POJĘCIE ODNOWY BIOLOGICZNEJ

-Nie ma jednoznacznej definicji odnowy biologicznej W medycynie sportowej i fizjologii treningu sportowego pod pojęciem tym rozumie się działania mające przyspieszyć proces powrotu wydolności wysiłkowej do poziomu wyjściowego (lub zbliżonego) po dużych obciążeniach fizycznych i psychicznych. To konkretne zabiegi fizykalne, psychoterapia, stosowanie odpowiednich środków dietetycznych i dozwolonych środków wspomagających (np. suplementów diety).

-Należy też wspomnieć o odnowie psychosomatycznej. Jest to zespół działań mających przyspieszyć regeneracje organizmu.

-Można zatem przyjąć, że tradycyjnie pojmowana odnowa ukierunkowana jest na potrzeby sportu, odnowa psychosomatyczna zaś adresowana jest do szerszego grona odbiorców.

DEFINICJA:
ODNOWA BIOLOGICZNA to świadome oddziaływanie na organizm za pomocą różnorodnych środków ( naturalnych i sztucznych ) i warunków środowiskowych w celu przyspieszenia fizjologicznych procesów wypoczynkowych.

CELE I ZADANIA ODNOWY BIOLOGICZNEJ

1. Aktywizacja i optymalizacja procesów wypoczynkowych -ułatwienie i przyspieszenie naturalnych ,wewnątrzustrojowych procesów, prowadzących do wyrównania zaburzeń powstałych podczas wysiłku fizycznego ,np. masaż rozluźniający zmęczone mięśnie ,automasaż ,wyrównanie strat wodno-elektrolitowych napojami sportowymi, uzupełnienie strat energetycznych. Optymalizacji procesów wypoczynkowych służy tak że właściwa organizacja treningu, odpoczynku i trybu życia, zmiana klimatu czy właściwa dieta.

2.Profilaktyka i zmniejszenie skutków powolnych przeciążeń , które powstają w narządzie ruchu w wyniku mikrourazów Zmiany te są charakterystyczne dla poszczególnych dyscyplin sportowych.

Zastosowanie mają tu różne zabiegi fizykalne, powszechnie stosowane w odnowie biologicznej.

3. Hartowanie organizmu na zmiany warunków środowiskowych poprzez aktywizacji mechanizmów obronnych i adaptacyjnych, dzięki czemu następuje zwiększenie odporności fizycznej i psychicznej zawodnika.

4. Doleczanie po obrażeniach doznanych podczas uprawiania sportu (tzw. reconditioning, readaptacja)- stosowanie ćwiczeń przywracających czynnościowe możliwości organizmu fizyczną oraz psychiczną.

W sporcie wyczynowym odnowa powinna zapewnić

Współdziałanie z procesem treningowym

Optymalizacje procesów wypoczynkowych

Profilaktykę

Zmniejszenie skutków urazów

Rekonwalescencję

Systemy odnowy biologicznej

System pedagogiczny, s. Psychologiczny, s. Medyczno biologiczny

Systemy pedagogiczny

-racjonalne planowanie programu treningowego stosownie do możliwości sportowca i całego zespołu

-optymalne planowanie mikro-, mezo- i makrocyklów

-poprawne metodycznie połączenie wysiłku i wypoczynku

-organizacje zajęć specjalistycznych ,mających na celu stworzenie optymalnych warunków do relaksacji fizycznej i psychicznej

(np. eliminacja znużenia czy organizacja czynnego i biernego wypoczynku)

System psychologiczny

- tworzenie optymalnego klimatu, warunków i stosunków interpersonalnych w zespole, drużynie czy klubie sportowym.

-prowadzenie specjalnych form relaksu w celu eliminacji napięcia psychicznego sportowca

np. muzykoterapia, trening autogenny

- proces wykształcenia odporności psychicznej (wzmocnienie sfery psychicznej) u sportowca poprzez odpowiednią współpracę z trenerem, psychologiem i terapeutą.

System medyczno-biologiczny

opracowanie optymalnej diety dla poszczególnych grup sportowców

- otoczenie sportowca prawidłową opieką zdrowotną

- tworzenie banku informacji o aktualnym stanie funkcjonalnym organizmu sportowca

- racjonalne wykorzystanie preparatów o wysokiej wartości odżywczej , środków ogólnie wzmacniających i witamin.

- stosowanie metod z zakresu medycyny fizykalnej

(np. fizykoterapia, balneoterapia, klimatoterapia)

- organizację leczenia sanatoryjnego.

ZMĘCZENIE

-Zmęczenie jest procesem fizjologicznym traktowanym jako produkt pracy , jest nieodłącznym przejawem każdej czynności i aktywności . Towarzyszy różnym formom działalności człowieka ograniczając nieraz jego wydolność fizyczną, psychiczną, metaboliczną itp. Chroni organizm przed nadmiernym zużyciem zasobów energetycznych , daje

znać o potrzebie wypoczynku.

