Kamień nazębny – przyczyny
i mechanizm powstawania.
Sposoby usuwania

Krzysztof Motyl

Mateusz Szary

Co to jest kamień?



kamień nazębny to zmineralizowana,
odkładająca się płytka nazębna. W jego skład
wchodzą wewnątrz i zewnątrzkomórkowe
złogi mineralne, białka i węglowodany.
Związki mineralne odkładają się wokół każdej
bakterii. Obszary zmineralizowne łączą się i
tworzą kamień nazębny. Jego porowata
struktura ułatwia osadzanie się kolejnych
bakterii, które tworzą nowe kolonie. W ten
sposób następuje przyrost kamienia.



Proces powstania kamienia nazębnego rozpoczyna się już po

pierwszym dniu naszego zaniedbania higieny ustnej. Proces

wapnienia może rozpocząć się już po 2-3 dniach od powstania

płytki nazębnej, natomiast czas jej całkowitego przekształcenia

się w kamień jest zmienny i wynosi około dwóch tygodni.

Kamień może odkładać się nad i poddziąsłowo.



Najbardziej widoczny jest kamień naddziąsłowy, o szaro-

kremowym kolorze. Najczęściej występuje na powierzchni

językowej dolnych zębów przednich (siekaczy) oraz

powierzchni policzkowej górnych zębów tylnich (trzonowych).

Umiejscowienie to jest związane z położeniem głównych

gruczołów ślinowych w jamie ustnej.



Ciemnobrązowy kamień poddziąsłowy - często niewidoczny dla

nas gołym okiem - umiejscawia się poniżej brzegu dziąsła. Jest

twardszy od naddziąsłowego i ściślej przylega do powierzchni

zębów, co powoduje, że trudniej go usunąć.

Objawy

Odkładanie się kamienia nazębnego objawia się:

1. Nieprzyjemnym zapachem z jamy ustnej.

2. Występowaniem na szkliwie zębów żółto-

brunatnego osadu.

3. Obniżeniem lub całkowitym brakiem apetytu.

(spowodowanym bolesnością przy przyjmowaniu

pokarmu).

4. Zaczerwienieniem/krwawieniem błony śluzowej

dziąseł

Przyczyny powstawania



Osad i kamień nazębny są w większości

przypadków następstwem nieodpowiedniej

higieny jamy ustnej. Nie u wszystkich osób osad

nazębny odkłada się w takich samych ilościach i w

takim samym tempie. Ponieważ samooczyszczanie

jamy ustnej w dużym stopniu zależy od śliny, więc

jej niewystarczająca ilość (spowodowana np.

chorobą lub przyjmowaniem niektórych leków)

może przyczynić się do powstania osadu

nazębnego. Częstość występowania wzrasta wraz

z wiekiem. Zwiększona zawartość wapnia może

być przyczyną powstawania kamienia

Przyczyny

1. Rodzaj pokarmu decyduje o zawartości wapnia w ślinie,

a ponadto twardy pokarm ułatwia samooczyszczanie

zębów, przeciwnie działają pokarmy o konsystencji

miękkiej i lepkiej sprzyjają osadzanie się płytki .

2. Predyspozycje genetyczne, i będąca cechą osobniczą

indywidualna podatność osobnika na odkładanie się

kamienia nazębnego.

3. Kondycja, i stan zdrowia. ( np. schorzenia nerek, czy

też występujący w wielu jednostkach chorobowych

patologiczny skład śliny, sprzyjają odkładaniu się

kamienia nazębnego )

Zapobieganie
powstawaniu



Pasta do zębów.

Warto wybrać pastę specjalnie przeznaczoną do zapobiegania

powstawaniu kamienia. Wiele zawiera substancje

antybakteryjne, takie jak triclosan, które działają prewencyjnie

nawet do 12 godzin od mycia zębów. Na rynku są również

pasty, które, oczywiście według ich producentów, niszczą więzi

utrzymujące kamień na płytce nazębnej.

Polifenole

Substancje organiczne zawarte w zielonej herbacie,

czerwonym winie i soku żurawinowym - polifenole - redukują

nawet o 50% powstawanie kamienia nazębnego,

powstrzymując bakterie przed przyczepianiem się do zębów.

Japońscy uczeni wykazali, że picie jednej filiżanki zielonej

herbaty dziennie, poprawia

zdrowie zębów i redukuje ryzyko
ich wypadania o 20%.



Oliwa z oliwek

Działanie oliwy z oliwek, zapobiegające powstawaniu kamienia,

zostało zaobserwowane przez uczonych z Uniwersytetu w

Madrycie. Zauważyli oni niezwykle niski poziom problemów z

kamieniem u osób w rejonach, w których produkuje się oliwę.

Okazało się, że dzięki zawartości bakteriobójczej oleuropeiny,

która powstrzymuje bakterie odpowiedzialne za choroby dziąseł i

ubytki kości, przed przywieraniem do zębów. Dodatkowo oliwa

pokrywa zęby warstwą molekuł tłuszczu, które zapobiegają

formowaniu się kamienia.

Gumy do żucia

Niektóre gumy do żucia zawierają xylitol lub sorbitol - substytuty

cukru redukujące powstawanie kamienia. Nie mogą być one

wykorzystywane przez bakterie, które w wyniku braku pożywki

umierają. Według badań, aby uzyskać znaczący postęp, należy

żuć odpowiednie gumy raz dziennie przez cztery tygodnie. Dzięki

regularnemu żuciu można mieć nawet o 30-60% mniej kamienia.



