Wydział Informatyki i Zarządzania

Kierunek: ZARZĄDZANIE

I Rok USM - dzienne

Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa

Prawo cywilne i handlowe - Ćwiczenia

Grupa ………… Prowadzący:

……………. .……… dr Krzysztof Zymonik

…………… ……….

Spis treści

Wstęp

„Zawierając umowę kupna-sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, kupujący natomiast zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.” W zależności od miejsca zawarcia rozróżnia się umowy zawarte w lokalu przedsiębiorstwa, poza lokalem przedsiębiorstwa oraz umowy zawarte na odległość.

Poniższy referat dotyczy umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość. Zasadniczym celem pracy jest przedstawienie zakresu podmiotowego
i przedmiotowego omawianych umów, a także zagadnień związanych z zawieraniem umów przez Internet i przez sprzedaż akwizycyjną.

Spostrzeżenia i wnioski powstały na podstawie analizy Dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady: 85/577/EWG z dnia 20 grudnia 1985 roku, 97/7/WE z dnia 20 maja 1997 roku, 2002/65/WE z dnia 23 września 2002 roku oraz Ustawy z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z dnia 31 marca 2000 r.)

Referat składa się z trzech rozdziałów. Zakończony został podsumowaniem oraz spisem wykorzystanej literatury.

W rozdziale pierwszym omówione zostały zagadnienia ogólne dotyczące umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość. Scharakteryzowane zostały również instytucje chroniące konsumenta przed zawarciem umowy.

Rozdział drugi poświęcony został zagadnieniom związanym z zawieraniem umów poza lokalem przedsiębiorstwa - akwizycji - oraz ich odstąpieniem.

W rozdziale trzecim przedstawiono zagadnienia związane z zawieraniem umów na odległość, w tym przede wszystkim sprzedaży internetowej. Ukazane zostały również korzyści i ograniczenia związane z omawianymi umowami, a także poruszony został temat bezpieczeństwa elektronicznego handlu. Ponadto przedstawiono specyfikę dokonywania zakupów przez serwis Allegro.

1. Specyfika umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość

1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy zawarcia omawianych umów

W ustawie z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz
o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z dnia 31 marca 2000 r.) - OchrKonsU - nie zdefiniowano pojęć przedsiębiorcy i konsumenta, dlatego też ich tłumaczenie opiera się na innych aktach prawnych zawierających legalne definicje powyższych pojęć. W związku z tym „przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą”
W przypadku konsumenta przyjęto szeroką definicję zamieszczoną w art. 384 § 3 Kodeksu Cywilnego, mówiącą o tym, iż konsumentem jest osoba zawierająca umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą. Przepisy dotyczą wszystkich umów sprzedaży i umów o świadczenie usług za wyjątkiem wymienionych w Art. 5 OchrKonsU w przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz Art. 16 OchrKonsU w przypadku umów zawieranych na odległość.

2. Istota zawarcia umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa
   i na odległość

Istotą umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, jak sama nazwa wskazuje, jest zawarcie umowy, pomiędzy dwoma podmiotami, w miejscu prywatnego pobytu konsumenta, nie będącym „miejscem przeznaczonym do obsługiwania publiczności
i oznaczonym zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej.” Do tego rodzaju umów można zaliczyć: umowy zawierane w miejscu pracy, w domu, przy okazji koncertów, na wczasach, na ulicy, itp.

Celem handlu elektronicznego jest zawarcie transakcji finansowej przy wykorzystaniu środków i urządzeń elektronicznych. Do tego typu środków mogą należeć: telewizja, telefony stacjonarne i komórkowe, faks, a przede wszystkim Internet. Do najbardziej powszechnych form handlu elektronicznego należą sklepy internetowe. Wyróżnić możemy trzy typy sprzedaży internetowej: bezpośrednią, pośrednią i hybrydową. W momencie, gdy cała transakcja, od momentu złożenia zamówienia do realizacji płatności i dostawy towaru, odbywa się wyłącznie przez sieć mamy do czynienia z typem bezpośrednim. Natomiast sprzedaż pośrednia w handlu elektronicznym występuje w przypadku, gdy początkowe etapy transakcji są wykonywane za pośrednictwem sieci, natomiast dostawa zamówionego towaru lub usługi odbywa się w tradycyjny sposób. Sprzedaż hybrydowa wiąże się z czasowymi formami przejściowymi pomiędzy dwoma wcześniejszymi typami. Stan ten może być wynikiem niedostatków w praktyce rozwoju sieci lub usług telekomunikacyjnych.

