Wzrost gospodarczy i wahania cykliczne
Czynniki rozwoju społeczno -gospodarczego:
a. Czynniki o charakterze ekonomicznym.
b. Czynniki o charakterze techniczno - organizacyjnym.
c. Czynniki o charakterze społecznym.
Czynniki o charakterze ekonomicznym
Wielkość i efektywność zasobów ludzkich
Rozmiary kapitału
Zasoby bogactw naturalnych
Poziom infrastruktury
Czynniki o charakterze techniczno - organizacyjnym
Postęp naukowo -techniczny
Postęp w dziedzinie organizacji pracy i produkcji
Postęp w dziedzinie rozwoju technologii
Czynniki o charakterze społecznym
Poziom oświaty i kultury
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Zabezpieczenia społeczne
Zasady podziału dochodu narodowego
Model cyklu koniunkturalnego - fazy
1. Faza kryzysu.
2. Faza depresji.
3. Faza ożywienia.
4. Faza rozkwitu.
Fazy cyklu koniunkturalnego
1. Faza kryzysu:
Maleje produkcja , maleje zatrudnienie , maleją inwestycje i rośnie bezrobocie.
Ograniczony jest popyt wewnętrzny
Na rynku rośnie podaż w stosunku do popytu
Maleją ceny i maleje stopa zysku
Koniunkturalna obniżka cen prowadzi do bankructwa firmy produkujące po najwyższych kosztach…
2. Faza depresji :
Trend spadkowy produkcji , zatrudnienia , płac , cen , zysku , inwestycji i konsumpcji zanikają…
Zmniejszają się nadmierne zapasy towarów , ustają bankructwa przedsiębiorstw.
Przywrócona zostaje stabilizacja i równowaga cen na niskim poziomie;
Niski poziom cen , niska stopa zysku - zmusza firmy które przetrwały kryzys do poprawy rentowności;
Firmy muszą obniżać koszty produkcji;
Na rynku stopniowo pojawia się przewaga popytu nad podażą.
3. Faza ożywienia.
Wzrasta popyt na dobra inwestycyjne
Rosną ceny
Poprawia się rentowność produkcji
Następuje wzrost zatrudnienia
Maleje stopa bezrobocia
Rosną zyski
Wzrasta popyt globalny
Występuje trend ↑ inwestycji
4. Faza rozkwitu.
Występują ↑ tendencje dochodu narodowego, produkcji , inwestycji , stopy zysku , konsumpcji , zatrudnienia , cen i płac.
Rozpoczyna się okres najwyższego poziomu koniunktury.
Cykl koniunkturalny - definicje
spowolnienie gospodarcze - faza cyklu w której stopa wzrostu PKB spada poniżej długookresowego trendu
recesja (formalnie) - 2 kolejne kwartały bezwzględnego spadku PKB.
Faza spowolnienia nie musi oznaczać recesji !!!
ekspansja - faza cyklu w której stopa wzrostu PKB przewyższa długookresowy trend
zmienna procykliczna - zmienna wykazująca dodatnią korelację z PKB
zmienna antycykliczna - zmienna wykazująca ujemną korelację z PKB
zmienna acykliczna - zmienna wykazująca brak korelacji z PKB
Wahania koniunkturalne
W rozwiniętych gospodarkach obserwujemy nierównomierne, powtarzające się wahania realnych wartości PKB, przy czym przeciętny cykl trwa od pięciu do ośmiu lat.
Amplituda wahań cyklu mierzona w stosunku do linii trendu PKB jest niewielka
Wahania wokół trendu są nieistotne w porównaniu z kształtowaniem się trendu.
Cykle koniunkturalne
Niektóre zmienne wyprzedzają PKB w cyklu (zapasy, wykorzystanie możliwości produkcyjnych, ceny akcji, realna podaż pieniądza), inne są względem PKB opóźnione (inflacja, bezrobocie), a jeszcze inne zachowują się identycznie (stopy procentowe)
Pierwsza grupa to tzw. wskaźniki wyprzedzające.
Racjonalna firma przewiduje przyszłość i odpowiednio wcześniej ogranicza produkcję i inwestycje - maleją zapasy.
Druga grupa to wskaźniki opóźnione.
