„Maryja Tyś Sama Kwiat”- o Marii Radziejewskiej

-urodzona w 1876 w Środzie Wielkopolskiej.

-gdy spotkala się I raz z HS miala 23l, a on 53l

-zakochana tragicznie i bez wzajemnosci w H.S

-popełniła samobójstwo.

-wspomnienie wg zapiskow Marii Wicherkiewiczowej- Maria R. jako „zlotowlosy sfinks[ :P?!] o szmaragdowym spojrzeniu”; wdziek, gracja, wykwint, tajemniczosc, niepokój, tęsknota za wielkim światem

-Sienkiewicz: „ W Miroslawiu poznalem piekna Wielkopolankę, pannę R., która uczyniła na mnie pioronujące wrażenie. Jest to moje ostatnie(…)albo co najmniej przedostatnie WIELKIE UCZUCIE.Bylem u niej z wizytą w Poznaniu,ale wyjechała(…)”- to korespondencja do szwagierki, do Dzini, 4.10.1899 i to jedyna wzmiankao Marii w tej korespond.

- w tym czasie S.zabiera się ostro do pisania Krzyżaków

Sama Maria:

kontakty z matką przyczyną i źródłem jej cierpienia w całym życiu

-w jej dzienniku odnotowane szczere, rozpaczliwe wyznania: ”Zawsze mialam tylko wybor miedzy tulaczka po swiecie a PIEKLEM DOMOWYM!”

Slyszala o sobie „potworna córka, wyrodek”matka wiecznie zarzucala jej ze obmawia ja wszedzie za plecami, znecala się nad nia emocjonalnie, np. „niegodziwa panienko(…)pamietaj , ze ptaka co swe gniazdo kala-wyrzucaja z gniazda” - czyli:brak poczucia bezpieczenstwa, stale poczucie zagrozenia, winy u Marii(w domysle)

Dalej o MATCE:

-matka ma pozytywny stosunek tylko do tego co jej odpowiada i pasuje, kto jej nie schlebia/nie sluzy” ten nedznik” czyli: kaprysna, typowo neurotyczna matka nie dajaca dziecku oparcia, ani opieki, ”stalego gruntu pod nogami”,frustrująca i niszczaca Marie wyladowujac na niej swoje konflikty wewnetrzne;

Wnioskuje wiec(ja ) że matke charakteryzuje typowa osobowosc o rysach histerycznych gdyz:

-tendencje do specyficznych zachowan -potrafi w zlosci rzucac przedmiotami itd.;

- „teatralne” zachowania; „wznosi oczy w gore i cierpi”[kiedy chce cos wymusic]

-POTEM nagla zmiana: matka robi się znow nadopiekuncza,spelnia wszystkie zachcianki itd.

-Maria mowi że ta swoista sinusoida, zycie przy mocno neurotycznej, histerycznej,paranoicznej i zmiennej matce spowodowalo,że „karmila się opium,winem,likierami. TO BYŁA TLO MOJEJ MLODOSCI . NAJWYZSZA SAMOWOLA I NAJWYZSZA NIEWOLA ROWNOCZESNIE”!!!

- chce uciec od niej, nie może patrzyc na matkę, nie chce już wiecej z nia jakkolwiek obcować:

Cytat: „Uciekała. I wracała pelna bezsilnej rozpaczy.” ……

-nie mogac odnalezc się w takiej rzeczywistosci obronnie tworzy sobie swiat wyobrazni- swiat przeciwny niż ten który przynioslo jej zycie. ”harmonia,zgoda, milosc,prawda, wspanialomyślność.[w nim]

W tym 2istym istnieniu wyczerpaly się sily moje i cala energia. Jedynie cudem wzbudzona milosc do Henryka mogla nowym zyciem natchnac—lecz moze już bym nie mogla- może bylabym mu ciężarem. Bog go strzegl. Tym lepiej” ….