3. Instytucje chroniące prawa konsumenta przed zawarciem umowy

Pierwszym instrumentem chroniącym konsumenta jeszcze przed zawarciem umowy jest metoda opt-in („tak, jeśli zgoda”), czyli obowiązek uzyskania zgody konsumenta na zastosowanie zarówno tradycyjnych, jak też nowoczesnych środków porozumiewania się na odległość. Klient udziela jednoznacznej zgody na otrzymanie informacji o produkcie bądź usłudze zanim taka informacja zostaje wysłana.

Przedsiębiorca kierując propozycję zawarcia umowy w postaci oferty, zaproszenia do składania ofert lub zamówień albo do podjęcia rokowań, powinien w sposób jednoznaczny
i zrozumiały poinformować konsumenta o zamiarze zawarcia umowy już w stadium przedkontraktowym - animus contrahendi. Ponadto należy podkreślić, że omawiana zrozumiałość i jednoznaczność musi się odnosić do konkretnego klienta.

2. Zagadnienia związane z zawieraniem umów poza lokalem przedsiębiorstwa - akwizycja

1. Akt zawarcia umowy

W przypadku akwizycji mamy do czynienia ze specyficzną sytuacją. W tym przypadku klient nie odwiedza lokalu przedsiębiorstwa w celu dokonania transakcji, lecz występuje tutaj sytuacja odwrotna - „sklep” przychodzi do klienta. Taki stan rzeczy może wynikać z faktu, iż oferowany produkt trudno jest sprzedać w tradycyjny sposób w lokalu przedsiębiorstwa. Oczekiwać można, ze sprzedawca będzie osobą zdeterminowaną, usilnie dążącą do zawarcia transakcji.

Konsument udający się do sklepu, bądź biura jest przekonany, iż osoba, która nas obsługuję, jest do tego uprawniona przez przedsiębiorcę. Klient ma zatem prawo,
w przypadku akwizycji, poprosić o wylegitymowanie się akwizytora, a także o ukazanie dokumentów potwierdzających reprezentowanie firmy i jej istnienie. W interesie konsumenta jest bowiem poznanie informacji o podmiocie, z którym zawiera umowę, a także otrzymanie dokładnego adresu, pod którym może złożyć reklamację lub wysłać korespondencję. Ponadto klient nie jest zobowiązany do wpłacenia zadatku. Jednak w przypadku, gdy taka opłata zostanie w trakcie negocjacji ustalona i uiszczona, w momencie odstąpienia od umowy,
w terminie określonym w ustawie, nastąpi jej całkowity zwrot.

Obowiązkiem sprzedawcy jest poinformowanie konsumenta o przysługującym mu prawie odstąpienia od umowy oraz wręczenie wzoru oświadczenia odstąpienia od umowy. Takie oświadczenie konsument może zgłosić w terminie do 10 dni od zawarcia umowy. Po zawarciu umowy konsument otrzymuje również pisemne potwierdzenie zawarcia umowy zawierającego datę, rodzaj i przedmiot świadczenia oraz cenę, a także pieczęć sprzedawcy
i jego podpis lub jego pełnomocnika. Bardzo ważną informacją jest absolutny zakaz, pod groźbą unieważnienia z mocy prawa, wprowadzania do umowy zastrzeżeń, o możliwości odstąpienia od umowy jedynie w przypadku uiszczenia opłaty tzw. odstępnego.

