Temat I: PoMIAR wysokośCI względnEJ pagórka.

Temat II: Wyznaczanie poziomic na pagórku.

Poziomice są to linie ciągłe, zamknięte łączące miejsca o jednakowej wysokości nad poziom morza.

Jeżeli poziomice przebiegają blisko siebie to stok jest stromy, natomiast gdy poziomice przebiegają daleko od siebie to stok jest łagodny.

Wysokość względna to wysokość mierzona względem punktu nie znajdującego się na poziomie morza np. względem podnóża góry. Jednostką wysokości względnej są metry.

Wysokość bezwzględna to wysokość mierzona względem poziomu morza (nad lub pod poziomem morza). Jednostkami wysokości bezwzględnej są:

• m n.p.m. ( czytaj metry nad poziomem morza );

• m p.p.m. ( czytaj metry pod poziomem morza ).

KARTA PRACY

Zadanie nr 1. Zapoznaj się ze sposobem pomiaru wysokości względnej pagórka.

Pomiar wysokości względnej pagórka za pomocą niwelatora

Wysokość względną pagórka mierzymy tzw. systemem schodkowym, przy czym wysokość każdego będzie wynosiła 1m, gdyż takiej wysokości jest nasz niwelator.

W tym celu wbijamy u podnóża pagórka niwelator, aż do kółka oporowego, ustawiamy go w pozycji pionowej i:

• celujemy wzdłuż listwy poziomej ku stoku wzniesienia i na określonym w ten sposób miejscu położyć kamień lub może stanąć uczeń;

• przenieść niwelator na miejsce poprzednio zaznaczone i powtarzać kolejno pomiar aż do szczytu pagórka;

• jeżeli ostatni odcinek mierzonej wysokości będzie mniejszy od 1 m wówczas na szczycie postawić łatę mierniczą i celując tak jak poprzednio odczytać na niej wysokość, a następnie otrzymany pomiar odjąć od wysokości niwelatora

Zadanie nr 2. Obliczyć wysokość pagórka - poprzez dodanie wyników wszystkich pomiarów.

Wysokość względna pagórka wynosi ..................................................................................

Wysokość względna pagórka mierzona jest od ...................................................................

Wysokość bezwzględna pagórka mierzona jest od .............................................................

Zadanie nr 3. Zapoznaj się ze sposobem wyznaczania poziomicy w terenie?

Jak wyznaczyć poziomicę w terenie?

• ponownie ustawić niwelator u podnóża pagórka;

• celować na stok pagórka, podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu, a następnie spoziomowane ramię odchylić najpierw w lewo i zaznaczyć wytyczone miejsce, później w prawo i znowu położyć na wyznaczonych miejscach jakieś przedmioty itp.;

• wyznaczone w ten sposób kilka punktów połączyć sznurkiem lub wyrysowaną na stoku linię;

• następnie kolejno ponawiać w analogiczny sposób, za każdym razem o 1m wyżej, aż do szczytu pagórka.

Zadanie nr 4. Naszkicuj niwelowany pagórek i zaznacz:

• stok łagodny, stok stromy, szczyt, podnóże;

• poziomice.

Materiały dla nauczyciela

Z pojęciem wysokości względnej, poziomicy i niwelacji uczniowie powinni zaznajomić się praktycznie na ćwiczeniach w terenie.

Proponowana lekcja z przyrody w klasie IV wymaga od nauczyciela dokładnego przygotowania do zajęć. Jeśli szkoła nie posiada zestawu mierniczego należy wykonać prosty przyrząd tzw. szkolny niwelator.

Składa się on z pionowej listwy zakończonej ostrzem i kółkiem oporowym, połączonej z nią obrotowo w kształt litery „ T ” listwy poziomej z celownikami i pionu.

Taki przyrząd mogą wykonać uczniowie wg poniższego rysunku.

ryc. 1 Szkolny niwelator

Uwaga!:

Jeśli szkoła dysponuje tylko jednym zestawem pomiarowym, wówczas należy podzielić czynności między zespoły. Wykonują one pomiary kolejno, tak aby każdy uczeń mógł zdobyć umiejętności przewidziane w celach lekcji.

Można to przeprowadzić w następujący sposób: jeden uczeń ustawia niwelator wysokości 1 m u podnóża pagórka i celuje do stopy trzech kolegów, którzy ustawili się na stoku. Gdy stwierdzą, że stoją na jednakowej wysokości, pozostali uczniowie zespołu przeciągają sznurek (linię) łączącą miejsca, gdzie stoją uczniowie. Następnie należy ustawić niwelator o 1m wyżej, czyli na poziomie, na którym poprzednio stali i czynności powtórzyć, aż do wierzchołka pagórka.

3

---