam fragment. Dyslektyk rozumie lepiej tekst czytany powoli i po cichu niż głośno. Z powodu zaburzeń percepcji wzrokowej myli litery o zbliżonym kształcie np.: m.-n, l-t-ł, u-y, p.-b-d-g. Słabą pamięcią wzrokową uwarunkowane są trudności z przypominaniem liter rzadziej występujących lub o skomplikowanym kształcie np.: w języku rosyjskim „щ''(szcz`), ''ц''(c), ''ж''(ż). Uczeń dyslektyczny czyta monotonnie, nie potrafi modulować głosu, nie umie przeczytać zdań o innej intonacji niż zdanie oznajmujące. Charakterystyczne jest wolne tempo czytania, często słaby poziom rozumienia czytanego tekstu, zmiana liter lub ich kolejności,opuszczanie liter. W związku z upośledzoną zdolnością określania kierunków dyslektyk może mylić linijki, opuszczać je. Zaburzenia te są szczególnie dokuczliwe w przypadku nauki języka obcego, zwłaszcza języków z innym alfabetem np.: rosyjski. Trudności w czytaniu często zmniejszają się lub ustępują.U wielu uczniów poziom czytania szybciej podnosi się, niż poziom poprawności pisania..Dlatego niezwykle istotną rolę odgrywa motywacja ucznia i systematyczność ćwiczeń, oraz pomoc terapeutyczna ukierunkowana na typ zaburzenia

III. Rodzaj trudności- dysortografia- błędne pisanie    

W przypadku dzieci z dysortografią trudności z opanowaniem poprawnej pisowni nie ustępują w wyniku opanowania zasad ortograficznych, stosowania rutynowych metod nauczania i oddziaływań dydaktycznych nauczyciela. Trudności takich uczniów utrzymują się po zakończeniu etapu nauczania początkowego, nie poddane odpowiednim ćwiczeniom utrwalają się i utrudniają im życie. Początkowo są to trudności z zapisywaniem jakichkolwiek wyrazów, później uczeń umie już pisać, ale mimo motywacji do poprawnego pisania, popełnia specyficzne błędy w pisaniu i błędy ortograficzne. Uporczywie opuszcza litery, dodaje lub przestawia sylaby, myli litery podobne pod względem kształtu ”l-t-ł”, w języku rosyjskim „П,Г”(P.,G) ,”В, Б” (W,B), a także różniące się tylko jedną dystynktywną cechą- dźwięcznością „w-f”, „d-t”, „p-b”, „k-g”, pisze litery na zasadzie lustrzanego odbicia od strony prawej do lewej „b-d”, opuszcza znaki diakrytyczne. Rodzaj błędów popełnianych przez uczniów dysortograficznych zależy od patomechanizmu warunkujących je zaburzeń, dotyczy percepcji wzrokowej bądź słuchowej. W języku rosyjskim myli znaki oznaczające inne głoski w języku polskim np.: rosyjskie „п” to polskie „p” 

  BIBLIOGRAFIA:

Bogdanowicz M. O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu - odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Lubin 1994

Bogdanowicz M., A. Wierzejewska Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci i młodzieży, czyli dysleksja rozwojowa. Informator dla rodziców; wyd. Polskie Towarzystwo Dysleksji, Fundacja „Synapsis”

Dąbrowska M. O dysleksji, w Problemy opiekuńczo- wychowawcze, styczeń 2001

Davis R. DD. Dar dysleksji. Dlaczego niektórzy zdolni ludzie nie umieją czytać i jak mogą się nauczyć, Zysk i S-ka Wydawnictwo

Hannaford C. Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł, wyd. Polskie Stowarzyszenie Kinezjologów we współpracy z Medyk sp. z oo, 1998

Janaszek KK. Niepowodzenia ucznia w procesie glottodydaktycznym, Szczecin 1995 Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Komorowskaa H. Podstawy metodyki nauczania języków obcych, EDE-Poland 1993

Renflejsz-- Kuczyk A. Jak pomóc dzieciom dyslektycznym? Poradnik dla nauczycieli i rodziców, Warszawa 1999

Spionek H.. Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych, Warszawa 1970

Wójtowicz J. Wykaz wyrazów logopedycznych, Wydanie II rozszerzone, Warszawa 1993 WSiP  

OMÓWIENIE WDROŻENIA PROJEKTU ZAJĘĆ KOMPENSACYJNYCH DLA UCZNIÓW DYSLEKTYCZNYCH W KLASIE I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO W ROKU SZKOLNYM 2000/2001.  

Opierając się na szacunkowych opiniach psychologów stwierdza się, że u 10 -15% społeczeństwa rozpoznaje się objawy dysfunkcji grafomotorycznych. Wobec natężenia zjawiska nie dziwi obecność kilku dyslektyków w zespole klasowym. Jeżeli stanowią oni zaledwie kilka procent, nie zakłócają pracy grupy. Natomiast gdy ilość dyslektyków oscyluje w granicach 40-50% należy potraktować taką sytuację jako szczególną i objąć grupę uczniów z dysfunkcjami grafomotorycznymi specjalnymi działaniami terapeutycznymi.