2. Odstąpienie od umowy

Konsument ma możliwość zrezygnowania z zakupu. W tym celu należy złożyć pisemne oświadczenie, a następnie przesłać je listem poleconym na adres firmy. Obowiązuje jednak termin do 10 dnia od zawarcia umowy. W sytuacji, gdy nie zostanie poinformowany
o swoich prawach bieg terminu nie rozpoczyna się. W takim przypadku klient może odstąpić od umowy w terminie do 10 dni od otrzymania rzeczonej informacji od sprzedawcy, jednak nie może tego dokonać po upływie terminu 3 miesięcy od wykonania umowy.

Przedmiot transakcji możemy zwrócić sprzedawcy, istnieją jednak pewne wyjątki,
w przypadku których nie można odstąpić od umowy na mocy przepisów:

• umowy o charakterze ciągłym, które zawieramy po uprzednim poznaniu oferty, reklamy, cenników, jeżeli mogliśmy uprzednio zapoznać się z treścią otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecność drugiej strony umowy, np. zamawiamy okresową dostawę do domu wody na podstawie przysłanej do nas oferty z cennikiem;

• umowy sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta;

• umowy powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 EURO;

• umów o prace budowlane;

• umów dotyczących nieruchomości, z wyłączeniem usług remontowych;

• umów ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych, oraz reasekuracji;

• umów dotyczących papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa
  w funduszach powierniczych i inwestycyjnych (usługi inwestycyjne).

W przypadku odstąpienia od umowy uznana zostaje ona za niezawartą, a konsument zostaje zwolniony ze wszelkich zobowiązań. Ostatnim warunkiem jest zwrot przedmiotu świadczenia: w przypadku konsumenta jest to przedmiot umowy, natomiast ze strony sprzedawcy - zapłacona cena.

Kwestią, której nie regulują przepisy, jest odbiór przedmiotu umowy przez akwizytora. W przypadku, gdy towar nie zostanie odebrany, klient może poinformować pisemnie o wyznaczonym terminie jego odbioru. Jeżeli jednak sprzedawca nie pojawi się istnieją dwie możliwości: przekazanie towaru do depozytu sądowego, bądź oddanie przesyłki osobiście lub przesyłką pocztową na własny koszt.

3. Zagadnienia związane z zawieraniem umów na odległość - sprzedaż internetowa

1. Akt zawarcia umowy

Zawarcie umowy na odległość wiążę się ze strony przedsiębiorcy z przestrzeganiem dwóch instytucji chroniących konsumenta: opt -in oraz animus contrahendi. Zgodnie z tymi zasadami klient musi wyrazić zgodę na otrzymanie informacji przekazywanych na odległość, natomiast sprzedawca jest zobowiązany poinformować w sposób zrozumiały dla konkretnego klienta o swojej ofercie oraz prawach i obowiązkach obu stron. Pojęcia te zostały bliżej wyjaśnione w rozdziale pierwszym.

Treść umowy jest ustalana przez strony umowy, jednak regulacje jej dotyczące nie mogą pogorszyć sytuacji prawnej konsumenta, a jedynie ją poprawić. Przed otrzymaniem świadczenia konsument nie ma obowiązku zapłaty ceny bądź wynagrodzenia. Umowa powinna zawierać dokładne informacje o podmiocie, który oferuje dany produkt, w tym dokładny adres i sposób składania reklamacji niepowodujący po stronie klienta trudności bądź też uszczerbku finansowego, a także informacje o warunkach zakupu, promocji, odpowiedzialności obu stron oraz pełną cenę oferowanego towaru - już po doliczeniu wszelkich podatków i ewentualnie ceł. Termin wykonania umowy strony ustalają w sposób swobodny. Gdy termin taki nie zostanie określony przedsiębiorca powinien wykonać umowę w terminie nie późniejszym niż 30 dni od zawarcia umowy.