Zmęczenie fizjologiczne jest procesem normalnym i pewnych granicach korzystnym dla człowieka. Występuje po każdej pracy i znika bez śladu jeżeli odpoczynek był odpowiednio długi i właściwy.

Restytucja powysiłkowa

-Po zakończeniu wysiłku, a czasem jeszcze podczas jego trwania (gdy następuj zmniejszenie intensywności) rozpoczynają się procesy wypoczynkowe .Zastosowanie właściwych środków i metod może te procesy wzmocnić i przyspieszyć. Nieodpowiednie postępowanie może za to pogłębić niekorzystne zmiany lub spadek wyników, zwiększają obciążenia treningowe, co prowadzi do pogorszenia stanu zawodnika.

Czynniki wpływające na zmniejszenie odczuwania zmęczenia lub opóźniające jego wystąpienie :

- odpowiednie przygotowanie i zaplanowanie pracy

- dobór obciążeń uwzględniający aktualny poziom

wydolności psychofizycznej

- umiejętność optymalnego rozłożenia sił (ekonomia wysiłku )

-wprowadzenie przerw na wypoczynek z możliwością

psychicznej i fizycznej regeneracji sił ( optymalizacja

procesów wypoczynkowych )

DŁUGOTRWAŁY WYSIŁEK FIZYCZNY

- wyczerpanie zasobów glikogenu mięśniowego

- odwodnienie

- zmiany jonowe w komórkach mięśniowych ( wzrost stężenia jonów wodorowych- kwasica metaboliczna )

- wzrost częstości skurczów serca

- wzrost wentylacji płuc ( duszność wysiłkowa )

- wzrost temperatury wewnętrznej ciała

- wydzielanie potu

TOLERANCJĘ WYMIENIONYCH ZABURZEŃ ZWIĘKSZA TRENING I ODNOWA BIOLOGICZNA

Rodzaje zmęczenia w narządzie ruchu

-Zmęczenie lokalne (obwodowe ) występuje wtedy, gdy procent zmobilizowanych mięśni nie przekracza 30 %

-Zmęczenie ogólne występuje gdy zaangażowanych jest więcej niż 30% układu ruchu. Wyraża się ono szeregiem ogólnoustrojowych odczynów

( funkcjonalnych i biochemicznych )

Schematy stosowane w odnowie biologicznej

Ponieważ wynikają m.in. :
- ze specyfiki uprawianej dyscypliny
- rodzaju oraz intensywności treningu
- okresu rocznego cyklu treningowego
- indywidualnych różnych reakcji
- powysiłkowych zawodników
- pory roku i aktualnych warunków
- atmosferycznych

ZASADY STOSOWANIA ŚRODKÓW ODNOWY BIOLOGICZNEJ

1. ZASADA ŚWIADOMEGO STOSOWANIA ŚRODKÓW ODNOWY

ZGODNIE:

ze znajomością fizjologii wysiłku

charakterystyki poszczególnych dyscyplin sportowych

mechanizmu procesów odnowy

z głównymi założeniami fizjoterapii

2. ZASADA INDYWIDUALNEGO I SPECYFICZNEGO DOBORU ŚRODKÓW ODNOWY

INDYWIDUALIZACJA ZABIEGÓW Z UWZGLĘDNIENIEM

-płci

-wieku

-stanu zdrowia

-poziomu : wytrenowania

-reakcji powysiłkowych

-etapu przygotowania sportowca

-rodzaju dyscypliny

-charakterystyki okresu treningowego

-zakresu planu ostatniego treningu

wytycznych treningowych na najbliższe dni

3. ZASADA STOPNIOWANIA INTENSYWNOŚCI ZABIEGÓW I ICH ZRÓŻNICOWANIA

konieczność różnicowania zabiegów pod względem rodzaju, intensywności oraz czasu trwania.

dostarczanie bodźców o jednakowych parametrach przez dłuższy czas wpływa na obniżenie ich efektywności ( adaptacja organizmu)

4.ZASADA KOMPLEKSOWEGO STOSOWANIA ŚRODKÓW ODNOWY BIOLOGICZNEJ

-planowanie różnorodnych środków i metod eliminujących zjawisko adaptacji

-zwiększa skuteczność stosowanych

zabiegów

5. ZASADA CYKLICZNEGO I SYSTEMATYCZNEGO STOSOWANIA ŚRODKÓW ODNOWY

-powtarzalność i cykliczność zabiegów zwiększa zdolność organizmu do szybkiej odnowy po dużym wysiłku.

-zwiększa zdolność adaptacyjną organizmu do wykonywania określonego wysiłku- lepsze rezultaty.

PRZETRENOWANIE

-Przetrenowanie ( overtraining) - to postaci przewlekłego przemęczenia ,które prowadzą do szeregu zaburzeń neurofunkcjonalnych organizmu zawodnika i obniżenie jego sprawności psychofizycznej. Jest to zahamowanie lub zmniejszenie zdolności wysiłkowej sportowca w skutek rozchwiania zdolności adaptacyjnej organizmu, prowadzące do zahamowania postępu wyników sportowych a nawet ich obniżenia.

