Andragogika (ćw).
Temat: Edukacja na odległość.
Pojęcie Edukacji na odległość.
Edukacja na odległość - kształci w sposób zaprogramowany. Jest to nauka w domu oparta na dostarczanych podręcznikach czy materiałach, najczęściej z wykorzystaniem radia i telewizji. W wielu krajach kształcenie na odległość odbywa się z zastosowaniem najnowszych osiągnięć: łączności telefonicznej i telefaksowej, telewizji satelitarnej, techniki wideokonferencji i wideotelefonów. Ta edukacja polega na łączeniu emisji antenowej programów edukacyjnych z udostępnieniem uczestnikom - oprócz podręczników i materiałów drukowanych - kaset wideo, dyskietek komputerowych, dysków CD-I i CD-ROM oraz wskazaniem zasobów Internetu. Bywa, że ludziom, którzy tym sposobem zdobywają wiedzę, udostępnia się doskonale wyposażone pod względem technicznym ośrodki samokształceniowe. Jednak niezależnie od stopnia wykorzystania mediów, w każdym systemie nauki na odległość ważną rolę odgrywają okresowe konsultacje indywidualne lub grupowe z nauczycielem bądź opiekunem studiów. Toteż typ kształcenia na odległość sprzyja szybkiemu nabywaniu wiadomości i umiejętności.
Animatorzy w edukacji na odległość.
W państwach zachodnioeuropejskich zakłady pracy organizują dokształcanie pracowników i pokrywają związane z tym koszty. Animatorzy samokształcenia układają z osobami czynnymi zawodowo plan ich kształcenia. Telewizja edukacyjna i inne środki dydaktyczne dają możliwość Re treningu - odświeżania wiadomości. Wykorzystanie szerokiej gamy materiałów technicznych w ramach kształcenia sprawia, że środki multimedialne się upowszechniają. Każdy może studiować, jako wolny słuchacz, bez matury. Zajęcia dydaktyczne w instytucjach kształcących na odległość prowadzą szczególnie starannie wybrani pedagodzy - przygotowani do kształcenia dorosłych.
Uniwersytety na odległość.
Uniwersytety na odległość stworzyły dogodną możliwość studiowania bez przerywania pracy zawodowej; w wolniejszym tempie, z połową wymiaru godzin nauki można uzyskać tą drogą pełne wykształcenie akademickie. W wielu krajach, zwłaszcza o dużej powierzchni terytorialnej, np. USA czy Australii, popularność zdobywają wideokonferencje, ułatwiające wymianę doświadczeń edukacyjnych uczących się z najbardziej odległych regionów. Edukacja na odległość pozwala na większą dostępność kształcenia dzięki zastosowaniu najnowszych technik i środków komunikowania się. Wprowadzenie tej formy nauczania w większym niż dotychczas zakresie umożliwia szerszemu gronu odbiorców kształcenie i doskonalenie w zakresie wiedzy ogólnej i zawodowej w różnych dziedzinach i na wszystkich poziomach, a także uzyskiwanie, podwyższanie lub uzupełnianie posiadanego wykształcenia.
Edukacja na Dystans - zalety.
Edukacja na dystans zajmuje się dokształcaniem nauczycieli i innych grup zawodowych, wspomaga proces dydaktyczny w formach szkolnych i pozaszkolnych, podnosi poziom wykształcenia osób niepełnosprawnych i mieszkańców mniej zurbanizowanych okolic, zwiększa dostęp do wyższego wykształcenia oraz kontynuowania studiów na poziomie podyplomowym. Inne zalety tego typu kształcenia to: możliwość uczenia się bez względu na wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania i warunki rodzinne; większa niezależność i autonomiczność ucznia, między innymi przez dobór miejsca nauki (dom, praca) oraz tempa uczenia się, które dostosowuje się do swoich potrzeb, a także bogactwo, skuteczność i elastyczność środków dydaktycznych. Porównując kształcenie na odległość z tradycyjnymi formami edukacji, do potencjalnych korzyści można zaliczyć: większą elastyczność, dużą efektywność w procesie uczenia się, stabilność procesu nauczania przy jego stosowaniu, "otwartość" procesu dydaktycznego, mocne wsparcie administracyjne, interaktywne szkolenie. Należy również podkreślić, że taki system nauczania wyrabia dyscyplinę i samodzielność oraz kształtuje indywidualność i zmysł organizacyjny studiujących.
Edukacja na Dystans - wady.