Nominalne sztywności sprawiają że najpierw następują dostosowania realne, potem nominalne.
Inwestycje - a zwłaszcza inwestycje w zapasy , są bardziej zmienne, a konsumpcja mniej zmienna niż PKB. Eksport i import podlegają znaczącym wahaniom, podczas gdy wydatki rządowe są względnie acykliczne.
Wahania cykliczne
Wniosek: pomimo nieregularności w pojawianiu się, cykle koniunkturalne mają wiele cech wspólnych.
Teorie cyklu koniunkturalnego
1. Deterministyczna teoria cyklu
2. Stochastyczna teoria cyklu
lepkie ceny
teoria realnego cyklu koniunkturalnego
Deterministyczna teoria cyklu koniunkturalnego
deterministyczny - z góry określony, pozbawiony zakłóceń losowych
Podstawą teorii jest spostrzeżenie, że nawet bardzo prosty model gospodarki:
Ct=a0+a1Yt-1It=b0+b1(Yt-1-Yt-2)Û
Yt= a0+ b0+c0+(a1+b1)Yt-1-b1Yt-2
może generować cykliczne wahania PKB.
Teoria determistyczna - podsumowanie
Sama teoria deterministyczna nie tłumaczy cyklu.
Teoria stochastyczna
Stochastyczny - podlegający losowym zakłóceniom.
Podstawą teorii jest spostrzeżenie, że losowe, nieskorelowane szoki (biały szum), mogą prowadzić do wahań przypominających cykle koniunkturalne
Przyczyny zamiany impulsów w oscylacje
1.Lepkie ceny
2.Realny cykl koniunkturalny
1. Lepkie ceny
Gdyby ceny natychmiast dostosowywały się do szoków popytowych i podażowych, ich skutkiem byłaby wyłącznie zmiana stopy inflacji, lub jednorazowy wzrost gospodarczy.
Realny cykl koniunkturalny (RBC)
Tłumaczy powstawanie cykli bez odwoływania się do lepkości cen.
Pierwotną przyczyną są szoki produktywności A:
Y=AKaL1-a
genialne wynalazki
wyjątkowo udane zbiory
Ale losowe szoki powodują wyłacznie jednorazową zmianę
PKB.
Utrwalanie szoków:
1. akumulacja kapitału
Wzrost A oznacza wzrost MPK, to zachęca do większych inwestycji i tym samym zwiększa możliwości produkcyjne w przyszłości.
2. większy nakład pracy
Wzrost A oznacza wzrost produktywności a tym samym wzrost płacy realnej, co racjonalne podmioty skłoni do zwiększenia nakładów pracy. To wzmacnia wpływ szoku na PKB.
Cykl koniunkturalny - przykład
SKUTKI II WOJNY ŚWIATOWEJ NA ROZWÓJ GOSPODARKI.
Bezpośredni skutek wojny - wyniszczenie sił wytwórczych w Europie i Japonii.
W USA i Kanadzie produkcja rozwija się w szybkim tempie.
Dla USA koniec wojny oznaczał ↓ produkcji , w Europie ↑ gospodarczy był sprawą najważniejszą.
Problemy te rozwiązał PLAN MARSHALLA.
USA - mogły „sprzedać” nadprodukcję;
Europa Zachodnia - mogła się odbudować ze zniszczeń wojennych.
Odbudowa gospodarki i dojście do poziomu przedwojennego w każdym z krajów Europy Zachodniej wymagało krótszego / dłuższego okresu, co nie pozostało w oderwaniu od przebiegu cyklu koniunkturalnego.
Polityka gospodarcza państwa a cykl koniunkturalny
Rząd w ramach „walk” z cyklem koniunkturalnym może wykorzystywać następujące narzędzia z zakresu polityki gospodarczej:
1. politykę pieniężną.
2. politykę kredytową.
Polityka pieniężna
Rząd przy pomocy banku centralnego może sterować podażą pieniądza - za pomocą
operacji otwartego rynku.
↑podaży pieniądza prowadzi do ↓stopy procentowej , rośnie popyt inwestycyjny.
Polityka ta aby była skuteczna musi prowadzić do ↓stopy procentowej w fazie recesji i do ↑ w okresie ożywienia.
4