Przemęczenie i przetrenowanie

-Jeśli zawodnik nie ma zbyt dużo czasu na wypoczynek, np. podczas rozgrywek turniejowych oraz w okresie zwiększonych obciążeń treningowych, może u niego dochodzić do sumowania się pozostałości po zmęczeniu i wówczas rozwija się zmęczenie przewlekłe przemęczenie i przetrenowanie.

-Monotonny trening, brak oczekiwanych rezultatów, problemy, osobiste, konflikty, stosowanie używek , nieprawidłowe żywienie wszystko to sprzyja wystąpieniu przetrenowania.

Przyczyny powstania przetrenowania:

Czynniki związane z treningiem:

-niewłaściwa „receptura” treningu i procesów restytucji

- presja i monotonia treningu

- brak wiary w umiejętności trenera

- obniżenie motywacji i zainteresowania treningiem

Czynniki natury zdrowotnej

-choroby bakteryjne ( często drobne stany zapalne)

- niedobory w żywieniu, zarówno ilościowe jak i jakościowe

- stosowanie używek i środków dopingujących

- zaburzenia biorytmu

- zaburzenia snu

- czynniki bioklimatyczne

Czynniki społeczni- ekonomiczne i bytowe

-obciążenie praca zawodową

-konflikty zawodowe i rodzinne

-kłopoty ekonomiczne zawodnika

POSTEPOWANIE ODNAWIAJACE

W czasie treningu lub zawodów.

-Dostosowanie ćwiczeń i ich rytmu do aktualnych możliwości psychofizycznych zawodnika

-Właściwe przeprowadzenie rozgrzewek

-Stosowanie odpowiednio długich przerw wypoczynkowych śródtreningowych

-Wykonywanie doraźnych zabiegów fizykalnych

-Bieżące uzupełnianie strat wodno-elektrolitowych, ewentualnie energetycznych

-Zachowanie komfortu mikroklimatycznego

Po treningach i zawodach

-higieniczny tryb życia

-odpowiednia ilość snu

-fizykalne zabiegi odnawiająco-hartujące

-psychoterapia i autopsychoterapia

-wyrównanie strat energetyczno-substancjonalnych

KLASYFIKACJA ŚRODKÓW STOSOWANYCH W ODNOWIE BIOLOGICZNEJ

1.ŚRODKI ODDZIAŁYWANIA OGÓLNEGO

( kąpiele ogólne, prysznice, sauna, naświetlania UV, odżywianie, klimat, itp.)

szeroki zakres ogólnowzmacniającego

oddziaływania

wolniejsza i stopniowa adaptacja

2. ŚRODKI ODDZIAŁYWANIA LOKALNEGO

Np. (elektrostymulacje, kąpiele częściowe, masaż ciśnieniowy i in.)

ukierunkowane na szybszą likwidację zmęczenia określonych grup mięśniowych ( poprawa ukrwienia , dotlenienie tkanek,

szybsze usunięcie metabolitów)

ZABIEGI FIZYKOTERAPEUTYCZNE

FIZYKOTERAPIA

FIZYKO TEREPIA (czynniki fizykalne) ( leczenie )

Czynniki fizykalne mogą mieć charakter pierwotny i wtórny

-Czynnikiem fizykalnym pierwotnym nazywa się naturalną (promieniowanie słoneczne, ruch wody morskiej ,ruch powietrza itd.) lub sztuczną (prąd elektryczny, pole elektromagnetyczne, ultradźwięki ,itd.) energię wykorzystywaną do wykonywania zabiegu.

Czynnik fizykalny wtórny jest to energia fizyczna powstająca w wyniku zadziałania czynnika fizykalnego pierwotnego będąca bezpośrednią przyczyną wywołania odczynu w tkankach.

Czynniki fizykalne :

-Czynnik termiczny związany jest ze zmianą temperatury tkanek ( podwyższenie w ciepłolecznictwie i obniżenie w krioterapii)

-Czynnik elektrochemiczny i elektrokinetyczny ma swoje źródło w przepływie prądu przez tkanki.

Czynnik fotochemiczny działa podczas naświetlania promieniami ultrafioletowymi ( UV )
Czynniki mechaniczne i kinetyczne powstają pod wpływem statycznej lub dynamicznej energii mechanicznej (kinezyterapia)

Odczyn zabiegowy to reakcja organizmu na zastosowaną podczas zabiegu energię a jego intensywność i charakter zależy od rodzaju energii, jej intensywności, czasu działania i właściwości tkanki.

Podstawowe działy fizykoterapii to

-hydroterapia

-ciepłolecznictwo

-krioterapia

-światłolecznictwo

-helioterapia

-elektrolecznictwo

WYPOCZYNEK (RESTYTUCJA)
Wypoczynek to przywrócenie sił fizycznych i psychicznych. To zespół procesów i czynności zmierzających do przywrócenia homeostazy ustroju.

