1. Wstęp
Dla Lasów Państwowych jakość surowca drzewnego ma kluczowe znaczenie, ponieważ na jego sprzedaży opiera się ich działalność. Sukces ekonomiczny warunkowany jakością drewna pozyskanego, zależy również od jakości prac pozyskaniowych. Wszelkie uszkodzenia środowiska leśnego wpływają negatywnie na pozostające po zabiegach przedrębnych drzewa - „(…) ograniczając produkcyjność drzewostanu oraz jego odporność na czynniki zarówno biotyczne jak i abiotyczne” (Grodecki, Stempski, 2005).
Uszkodzenia gleby powstające podczas pracy maszyn leśnych stanowią nie tylko te dotyczące wierzchniej warstwy gleby, ale także jej głębszych warstw powodując zrywanie korzeni w niej ukrytych. Szczególnie negatywnie wpływa to na drzewostany w młodszych klasach wieku w związku z tym, że ich korzenie żywieniowe nie są usytuowane głęboko w glebie (Grodecki, Stempski, 2005).
Pozostałe zagrożenia wynikające z pozyskania maszynowego jak oleje przedostające się do gleby z nieszczelnych przewodów, emisja spalin oraz hałasu nie stanowią obecnie znamiennego problemu, ponieważ producenci prześcigają się w stosowaniu nowinek technicznych mających na celu jak największe zabezpieczenie środowiska przed negatywnym wpływem maszyn. Są to: „stosowanie bioolei (…), zabezpieczenia przed awaryjnym wyciekiem oleju, (…) katalizatory spalin, tłumiki drgań i hałasu” (Suwała, 2004).
Buk jest gatunkiem dominującym w Europie (Dittmar, Zech, Elling, 2003) ze względu na swą wysokość, tolerancję fizjologiczną a także konkurencyjność. Dlatego też wzrosło jego znaczenie ekonomiczne dla leśnictwa oraz przemysłu drzewnego, co zaowocowało zwiększoną powierzchnią obszarów obsadzonych tym gatunkiem.
Poza tym drzewostany bukowe są najważniejszymi zbiorowiskami w naturalnych krajobrazach Europy Środkowej (Von Oheimb, Westphal, Tempel, Härdtle, 2005).
Zmiany klimatyczne obserwowane w ostatnich czasach, a prowadzące do dominacji łagodnego klimatu morskiego na terenie Europy mają niebagatelny wpływ na obserwowany wzrost znaczenia tego gatunku liściastego. „Buk obok dębu i brzozy, jest najważniejszym gatunkiem liściastym. Powierzchnia zajęta przez ten gatunek zwiększyła się z 241 tys. ha w 1945 roku do około 403 tys. ha w 1999 roku, co stanowi obecnie 4,6% powierzchni leśnej kraju. Zapas grubizny na pniu szacuje się na około 90mln m3, co stanowi 5,5% naszych zasobów drewna. Przeciętne roczne pozyskanie drewna bukowego w ostatnich latach wynosi od ponad 0,7mln m3 do blisko 1,1mln m3” (Lotarski, 2005).
Zważywszy na znaczenie jakie ma buk w obecnych czasach dla leśnictwa w Polsce oraz Europie, zasadnym jest przeprowadzenie badań dotyczących wpływu prac pozyskaniowych na gleby oraz pozostający drzewostan, szczególnie że dotychczas chętniej zajmowano się drzewostanami iglastymi.
Hipoteza badawcza:
Zakłada się, że po 3 latach od wykonania zabiegu nadal tak jak bezpośrednio po zabiegu obserwowana będzie:
1/ zwiększona gęstość wierzchniej warstwy gleby na szlaku w koleinach;
2/ większe zagęszczenie gleby pod koleinami do głębokość 40 cm;
3/ mniejsza wilgotność gleby na szlaku gospodarczym.
Anna Sarzyńska Wstęp
2