Ludzie o 13letniej jeszcze Marii:

piękna,nad wiek DZIWNIE poważna, rowiesnicy odbierali ja jako wyniosla i odsuwali sie; zatem wstepowala w zycie dosc osamotniona;

dla matki która ją „ubostwiala” była dziwnie oziebla ->EWIDENTNA SPRZECZNOSC i niezrozumienie rzeczywistego dramatu dziewczynki

-Sienkiewicz nie poddaje się „po” Poznaniu, wysyla w ramach”podzięki”jej swoje ksiazki; w listach pisze ze gdy ja poznal, poczul niesamowite uczucie harmoni, ladu, pogody, slodyczy;porownuje ja do arcydziel w galeriach; czuje jakby znal ja od dawna, wyczuwa w niej przyjazny stosunek do innych ludzi itd. Itd.

-ona odpowiada chlodno,kontakt się urywa,ona wyjezdza za granice, jak się dowiedzial- była we Francji;

-ludzie w Wlkp plotkuja o ich relacjach, kolezanki sa ciekawskie i chca poznac szczegoly bezposredniou zrodla: np.piszac w listach”donies mi czy to to tylko przyjazn czy kochanie”, sensacja itd

Jozef Krasicki pyta Marię czy nie odda reki S., zarzuca jej ze unika S. , a on pala do niej tym wiekszym uczuciem, gdyz-M. przypomina mu jego była (chyba zmarla)żonę.

Odp Marii z Paryza:

jest zmeczona zyciem…, chcialaby cofnac swoja obecnosc w Miroslawiu, i zmienic wlasnie usposobienie….biernosc, beznadzieja,stagnacja,przyszlosc ja przeraza.

-potem oschla wymiana listow miedzy M. a S., ona wyrusza w swiat szukac spokoju; w Chicago poznala H. Modrzejewską.

-w tym czasie S. w wielkiej slawie po Quo Vadis; w Rosji w statystyce czytalnosci zajmuje 1 miejsce, ogromna slawaaaa dajaca o sobie znac z kazdej strony, ale S.ma do tego dystans

-we Francji zawisc wobec popularnosci S.!

„sukcesy [ te za granica ] obchodzily HS. tyle , o ile mogl akcentowac nimi swa polskosc”

- w 1903 pisze znow do niego MR; pisala ze odrzucenie jego przyjazni tak naprawde przyprawilo jej wiele niepokoju….

Odp HS- stosunkowo zdystansowana, wazniejszy fragment ponizej załączam:

-tak zaczela się korespondencja; zachowanych listow HS.-10 , jej-2.

-Sienkiewicz przybiera maske pocieszyciela i mentora: na jej sugestie o poczuciu zagubienia, braku celu w życiu,odpowiada, iż należy coś ponadwszystko umiłować, a wówczas milosc będzie parla do czyny, wspomozona rozumem; chwali jej nieprzecietna urode,inteligencje i wyobraznie, która dla niej samej jest-urojeniem.

-zapewnie,że widzi w niej więcej anizeli piekną twarz; czuje się za nią odpowiedzialny: „mam poczucie ze(…)grzechem byloby dopuscic,zebytaki kwiatmogl zwiednac, przemawiam wiec do Pani jak brat do cierpiącej a kochanej siostry”

Tematem dalszych listow jest jej `udreczona cierpieniem' postawa, jej deklaracje, z ktorych wynika,iż przed HS się nie otworzy i nie powie mu co ją dreczy; on na to odpowiada, ze z pewnoscia dlatego iż sama nie umie tego skrystalizowac, okreslic, tkwia w niej rozne poczucia mozliwosci, których Maria nie potrafi wyrazic slowam,ze nie ufa na raziemu na tyle, nie potrafi się zdobyc na szczerosc mowi iż wiecej od niej zalezy jak potoczy się ich znajomosc.