Proces wypoczynku rozpoczyna się zaraz po zakończeniu pracy lub po zmniejszeniu jej intensywności ale jego przebieg jest uzależniony od:

- charakterystyki wykonanej pracy

- indywidualnych cech organizmu

- warunków w jakich odbywa się wypoczynek

- poziom zdolności wysiłkowej (formy sportowej)

- czynniki genetyczne

- środowisko pracy

- organizacja pracy

- charakter wypoczynku po uprzednim obciążeniu

- uprawianej dyscypliny sportu,

- rodzaj wysiłku (treningu)

Cel wypoczynku

-przywrócenie homeostazy

-zniesienie (usunięcie) stanu (objawów) zmęczenia.

-usuniecie czynników ograniczających możliwości
wysiłkowe organizmu

-wyrównanie zaciągniętego długu tlenowego

-eliminacja produktów wysiłkowej przemiany energii

-uzupełnienie strat w zakresie źródeł energetycznych

-przywrócenie równowagi wodnej i elektrolitowej

Rodzaje wypoczynku

-Wypoczynek bierny ( spoczynek ) to czas ,w którym nie wykonujemy żadnej pracy. Forma wypoczynku ,tylko w niektórych wypadkach korzystna pod warunkiem że nie trwa zbyt długo i ma miejsce jedynie po szczególnie wyczerpujących wysiłkach fizycznych i psychicznych.

-Najbardziej fizjologiczną formą wypoczynku biernego jest sen

Wypoczynek czynny: najchętniej zalecana forma wypoczynku.
Polega na wprowadzeniu zajęć ruchowych ,lubianych ,przyjemnych, najlepiej przeciwstawnych w swoim charakterze do wykonanej uprzednio pracy ,połączony ze zmianą środowiska.
Aktywność fizyczna powinna mieć charakter relaksu i przyjemności i swobody wyboru formy uczestnictwa w zajęciach.

W sporcie znany jako tzn. trening regeneracyjny, stosuje się go w celu przeciwdziałania monotonii zwłaszcza w okresach intensywnego przygotowania , w czasie długo trwających zawodów np. rozgrywek eliminacyjnych ,turniejów itp.

Fenomen Sieczenova

-Przyspieszenie procesów regeneracji sił polegający na pobudzającym wpływie wynikającej z dodatkowej działalności mięśni , które wcześniej nie brały udziału w pracy fizycznej.

-Przyspieszenie procesów wypoczynkowych na drodze wypoczynku czynnego dotyczy również zmęczenia pracą fizyczną jak i umysłową.

Krótkotrwała aktywność dodatkowych, analogicznych lecz nie pracujących dotąd mięsni powoduje :

- efekt tłumienia ( hamowania ) odczynu zmęczeniowego odpowiednich stref ruchowych w OUN

- odruchowe przekrwienie robocze zmęczonych grup mięśniowych

CIEPŁOLECZNICTWO

Do najczęściej stosowanych należą:

-sauna ( zabieg ogólny)

-okłady parafinowe (zabieg miejscowy)

SAUNA

Sauna wywiera wielokierunkowy wpływ na organizm człowieka. Traktuje się ją jako zabieg ogólnie odprężający i wzmacniający

(hartujący) organizm. Jest to zabieg fizykalny stosowany zarówno do celów higienicznych, jak i leczniczych.

Nie jest kąpielą wyłącznie w gorącym powietrzu lub parze, lecz specyficznym połączeniem suchego, gorącego powietrza i wilgoci.

W saunie silny wpływ bodźcowy na organizm wywiera stosowanie RODZAJE SAUNY :

-SAUNA SUCHA (FIŃSKA)

- SAUNA SUCHA (SZWEDZKA)

-SAUNA PAROWA (ŁAŹNIA RZYMSKA)

-SAUNA NA PODCZERWIEŃ

( INFRARED)

temperatur krańcowych.

TEMPRATURA
W pomieszczeniu sauny temperatura powietrza wynosi 75-105ºC a nawet 120ºC, a woda stosowaną do ochładzania 5-25ºC (w zależności od pory roku).
Najwyższa temperatura występuje pod sufitem, najniższa zaś na poziomie podłogi, dlatego też kto chce nagrzać swoje ciało do granic wytrzymałości , ten szukać powinien maksymalnej ciepłoty na najwyższej ławie

•WILGOTNOŚĆ

Względna wilgotność powietrza waha się przeciętnie od 5 do 20%. Najwieksza wigotność występuje nad podłogą, najmniejsza zaś pod sufitem. Aby zwiększyć procentową zawartość pary wodnej należy wlać na rozpalone kamienie wodę (od 0,25-0,75l). Wtedy najwyższy wzrost ilości pary wodnej obserwuje się pod sufitem.

SAUNA FIŃSKA

-Jest najbardziej rozpowszechnioną sauną w Polsce.

-W kabinie sauny panuje temperatura od 80oC do 120oC.

