Kirwiel, pyt. 10, 11, 12, 13, 15,22,23

Utworzony przez: Agnieszka Piasecka w grupie Studia Wschodnioeuropejskie · Edytuj dokument

10. Początek ukraińskiego odrodzenia narodowego- pierwsze utwory nowożytnej literatury odrodzenia.

- początek ukraińskiego odrodzenia „Eneida” 1798 rok. Iwan  Kotlarewski

Eneida - przerobienie Wergiliusza na realia ukraińskie. Pisana żywym ukraińskim językiem, głównie tkwiła w epoce kozackiej, mimo że była zjawiskiem nowym w ukraińskiej literaturze

- Istorija Rusow patrz 11.

- Izmajił Sreznewśkyj należący do koła literackiego które przyczyniło się do ożywienia  nowej literatury ukraińskiej w 1831 wydał „ Ukrajinśkyj almanach”- zbiór pieśni ludowych i oryginalnych wierszy napisanych przez charkowskich poetów.

- Jewhen Herbinka - bronił prawa ukraińskich pisarzy do tworzenia w języku ojczystym, był przedstawicielem pisarzy kolonii małorosyjskiej w Petersburgu. Wydany w 41' almanach Łastiwka  był pierwszym zbiorem wydanym w całości po ukraińsku.

- Wasyl Kapnist : „Oda o niewolnictwie” - gorący protest przeciwko rosyjskiej niewoli, po wprowadzeniu na Ukrainie pańszczyzny.

 

11. Istorija Rusow.

- pierwszy, większy zabytek ukraińskiej nowoczesnej myśli politycznej

- prezentował nastroje autonomistów

- opublikowany w Moskwie w 1846 roku à data powstania i autor są nieznane.

- myślą przewodnią : przywrócenie autonomii Ukrainy z czasów włączenia jej do imperium rosyjskiego w 1654 roku

- wzywała do naprawienia krzywd wyrządzonych narodowi ukraińskiemu przez Rosję

- nie poddawała w wątpliwość prawa Rosji do rządzenia Ukrainą

- broniąc i żądając przywrócenia praw Ukrainy nie domagali się oddzielenia jej od imperium rosyjskiego

- tęsknota za przeszłością i brak nadziei co do przyszłości

- autonomiści na podstawie Istoriji - Ukraina to naród skazany na zniknięcie ze sceny historycznej, przez fakt z jaką łatwością ukraińskie elity poddawały się asymilacji.

12. Nowa szlachta w imperium rosyjskim

Autonomiści - ich poglądy odzwierciedlał traktat „Istorija Rusow”

- pojawili się wraz z „patriotami kraju rodzinnego” [opozycja do działalności Heroldii]

- liderami : Roman Markowycz, Tymofil Kałyńskyj, Mychajł Myłoradowycz,Wasyl Połetyka, Wasal Czarnych

- przywiązanie do przeszłości i krytyczny stosunek do teraźniejszości -- > chcieli autonomii, ale pogodzili się ze zniknięciem Ukrainy z mapy historycznej świata.

- dążyli do zachowani systemu pawnego bazującego na Statucie Litewskim, chcieli reaktywacji wojska kozackiego.

- nie domagali się oddzielenia Ukrainy od imperium rosyjskiego.

 

Małorosi - nowa szlachta w stolicy imperium rosyjskiego. Małorosja - Ukraina, ich ojczyzna, która stanowi część imperium rosyjskiego.

- w stolicy imperium znalazła się z chęci robienia kariery : po inkorporacji starszyzny kozackiej w szeregi rosyjskiej szlachty.

- ukraińska nowa szlachta często była lepiej wykształcona od rosyjskiej - brak sprzeczności między dwoma patrioty zmami : małorosyjskim i wielkorosyjskim

- dodatkowa zaleta zjednoczenia z Rosją : uporanie się z dawnymi wrogami - Rzeczpospolitą, Chanatem Krymskim, imperium osmańskim.

- Małorus : połączenie sympatii do Ukrainy, jej przyrody, pieśni itp. z wierną służbą imperium rosyjskiemu.

