Temat: Instrumenty do usuwania kamienia nazębnego i pozostałych złogów nazębnych

Rodzaje złogów nazębnych

Złogi nazębne gromadzą się na zębach i przyzębie. Są siedliskiem bakterii i wywołują stan zapalny najpierw dziąseł, a następnie całego przyzębia, czego efektem jest obniżenie dziąseł
i zanik wyrostka zębodołowego, a w konsekwencji nawet utrata zębów. Stanowią one zagrożenie dla twardych tkanek przyzębia.

Dzielimy je na:

a) miękkie (niezmineralizowane) złogi, do których zaliczamy:

- nabyta błonka nazębna,

- płytka nazębna: naddziąsłowa,

poddziąsłowa,

- biały nalot,

- resztki pokarmowe,

b) twarde (zmineralizowane) złogi, do których zaliczamy:

- kamień nazębny: naddziąsłowy,

poddziąłowy.

Nabyta błonka ślinowa jest to cienka przeźroczysta, szara lub brunatna błonka pochodzenia ślinowego. Może stanowić punkt wyjścia do płytki nazębnej. Składa się z lipidów śliny, śluzocukrowców. Powstaje w ciągu kilku minut i może wnikać w głąb szkliwa na głębokość kilku mikronów, usuwamy ją pukając jamą ustną.

Płytka nazębna inaczej bakteryjna możne powstać w czasie krótszym niż 24 godziny. Umiejscawia się szczególnie na tych powierzchniach zębowych, które nie ulegają samooczyszczeniu, czyli głównie w sąsiedztwie brzegu i kieszonki dziąsłowej oraz na powierzchniach stycznych, w bruzdach i zagłębieniach anatomicznych. Odkładają się również na protezach, wypełnieniach oraz powierzchni kamienna nazębnego. Płytki tej nie można usunąć płukaniem jamy ustnej. Po 3 dniach może rozpocząć się wapnienie płytki, czyli tworzenie się kamienia nazębnego, usuwamy ją szczotkując dokładnie zęby.

Biały nalot nazębny jest to miękka biała mieszanina białek, śliny, bakterii i złuszczonych komórek nabłonka przylegających luźno do zęba. Gromadzi się on w niehigienicznie utrzymywanej jamie ustnej, najczęściej w okolicy brzegu dziąsłowego, na powierzchniach wargowych i policzkowych zębów. Można usunąć go mocnym płukaniem jamy ustnej lub spryskiwaniem wody.

Płytka nazębna i biały nalot przebarwiają się np. na kolor brązowy (u palaczy tytoniu), żółty, pomarańczowy czy zielony (u pracowników różnych gałęzi przemysłu). Oba złogi mają powinowactwo do fuksyny, co można wykorzystać do oceny stanu higieny jamy ustnej
i skuteczności szczotkowania.

Płytka nazębna i biały nalot, nazywane są potocznie osadem nazębnym, mogą z czasem ulec mineralizacji.

Resztki pokarmowe pojawiają się na zębach po posiłkach. Osadzają się w jamie ustnej między zębami. Mogą być zwykle usunięte przez płukanie ust, przepływ śliny lub pracę mięśni policzków, warg i języka.

Kamień nazębny (calculus dentalis) dzieli się na:

- naddziąsłowy - odkłada się powyżej brzegu dziąsłowego na koronach zębowych. Najczęściej i w największych ilościach tworzy się na językowych powierzchniach dolnych zębów siecznych i na policzkowych powierzchniach górnych zębów trzonowych. Wiąże się to z sąsiedztwem wymienionych powierzchni zębowych z ujściem dużych gruczołów ślinowych. Kamień naddziąsłowy jest koloru białożółtego, może jednak wtórnie się przebarwiać.

- poddziąsłowy - umiejscawia się poniżej brzegu dziąsłowego w obrębie kieszonek, niezależnie od odległości danego zęba od ujścia przewodów ślinowych. Biegnie dookoła korzenia zęba. Przeważnie jest niewidoczny, niekiedy prześwieca przez dziąsło. Jego obecność stwierdza się za pomocą ostrożnego zgłębnikowania, diafanoskopii
i rentgenogramu. Jedynie w przypadku obniżenia brzegu dziąsłowego można zaobserwować kamień poddziąłowy w okolicy szyjek zębowych. Jest koloru ciemnobrązowego lub ciemnozielonego. Kamień poddziąsłowy ściśle przylega do powierzchni zębowych i trudno go usunąć. Powstaje w wyniku przewlekłego zapalenia toczącego się w tkankach miękkich. Nie jest przyczyną, lecz następstwem schorzenia przyzębia.

Diafanoskopia polega na oświetlaniu zęba zimnym światłem z wykorzystaniem techniki światłowodowej np.: lampy do polimeryzacji. Końcówkę światłowodu umieszcza się najpierw od strony przedsionka, a następnie od strony jamy ustnej właściwej, po przeciwnej stronie natomiast umieszczamy lusterko. Jeżeli ząb jest zdrowy to na lusterku rysuje się zarys o jasnej i jednolitej barwie. W przypadku ubytku obserwuje się wyraźne zaciemnienie powierzchni zęba.