Zaprezentowany zestaw ćwiczeń został wystandaryzowany w badaniach pilotażowych na lekcjach języka rosyjskiego w klasie I liceum ogólnokształcącego, w której grupa uczniów dyslektycznych (13 osób) stanowi 50% ogółu uczniów w klasie. Utrudniona percepcja wzrokowa i słuchowa, oraz problemy z graficznym opanowaniem alfabetu cyrylicy tych uczniów spowalniały pracę całej klasy i uniemożliwiały realizację programu nauczania w terminie. Koniecznością było opracowanie ćwiczeń usprawniających pracę grupy dyslektycznej, a w konsekwencji całego zespołu klasowego. Proponowane ćwiczenia były realizowane we współpracy z wychowawczynią klasy, nauczycielką języka polskiego. W trakcie II semestru zaobserwowano powolne, ale systematyczne efekty dodatkowej pracy z uczniami, co znalazło odzwierciedlenie w lepszych ocenach uczniów, większej motywacji do wysiłku i znacznemu ograniczeniu stresu na lekcji. Omawiając rezultaty pracy z uczniami dyslektycznymi należy podkreślić konieczność ścisłej współpracy rodziców tych uczniów z nauczycielem. Rodzice zostali poinformowani o sposobie pracy z dziećmi. W omawianej grupie uczniów z dysfunkcjami grafomotorycznymi zauważono znacznie lepsze efekty oddziaływania terapeutycznego u osób, które w domu pracowały systematycznie z rodzicami. Praca nauczyciela w ramach procesu nauczania bez wsparcia rodziców przynosiła efekty po znacznie dłuższym czasie. Omawiana terapia wymaga kontynuacji na lekcjach języka obcego w klasach starszych. Tylko systematyczne ćwiczenia przyniosą efekty i ugruntują zaczątki sukcesów, które zaczęli odnosić uczniowie.

Na lekcjach języka obcego stosowano ćwiczenia gimnastyczne. Poprawiały one koncentrację uwagi i percepcję. Wykonywane w czasie zajęć pełniły dwojaką funkcję, wspomagały terapię uczniów dyslektycznych i relaksowały pozostałych.

Reasumując; na podstawie obserwacji uczniów wyciągnięto wnioski:

1.     Stwierdzono potrzebę opracowania systemu oddziaływań korygujących dysfunkcje grafomotoryczne (rozpoznanie jako charakterystyka dysfunkcji, lekcje korekcyjne w ramach pensum nauczycielskiego, współpraca z rodzicami).

2.     Orzeczenie poradni psychologiczno-pedagogicznej należy traktować jako informację o dysfunkcjach grafomotorycznych ucznia będącą podstawą do podjęcia terapii, a nie jako zwolnienie ucznia z dodatkowej systematycznej pracy i usprawiedliwienie braku umiejętności.

3.     Wskazane jest prowadzenie zajęć korekcyjnych dla uczniów z dysfunkcjami grafomotorycznymi.

4.     Konieczna jest współpraca z rodzicami i ich wsparcie w domu jako kontynuacja ćwiczeń wprowadzonych przez nauczyciela w klasie.    

PRACA Z UCZNIEM DYSLEKTYCZNYM NA LEKCJACH JĘZYKA OBCEGO- AUTOREFLEKSJA

Zajęłam się problemem terapii uczniów dyslektycznych, gdyż ich dysfunkcje utrudniały ich i moją pracę na lekcji oraz spowalniały proces dydaktyczny w klasie. Po przestudiowaniu literatury, licznych konsultacjach z psychologiem klinicznym z Instytutu Pediatrii i pedagogiem szkolnym potrafię:

·        rozpoznać u ucznia dysfunkcje grafomotoryczne

·        zastosować odpowiednie ćwiczenia kompensujące daną dysfunkcję

·        zachęcić ucznia do systematycznej pracy , chwalić ich najmniejszy sukces, zwiększyć ich samoocenę

·        ograniczyć stres na lekcji związany z trudnościami w pisaniu, czytaniu czy słuchaniu

·        nawiązać kontakt z rodzicami i zachęcić do współpracy przy wykonywaniu ćwiczeń w domu

·        uświadomić większości rodziców istotę tych dysfunkcji, konieczność terapii

i rolę orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej jako informacji

o trudnościach ucznia, a nie usprawiedliwienia braku jego pracy

·        indywidualizować pracę z uczniem dyslektycznym

·        współpracować z innymi nauczycielami w celu generalizcji pomocy tym uczniom na lekcjach innych przedmiotów

Praca z uczniem dyslektycznym wymaga ogromnej cierpliwości, systematyczności. Pomagając takim uczniom uczę się razem z nimi pokonywać ich problemy i trenuję moją wyrozumiałość i cierpliwość. Zauważam konieczność kontynuacji podjętych działań terapeutycznych w następnym roku szkolnym. 

Autorefleksji dokonała: Małgorzata Grzelczak maj 2001

OPRACOWAŁY: Małgorzata Grzelczak Mirosława Krajkowska - Macuk Stefania Kruszewska -Kościuszenko

---