Główne zalecenia dla studentów odbywających praktyki w zakładach pracy

Rodzaj przedsiębiorstwa:

1. produkcyjne (wytwórcze)

2. usługowe, handlowe

Opis załogi pracowniczej ze względu na występujące w niej podstawowe kategorie społeczne:

• płeć,

• wiek,

• wykształcenie,

• stan cywilny,

• staż pracy,

• pochodzenie społeczne.

Jaki odsetek stanowią kobiety wśród kadry kierowniczej? Np. 85%

Czy jest to zakład „przyjazny młodym matkom”?

Czy jest to załoga raczej „młoda” czy raczej „stara”? np. średnia wieku 45 lat to załoga „stara”

Czy istnieje związek między wykształceniem a zawodem wykonywanym przez pracowników?

Motywy wyboru zawodu:

• zdrowy rozsądek (popłatność danego zawodu, mała konkurencyjność na rynku pracy, wysoka przydatność społeczna),

• moda,

• wysoki prestiż społeczny,

• osobiste pragnienia,

• rodzinne tradycje.

Swoiste właściwości zakładu pracy:

• określone rodzajem produkcji lub usług, tradycją, prestiżem społecznym itp. czynnikami

Rozwarstwienie pracowników ze względu na charakter wykonywanej pracy:

• praca fizyczna,

• praca umysłowa,

• praca wykonawcza,

• praca kierownicza.

Jak pracownicy określają swój zawód w porównaniu z innymi zawodami:

• na skali dochodu,

• na skali prestiżu.

Czy istnieją na terenie zakładu pracy organizacje chroniące interesy pracownicze np. związki zawodowe? Jeżeli nie, podać powody

Jak pracownicy określają swoje miejsce w społeczeństwie (które jest różnie wartościowane ze względu na znaczenie danego zajęcia)?

Czy wykonywana praca daje pracownikom satysfakcję?

Skutki specjalizacji pracy:

• Czy pracownik czuje się w pracy wyobcowany (czuje się mało znaczącym trybikiem w złożonym systemie produkcyjnym)?

• Czy pracownicy są w zakładzie pracy upodmiotowieni (czuję się współgospodarzami)?

• Czy pracownicy są w zakładzie pracy uprzedmiotowieni (czują się wykorzystywani)?

Wynagrodzenie za pracę:

• Czy pracownicy uważają, że są godziwie wynagradzani za swoją pracę (czy płaca jest proporcjonalna do zasług)?

• Jaka jest w tym względzie ocena pracodawcy (kierownictwa) oraz pracowników)?

Stopień zorganizowania zakładu pracy:

• przedstaw schemat organizacyjny danego zakładu pracy,

• zanalizuj schemat organizacyjny zakładu pracy (działy, wydziały, sekcje, komórki)

Opis panujących w zakładzie warunków pracy:

• prawno-techniczne warunki pracy

Hierarchia w zakładzie pracy:

• schemat organizacyjny, w którym ukazane są wszystkie komórki organizacyjne z uwzględnieniem podporządkowania służbowego i istniejących zależności (kierownictwo, dozór, kontrola, specjaliści techniczni, pracownicy administracyjni i produkcyjni)

• opisz źródła aktualnych lub potencjalnych konfliktów kompetencyjnych, jakie mogą występować pomiędzy hierarchicznymi szczeblami

System kontroli działający w zakładzie pracy:

• Stosowane w zakładzie sankcje negatywne (regulaminowe jak i nieoficjalne np. drwina, lekceważenie, ośmieszenie)

• Stosowane w zakładzie sankcje pozytywne (oficjalne jak i nieoficjalne np. uznanie, szacunek)

• Czy kierownictwo zakładu pracy częściej odwołuje się do sankcji negatywnych czy pozytywnych?

• Czy wśród pracowników występuje wysoki czy niski poziom stresu?

Mobbing w zakładzie pracy:

• Czy występuje w danym zakładzie pracy zjawisko mobbingu?

• Jeśli występuje, to jakie kroki są podejmowane w celu zwalczania tego zjawiska?

Opis wzorców zachowań obowiązujących ludzi zajmujących określone miejsce w hierarchii zakładu pracy (określony w regulaminach oraz zwyczajach i obyczajach):

• wygląd zewnętrzny pracownika (jego ubiór w miejscu pracy),

• odpowiednie zachowanie, maniery,

• podstawa moralna (cechy jakimi powinien kierować się dany pracownik przy wykonywaniu czynności służbowych),

• czy pracownik nie przestrzegający obowiązujących go wzorów społecznych spotyka się z dezaprobatą ze strony kierownictwa i współpracowników?

• Czy wśród załogi sa pracownicy cieszący się szczególnym prestiżem i autorytetem?