Kamień nazębny tworzy się na powierzchniach zębowych, a nawet na protezach. Powstaje
w wyniku mineralizacji płytki nazębnej. Pierwsze ogniska wapnienia mogą powstać już nawet po 6 godzinach. Widoczne wapnienie można zauważyć już po 3 dniach. Pojawia się na zębach w wieku kilku lub kilkunastu lat i następnie tworzy się w ciągu całego życia.

Skład chemiczny kamienia przedstawia się następująco:

- od 70 d0 90 % składników nieorganicznych (fosforany wapnia),

- od 10 do 30 % składników organicznych.

Powstaje w wyniku wytrącania się wapnia i fosforanów z przesyconego koloidalnego roztworu jakim jest ślina.

Usuwanie złogów nazębnych powinno się przeprowadzać przynajmniej 1 - 2 razy w roku,
a u osób u których występują skłonności do stanów zapalnych dziąseł nawet 6 razy w roku. Zabiegi usuwania kamienia nazębnego zapobiegają przejściu zapalania dziąseł w głębokie stany przyzębia. Zabieg ten można wykonywać lekarz stomatolog lub higienistka stomatologiczna. Polega on na usunięciu kamienia naddziąsłowego i poddziąsłowego,
a następnie wygładzeniu powierzchni, z których usunięty został kamień (przy pomocy szczoteczek i gumowych stożków). Później należy płukać jamę ustną środkami ściągająco -dezynfekującymi.

Kamień można usuwać:

- ręcznie,

- za pomocą aparatów ultradźwiękowych.

Do ręcznego usuwania kamienia nazębnego wykorzystujemy:

- sierp (duży, mały, wąski, płaski),

- lemiesz (prawy, lewy),

- haczyk (prawy, lewy),

- dłuto,

- pilnik,

- kireta,

- skrobaczka.

Zestaw narzędzi do usuwania złogów nazębnych: a - skrobaczki odgięte haczykowate, b - skrobaczki lewe
i prawe, c - skrobaczki sierpowate, d - kiretka, e - sierp mały i duży, f - haczyk lewy i prawy, g - lemiesz prawy
i lewy, h - pilniczek

Wyżej wymienione instrumenty trzyma się w czasie pracy chwytem pisarskim lub cała dłonią, zawsze z podparciem ręki i prowadzi się po zębie ruchem piłującym wzdłuż długiej osi zębów, jedynie pilniczek stosuje się poprzecznie do długiej osi zęba.

Ten sposób jest pracochłonny, a instrumenty aby były skuteczne musza być dobrze zaostrzone.

Aparaty ultradźwiękowe są zdecydowanie szybszym sposobem usuwania kamienia nazębnego. Skaler ultradźwiękowy służy do usuwania złogów nazębnych naddziąsłowych. Składa się z uchwytu i wymiennych końcówek. Skalery mogą być wolnostojące, bądź podłączane do rękawa unitu. Skalery ultradźwiękowe, podobnie jak końcówki, powinny być włączane jeszcze na 20 sekund po każdym użyciu. Następnie należy zdjąć metalową, roboczą końcówkę, dokładnie ją wymyć i wysterylizować w autoklawie. Końcówkę, jeżeli nie nadaje się do sterylizacji w autoklawie należy dokładnie odkażać. Skalery często są używane do krwawych zabiegów, łatwo, więc mogą zostać skażone. Dodatkowo wykorzystuje się je podczas zabiegów endodontycznych do oczyszczania i sterylizacji kanałów zębowych za pomoc pilników endodontycznych. Skalerów ultradźwiękowych nie należy myć w myjkach ultradźwiękowych.

Skaler

Piaskarka jest to urządzenie strumieniowo ścierne służące do usuwania osadu nazębnego. Może wchodzić w skład końcówek unitu stomatologicznego. Efekt czyszczący osiągany jest przez działanie mieszaniny wody, specjalnego piasku i powietrza. Końcówka piaskarki powinna być wymieniana po każdym użyciu a pojemnik na proszek bardzo dokładnie oczyszczony. Piaskarka pomaga w skutecznym, bezbolesnym usuwaniu osadu nazębnego (po kawie, herbacie, papierosach) dzięki wyrzucanemu pod ciśnieniem specjalnemu proszkowi. Jest idealna przy przygotowaniu powierzchni szkliwa do dalszych zabiegów, np. fluoryzacji lub wybielania. Odpowiednia budowa dysz rozpylających pozwala strumieniowi dotrzeć do każdego fragmentu powierzchni zęba, również do trudno dostępnych powierzchni międzyzębowych, gwarantując tym samym doskonały efekt czyszczący. Przebarwienia zostają usunięte, zęby pozostają białe i błyszczące.

Piaskarka

---