TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

• powstał w 1951 roku na mocy Traktatu Paryskiego

• instytucja 2 Wspólnot - EWG i Euroatom

• na mocy JAE (1986) w ramach TS postał Sąd Pierwszej Instancji (SPI)

• miał odciążyć TS, zwłaszcza jeżeli chodzi o sprawy wnoszone przez osoby fizyczne i prawne

• na mocy Tr. nicejskiego wyodrębniono go z TS i stał się niezależną instytucją

• na mocy Tr. nicejskiego można także powoływać tzw. sądy wyspecjalizowane

• w 2004 sprawy pracownicze przejął Sąd Pracowniczy

Kompetencje TS:

• na mocy TWE TS przede wszystkim zapewnia przestrzeganie prawa przy wykładni i stasowaniu Traktatu

2 podstawowe funkcje:

1. orzecznicza

2. opiniodawcza

• z tą funkcją możemy się spotkać np. przy umowach międzynarodowych; TS opiniuje bowiem zgodność podpisywanych przez WE umów międzynarodowych:

1. czy w kompetencji WE leży obszar, który jest przedmiotem umowy

2. czy zakres przedmiotowy umowy nie wykracza poza to co znajduje się w TWE

→ Wszystkie orzeczenia TS są publikowane w Zbiorze Orzeczeń TS, a także w Dzienniku Urzędowym UE, ale tam jedynie w ramach streszczenia

→ Od 1990 roku stosuje się literki przez nazwą sprawy do oznaczenia kolejno:

„C” - orzeczenia TS

„T” - orzeczenia SPI

→ Wydawanie orzeczeń zajmowało ok. 18-24 miesięcy, od 1 maja 2005, po rozszerzeniu zajmuje to o wiele więcej czasu

GŁÓWNE POSTĘPOWANIA - PODSTAWOWE RODZAJE POWÓDZTW DO EUROPEJSKIEGO TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI I SĄDU PIERWSZEJ INTANCJI

1. powództwo o naruszenie prawa wspólnotowego przez państwo członkowskie

• do ETS

• art. 226 TWE oraz art. 141 TEWEA (KE vs. państwo)

• art. 227 TWE oraz art. 142 TEWEA (państwo vs. państwo)

2. powództwo wnioskujące o kontrolę legalności wspólnotowych aktów prawnych

• w zależności od właściwości do ETS lub SPI

• art. 230 TWE oraz art. 146 TEWEA

• +art. 35 ust. 6 TUE w odniesieniu do decyzji i decyzji ramowych

3. powództwo, którego przedmiotem jest bezczynność instytucji wspólnot

• w zależności od powoda do ETS lub SPI

• art. 232 TWE oraz art. 148 TEWEA

4. wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego

• w zależności od właściwości do ETS lub SPI

• art. 234 TWE, 68 TWE, art. 150 TEWEA

• +art. 35 ust. 1-3 TUE w odniesieniu do niektórych aktów prawa wtórnego w ramach III filaru

• powództwo w przedmiocie odpowiedzialności odszkodowawczej Wspólnot

• w zależności od właściwości do ETS lub SPI

• art. 235 i 288 TWE oraz art. 151, 153, 158 TEWEA

ZAKRES JURYSDYKCJI SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (po wejściu w życie TN)

1. zgodnie z art. 225 TWE SPI jest właściwy do rozpoznawania w pierwszej instancji skarg wnoszonych przez osoby fizyczne i prawne w trybie:

• art. 230 (skargi o kontrolę legalności)

• art. 232 (skargi dot. bezczynności instytucji Wspólnot)

• art. 235 (odpowiedzialność odszkodowawcza)

• art. 238 TWE

2. w pierwszej instancji sprawy wnoszone przez osoby fizyczne i prawne w trybie art. 146 ust. 2, art. 148 ust. 3, art. 151, art. 153 TEWEA

3. wydaje orzeczenia wstępne (art.225 ust. 3 + art 234 TWE)

4. sprawy szczególne dotyczące:

• rozporządzenia dotyczącego wspólnotowego znaku towarowego

• rozporządzenia dotyczącego rejestracji odmian roślin

5. do 2004 także i sprawy pracownicze (→ Sąd Pracowniczy)

SPI nie może orzekać w ramach art. 226 i 227 TWE w sprawach o naruszenie prawo wspólnotowego przez państwa członkowskie

POWÓDZTWÓ DOTYCZĄCE NARUSZENIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO PRZEZ PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE - postępowanie w trybie art. 226 TWE i 141 TEWEA

• strony sporu: KOMISJA EUROPEJSKA VS. PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE

• TYLKO KE może występować przeciwko państwu czł., żadna inna instytucja UE nie ma takiego uprawnienia!