Są też i negatywne strony zdalnego nauczania: ogranicza ono więzi społeczne i rozprasza grupy zawodowe. Ponieważ kształcenie odbywa się bez bezpośredniego kontaktu, następuje spadek motywacji i wytrwałości oraz osamotnienie ucznia. Każdy sam wyznacza sobie cel i zakres nauki w danym roku i sam realizuje zadania. Nie wystarczy obecność na seminariach, każdy samodzielnie musi organizować swój czas. "Telekolleg" w ramach kilku przedmiotów nadaje codziennie jedną lekcję telewizyjną, która wymaga następnie dwóch godzin samodzielnej pracy słuchacza z podręcznikami i testami. Kto nie podoła temu rytmowi, nie obejrzy codziennie swojego programu i nie opracuje określonego zadania samodzielnie, szybko znajdzie się poza systemem, gdyż w pewnym momencie stanie przed ogromem nagromadzonych informacji, z którymi już nie będzie mógł sobie poradzić. Inne wady edukacji na odległość to: czasochłonność i kosztowność skomplikowanych środków dydaktycznych, złożona organizacja szkolenia, niemożność studiowania tą metodą niektórych dyscyplin (np. medycyny).
Funkcje instytucji zajmujących się edukacja na odległość.
Funkcje instytucji zajmujących się tego typu kształceniem są trudniejsze od zadań wykonywanych przez instytucje szkolące metodami konwencjonalnymi. Placówki te biorą na siebie większą odpowiedzialność, za jakość przygotowywanych materiałów i ich dystrybucję, za tworzenie odpowiednich warunków do komunikowania się słuchacza z nauczycielem, a także za ocenę jego pracy. Oprócz odpowiedniej dla tego rodzaju edukacji struktury organizacyjnej jest również niezbędny właściwy dobór kadry pedagogicznej. Mimo tych wad edukacja na odległość wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Chcąc utrzymać się na rynku, przedsiębiorstwa muszą stosować ciągle nowe technologie, a wraz z tym za zmianami muszą nadążyć pracownicy. System kształcenia ustawicznego okazuje się znacznie wydajniejszy od tradycyjnego, bo umożliwia podniesienie kwalifikacji bądź przeszkolenie od razu większej liczby pracowników. W krajach rozwiniętych zjawisko dokształcania się ludzi dorosłych staje się coraz bardziej masowe. Jeżeli nasz kraj ma sprostać wymaganiom zintegrowanej gospodarki europejskiej, ten proces nas nie ominie. Kształcenie multimedialne zacznie odgrywać szczególną rolę w dziedzinie oświaty.
Swoistość uczestniczenia w edukacji na odległość w kształceniu dorosłych.
W związku z ogromnym tempem zmian, jakie następują w otaczającym nas świecie, konieczne jest, aby każdy człowiek miał możliwość poznania nie tylko faktów, ale i zasad, które rządzą wciąż zmieniającą się rzeczywistością. Pewna część wiedzy wyniesionej ze szkoły (na różnych poziomach kształcenia) szybko ulega dezaktualizacji, więc aby utrzymać się w zawodzie lub zdobyć nową specjalizację, człowiek współczesny musi podlegać permanentnemu uczeniu się. Ponieważ systemy informatyczne na świecie są niesłychanie rozbudowane, samokształcenie nie jest ani wygodną, ani efektywną formą zdobywania wiedzy. Świadomość bycia mieszkańcem globalnej wioski nie jest równoznaczna z rozumieniem ludzi należących do odmiennych kręgów kulturowych.
Naprzeciw potrzebom ludzi chcących odnowić, poszerzyć i pogłębić swoje kwalifikacje, wychodzi edukacja na odległość, której początki sięgają jeszcze połowy XIX wieku. Istniejąca obecnie sieć systemów kształcących niestacjonarnie zapewnia przekazywanie wiedzy, zdobywanie kwalifikacji oraz dyplomów ukończenia bez względu na położenie geograficzne i odległość. Nauczanie na odległość jest najbardziej popularne w krajach wysoko rozwiniętych, w rozwijających się krajach Trzeciego Świata oraz w państwach postkomunistycznych Europy Środkowej, których mieszkańcy muszą nadrobić zaległości cywilizacyjne powstałe w wyniku wieloletniego odizolowania od kultury Zachodu.
Edukacja na odległość charakteryzuje się następującymi cechami:
• Nauczyciel i uczeń nie przebywają w jednym pomieszczeniu, lecz dzieli ich dystans przestrzenny i czasowy.
• Nauczyciel organizuje i kieruje procesem dydaktycznym, (co różni edukację na odległość od samokształcenia).
• Uczeń ma możliwość okazjonalnych kontaktów z nauczycielem, stosownie do swoich potrzeb i możliwości.
• Pośrednikiem między nauczycielem a uczniem są środki techniczne, takie jak druk, przekaz komputerowy,
radiowy, telewizyjny, telefoniczny itp.