Wszystkie powyższe sposoby mogą redukować
proces powstawania kamienia, jednak nie będą
w stanie go wyeliminować. Oznacza to, że
wciąż konieczne jest mechaniczne usuwanie. W
domu warto za pomocą nici dentystycznych
usuwać resztki jedzenia spomiędzy zębów.
Znacznie bardziej efektywna jest również
elektryczna szczoteczka. Zaleca się jednak
regularne wizyty u dentysty, gdyż
nagromadzony kamień jest bardzo trudny do
usunięcia.

Etapy usuwania
kamienia nazębnego



1. Etap pierwszy, usuwanie płytki
kamiennej (złogów kamienia):
ręczne, chemiczne,
ultradźwiękowe, dźwiękowe,
laserowe.



- usuwanie ręczne, jest rzadko

stosowane, wykonuje się je za pomocą

ręcznych narzędzi tzw. skalerów (sierpów,

lemieszy, motyczek, dłutek, pilniczków)

mocno naostrzonych. Lekarz stomatolog

przykłada skaler do powierzchni zęba tuż

pod kamieniem i pociąga do siebie.

Odrywa w ten sposób powstałe złogi. Jest

to metoda bardzo pracochłonna,

niedokładna oraz znacznie wydłużająca

zabieg;



usuwanie mechaniczne, wykonywane

urządzeniem, które jest wyposażone w elektryczny

generator mocy. Przekazuje ono energię w postaci

wibracji o wysokiej częstotliwości na różnego

rodzaju końcówki, takie jak wiertła, frezy. Kontakt

końcówki z kamieniem powoduje przeniesienie

wibracji na złogi, co prowadzi



do ich odłamywania i usunięcia z powierzchni

zębów. Podczas pracy urządzenia wydziela się

dużo ciepła, dlatego aparatury te są wyposażone

w system chłodzenia wodą. Spryskiwanie wodą

służy również do wypłukiwania usuniętego

kamienia. Metoda ta jest jednak rzadko

stosowana;



usuwanie ultradźwiękami, zasada
działania aparatów ultradźwiękowych
polega na usuwaniu złogów poprzez
wibrację ultradźwiękowej końcówki oraz
zjawisko kawitacji wody wzbudzonej
energią ultradźwiękową. Ultradźwięki
uderzają wraz z wodą w cząsteczki złogów,
powodując ich pęknięcia i oderwanie od
trzonu zębów. Zabieg jest bezpieczny i
bezbolesny;



usuwanie laserowe, laser jagowo-erbowy stał się

przełomowym narzędziem stosowanym do

usuwania kamienia nazębnego. Laser pracuje w

sposób impulsowy z częstotliwością w zakresie od 1

do 10 impulsów na sekundę. Wystarczy 5 impulsów

na sekundę, aby usunąć warstwę kamienia

grubości od 0,2 do 0,3 mm. Stomatolog przez cały

czas



widzi pole zbiegu, w związku z powyższym nie

istnieje zagrożenie uszkodzenia miazgi, bądź

szkliwa zębów. Zabieg jest bezbolesny, precyzyjny,

znacznie bardziej skuteczniejszy od zabiegów przy

użyciu klasycznych narzędzi;



usuwanie chemiczne, w tej metodzie

stosowane jest zazwyczaj płukanie 30%

roztworem perhydrolu (nadtlenek wodoru

rozpuszczalny w wodzie). Stomatolog aplikuje

substancję na złogi kamienia na zębach i

pozostawia do ich rozpuszczenia. Następnie

wypłukuje rozpuszczone złogi i osad wodą pod

dużym ciśnieniem. Roztworu nie należy

stosować w domu, ponieważ perhydrol jest

substancją silnie żrącą, która na skórze



pozostawia białe plamy. Zabieg ten może być

wykonywany tylko przez stomatologa. 



2. Etap drugi, piaskowanie wspomaga

skaling oraz skutecznie usuwa drobiny kamienia i osadu

nazębnego, które znajdują się na powierzchni zębów.

Wykonywany jest za pomocą urządzenia zwanego

piaskarką. Urządzenie to zaopatrzone jest w specjalną

dyszę i proszek (wodorotlenek sodu), który wraz ze

strumieniem wody pod odpowiednim ciśnieniem uderza

w powierzchnie zębów oraz przestrzenie międzyzębowe,

powodując usuwanie kamienia. Piaskowanie gwarantuje

doskonały efekt czyszczący, szczególnie polecany jest

osobom, u których wcześniej był wykonywany skaling.

Celem piaskowania jest dokładniejsze czyszczenie

powierzchni zębów oraz międzyzębowych. Jest to zabieg

bezpieczny, niewskazany jedynie w przypadku ostrych

stanów zapalnych dziąseł.



3. Trzeci etap, czyszczenie i
polerowanie oczyszczonych
powierzchni zębów za pomocą różnych
końcówek, mogą to być paski ścierne,
specjalne gumki, tarcze, szczotki i
pasty polerujące np. Clean Polish,
pozwalają przygotować zęby do
ostatniego etapu.

 



4. Etap czwarty, to zabezpieczenie
zębów specjalnym lakierem zawierającym
chlorheksydynę i związki fluoru. To
wcieranie w zęby preparatu silnie
stężonego, oprócz działania
profilaktycznego, zmniejsza on również
nadwrażliwość po zabiegową. Ponadto
preparat zabezpiecza oczyszczone
wcześniej zęby przed próchnicą, a nawet
ją redukuje o 75%