• formy naruszenia prawa wspólnotowego:

1. brak lub zła implementacja dyrektywy

2. tworzenie w prawie krajowym przepisów sprzecznych z przepisami prawa wspólnotowego

3. wprowadzenie innej niż wspólnotowa regulacji opodatkowania (?)

4. nowy podatek paliwowy

• KE może rozpocząć postępowanie, gdy uzyska o informacje o możliwość naruszenia prawa wspólnotowego, dowiaduje się o tym z:

• ROZPISKA GRAFICZNA Z MATERIAŁÓW DR CZACHÓRA

POWÓDZTWÓ DOTYCZĄCE NARUSZENIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO PRZEZ PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE - postępowanie w trybie art. 227 TWE i 142 TEWEA

• strony sporu: PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE VS. PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE

• warunkiem jednak jest wcześniejsze powiadomienie KE i dopiero gdy ta w ciągu 3 miesięcy nie podejmie działań, nie wyda stosownej opinii jedno państwo członkowskie może wnieść sprawę do ETS przeciwko drugiemu państwu członkowskiemu; ETS może uznać że państwo członkowskie naruszyło, bądź nie naruszyło prawa WE

• z reguły jednak KE wydaje opinię i sama rozpoczyna ewentualnie działania, gdyż unika się sytuacji w której przeciwko sobie występowałyby bezpośrednio 2 państwa członkowskie

• rzadko do tego dochodzi, do tej pory tylko 4 przypadki, kiedy państwa przeciwko sobie występowały - 4 przypadki, 3 z nich polubownie, storna głównie była WB

• dziś praktycznie nie praktykowane powództwo

POWÓDZTWÓ DOTYCZĄCE NIEZASTOSOWANIA SIĘ PAŃSTWA CZŁONKOWKIEGO DO ORZECZENIA ETS W SPRAWIE NARUSZENIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO- postępowanie w trybie art. 228 TWE i 143 TEWEA

• strony postępowania: KE VS. PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE

• proces ten wszczyna się, gdy ETS orzekł że państwo naruszyło prawo wspólnotowe (w wyniku postępowania w trybie art. 226 lub 227) a państwo to nie podjęło działań prowadzących do zaprzestania naruszenia prawe wspólnotowego stwierdzonego przez ETS

• w postępowaniu tym ETS nie rozstrzyga czy państwo naruszyło czy tez nie naruszyło prawo wspólnotowe - ETS bada tylko czy zastosowało się do wcześniejszego orzeczenia

• ROZPISKA GRAFICZNA Z MATERIAŁÓW DR CZACHÓRA

POWÓDZTWO WNIOSKUJĄCE O KONTROLĘ LEGALNOŚCI WSPÓLNOTOWYCH AKTÓW PRAWNYCH - postępowanie w trybie art. 230 TWE i 145 TEWEA

Akty prawne podlegające uchyleniu, postępowaniu o kontrolę legalności:

1. akty wiążące w I filarze (rozporządzenia, dyrektywy i decyzje)

2. akty nienazwane, ale tylko te z nich, które wywierają bezpośredni skutek wobec podmiotów (np. sprawa Zieloni vs. PE)

3. wiążące akty prawne w III filarze (decyzje ramowe i decyzje)

Podmioty uprawnione do wniesienia powództwa o uchylenie aktu prawnego (w trybie art. 230 TWE i art. 146 TEWEA):

1. podmioty uprzywilejowane - zawsze mogą

• państwa członkowskie

• RUE

• KE

• PE (choć do 2002 był w podmiotach częściowo uprzyj.; zmiana w Nieci, od sprawy Czarnobyla)

• podmioty częściowo uprzywilejowane - mogą wtedy i tylko wtedy gdy bronią swoich prerogatyw, występując przeciwko aktowi. który wchodzi z zakres ich kompetencji

• Trybunał Obrachunkowy

• Europejski Bank Centralny (EBS)