Poziom integracji pracowników w danym zakładzie pracy:

• Czy pracownicy stanowią dobry, zwarty zespół w którym ceniona jest inicjatywa, w którym istnieje możliwość rozwoju jednostki, oraz występuje zgodność wartości, poglądów i dążeń?

Typ kierownictwa w danym zakładzie pracy:

• kierownictwo autorytatywne,

• kierownictwo demokratyczne,

• kierownictwo liberalne.

Czy kierownictwo zakładu pracy stawia na:

• Adaptację bierną pracowników (przystosowanych, ślepo posłusznych, działających rutynowo)

• Adaptację czynną pracowników (pełnych inicjatywy, krytycznych, zdolnych do kształtowania nowych sytuacji)?

Stosunki formalno-organizacyjne, jakie występują pomiędzy elementami struktury zakładu pracy:

• Czy w danym zakładzie pracy dominują stosunki oparte na układzie komunikacyjnym, czy informacyjnym?

• Czy porozumiewanie się ludzi ze sobą w obrębie poszczególnych zespołów, jak też między zespołami przebiega w sposób: niesformalizowany (ludzie porozumiewają się bezpośrednio na płaszczyźnie towarzyskiej, wolnej od oficjalności i sztuczności, a sprawy załatwiane są na zasadzie przysługi koleżeńskiej, ludzie mają do siebie zaufanie) - czy sformalizowany (oficjalny, hierarchicznie podporządkowany a sprawy i dane są przekazywane oficjalnymi i hierarchicznie określonymi kanałami)?

Opis formalnie obowiązującego układu strukturalno-funkcjonalnego danego zakładu pracy oraz opis rzeczywistego (faktycznego) układu funkcjonalnych zależności, jakie ludzie tworzą w ty zakładzie.

Integracja pracowników w zakładzie pracy:

• Czy pracownicy są dobrze zintegrowani (czy akceptują podobne wartości oraz czy są skłonni występować solidarnie w obronie tych wartości)?

• Opis środków integrujących pracowników danego zakładu pracy (materialnych i niematerialnych)

Opis określonego układu wartości, wyrażonych w różnych dokumentach lub ukształtowanych zwyczajowo:

• Wzory działania jednostek, zbiorów i instytucji w przedsiębiorstwie, ustalone przez akty normatywne czyli (np. wewnętrzny regulamin pracy, premiowania), lub środowiskowe zwyczaje i obyczaje

• Czy zakład pracy stwarza warunki do zgodnej współpracy i współdziałania pracowników (wdraża określone normy postępowania, właściwie motywuje do pracy)?

• Jaki jest wśród załogi poziom świadomości i współodpowiedzialności za losy zakładu pracy?

Sposoby motywowania pracowników stosowane w danym zakładzie pracy przez kierownictwo?

Ruchliwość społeczna w zakładzie pracy:

• Jak częste są awanse?

• Czy łatwo jest awansować? Co jest podstawą awansu zawodowego według kierownictwa zakładu i według szeregowych pracowników (wykształcenie, kompetencje, staż pracy, znajomości i układy)?

• Czy według pracowników stosowane zasady wynagradzania uwzględniają w dostatecznym stopniu rozmiary wysiłku lub zakres odpowiedzialności przy ocenie danej pracy?

• Czy zakład pracy inwestuje w rozwój zawodowy pracowników (czy są prowadzone szkolenia, lub czy zakład ułatwia dokształcanie się pracowników)?

Analiza stosunków społecznych w zakładzie pracy:

• Czy pracodawca interesuje się sferą życia prywatnego swoich pracowników?

• Czy ze strony kierownictwa w stosunku do pracowników realizowane są jakieś obowiązki opiekuńcze?

• Czy są silne więzi osobiste między pracodawcą a pracownikami?

• Czy panuje wśród załogi tzw. „duch rodzinny”?

• Czy pracodawca lub kierownictwo starają się wytworzyć wśród załogi poczucie wspólnoty? (wymień sposoby)

• Czy pracodawca wciąga pracowników w pewnym stopniu do zarządzania przedsiębiorstwem poprzez ich udział np. w radach zakładowych, sądach koleżeńskich, lub współgospodarowania częścią zysku przedsiębiorstwa (czy pracownicy są posiadaczami akcji przedsiębiorstwa?)?

• Czy kierownictwo przychylnie odnosi się i wykorzystuje do różnych inicjatyw pracowników przyczyniających się do usprawnienia produkcji lub wzrostu wydajności?

• Wyróżnić tzw. nieformalnych przywódców wokół których tworzą się rózne grupy koleżeńskie

Konflikty w miejscu pracy:

• Czy w danym przedsiębiorstwie występują konflikty (w jakich formach)?

• Przyczyny konfliktów oraz podmioty konfliktów (np. pracownik-pracownik, pracownik-pracodawca)

• Sposoby przeciwdziałania i rozwiązywania konfliktów w danym zakładzie pracy?

---