-Wilgotność powietrza utrzymujemy na dowolnym poziomie, polewając kamienie (z reguły granit) wodą, jednakże przy tak wysokich temperaturach nie będzie ona przekraczała 35%. Stąd nazwa potocznie używana - sauna sucha.

-Kąpiel odbywa się tu w praktycznie suchym powietrzu.

-Poprzez wysoką temp powoduje pocenie się i tą drogą wydalanie ze skóry

procesów przemiany materii

- Ściany wykonywane są całkowicie z drewien o niskiej zawartości żywic, zaś ławy i oparcia z drewna o małej zdolności absorpcji ciepła

SAUNA SZWEDZKA

-Nazywana jest również staro skandynawską i należy do najstarszych typów sauny.

-Praktycznie wyglądem nie różni się niczym od sauny fińskiej, poza tym, iż palenisko na ogół znajduje się w pomieszczeniu sąsiadującym a sama sauna ogrzewana jest podgrzanym powietrzem

-Wchodzi się do niej dopiero wówczas, gdy temp. Osiągnie ok. 100ºC, a wilgotność spadnie do nieco powyżej 10- 15%.

-W przeciwieństwie do sauny fińskiej, która ma właściwości lecznicze, sauna szwedzka może wywołać szok termiczny u nie przygotowanych odpowiednio osób.

-Czasem z sauny tego typu korzystają u nas w kraju sportowcy w ośrodkach treningowych, zwłaszcza przed zawodami w krajach o suchym i gorącym klimacie

SAUNA PAROWA- ŁAŹNIA RZYMSKA

-Wywodzi się z kręgu śródziemnomorskiego

-Zasada działania jest podobna do s.fińskiej

-Para wodna,często wzbogacona naparami z ziół i olejkami eterycznymi,wnika w skórę i wypłukuje z niej szkodliwe produkty

-Ściany nie są wykładane drewnem,jako wykładziny stosuje się przede wszystkim płyty kamienne(głównie marmur,rzadziej granit lub bazalty)można również stosować ceramiczne płytki łazienkowe

-Niezbędna jest większa dbałość o odpływ wody oraz wentylację

-Zasadą jest również urządzenie chociażby niewielkiego basenu w sąsiedztwie sauny

SAUNA NA PODCZERWIEŃ

-Jest to sauna bez pary i z niską temp. Powietrza(40-65ºC)

-Zamiast tradycyjnych pieców wykorzystywane są ceramiczne promienniki podczerwieni

-Kabiny emitują ciepło bardzo podobne do energii cieplnej pochodzącej ze słońca

-Poddane dzialaniu promieni podczerwonych tkanki wchłaniają je,co powoduje znaczny wzrost możliwości zarówno regeneracyjnych jak i leczniczych

-Promieniowanie cieplne penetrują skórę do 4cm i jest łatwowchłanialne

-w czasie jednego 30-minutowego seansu organizm spala ok. 600-800 Kcal.

-podczas pocenia się wydalana jest nie tylko woda (sauna tradycyjna - 97%; sauna infrared - 80%), ale także tłuszcz (ok. 20%), cholesterol, metale ciężkie, kwasy i związki toksyczne.

Podstawowe zasady korzystania z sauny

stosuje się raz w tygodniu

METODYKA PRZEBYWANIA W SAUNIE

Zasadniczą cechą sauny są naprzemienne fazy ogrzewania i ochładzania ustroju. Każda z faz trwa od 5- 12min, łączny czas sauny wynosi od 10-25 min. W czasie jednego seansu sauny stosuje się zwykle 2-3 wejścia do gorącej komory.

1. FAZA NAGRZEWANIA

-należy usiąść lub położyć się na najniższej ławce tak, aby wszystkie części ciała znajdowały się na tym samym poziomie.W wypadku dobrego znoszenia wysokiej temp. W czasie ogrzewania można się przenieść na wyżej

-położone ławy

- kąpiący się powinen przyjąć taką pozycję ciała, która zapewni mu komfort przychiczny i fizyczny

- proces pocenia przyśpiesza natarcie twarzy i kończyn i tułowia wodą

-powinno oddychać się równocześnie nosem i ustami

- w saunie nie powinno się prowadzić rozmów

- można stosować rozcieranie specjalnymi szczotkami lub chłostanie cienkimi gałązkami brzozy

2. FAZA OCHŁADZANIA

-przed rozpoczęciem właściwego ochładzania należy wejść pod prysznic

-sposoby ochładzania:

-wyjście na świeże powietrze

-polewanie wodą

- Zanużenie w basenie z zimną
(temp od 5-20ºC w zal od pory roku)

- rozcieranie śniegiem

- należy pamiętać, że zanużenie w zimnej wodzie powoduje podwyższenie ciśnienia krwi stąd zabieg ten można stosować u osób ze sprawnym układem krążenia

- ochładzanie nie może być gwałtowne

- po ochłodzeniu wskazane jest ogrzanie stóp ciepłą wodą

Po zakończeniu kąpieli w saunie stosuje się: chłodną kąpiel, 20-30min wypoczynek, wypicie wody mineralnej, soków szczególnie sok pomidorowy, ze względu na dużą zawartość potasu.

