Edukacja na odległość.
Edukacja na odległość jest znana i stosowana w praktyce od bardzo dawna. Podstawą jej jest nauczanie polegające na samokształceniu pobierających wiedzę z wykorzystaniem dostarczonych materiałów dydaktycznych w oddaleniu od środka edukacji. Dawniej nauczanie na odległość było realizowane z pomocą różnych środków komunikacji pomiędzy nauczycielem a uczniami (stosowano, np. nauczanie korespondencyjne, nauczanie za pośrednictwem przekazu radiowego lub telewizyjnego). Obecnie doskonałym narzędziem edukacji jest wykorzystanie techniki komputerowej oraz łączności teleinformatycznej, którą zapewnia światowa sieć Internet.
E-learning jako forma edukacji na odległość, przeważnie poprzez internet, prowadzona za pomocą technik informatyczno - telekomunikacyjnych, może się odbywać w trzech trybach:
1. synchronicznym,
2. asynchronicznym,
3. indywidualnym.
Pierwszy nazywany bywa „trybem czasu rzeczywistego”. Narzędzia wykorzystywane w nauczaniu synchronicznym pozwalają prowadzącemu oraz kursantom na swobodną komunikację, tak jak podczas tradycyjnych zajęć. Standardowo oferują dostęp poprzez przeglądarkę internetową do aplikacji będącej serwerem kursu, wirtualnej tablicy i czatu, a także mechanizm synchronizacji przeglądarek uczestników kursu oraz możliwość komunikacji głosowej przez sieć za pomocą technologii Voice over IP. Bardziej zaawansowane rozwiązania mają też opcję wideokonferencji, z tym, że wymagają znacznie szybszych łączy.
Lekcja w trybie synchronicznym odbywa się pod całkowitą kontrolą prowadzącego i przypomina klasyczne zajęcia wykładowe. Główną zaletą tego trybu jest prawie, że bezpośredni kontakt z nauczycielem. Za główną wadę uważa się konieczność pracy prowadzącego i uczniów w tym samym czasie. Utrudnia to kształcenie ludzi zaangażowanych zawodów w różnych godzinach, a ponadto ogranicza jego zastosowanie do osób zamieszkujących tereny leżące w zbliżonych strefach czasowych.
Inną metodą nauczania przez internet są kursy przeprowadzane w trybie asynchronicznym. Podstawą funkcjonowania takich systemów jest założenie, że kontakty między uczniami a nauczycielem nie będą się odbywały w czasie rzeczywistym. Pakiet programowy takiego systemu zawiera bazy danych, w których przechowywane są materiały poszczególnych kursów, mechanizmy logowania i rozpoznawania kursantów i prowadzących oraz testy służące do sprawdzania postępów w nauce. Ze względu na brak możliwości kontaktu całej grupy w czasie rzeczywistym systemy asynchroniczne zawierają obsługę poczty elektronicznej, forum dyskusyjnego oraz czatu. Główną zaletą nauczania w tym trybie jest niezależność czasowa uczestników kursu - uczeń pracuje w dogodnych dla niego godzinach. Brak bezpośredniego kontaktu z prowadzącym może być pewnym utrudnieniem, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby wysłać prowadzącemu e-maila, konsultować się z nim na czasie lub kontaktować się z innymi kursantami. Nauka w tym trybie jest przeznaczona dla ludzi odpowiedzialnych i chcących się uczyć. Osoby, które bez wyraźnego polecenia nauczyciela nie kiwną palcem, asynchronicznie niczego się nie nauczą.
Trzecią dostępną w e-learningu metodą jest tryb indywidualny. Jak sama nazwa wskazuje, jest on przeznaczony dla indywidualistów. Stosuje się narzędzia identyczne jak w modelu asynchronicznym. Zasadniczą różnicą jest fakt, że kursant sam decyduje o tempie nauki, jak i tematyce kursów. Nie jest to metoda przeznaczona do zdobycia wyższego wykształcenia, dobrze się natomiast sprawdza podczas przygotowań do egzaminów umożliwiających zdobycie certyfikatu. Metoda ta często jest stosowana w korporacjach udostępniających bazy wiedzy wszystkim pracownikom, którzy mogą dokształcić się z dowolnej dziedziny wiedzy przydatnej na danym stanowisku pracy.
W szkole metoda ta znalazła zastosowanie w nauczaniu osób niepełnosprawnych, w szczególności z upośledzeniem ruchowym, realizujących obowiązek szkolny w indywidualnym toku nauczania. Uwarunkowaniem takiego stanu rzeczy są potrzeby osób z dysfunkcjami. Jedną z takich potrzeb jest komunikacja interpersonalna ze światem zewnętrznym. Osoba mająca trudności ruchowe w tradycyjnych warunkach jest skazana na ciągły pobyt w domu. Mając do dyspozycji internet uzyskuje swobodny dostęp do różnego typu kontaktów międzyludzkich, np. rozmowy, dyskusje, możliwość poznania ciekawych ludzi. Możliwość porozumiewania się stwarza dogodne warunki do czynnego życia społecznego.
W nauczaniu na odległość osób niepełnosprawnych należy pamiętać, że:
- niedostatek informacji jest jednym z najpoważniejszych problemów, przed jakimi stają niepełnosprawni,
- należy przyjąć zasadę, że komputer powinien być uzupełnieniem innych narzędzi dydaktycznych,
- rozpoczęcie edukacji informatycznej osób niepełnosprawnych powinno rozpocząć się jak najwcześniej,
- osoby niepełnosprawne bardzo chętnie i twórczo korzystają z możliwości technik informatycznych pod warunkiem odpowiedniego przygotowania lekcji,
- komunikacja osób niepełnosprawnych poprzez komputer i dotarcie do wielu rówieśników pozwala zdobyć wielu przyjaciół i umożliwia szeroką edukację.
Ważne jest, aby nauczyciel i uczeń konsultowali się ze sobą systematycznie, a także to, aby kontakt z nauczycielem był możliwy także poza ustalonymi terminami. Uczący się powinien mieć zapewniony kontakt ze szkołą i prowadzącym nauczanie, aby załatwić w dogodnym dla siebie czasie formalności administracyjne oraz skorzystać z pomocy innego niż wyznaczony nauczyciel.
Wszystkie materiały, które otrzymuje uczeń do samodzielnego przyswojenia i wykonania zadań domowych, powinny być opracowane w sposób przejrzysty i napisane klarownym, zrozumiałym językiem. Treści nauczania powinny być podzielone na moduły.
Edukacja niestacjonarna stanowi duże wyzwanie wobec ucznia. Musi on podejmować naukę z własnej woli, być konsekwentnym i systematycznym, punktualnym w oddawaniu zadań domowych.