Szczególne właściwości, sprzyjające sprzedaży na odległość, posiadają usługi finansowe ze względu na swoją niematerialność. Ustanowienie ram prawnych dotyczących tego zagadnienia powinno zwiększyć zaufanie konsumentów do stosowania handlu elektronicznego w stosunku do usług finansowych. Niemniej w celu zapewnienia swobodnego przepływu usług finansowych należy zagwarantować wysoki poziom ochrony konsumentów. Sposób zawierania umowy oraz znajdujące się w niej informacje pokrywają się zasadniczo ze standardowymi umowami zawieranymi na odległość.

2. Odstąpienie od umowy

W momencie, gdy przedmiot świadczenia jest niedostępny, przedsiębiorca ma możliwość odstąpienia od umowy, jednak w terminie nie późniejszym niż 30 dni od zawarcia umowy. Następuje zwrot otrzymanej sumy pieniędzy, nie ponosi natomiast odpowiedzialności odszkodowawczej. W przypadku przejściowej niemożliwości wykonania świadczenia przedsiębiorca odpowiada na zasadach ogólnych, jednak strony mogą zastrzec
w umowie, iż przedsiębiorca wykona, w takiej sytuacji, świadczenie zastępcze.

Podobnie, jak w przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, konsument może odstąpić od umowy bez podania przyczyn i bez obowiązku świadczenia odstępnego w terminie do 10 dni od zawarcia umowy. Termin ten może zostać przedłużony do 3 miesięcy w przypadku nie poinformowania przez przedsiębiorcę o prawach konsumenta dotyczących odstąpienia od umowy. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, z prawa do odstąpienia konsument nie może korzystać w przypadkach:

• świadczenia usług rozpoczętego, za zgodą konsumenta, przed upływem terminu,
  o którym mowa w art. 7 ust. 1,

• dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na nośnikach programów komputerowych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania,

• umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym,

• świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą,

• świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu,

• dostarczania prasy,

• usług w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.

W przypadku usług finansowych prawa odstąpienia nie stosuje się do:

• usług finansowych, których cena zależy od wahań na rynku finansowym leżących poza kontrolą dostawcy, które mogą wystąpić w okresie odstąpienia

• polis ubezpieczeniowych na podróż i bagaż lub podobnych krótkoterminowych polis o okresie ważności krótszym niż jeden miesiąc

• umów, których wykonanie zostało już w pełni zakończone przez obie strony na wyraźne życzenie konsumenta zanim konsument wykona prawo odstąpienia.

1. Korzyści i ograniczenia sprzedaży internetowej

Korzyści wynikających ze stosowania e-commerce jest wiele dla każdej ze stron umowy. Główną zaletą dla przedsiębiorcy jest możliwość ograniczenia kosztów związanych
z lokalem: koszty funkcjonowania i wyposażania biur, zmniejszenie liczby personelu, całkowita lub częściowa rezygnacja korzystania z magazynów, itp. Podmiot ten ma również możliwość błyskawicznego umieszczania informacji na stronach internetowych, przy jednoczesnym, stosunkowo niskim, kosztem utrzymania serwerów. Ze strony konsumenta dużym atutem jest interaktywność, czyli ułatwione zapamiętywanie prezentowanych treści,
a także oszczędność czasu i podróży w celu zdobycia informacji na temat dóbr i usług oraz porównania ofert. Dla obydwu stron korzystna jest możliwość indywidualizacji kontaktu (tzw. Model one-to-one)

Jednakże e-commerce niesie ze sobą pewne zagrożenia. Dużą stratą dla konsumenta jest brak możliwości oględzin i wypróbowania towaru przed jego kupnem. Również koszt dostawy przedmiotu umowy klienta jest, w przypadku pośredniego handlu elektronicznego, wyższy od tradycyjnego. Kolejną wadą sprzedaży internetowej są niedostateczne uregulowania prawne.