Do utrzymania dobrej sprawności wystarcza jeden zabieg w tygodniu.

Po za typowa techniką zabiegową, w sporcie korzysta się także z 5 min pobytów w saunie, traktowanych jako uzupełniająca forma rozgrzewki

Wskazania

--Przy bólach mięśniowych powodowanych obciążeniami treningowymi

--W stanach pourazowych mięśni, którym często towarzyszą bolesne przykurcze mięśni

--w okresie posezonowym

--Przy skurczu naczyń krwionośnych

--Przy zmniejszonym przepływie krwi oraz limfy

--Przy złej przemianie materii

--Słaba kondycja psychiczna

--Przy osłabionym układzie immunologicznym

--Podczas rekowalestencji

--W sporcie saunę stosuje się 1-2 razy w tygodniu

Przeciwskazania:

-Po intensywnym wysiłku fizyczym

-Przed zawodami

-Przy obniżonej odporności psychicznej

-Po obfitym posiłku,połączonym z piciem dużej ilości płynów

-Po spożyciu alkoholu

-Choroby w fazie rozwijającej się lub w pełni rozwiniętej

-Niewydolność krążenia

-Wszystkie choroby serca

-Padaczka

-Choroby nowotworowe

-W stanach depresyjnych

-Niektóre choroby skórne

-Dzieci w wieku przedszkolnym oraz osoby powyżej 50 r.ż.

(tylko po badaniu lekarskim)

Efekty pozytywne:

- Rozluźnienie mięśniowe, a nawet zwolnienia stanów skurczu.

-Rozszerzanie się naczyń krwionośnych w skórze i warstwach głębszych-zwiększenie przepływu krwi tętniczej oraz limfy co zmniejsza ból i przyspiesza redukcję stanów zapalnych oraz pobudza wzrost i regenerację tkanek

-Oczyszcza organizm z toksyn

-Uodparnia i hartuje nasze ciało

-Trening dla układu krążeniowo-oddechowego

-ułatwia aktywność hormonalną

przyzwyczaja organizm do zmian temperatury i powoduje iż lepiej znosimy gorące lata i mroźne zimy

Efekty Negatywne:

-Przegrzanie organizmu, które może być spowodowane przekroczeniem wytrzymałości cieplnej org. (przedłużenie czasu pobytu) lub wystawieniem ciała na wyższe temp. (górne ławy)

Powoduje:

-Zwiększanie podstawowej przemiany materii

-Przesunięcie równowagi kwasowo-zasadowej

organizmu w kierunku kwaśnym

-wzrost ciśnienia krwi

-przyspieszenie tętna, szybkości oddechu oraz dalsze zwiększanie podstawowej przemiany materii

-rozregulowanie reakcji termoregulacyjnych ustroju

Co się dzieje z organizmem poddanym wysokiej temperaturze, jaka panuje w saunie?

-Uwalniają się hormony. Pod wpływem ciepła pobudzona zostaje przysadka mózgowa

-Uczucie ciepła. Receptory znajdujące się e oskrzelach i narządach oddechowych odczuwają ciepło.

-Pojawia się pot. Ciało broni się przed temperaturą poprzez obfite pocenie w ilości od 300 do 600ml i jednocześnie chroni skórę przed oparzeniami

-Serce bije szybciej. W celu zmniejszenia temperatury krwi oraz utrzymania w miarę stabilnego ciśnienia, serce zaczyna pracować szybciej. (tętno wyższe ook. 50% i wzrost pojemności minutowej serca wynosi do 400% wartości spoczynkowej)

Rośnie tętno. W celu zatrzymania spadku ciśnienia krwi, wzrasta tętno. U osoby początkującej z reguły o 100-150%

• Ciśnienie krwi spada. Ciepło rozszerza żyły i ciśnienie krwi spada.

OKŁADY PARAFINOWE

Zabieg stosowany w celu głębokiego przegrzania tkanek .

-CHARAKTERYSTYKA ZABIEGU:

-- parafina ;mieszanina stałych węglowodorów

nasyconych otrzymywanych z ropy naftowej,

- charakteryzuje się dużą pojemnością cieplną i

- małym przewodnictwem cieplnym(bardzo wolno

- oddaje ciepło)

- temp. topnienia 45-54 stopni C

- temp. wrzenia 150 stopni C

ucisk i zwiększa się przekazywanie ciepła

tkanki.