- Mikołaj Gogal : pochodzący z ukraińskiej rodziny o rodowodzie kozackim, pisarz. Jego dusza składała się z dwóch części : rosyjskiej i ukraińskiej, ale żadnej nie przyznawał pierwszeństwa, wzajemnie się uzupełniały.

 

Cechą wspólną - ostatnia „stara szlachta” Ukrainy

 

13. pierwsze tajne stowarzyszenia na ziemiach ukraińskich.

1. taje stowarzyszenia przybierające formę lóż masońskich

- 1818 rok : Kijów - „Zjednoczeni Słowianie”

    Połtawa - „Miłość w prawdzie”

- członkowie : Iwan Kotlarewśkyj, Wasyl Kapnist, Wasyl Łukaszewycz, Paweł Pestel, Michaił Orłow, Michaił Bestużew - Riumin

- działalność nie miała charakteru narodowego

- jednym z celów : włączenie szlachty małorosyjskiej w nurt ogólno rosyjskiego ruchu opozycyjnego

- brak specjalnych żądań narodowych

- inny charakter lóż na Ukrainie Prawostronnej : tworzonych głównie przez polską szlachtę : najważniejszym celem politycznym - odtworzenie niezależnego państwa polskiego włącznie z prawobrzeżną Ukrainą.

 

2. organizacje dekabrystów

- Ukraina obok Sankt Petersburga najważniejszym polem ich działania

- ośrodkiem spisku dekabrystów na prawobrzeżu : Druga Armia

- 1821 w Turczynie na Podolu - Południowe Towarzystwo Dekabrystów (Paweł Pestel)

- 1822 Towarzystwo Północne w Petersburgu

 - 1823 Nowogród Wołyński - Towarzystwo Zjednoczonych Słowian (bracia Borysowowie)

- również obojętnie odnosili się do politycznej przyszłości  Ukrainy

- Paweł Pestel „Ruska prawda”, duch centralizmu : nie przyznawał prawa do odrębnego bytu narodom na terenie imperium rosyjskiego (poza Żydami i Polakami), Ukraińcy to rdzenny naród rosyjski

- Towarzystwo Zjednoczonych Słowian - patriotyzm i uczucia narodowe znalazły wyraz w idei panslawistycznej,

W 1825 roku zjednoczyło się z Towarzystwem Południowym, zwycięstwo programu centralistycznego. W grudniu - powstanie Wasylkowskiego Pułku Piechoty pod dowództwem Siergieja Munawjowa - Apostoła, podobnie jak nieudane powstanie dekabrystów w Petersburgu - władze carskie całkowicie rozgramiają ruch dekabrystów

 

15. Bractwo Cyryla i Metodego - cele, ideologia, znaczenie.

 

- powstaje na przełomie 1845 i 46 roku

- głównie skupia się wokół 12 osób, młodych studentów słuchaczy Kostamarowa à narody słowiańskie mają ze sobą wiele wspólnego

 

- ideologia : połączenie programów trzech ruchów : ukraińskiego ruchu autonomistycznego, polskiego ruchu demokratycznego, i rosyjskich dekabrystów na Ukrainie.

Połączenie idei chrześcijańskiej, rozwijanie ukraińskiej idei mesjanizmu.

-cele : wcielenie w życia chrześcijańskiej idei sprawiedliwości i równości, zniesienie pańszczyzny i upowszechnienie oświaty wśród ludu à miały służyć osiągnięciu szerszych zmian politycznych = miałyby się opierać na zasadach chrześcijaństwa, panslawizmu i liberalizmu .

- znaczenie : intelektualny wkład w kształtowanie się nowej tożsamości ukraińskiej, działalność zapoczątkowała nowy okres stosunków ukraińsko - rosyjskich, ich idea jedności Słowian w opozycji do rządowego panslawizmu. Braterstwo Słowian = sojusz polaków i Ukraińców. Idea scentralizowanego imperializmu rosyjskiego w opozycji do idei federacyjnej republiki słowiańskiej ze stolicą w Kijowie à cios dla koncepcji Uwarowa dotyczącej narodowości

- pragnienie ukraińskich działaczy by pisać po ukraińsku

- próba ugruntowania ukraińskiej, odrębnej od rosyjskiej, świadomości

 

- rozgromione w ramach represji po nieudanym powstaniu.