POZNIEJ: I SPOTKANIE

Ich dalsze relacje to dalsza proba zrozumienia przez HS rozterek M. pytajac o nie, przeprasza zasmialosc, gdyz widzi że jest jak „mimoza , która(….)tuli listki w zetknieciu z rzeczywistoscia(…)a tak chcialby droge pod siostrzanymi stopami wyrownac” chce „przyczynic się do rozjsnienia Jej zycia” ….. dalsze zalotne gadanie

-jej odpowiedzi to przede wszystkim nostalgia zwiazana z dorastaniem, tym jak była traktowana

-poruszaja kwestie polityczne w kontekscie artyzmu; „sprzeczaja się”

--rozwazania Marii o sw. Augustynie…

- o swoim życiu: „jaki to ciern we mnie(…)to nic-wlasciwie tylko zycie na opak, niewiele, a wszystko.(…)poznanie Pana doprowadzilo moja niedole do szczytu…”

„zyje pisaniem i oczekiwaniem na odp.od niego[HS](…)niepodobna aby takim uczuciem jak moje niepokonac wszelkich trudnosci i nie zdobyć z czasem serca czlowieka[HS]…(…)”

1907rok-po 4 latach bezkontaktu , Maria prosi o odeslanie swoich listow. On od 3 lat jest zonaty ze swoja kuzynka- piata Maria jego zycia, a dwa lata temu zdobyl Nobla

W pamietniku 27.08.1903 Maria pisze, ze poslala HS list w którym wyznala mu otwarcie milosc, odpowiedzi,na którą gorączkowo oczekiwała- nie otrzymala, co było dla niej powodem ogromnego cierpienia.

-cierpi także z powodu otoczenia - obcy są jej Polacy „uprawiajacy patriotyzm”

-w pamietniku rozwaza także krytyke HS za to, ze poddaje sama siebie tak doglebnej autoanalizie; on mowi ze to egoizm. Tlumaczy ze nie może odnalezc się w srodowisku, posrod ludzi, stad taka postawa.

„Pamietnik Marii jest dokumentem rozpaczliwej szarpaniny, uczucia, z którym nie sposób zyc, a którego nie można odrzucic(….) Nie ma inteligentnej kobiety wdajacej się w dywagacje o Serbii, św. Aug., i >>olowiu pruskim<<. Jest przewrazliwiona, nerwowa, nieszczesliwa i udreczona dziewczyna, która w koszmarze domowego piekla wymarzyla sobie(…)schronienie,azyl”

-pojawia się w niej chec ucieczki,planuje

-Sienkiewicz „ma inne zapatrywania, bo jest na wskroś Polakiem, on po polsku milosc rozumie”- jeden z powodow dla ktoryc ic drogi się rozeszly (polityka;dystans do polskosci….)

-Sienkiewicz wciąż milczy- ona ciagle rozwaza uczucie, czemu od 4 lat tkwi w milosci jeśli nie na zadnych zrozumialych powodow aby go kochala, nie znosi jego slawy, Oblegorku, wiek, slabosc do kobiet.

-popada w zalamanie, ciagle placze, zamyka się w pokoju- „dzis powiedzielibyśmy >>psychonerwica z komponentami depresyjnymi<<”

-ostatni zapisek w pamietniku z 16.10.1903r : „w czym trudniej wytrwać, w uczuciu straty czy nadziei?(…)życie niewarte tyle klopotu-obrzydzenia ani nawet pogardy-niczego niewarte i najlepiej naginać się do okoliczności(…)”

W 1911 akt zgonu Marii R. pod rubryką „smierc samobojcza”

-na fakt, iż HS odrzucil uczucie MR zlozylo się wiele czynnikow, poprzednie malzenstwo,bezsennosc, problemy z tworcczoscia, krytyka Przybyszewskiego, Brzozowskiego itd.

„W zlej chwili jego życia pojawila się Maria. Gdyby nadeszla po Maryni, kto wir, czy nie bylaby tą, która >>stala się jego Beatrycze i Laura<< i nareszcie przyniosla mu szczescie?”

---