Dla nazywania tego rodzaju procesu dydaktycznego stosuje się różne terminy: edukacja niestacjonarna, kształcenie na odległość, kształcenie zdalne, distance education, distance learning, distance teaching, teleteaching, multimedia. Spośród bogatej oferty edukacji niestacjonarnej osoba planująca podjąć kształcenie może wybrać najbardziej jej odpowiadający sposób uczenia się. Są to następujące możliwości: tryb dzienny; tryb wieczorowy; tryb zaoczny; tryb mieszany; szkoły letnie; tryb korespondencyjny; tryb telewizyjny; tryb radiowy; tryb multimedialny; doradztwo.
Cechy edukacji na odległość.
Podstawową cechą nauki na odległość jest samodzielne uczenie się organizowane przez nauczyciela (zwanego też z angielska tutorem). Chociaż dostęp do informacji jest łatwy dla wielu ludzi, to jednak potrzebny jest ktoś kompetentny, kto wskaże najlepsze źródła wiedzy i określi ich zakres, niezbędny do uzyskania danego poziomu wykształcenia. Nauczyciel (organizator edukacji) określa też tryb uczenia się, wskazuje środki dydaktyczne i techniczne, które będą wykorzystywane w trakcie nauki. Osoba ucząca się w systemie zdalnym ma większe niż w edukacji stacjonarnej możliwości określania przebiegu uczenia się. Wespół z nauczycielem ustala częstotliwość konsultacji oraz sposób ich odbywania. Jest tu do wyboru: telefon; poczta głosowa; korespondencja tradycyjna; korespondencja elektroniczna; osobiste konsultacje; korzystanie z porad ośrodków doradztwa Ważne jest, aby nauczyciel i uczeń konsultowali się ze sobą systematycznie, a także to, aby kontakt z nauczycielem był możliwy także poza ustalonymi terminami, ponieważ zawsze trzeba się liczyć z wystąpieniem u uczniów nieprzewidzianych trudności w zrozumieniu materiału lub treści zadań do samodzielnego wykonania. Uczący się powinien mieć także zapewniony kontakt z ośrodkiem prowadzącym nauczanie, aby załatwić w dogodnym dla siebie czasie formalności administracyjne oraz skorzystać z pomocy innego niż wyznaczony nauczyciel. Wszystkie materiały, które otrzymuje uczeń do samodzielnego przyswojenia i wykonania zadań domowych, powinny być opracowane w sposób przejrzysty i napisane klarownym, zrozumiałym językiem. Treści nauczania powinny być podzielone na moduły, których kolejne zaliczanie będzie dla uczącego się poświadczeniem jego postępowania na drodze do otrzymania zamierzonego wykształcenia, a więc da mu odczuć sukces i będzie potwierdzeniem jego własnych umiejętności radzenia sobie z uczeniem się na odległość. Edukacja niestacjonarna stanowi duże wyzwanie wobec ucznia. Musi albowiem podejmować naukę z własnej woli, być konsekwentnym i systematycznym, punktualnym w oddawaniu zadań domowych. Duże znaczenie ma, więc zmysł praktyczny uczącego się, zdolność łączenia teorii z praktyką, samodzielność, silna motywacja do nauki. Dla niektórych osób dużą przeszkodą w kształceniu na odległość ma nikły kontakt z prowadzącym oraz innymi uczniami. Osoby ekstrawertyczne, uczące się poprzez działanie, muszą być motywowane i wspierane przez innych ludzi. Dlatego ważne jest, aby nauczyciel umożliwiał swoim studentom częstszy niż jest to niezbędne z punktu widzenia osób lubiących się uczyć samodzielnie, kontakt pomiędzy innymi studentami. Poza tym dla wielu osób, szczególnie bezrobotnych, niemających, na co dzień możliwości częstych kontaktów zawodowych z innymi ludźmi, bardzo ważna jest praca w zespole, potrzeba integracji z innymi uczestnikami procesu dydaktycznego. Mogą temu służyć dodatkowe spotkania, podczas których uczniowie pracują bez nauczyciela, bądź wykorzystanie poczty głosowej lub elektronicznej do prowadzenia dyskusji na często zadawane przez prowadzącego tematy. Wspaniałym, ale jeszcze mało dostępnym w nauczaniu środkiem komunikowania się na odległość jest telekonferencja. Należy się spodziewać, że wraz ze wzrostem wyposażenia multimedialnego i dalszym rozwojem technik informacyjnych dostępność do kształcenia na odległość będzie coraz większa i dzięki temu wizja następnego wieku, jako okresu permanentnego uczenia się zostanie zrealizowana.