Technikum i Liceum WOS

Klasa I Lekcja 39 Dział: Władza sądownicza i władza lokalna

Temat: Organy kontroli państwowej i ochrony prawa w Polsce.

1. Najwyższa Izba Kontroli (NIK) - kontrolowanie działalności administracji rządowej

• Podlega bezpośrednio sejmowi (niezależna od egzekutywy) i przedkłada mu corocznie sprawozdanie z działalności m.in. informacja o kontrolach

• Prezes NIK(Jacek Jezierski) - powoływany/odwoływany przez sejm na 6 lat (bezwzględną większością -wniosek marszałka, lub 35 posłów za zgodą senatu), posiada immunitet

• Kompetencje:

• Badanie - legalności, gospodarności, rzetelności i celowości działań - organów administracji państwowej, NBP, samorządu terytorialnego

• NIK podejmuje działania na wniosek:

• sejmu, prezydenta, premiera, z własnej inicjatywy

2. Rzecznik Praw Obywatelskich - przyjmuje skargi i interweniuje w przypadku naruszenia wolności i praw obywatelskich (art. 208)od 1987 r.(prof. Irena Lipowicz)-I 2011

• Jednoosobowy urząd stojący na straży praw człowieka i obywatela

• Powoływany przez sejm - (bezwzględną większością) za zgodą senatu na 5 lat

• Niezależny od innych organów -odpowiada tylko przez sejmem (raport z działalności)

• Zasady działania

• Podejmuje działania - na wniosek, obywatela, cudzoziemca, organizacji, organu samorządu, z własnej inicjatywy

3. Rzecznik Praw Dziecka -ochrona konstytucyjna praw dziecka (Art.72 M. Michalak)

• Ochrona praw: do życia, zdrowia, wychowania w rodzinie i prawo do nauki

• Ochrona dziecka przed -przemocą, wyzyskiem demoralizacją

4. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (od 1992) - stanie na straży wolności słowa, praw obywateli do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

• Skład:

• 5 członków -2 powołuje sejm, 1senat, a 2 prezydent - 6- letnią kadencję - na czele przewodniczący (Jan Dworak) (I. 2011r.)

• Zdania:

• Powoływanie rad nadzorczych w telewizji i radiofonii publicznej

• Udzielanie zezwoleń na działalność komercyjnych stacji radiowych i telewizyjnych

• Stanie na straży wolności słowa i prawa do informacji

• Rozdzielanie środków pochodzących z abonamentu radiowo-telewizyjnego

5. Prokuratura - stoi na straży praworządności, czuwa nad ściganiem przestępstw, sprawuje funkcje oskarżyciela publicznego.

• Na czele prokuratury - Prokurator Generalny - (Andrzej Seremet) podlegają mu:

• Prokuratury powszechne

• Rejonowe - zwykłe przestępstwa

• Okręgowe - najcięzsze przestępstwa, nadzór prokuratur rejonowych

• Apelacyjne - najważniejsze śledztwa, nadzór nad rejonowymi i okręgowymi

• Prokuratura Krajowa - na czele z Prokuratorem Krajowym (Edward Zalewski) zastępca Prokuratora Generalnego

• Prokuratury wojskowe

• Garnizonowe

• Okręgów wojskowych

• Naczelna Prokuratura Wojskowa (naczelny prokurator woskowy zastępcą PG)

5. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (od 1997)- organ do spraw ochrony danych osobowych (Wojciech Wiewiórwski) (I. 2011r.)

• Powoływany na 4-letnią kadencję przez Sejm RP za zgodą Senatu.

Zadanie domowe

1. Podaj przykład sytuacji, w której osoba pokrzywdzona powinna udać się z prośbą o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich

• Do Rzecznika Praw Obywatelskich należy się zwrócić się w przypadku wykorzystania już wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich

• np.: skarga na nieprawidłowo funkcjonującą administrację, skarga gdy złamane zostały prawa ofiary przestępstwa, skarga na źle funkcjonujący system ochrony zdrowia, edukacji, łamane prawa niepełnosprawnych itp.
  

Pytania sprawdzające:

1. Wymień konstytucyjne organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz podaj ich kompetencje

• Najwyższa Izba Kontroli (NIK) -kontrolowanie działalności administracji rządowej

• Rzecznik Praw Obywatelskich - przyjmuje skargi i interweniuje w przypadku naruszenia wolności i praw obywatelskich

• Rzecznik Praw Dziecka -ochrona konstytucyjna praw dziecka

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (od 1992) - stanie na straży wolności słowa, praw obywateli do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

• Prokuratura - stoi na straży praworządności, czuwa nad ściganiem przestępstw, sprawuje funkcje oskarżyciela publicznego

39

---