Działanie :
Głęboki efekt przekrwienia, zmniejsza obrzęki, uelastycznia tkanki miękkie
( mięśnie, ścięgna, torebki stawowe) ,ułatwia wchłanianie krwiaków, ułatwia resorbcję i wydalanie z tkanek toksycznych produktów procesu zapalnego
Wskazania :
bóle przeciążeniowe i zmęczeniowe, obrzęki, wzmożone napięcie mięśniowe, przykurcze, przewlekłe stany zapalne

ŚWIATŁOLECZNICTWO

-Fototerapia czyli światłolecznictwo to nazwa określająca różne działania mające u podstawy leczenie światłem

-W fototerapii wykorzystuje się naturalne źródła światła (helioterapia) oraz źródła sztuczne (aktynoterapia), wśród których źródłem światła podczerwonego są lampy sollux, natomiast ultrafioletu - lampy kwarcowe.

W zależności od długości fali rozróżniamy promieniowanie widzialne:
- promieniowanie podczerwone
- promieniowanie nadfioletowe

-promieniowanie podczerwone
IR (infra-red) niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne
Najczęstszym generatorem jest lampa typy SOLLUX
z filtrami ze szkła czerwonego i niebieskiego

Działanie na organizm sportowca:

-rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejsza się napięcie mięśniowe, podwyższa się próg odczuwania bólu, zmniejsza stany zapalne, stany po urazach ( nie wcześniej niż 48-72 h),

dyskopatie, przed masażem i jonoforezą

Helioterapia
( helios- gr .słońce)

-Helioterapią określa się wykorzystanie do celów leczniczych promieniowania słonecznego

- Promieniowanie słoneczne pochłonięte przez skórę wywołuje w niej odczyny miejscowe. Są one wynikiem oddziaływania na skórę, zarówno promieniowania podczerwonego, jak i ultrafioletowego

Światło słoneczne oddziałuje korzystnie na organizm w wyniku zachodzących w nim odczynów ogólnych. Wpływ światła słonecznego polega między innymi na wzmożeniu przemiany materii, pobudzeniu mechanizmów krwiotwórczych, zwiększeniu odporności organizmu na zakażenia, pobudzającym wpływie na gruczoły wydzielania wewnętrznego, działaniu odczulającym oraz przeciwkrzywiczym.

LASEROTERAPIA

Laseroterapia metoda bodźcowego oddziaływania energii promieniowania laserowego na

chore tkanki, polegająca na aplikowaniu na chore miejsca wiązki światła laserowego

Laser wykorzystuje się do biostymulacji, normalizacji i regeneracji błon komórkowych

tkanki kostnej i tkanek miękkich. Pobudza organizm do wytwarzania substancji

przeciwbólowych. Przyspiesza gojenie się ran poprzez wzrost szybkości fagocytozy oraz

stymuluje syntezy włókien kolagenowych.  

Zastosowanie laseroterapii

-złamania, skręcenia, stłuczenia mięśni i tkanek,

-choroby zwyrodnieniowe stawów,

-zapalenie ścięgien,

- zespoły bólowe np. łokieć tenisisty, bolesny bark, bóle okolicy lędźwiowo-krzyżowej, ostroga piętowa,

- reumatologiczne zapalenie stawów,

ELEKTROTERAPIA

-Dziedzina fizykoterapii zajmująca się leczeniem objawowym schorzeń m.in. układu ruchu i neurologicznych za pomocą różnego rodzaju prądów leczniczych.

-Celem elektroterapii jest złagodzenie bólu i poprawienie ukrwienia stymulowanej tkanki. Przyspiesza wchłanianie obrzęków i wysięków śródstawowych.

jonoforeza

Zabieg z użyciem elektrycznego prądu stałego, który pomaga wprowadzić do organizmu przez skórę

substancje aktywne (leki, preparaty kosmetyczne). Skutecznemu wprowadzeniu podlegają substancje,

które ulegają dysocjacji przy połączeniu z wodą ( w roztworach wodnych substancje ulegają

rozpadowi na cząstki posiadające ładunek elektryczny - jony).

Prąd elektryczny oddziałuje na jony w ten sposób, że te przemieszczają się w kierunku elektrody

posiadającej przeciwny ładunek elektryczny. W medycynie zabiegi jonoforezy stosuje się w leczeniu

stanów zapalnych, przy zwyrodnieniu stawów, uśmierzaniu bólu, w zabiegach mających na celu

obniżenie napięcia mięśni.

Przykładami substancji, które można aplikować w zabiegach jonoforezy są: hydrokortyzon, wapń, lidokaina, jod, magnez, histamina, butapirazol.

-Elektrostymulacja mięśni to zabieg elektroleczniczy, zwany także elektrogimnastyką, mający na celu wywołanie reakcji motorycznej mięśnia lub grupy mięśni. Efekt ten może być osiągnięty dzięki dostatecznie szybkiej zmianie natężenia prądu zarówno stałego jak i zmiennego o różnej częstotliwości, szerokości oraz kształcie impulsu.

-Celem zabiegu może być reedukacja utraconej funkcji mięśnia lub grupy mięśni, zwiększenie siły i wytrzymałości, podniesienie lub obniżenie tonusu, poprawa krążenia obwodowego, zabezpieczenie przed atrofią, przez poprawę lokalnego krążenia i podniesienie temperatury zmniejszenie obrzęków lub rozgrzewka, zmniejszenie spastyczności.