22. geneza nowożytnego narodowego ruchu białoruskiego.

- zapadnorusizm : popularny nurt intelektualny wśród prawosławnych

Głównym ideologiem Michał Kojałowicz, domagał się języka białoruskiego w szkołach i instytucjach państwowych oraz radykalnej rolnej reformy.

- odkrywanie przez przedstawicieli środowiska szlachecko - katolickiego, swojej narodowości na drodze badań,  uświadamiania sobie i własnych przemyśleń.

Przedstawicielami : Wincenty Dunin - Marcinkiewicz, Franciszek Bohuszewicz

- pokolenie, które świadomość narodową wyniosło z domu : Anton i Iwan Łuckiewiczowie

- 1894 rok, dwa numery czasopisma „Homan” : sformułowany został program, żądanie autonomii Białorusi w ramach imperium rosyjskiego

- powstają grupy socjalistyczne i rewolucyjne studenckie, organizowane od początku lat 80. XIX wieku.

23. rozwój nowożytnego narodowego ruchu białoruskiego

1894 rok - Homan

1902 roku Białoruska Partia Rewolucyjna, z inicjatywy Wasyla Iwanowskiego. Stawiała na pracę organiczną wśród ludności chłopskiej. Priorytetem - stworzenie oświaty w języku białoruskim i rozpowszechnianie wiedzy o historii narodu.

W 1903 roku bracia Łuckiewiczowie dokonali rozłamu w partii i powołali Białoruską Partię Hromadę. Na pierwszym Zjeździe w Wilnie przyjęła program - postulat wolności w programie BPH nie zaistniał do 1905 roku.

Początek XX wieku dominacja opcji prorosyjskiej w ruchu białoruskim

Przywódcy Hromady, szukali/widzieli w środowisku chłopskim siły zdolnej zrealizować ich idee.

W 1904 roku partia zmienia nazwę na Białoruska Socjalistyczna Hromada

1905 rok Rewolucja w cesarstwie rosyjskim - weryfikacja wpływów socjalistycznych partii w Białorusi. BSH prowadziło swą działalność w środowisku chłopskim, dodatkowo powróciła w  swoim programie do postulatu autonomii dla Białorusi takiej jak w Homanie w 1894 opisali - w ramach demokratycznej i federacyjnej Rosji, z własnym sejmem i urzędnikami oraz językiem białoruskim.

Październik 1905 rok - Car Mikołaj II zniósł wszystkie restrykcje hamujące rozwój języków narodowych w imperium

Luty 1906 pierwsza legalna gazeta - Nasza Dola : bardo radykalne poglądy, hasła i instrukcje dla rewolucjonistów, traktowana jako nieoficjalny organ BSH, redagowany przez jej działaczy

Bracia Łuckiewiczowie - powołują nowy tygodnik ; Nasza Niwa, środek wymiany myśli społecznej, inspiracja dla twórczości całej plejady białoruskiego odrodzenia

W latach 1906 - 1915 najważniejszy ośrodek białoruskiego życia narodowego

Propagowała koncepcje białoruskiej wspólnoty narodowej, od 1912 pisana tylko po białorusku

 

Wybory do Dumy Rosyjskiej w 1907 roku BSH i jej blok partii socjalistycznych ponosi klęskę. Hromada zawiesza działalność

 

Po 1905 roku rozwój wydawnictwa i oświaty,  1906-07 to trzy podręczniki do języka białoruskiego, pierwsze prywatne szkółki gdzie uczono po białorusku. Jesienią - Zjazd Nauczycieli, na którym powstaje nielegalny Związek Nauczycieli Białoruskich

 

Świadomość społeczności białoruskiej była głównie determinowana przez problemy społeczne a nie narodowe - wynikało to z plebejskiego charakteru społeczności

 

PODSUMOWANIE :

1902 - Białoruska Partia Rewolucyjna [BPR à BRH à BSH]

Nasza Dola i Nasza Niwa - pierwsze legalne gazety białoruskie

Nowe organizacje - kulturowe, oświatowe, literackie i spółki wydawnicze à rozwój języka białoruskiego.

---