2. Bezpieczeństwo elektronicznego handlu

Bezpieczeństwo podczas transakcji internetowych jest jednym z warunków rozwoju sprzedaży internetowej. Aby można było mówić o bezpieczeństwie podczas elektronicznego handlu ważne jest spełnienie przynajmniej czterech warunków:

• Możliwość potwierdzania tożsamości obydwu stron umowy

• Zapewnienie poufności przesyłanych danych - tworzenie nowych kanałów szyfrowania

• Zapewnienie bezpieczeństwa prywatnych danych o klientach przed ingerencją osób do tego nieupoważnionych

• Zabezpieczenie serwera sklepu przed atakiem zarówno z otoczenia sklepu, jak i od środka

1. Oferty z Allegro

Allegro stanowi mutację portalu ogłoszeniowego i transakcyjnego. Wynika to z oferowanych przez dany portal różnych form sprzedaży: od zakupu przedmiotu na aukcji zbiorowej, przez tradycyjną licytację, po zakup przy użyciu opcji „Kup teraz”. Regulamin Allegro informuje, iż umowa zostaje zawarta w momencie zakończenia aukcji, bądź też w chwili skorzystania z opcji „Kup teraz”. W tym momencie obie strony nabywają określone prawa i obowiązki. Podobnie, jak w przypadku omawianych wcześniej umów sprzedający zostaje zobowiązany do wydania towaru wystawionego na aukcji, a kupujący do zapłacenia ustalonej ceny. Po zakończeniu aukcji serwis wysyła komunikat o zakończeniu licytacji udostępniając stronom ich dane. Nie ma przeciwwskazań, co do prowadzenia sprzedaży w ww. sposób, ponieważ Kodeks Cywilny pozwala na składanie tzw. oświadczeń woli w formie elektronicznej, a także uczestnictwa w aukcjach w taki sposób.

Zakończenie

Ze względu na wysokie ryzyko podjęcia nieracjonalnych wyborów, co do osoby naszego kontrahenta, lub warunków, na jakich zostaje zawarta umowa, powstały przepisy o umowach zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa. Ich celem jest wyrównanie szans pomiędzy nieprofesjonalnym nabywcą a przedsiębiorcą, przede wszystkim poprzez realizację zasady przejrzystości. Regulacja ta ma również na celu ochronę prawa konsumenta do prywatności, wyrównania deficytu wiedzy po stronie konsumenta, poprzez obciążenie przedsiębiorcy szczegółowymi obowiązkami informacji oraz przyznanie konsumentowi możliwości rezygnacji z umowy w krótkim czasie po jej zawarciu.

W praktyce ujawniono, że przepisy o umowach poza lokalem przedsiębiorstwa nie zawsze chronią konsumenta w wystarczającym stopniu. Ze względu na uciążliwość procesu
i niezabezpieczenie dowodów skutecznego odstąpienia oraz obchodzenie przepisów ustawy przez przedsiębiorców, duża liczba kontrowersyjnych spraw nie ma swojej kontynuacji procesowej.

Bibliografia

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 85/577/EWG

2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 97/7/WE

3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/65/WE

4. Kodeks Cywilny

5. Ustawa z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z dnia 31 marca 2000 r.) - OchrKonsU

6. Ustawa z dnia 19 listopada 1999 roku „Prawo działalności gospodarczej” (Dz. U. z dnia 17 grudnia 1999 r.)

Źródła internetowe:

7. „Umowy konsumenckie zawierane na odległość - ochrona praw konsumenta przed zawarciem umowy”, www.interium.biz

8. „ABC konsumenta - sprzedaż poza lokalem przedsiębiorstwa”, www.federacja-konsumentow.org.pl

Art. 535 k.c.

Art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 19 listopada 1999 roku „Prawo działalności gospodarczej” (Dz. U. z dnia 17 grudnia 1999 r.)

Art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2000 roku „O ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny” (Dz. U. z dnia 31 marca 2000 r.)

Art. 6 ust. 2 OchrKonsU

Art. 5 OchrKonsU

Art. 10 ust. 3 OchrKonsU

Art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2002/65/WE Parlamentu europejskiego i Rady z dnia 23 września 2002 roku dotycząca sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość oraz zmieniająca dyrektywę Rady 90/619/EWG oraz dyrektywy 97/7/WE i 98/27/WE

2

---