Emil Zola
Germinal
Naturalizm
Kierunki naturalizmu wyznaczył Hipolit Taine - w człowieku istnieją jego pierwotne namiętności, ważniejsze niż idee; człowiek jest związany z naturą.
Taine nie rozwinął założeń naturalizmu.
Emil Zola
Zola zajął się rozszerzeniem założeń naturalizmu.
Zola przedstawił główne założenia naturalizmu w dziełach programowych: „Kampania” i „Powieść eksperymentalna”.
Występował przeciwko traktowaniu naturalizmu jako szkoły - naturalizm jest metodą, ewolucją:
odpowiedź na zapotrzebowanie społeczne
ewolucja poglądów o świecie i człowieku (naturalizm wywodzi się z oświeceniowej koncepcji Diderota)
wydobywał scjentyzm z naturalizmu
przeciwstawiał naturalizm deizmowi Rousseau - nurt myślenia romantycznego: Stendhal, Balzak.
naturalizm jest ewolucją, gdyż odpowiada ewolucji społeczeństwa.
ewolucja twórczości literackiej - zmieniają się epoki (pisarz jest robotnikiem, który dokłada tylko własną cegłę)
naturalizm jest jednym z etapów ewolucji
wiek XIX to wiek nauki; naturalizm jest owocem demokratycznej nauki
Zola zabiega o wprowadzenie metod naturalizmu do literatury
metoda doświadczalna - poznanie związków przyczynowo-skutkowych i badanie środowiska, życia.
życie duchowe podlega takim samym prawom jak życie przyrody
determinizm - określone przyczyny, warunki prowadzą do tych samych skutków.
podstawowe pojęcia:
determinizm
prawa natury
mechanizm
materializm
pisarzowi potrzebne jest poczucie rzeczywistości
według Zoli nie ma różnicy między tym, co robi chemik, a tym co robi pisarz.
„Traktat o dziedziczności naturalnej” Lucasa
„O powstawaniu gatunku” Darwina
„Wstęp do medycyny eksperymentalnej” Claude Bernarda
Tej ostatniej teorii Zola nie znał jeszcze przy pisaniu swej pierwszej powieści.
Celem metody doświadczalnej było zastosowanie tego samego do życia intelektualnego, poznanie związków przyczynowo-skutkowych.
Człowiek podlega takim samym prawom natury jak reszta przyrody.
Poczucie rzeczywistości jest ważniejsze niż wyobraźnia.
Charaktery ludzkie powinny być przedmiotem badań. Pisarz jako naukowiec. Doświadczenie pisarza powinno być nakierowane na wartość prawdy.
Zola uważał, że prawda ma wartość stałą, nie poddaje się rewizji. Wielu zarzucało mu, że jego dzieła są niemoralne.
Zola uważał, że najpierw gruntownie trzeba poznać prawdę. Pomoże nam to w poznaniu społeczeństwa i w działaniu w tym społeczeństwie.
Pisarz jest sędzią śledczym wobec ludzi, wobec ludzkich namiętności.
Pisarz jest zwierciadłem odbijającym rzeczywistość - zjawiska są okrutne i trzeba o nich pisać.
Dlatego, że pisarstwo jest takie ścisłe, przez to jest moralne.
Człowiek przekracza swoją zwierzęcość.
Zola nie rezygnuje z tego, co indywidualne. Wolność myśli jest pierwszym warunkiem pisania. Dzieło sztuki jest skrawkiem natury widzianym przez pryzmat temperamentu.
Plebejski naturalizm Zoli koncentruje się na niższych warstwach. Tam upatruje natury zwierzęcej w człowieku.
Germinal - wywodzi się od słowa „ziarno”, z którego wykiełkuje nowa rzeczywistość.
Praca fizyczna i nic poza tym. Życie duchowe się nie rozwija. Zaspokajanie głodu, zapewnienie ciepła, ale nie samemu, w prywatności, indywidualności. Wszystko dzieje się grupowo. Instynkt samozachowawczy i instynkt zachowania gatunku. Nikt, kto jest po drugiej stronie nie zrozumie górników. Mają dużo dzieci, bo potrzebują rąk do pracy (myślenie w kategoriach stada) Związki między młodymi ludźmi przekraczają przyjęte normy, żyją bez ślubu.
Instynkty ludzkie są trudne do opanowania, kiedy wybuchają. Przetrwanie gatunku ogranicza się do erotyzmu. Trudno mówić o czymś takim, jak wychowanie.
Zawężeniem jest stwierdzenie, że człowiek jest stworzony do podtrzymywania gatunku.
Zola uważa, że aby prawidłowo działać w rzeczywistości, trzeba ją poznać. Prawda naukowa ma niepodważalne znaczenie, jest stała.
Prawda naukowa, wbrew temu, co Zola sobie wymyślił, jest też zmienna.
Naukowy charakter dzieła literackiego nie zwalnia z etyczności.
Bezstronność okrucieństwo pokazywania może pokazać prawdę i to jest moralne.
Posądzenie naturalizmu o fatalizm. Nie ma szkoły bardziej sensownej i moralnej niż naturalizm. Całe zwierzę mieści się w człowieku, ale odwrotnie nie. Człowiek może się zmienić.
Naturalizm jest sposobem mówienia o rzeczywistości przepuszczonym przez indywidualizm autora.
Zola jest demaskatorem