Raport Faure'a


Wizja edukacji w raporcie Faure'a - „Uczyć się, aby być”

W lutym 1971 roku UNESCO powołało Międzynarodową Komisję do spraw Rozwoju Edukacji w składzie: Edgar Faure (przewodniczący), Felipe Herrera, Abdul-Razzak Kaddoura, Henri Lopes, Artur Pietrowski, Majid Rahnema, Frederick Champion Ward.

Zadaniem Komisji było opracowanie raportu, który ma pomóc rządom w ustalaniu państwowych strategii rozwoju oświaty i wychowania. Miał on zawierać przegląd aktualnego stanu oświaty i wychowania na całym świecie opracowany na podstawie tendencji i zjawisk zaobserwowanych ostatnimi laty, określić nowe cele w oświacie i wychowaniu oraz przedstawić całościową koncepcję edukacji w przyszłości.

W okresie od marca 1971 do kwietnia 1972 roku Komisja zorganizowała w Paryżu 6 sesji, które trwały łącznie 30 dni. Na pierwszym posiedzeniu Komisja sprecyzowała metody swojej pracy:

W maju 1972 Komisja przedłożyła raport dyrektorowi generalnemu UNESCO, w którym przedstawiono obraz edukacji światowej lat sześćdziesiątych oraz wizję przyszłej oświaty, które uznano punkt zwrotny w ulepszaniu oświaty. Główną ideę stanowiło uczenie się przez całe życie, które uznano za konieczny warunek ludzkiej egzystencji. Źródłem tej idei było przekonanie o zwiększaniu się znaczenia edukacji, coraz bardziej wpływającej na osiągnięcia gospodarcze, społeczne, naukowe i kulturowe, która przekształca się stopniowo w proces ciągły. Według Faure'a, trzeba w istotny sposób zmienić edukację, aby ten proces przyspieszyć i przygotować ludzi do przeobrażającej się rzeczywistości. Zmiany w oświacie mają zostać dokonane zgodnie z trzema zasadami: powszechności, ustawiczności i elastyczności. Szczegóły zmian zostały przedstawione w tzw. „strategii dydaktyczno - wychowawczej” w postaci 21 tez.

3 nowe zjawiska w oświacie

  1. Oświata wyprzedza

Rozwój oświaty wykazuje tendencję wyprzedzania rozwoju ekonomicznego.

  1. Oświata przewiduje

W związku z szybkim tempem przeobrażeń rzeczywistości, wychowanie stara się przewidzieć model społeczeństwa w przyszłości i zmierza do przygotowania ludzi do życia w tych nie istniejących jeszcze typach społeczeństw.

  1. Społeczeństwo odrzuca produkty systemu oświatowego

Na skutek gwałtownych zmian rzeczywistości ludzie wychowywani przez oświatę nie są wystarczająco zdolni, aby swobodnie adaptować się do przemian, a społeczeństwa odrzucają kwalifikacje i zdolności jednostek, które nie odpowiadają ich obecnym potrzebom.

Istniejące kierunki przemian

Konieczność odnowy wychowania

Wychowanie jest podsystemem społeczeństwa, w związku z czym posiada jego podstawowe cechy. Dlatego też nie można zbudować racjonalnej i humanistycznej edukacji w społeczeństwie niesprawiedliwym. Ustroje oparte na autorytecie jednych i posłuszeństwie innych nie potrafią stworzyć oświaty służącej wolności.

Mimo że wychowanie nie może samodzielnie zmieniać stosunków społecznych, nie może jednocześnie pozostać całkowicie zależne i bierne. Nie można bowiem wykluczyć jego oddziaływania na elementy społeczeństwa. Jeśli posiadamy wizję społeczeństwa, na podstawie której formułujemy zadania dla wychowania, to oświata ma szanse wpływać na przemiany społeczne. Dlatego też rozwój społeczeństwa jest powiązany z koniecznością odnowy oświaty.

Uniwersalne cele oświaty i wychowania

Każde działanie wychowawcze jest częścią procesu, który ma swój konkretny cel. Z kolei te konkretne cele składają się na tzw. cele nadrzędne wyznaczane przez społeczeństwo. W związku z tym, że rzeczywistość społeczna w każdym kraju wygląda trochę inaczej, cele nadrzędne mogą się różnić. Jednak można wyodrębnić wspólne kierunki, zestawiając je w tzw. cele uniwersalne. Należą do nich:

Przyczyny tkwią tutaj w wymogach pracy, panowania nad rzeczywistością oraz nad samym sobą i poznania metody naukowej do kształtowania indywidualnej etyki. Człowiek, aby istnieć w rzeczywistości musi umieć patrzeć, rozumieć, wyciągać wnioski i działać

Wychowanie jest powołane do tego, by coraz bardziej wyzwalać wszystkie twórcze możliwości tkwiące w człowieku. Należy wprowadzać dzieci w realne życie, zachowując jednocześnie ich twórczą oryginalność; przekazywać dorobek kultury, nie narzucając gotowych schematów; zwracać uwagę na indywidualne zdolności, pamiętając, że twórczość może być również działalnością zespołową.

Wychowanie wprowadza dzieci we wspólny świat moralny, intelektualny i uczuciowy oraz przyczynia się do społecznego zaangażowania i kształtowania ducha obywatelskiego wśród dorosłych. Człowiek bowiem musi nauczyć się aktywnie uczestniczyć w funkcjonowaniu struktur społecznych i być za nie współodpowiedzialny.

Wychowanie musi uwzględniać wielostronność natury ludzkiej, albowiem jest to konieczny warunek takiego rozwoju człowieka, który zadowoli jego samego oraz innych ludzi.

Należy znać dorobek naszych przodków, ich dokonania, aby móc do nich nawiązywać, analizować je i wyciągać odpowiednie wnioski.

3 zasady wytyczające kierunek zmian w oświacie i wychowaniu

  1. Zasada demokratyczności (powszechności)
    W związku ze stale wzrastającym zapotrzebowaniem na wykwalifikowanych pracowników należy zapewnić każdemu formalne prawo do powszechnego kształcenia na każdym szczeblu edukacji. Dzieci muszą mieć równy start w szkole, a treści i metody kształcenia muszą być przystosowane do zainteresowań i potrzeb jednostek.

  2. Zasada ustawiczności (ciągłości)
    Związana jest ona z faktem, że człowiek uczy się przez całe swoje życie (świadomie bądź nieświadomie). Najbardziej korzystne są wpływy otoczenia, jakim podlega oraz jego oddziaływanie na to otoczenie.

  3. Zasada elastyczności (programowej, organizacyjnej, strukturalnej i metodycznej)
    Dotyczy ona przystosowania systemów oświatowo - wychowawczych do zmieniającej się rzeczywistości oraz potrzeb i zainteresowań intelektualnych jednostek.

21 tez składających się na „strategię dydaktyczno - wychowawczą”

  1. Edukacja permanentna naczelną ideą polityki oświatowej

  2. Przywrócenie kształcenia o charakterze doświadczenia życiowego poprzez rozciągnięcie go w czasie i przestrzeni