• podmioty nieuprzywilejowane - mogą, ale tylko wtedy, gdy akt prawny jest do nich skierowany bezpośrednio i indywidualnie, (np. decyzje, akty nienazwane), albo też gdy rozporządzenia czy decyzje, które mimo, iż skierowane są do podmiotów trzecich dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie

• osoby fizyczne

• osoby prawne

Podmioty uprawnione do wniesienia powództwa o uchylenie aktu prawnego (w trybie art. 35 TUE)

1. państwo członkowskie

2. KE

Przesłanki nieważności danego aktu:

1. brak kompetencji instytucji WE (do wydania danego aktu)

2. istotne naruszenie wymogu proceduralnego przez instytucję WE

3. naruszenie prawa wspólnotowego (pierwotnego i wtórnego)

4. nadużycie władzy przez instytucję WE- gdy na podstawie obiektywnych przesłanek można ustalić, iż organ stanowiący akt wydał go w innym celu, niż ten cel wskazany w akcie

Skargę o nieważność danego aktu prawnego można wnieść TYLKO w terminie 2 miesięcy od publikacji aktu.

Orzeczenie ma charakter konstytutywny (?) - skutkuje unieważnieniem sprzecznego aktu

POWÓDZTWO, KTÓREGO PRZEDMIOTEM JEST BEZCZYNNOŚĆ INSTYTUCJI WSPÓLNOT - postępowanie w trybie art. 232 TWE i art. 148 TEWEA

Podmioty uprawnione do wniesienia powództwa:

1. podmioty uprzywilejowane

• PE

• KE

• RUE

• państwa członkowskie

• podmioty częściowo uprzywilejowane

• Europejski Bank Centralny (EBS)

• podmioty nieuprzywilejowane

• osoby fizyczne

• osoby prawne

Przedmiotem powództwa może być zaniechania działania przez:

1. PE

2. RUE

3. KE

4. EBC

Aby móc wnieść powództwo trzeba wcześniej powiadomić instytucję, która powinna rozpocząć działania i dopiero jeśli w ciągu 2 miesięcy od powiadomienia instytucja ta nie rozpocznie działań przez następne 2 miesiące można złożyć skargę (a więc miedzy 2 a 4 miesiącem od powiadomienia). Jeśli upłyną 4 miesiące i nie złożono skargi, to można to zrobić, ale trzeba ponownie poinformować, 2 miesiące odczekać i jeśli nie podejmie ta instytucja działań ma się 2 miesiące na złożenie pozwu.

WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA WSTĘPNEGO - TRYB PREJUDYCJALNY - art. 234 TWE i art. 150 TEWEA

= orzeczenie wydane przez TS, odpowiedź na zadane pytanie przez sąd państwa członkowskiego

Przedmiotem orzeczeń wstępnych może być:

1. wykładnia traktatów (TWE i TEWEA)

2. ważność i wykładnia aktów prawnych wydanych przez instytucje Wspólnot oraz EBC

3. wykładania statutów organów powołanych przez RUE

Wnioski mogą składać:

1. sędziowie krajowi mogą jeśli od ich orzeczenia jest możliwość złożenia odwołania

2. sędziowie krajowi obligatoryjnie muszą, gdy od ich orzeczenia nie ma już możliwości odwołania

Orzeczenie nie jest opinią, lecz wiążącym wyrokiem → sędziowie muszą zastosować się do orzeczenia ETS

Wymogi dotyczące składania pytań prejudycalnych:

1. pytania muszą być zadane w sposób ogólny i abstrakcyjny

2. pytania mogą być zadane tylko wtedy kiedy toczy się spór przed sadem krajowym, kiedy w tym samym czasie toczy się postępowanie (nie mogą ot tak się zapytać)

Cel pytań prejudycalnych:

1. zapewnienie jednolitej wykładni

2. ochrona osób, które w inny sposób nie mogą wnieść skargi

POWÓDZTWO W PRZEDMIOCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ WSPÓLNOT - w trybie art. 235 (288) Twe i 188 TEWEA

• jeśli instytucja lub urzędnik przy wykonywaniu swoich funkcji wyrządziła szkody wobec osób fizycznych, to może ona dochodzić swoich praw i żądać odszkodowania od instytucji w ramach tzw. odpowiedzialności pozatraktatowej

• 3 przesłanki odpowiedzialności pozatraktatowej:

1. naruszenie prawa

2. szkoda

3. związek przyczynowo-skutkowy między naruszeniem prawa a szkodą

---