WŁADYSŁAW STANISŁAW REYMONT - CHŁOPI
Oprac. Franciszek Ziejka
W KRĘGU LITERACKIEJ TRADYCJI
Literatura staropolska - chłop - element wiejskiego pejzażu. Motyw chłopa stosowali min. Jan z Ludziska, ks. Piotr Skarga, Krzysztof Opaliński.
W wieku XVIII z gorąca obrona chłopa wystąpił ks. Stanisław Staszic w Przestróg dla Polski
Uroda chłopskiego świata w Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale
Wiek XIX uwaga pisarzy zwrócona na chłopską wieś - Wawrzyniec Surowiecki, Zorian Dołęga Chodakowski - zwolennicy koncepcji dwoistości polskiej kultury. Dwa zespoły wątków chłopskich w literaturze: pierwszy wg koncepcji tych, którzy uważali, że powstanie upadło na wskutek braku udziału w nim chłopów. Drudzy starali się przedstawiać walory dotychczasowego układu społecznego w kraju czytaj: ucisku chłopów
Harmonia między dworem a chłopską zagrodą: Stanisław Trembecki „Polanka”, Ignacy Krasicki „Pan Podstoli”, „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza, „Pamiętnik Seglasa” Fryderyka Skarbka
Joachim Lelewel nawoływał do usunięcia konfliktów społecznych na wsi poprzez mieszane małżeństwa. Autorzy często ten motyw wykorzystują w swoich utworach. Np. Orzeszkowa w „Z życia realisty”, Teodor Tomasz Jeż „Handzia Zahornicka”
Mściciele chłopscy - bohaterzy antyarkadyjscy - proza lat XIX wieku + ofiary pańskiego kochania: „Rybka” Mickiewicza
W pierwszej fazie pozytywizmu spotykamy się wciąż jeszcze z przedmiotowym traktowaniem chłopa. Ulana Kraszewskiego otrzymała teraz swe nowe wcielenie w postaciach Krystyny z „Nizin” Orzeszkowej czy Rzepowej ze „Szkiców węglem” Sienkiewicza
II. NIETYPOWA BIOGRAFIA SAMORODNEGO TWÓRCY
Urodził się 7 maja 1867 we wsi Kobiele Wielkie koło Radomska. Syn wiejskiego organisty Józefa Rejmenta i Antoniny Kupczyńskich. Matka pochodziła ze szlachty. Władysława rodzice wykształcili na czeladnika krawieckiego. Ten jednak postanowił zostać aktorem. W 1885 roku przystąpił do wędrownej trupy aktorskiej.
Od 1888 roku prowadzi „Notatniki” i „Zapiski” zachowane w zbiorach piśmiennych Ossolineum
1891 roku pisze pierwsze znane nam dzisiaj opowiadania - Pracy!, Franek, Suka
Pseudonim Księżak
Jedzie do Warszawy i żyje w skrajnej nędzy…przy życiu trzyma go jednak nadzieja zostania pisarzem
Za namową przyjaciół idzie na pielgrzymkę na Jasną Górę z której relacje przekłada redaktorom „Tygodnika Ilustrowanego” zatytułowany Pielgrzymka do Jasnej Góry
Zdarzy mu się być w Paryżu, Włoszech, Londynie
Na podstawie zebranych jeszcze w roku 1895 - w czasie kilkutygodniowego pobytu w Łodzi - materiałów pisze Ziemię obiecaną
W latach 1902 - 1908 pracuje przede wszystkim nad „Chłopami”. Równocześnie przygotowuje kolejne tomiki nowel i opowiadań - Przed świtem, Z pamiętnika, Burza, Na krawędzi, opowieść Wampir
W 1910 roku wydaje wysoko ceniony przez niektórych krytyków szkic powieściowy Marzyciel. Później zasiada do pracy nad powieścią historyczną o czasach insurekcji kościuszkowskiej, która otrzymuje formę trylogii - Rok 1794, wydany na łamach Tygodnika Ilustrowanego
1924 kuruje się w Nicei podupada na zdrowiu - tam dowiaduje się o przyznaniu mu Nagrody Nobla
W połowie 1925 roku wraca do kraju
Umiera 5 grudnia 1925 w wieku 58 lat
III GENEZA „CHŁOPÓW”
Co wpłynęło na powstanie chłopów?
Zmiany o znaczeniu wręcz historycznym - proces unarodowienia chłopów polskich. Zaczęli wchodzić do życia jako pełnoprawni obywatele. Polscy chłopi w trakcie powstań nie brali udziału gdyż krzywdy jakie wyrządziła im szlachta polska nie pozwoliły stanąć z nimi w jednym szeregu w walce z wrogiem
Sprawa środowiska, które wydało pisarza i które w dużej mierze ukształtowało jego. Był bowiem pisarzem, którego ukształtowała natura, nie kultura. Jednak sam pisarz protestował przeciw przedstawianiu go jako twórcę chłopskiego.
Swoją karierę literacką zaczynał w gronie ludzi, którzy w szczególny sposób patrzyli na wieś i jej kulturę: wśród publicystów i pisarzy „Głos”. W ideologii Głosu sprawy wsi, chłopa, kultury ludowej zajmowały miejsce pierwszorzędne.
IV PRACA NAD „CHŁOPAMI”
18 maja 1925 roku Reymont opisał szczegółowo - dla wychodzącej w Paryżu „L'Europe nouvelle” okoliczności pracy nad „Chłopami”. Twierdził, że duchowym ojcem jego dzieła był Emil Zola. Wszystko zaczęło się u doktora Henryka Gierzyńskiego koło Chartres. Tam przeczytał powieść Zoli o chłopach z tamtych okolic - powstałą w 1887 La Terre (Ziemia) tam też postanowił naprawić krzywdę jaką chłopom francuskim wyrządził słany pisarz.
Gdy Reymont zdecydował się napisać o polskich chłopach, nikt wówczas nie interesował się w kraju tą warstwą społeczną
Miał kłopot z drukowaniem „Chłopów” w „Tygodniku Ilustrowanym”. Setki czytelników odsyłało prenumeraty do redakcji, żądając zwrotu kwoty, jeśli nadal będzie drukowana ta powieść bezbożna brutalna niemoralna
Autor miał skłonność do tworzenia wokół siebie i swego dzieła aury prawdziwie fabulistycznej (opowieści o powstaniu działa należy dzielić na 2:)
Do pracy nad Chłopami przystąpił w 1901 roku. Jesienią powstała I część tetralogii. Od 18 stycznia 1902 roku rozpoczął druk w Tygodniku Ilustrowanym, od 28 listopada do 13 grudnia napisał II część Zimę. 18 listopad do 1903 roku do 18 sierpnia 1905- powstawała Wiosna. Lato powstawała prawdopodobnie w latach 1906 - 1907
V ŚWIAT PRZEDSTAWIONY
Antek Boryna, spadkobierca Macieja, tylko wydaje się przeciwieństwem swego rodzica. Pisarz ulepił obydwu z tej samej gliny. Podobnie jak ojcu wszczepił największą z wielkich namiętności: miłość do ziemi.
Reymont chciał ukazać relacje wiążące wiejską gromadę, przeobrażających ją w jedną spójną całość.
1