KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI (pseud. Jan Bugaj; 1921-1944) - poeta.

• największy talent poetycki tego czasu

• poeta dobrze odbierany przez ówczesnych mu ludzi

• 3 lipca 1942 - ślub Baczyńskich

• latem 1943 - wstąpił do szkoły podchorążych „Agricola”, po 7 miesiącach ukończył ją ze stopniem strzelca podchorążego i pseudonimem konspiracyjnym „Krzysztof”

• aktywny działacz socjalistyczny „Spartakusa” i tzw. czerwonego harcerstwa

• przystąpienie do harcerskich Grup Szturmowych

• przeniesiony do batalionu „Parasol”, gdzie zastało go powstanie warszawskie; był jedną z pierwszych jego ofiar, zginął 4 sierpnia 1944

Twórczość i jej cechy:

• 2 pierwsze tomy - Zamknięty echem i Dwie miłości

• wyd. w 1940 każdy w liczbie 7 egzemplarzy

• w każdym 7 wierszy

• Wiersze wybrane (1942, wyd. pod pseud. Jan Bugaj)

• kilkanaście utworów

• bardzo dobrze przyjęte przez krytykę

• Arkusz poetycki - 2 utwory wyd. nakładem „Drogi”

• kilkanaście utworów w antologiach: Pieśń niepodległa, Słowo prawdziwe
  i lwowskie Śpiewy wojny, a także w czasopismach, m.in. w krakowskim „Miesięczniku Literackim”, w „Drodze”, Werble wolności

• obszerny wybór wierszy podzielonych na dwie części (Magia, Krzyż człowieczy), przygotowane starannie przez autora - wydanie nie doszło
  do skutku

• zachowane w rękopisie, wydano później, w 1947 roku, jako Śpiew
  z pożogi

• 19 zeszytów-albumów zdobionych własnoręcznie, ofiarowanych osobom najbliższym (matce, żonie)

• postęp twórczy - szybki, dynamiczny

• „romantyk czasów wojny”

• 1939-1941 - „wczesny” etap twórczości

• przemożny wpływ Czechowicza i wileńskich żagarystów (zwłaszcza Rymkiewicza)

• poetyka

• sceneria kosmiczna (typowa dla katastrofistów)

• kontrast między sielankowymi obrazami dzieciństwa, utraconą arkadią spokoju i bezpieczeństwa, piękna a katastrofą, powszechnym kataklizmem

• tytuły: elegia, kołysanka, idylla, legenda, ballada autor kreował świat baśniowy, sam cały oddany fantazjom przenoszącym go w inny wymiar - jak najdalej od okrutnej rzeczywistości

• jesień 1941 - zwrot w twórczości - zapowiadany przez poematy Serce jak obłok, Szklany ptak, Olbrzym w lesie

• katastroficzna, legendowo-baśniowa na poły mitologiczna konwencja

• bohater - prometyda, tytan, istota, która schodzi do ludzi ze szlachetną, humanitarną misją, w której spotykają go niepowodzenia

• wyrażanie idei bliskich ludziom i środowisku, z którym się związał (grupy „Droga”, „Płomienie”)

• patronat wielkich romantyków (głównie Słowackiego i Norwida)

• próba wskrzeszenia roli poety jako duchowego przywódcy narodu

• pesymistyczna filozofia dziejów

• historia = ciąg zbrodni, przemocy, deptania godności ludzkiej

• „kolejne pokolenie Polaków skazane na klęskę i zapomnienie przez potomnych (rys tragedii)

• przeciwwaga - uczucie do kobiety (pierwotnie pogodny, radosny ton)

• poetyka:

• język wyjątkowo zmetaforyzowany

• symbole

• charakterystyczne „słowa-klucze”

• zaskakujące połączenie motywów przy należnych do różnych dziedzin: natury, sztuki, historii, anatomii

• uzyskiwanie za każdym razem nowych poetyckich wizji

• dwa style przeplatające się:

• intelektualno-dyskursywny - operujący pojęciami, wokół nich skupiający uwagę czytelnika

• patronat Norwida

• gra pojęciami

• szeroka opozycyjność

• operacje intelektualne

• wizjonersko-symboliczny - w których dochodzi do pełni swych praw wyobraźnia

• czerpanie z zasobów wypracowanych na gruncie gatunków takich, jak baśń, legenda, mit

• sen - jako zasada konstrukcyjna

• symbole

• motywy

• wzmożona wieloznaczność i wielokierunkowość skojarzeń

• wpływy dzieł Słowackiego i Rilkego

• wizjonerstwo - ciemne, splątane, stylowo - w kanonach klasycyzmu, często w funkcji podniosłej retoryki

• ciągłość poetyki arkadyjsko-katastroficznej

• styl nie osiągnął nigdy ostatecznej postaci, co nie odbiera mu jednak cechy sugestywności

• sfera religii i sfera erotyki wyznaczają wspólny kierunek poszukiwań poety

• wizerunek Boga - odbiega od potocznych wyobrażeń (koncept poetycki zastosowany, by zdemaskować praktyki religijne z ducha faryzejskiego, odległe od zasady nauki Chrystusowej

• erotyka - odwołuje się do przekonań z ducha romantyzmu

• miłość służąca głównie doskonalszej samorealizacji człowieka „odbitego” w drugiej osobie

• 17, 18 stycznia 1942 - powstał poemat Wesele o planowanym ślubie Baczyńskich

• wiersze z lat 1943-1944

• bohater, dla którego imperatyw walki stanowi tradycja rodzinna

• katastrofizm, fatalizm ciążący nad losem generacji

• patriotyczne i niepodległościowe stereotypy

• teksty piosenek (dla Szarych Szeregów)

• twórczość wyraźnie użytkowa, odbiegająca od poezji

• opowiadania

• inc. Zapylona droga...

• problemy kierującego akcją, która z jednej strony zagraża koledze, z drugiej - rodzinie

• inc. Kiedy Jan wszedł do tego miasta... (dat. 14 lutego 1942)

• problem ucieczki przed odpowiedzialnością w śmierć

• Rzeczy ważne

• poetyka:

• forma alegorii i przypowieści

• psychologia ustępuje pod naporem moralistyki i metafizyki

• proza „dywersyjna”

• inne utwory prozatorskie o charakterze surrealistycznej groteski

• Sprzęty (wiosna 1941 r.) - nowela (fragment cyklu Ludzie obcy)

• przygody surrealistyczne

• postać groteskowa - Jan Clavsen

• Zwierzęta pana Joachima

• Człowiek, który chciał żyć drugi raz

• Przypowieść o dziecku

• rozwinięcie i przepracowanie motywów poetyckich

• dramat bez tytułu

• problematyka konspiracyjna

• akcja - naiwna, schematyczna

• utwór bardzo słaby artystycznie

---