Wskazania do stosowania elektrostymulacji mięśni

U ludzi zdrowych metoda elektrogimnastyki może wspomagać trening sportowy, przede wszystkim w tych dyscyplinach, które wymagają maksymalnej siły i szybkości (szczególny udział włókien typu II) a także jako element rozgrzewki. W sporcie wyczynowym zaniedbywany jest często trening mięśni antagonistów. Prowadzi to do zaburzeń równowagi mięśniowej i odbija się niekorzystnie na stawach. Elektrostymulacja może pomóc w utrzymaniu odpowiednich proporcji. Interesujący może być także redukujący wpływ elektrostymulacji, na tkankę tłuszczową w bezpośredniej bliskości stymulowanego mięśnia. Typowym wskazaniem do elektrostymulacji są zaniki mięśniowe po unieruchomieniu stawów. Przeciwdziałać zanikom można wykonując elektrostymulację w opatrunku gipsowym. Przepływ prądu oraz poprawa ukrwienia sprzyjają gojeniu się złamania.

ULTRADŹWIĘKI

Ultradźwięki - podczas zabiegu wykorzystuje się drgania mechaniczne o częstotliwości 800-24000 kHz. Zjawiska występujące w tkankach ludzkich poddanych działaniu ultradźwięków są bardzo różne w zależności od miejsca ich stosowania. Dużą "dźwiękochłonność" wykazuje tkanka nerwowa, mniejszą mięśniowa, a najmniejszą z racji swojej zwartej struktury tkanka tłuszczowa. Podstawowym efektem działania ultradźwięków na tkanki jest działanie mechaniczne zwane "mikromasażem", a spowodowane jest wahaniem ciśnień w przebiegu fali dźwiękowej. Również bardzo ważną składową ich działania jest wpływ na biochemię tkanek, prowadzący do ich lepszego utleniania.

Zabiegi ultradźwięków mają działanie:
-przeciwbólowe
-zmniejszające napięcie mięśniowe
-rozszerzające naczynia krwionośne
-hamujące procesy zapalne
-likwidujące tzw. ostrogi piętowe

MAGNETOTERAPIA

-Magnetoterapia to wykorzystywanie leczniczego wpływu magnesów i urządzeń wytwarzających pola magnetyczne na organizm człowieka.

-Wskazania :

Złamania kości , urazy mięśni, ścięgien, więzadeł i stawów, skręcenia zwichnięcia, wzmożone napięcie mięsni,

LECZENIU URAZÓW SPORTOWYCH

Krioterapia jest najlepszym środkiem w pierwszej fazie po ostrym urazie . Krwiak jaki się wówczas pojawia jest skutkiem rozerwania włókien mięśniowych, uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, powięzi i więzadeł. Zwiększone ilości krwi przenoszone do miejsca obrażenia, powodują powstanie obrzęku i stanu zapalnego.

Trzy fazy urazu:
stłuczenia ,krwiaki, naciągnięcia , naderwania mięśni i ścięgien
- faza ostra ,trwająca do 48-72 h w zależności od rozległości uszkodzenia
Zaleca się szczególnie stosowanie zimna celem ograniczenia wystąpienia urazu wtórnego ; hipoksji tkanek ( niedobór tlenu )
Czas schładzania 20-30 min ( kostki lodu) co 2 h
-faza naprawy ( regeneracji ) mająca początek po
48 h do 6 tyg.
- faza przebudowy ( remodeling) trwająca od
3-6 m-cy do 12 m-cy

W przypadku świeżych urazów najwłaściwsze postępowanie zaleca procedurę PRICE(S)

Inne leczenie:
FARMAKOLOGIA

- stosuje się niesterydowe leki przeciwzapalne

przez 5 do 7 dni.

- stosowane są preparaty : maści, żele kremy na

bazie heparyny często są one z dodatkiem

leczniczej roślinnej substancji - escyny

Heparyna, jak też heparynoid (polisiarczan mukopolisacharydowy) - są podstawowymi lekami, które przyspieszają wchłanianie się krwiaków po urazach. Wspomagają leczenie urazów sportowych - takich jak: naciągnięcia mięśni, ścięgien i więzadeł; skręcenia i zwichnięcia.

ZDOLNOŚĆ DO WYSIŁKU W SPORCIE

„Sposób odżywiania się istotnie wpływa na zdolność do wysiłku. Właściwa dieta zarówno w znaczeniu ilości jak i jakości , w czasie i po treningu oraz podczas zawodów przyczynia się do osiągnięcia optymalnych wyników sportowych”

Międzynarodowa Konferencja Żywienia Sportowców

Lozanna, 1991

1.DWA PODSTAWOWE ASPEKTY :
-sposób odżywiania podczas treningu
( dieta całoroczna )
-sposób odżywiania w okresie bezpośrednio przed zawodami lub w trakcie ich trwania

---