Problemy ochrony środowiska naturalnego.
Środowisko jest to całokształt otaczających nas elementów zarówno nadnaturalnych, jak i powstałych w wyniku działalności człowieka. Wszystkie one połączone SA wzajemnymi zależnościami i dlatego zawsze należy rozpatrywać je jako funkcjonalna całość. Współdziałanie składników naturalnych tworzące istniejąca równowagę ekologiczna kształtowało się przez wiele milionów lat. Powstała struktura jest niezwykle delikatna i dołączenie się nowego czynnika w postaci działalności człowieka wpływa na nią w sposób dla nas nieprzewidywalny. Stad utrzymanie dotychczasowych zależności w stanie możliwie niezmienionym i zachowanie równowagi pomiędzy elementami naturalnymi a antropogenicznymi (pochodzącymi od człowieka) jest absolutna koniecznością.
Zmiany powstające w przyrodzie na skutek ludzkich działań zachodzą od wielu stuleci, jednak istotny ich wpływ na równowagę ekologiczna można zaobserwować dopiero od drugiej polowy XIX wieku, kiedy to miała miejsce rewolucja przemysłowa oraz nastąpiły ogromne zmiany ilościowe i jakościowe w niemal wszystkich aspektach aktywności człowieka. Jednak uświadomienie sobie ryzyka związanego z nieprzemyślanymi wpływami na ekosystem globalny zajęło wiele lat i do dzisiaj nie jest pełne. Dlatego właśnie najważniejszym aspektem działań związanych z zachowaniem równowagi naturalnego środowiska musi być zmiana sposobu naszego myślenia zarówno w skali globalnej jak i lokalnej.
Zagrożenia.
Tradycyjny podział zasobów przyrody na odnawialne i nieodnawialne niesie ze sobą bardzo poważne zagrożenie: te elementy, które zwykliśmy nazywać odnawiającymi się traktujemy jako praktycznie niewyczerpywalne. Jak błędne jest to rozumowanie pokazują wyniki badań:, aby wytworzyć taka objętość tlenu, jaka wydziela w ciągu doby jedno 600-letnie drzewo potrzeba ponad 1200 młodych drzewek? Tak wiec argumenty mówiące, ze "stare się wyrąbie, a na to miejsce zasadzi nowe" pozbawione są sensu. Podobnie ma się rzecz z elementami przyrody nieożywionej. W niektórych rejonach Polski (Śląsk, okolice Lodzi) pobór wody do celów przemysłowych i komunalnych znacznie przekracza dostępne zasoby dyspozycyjne. W tej sytuacji mamy do czynienia z ciągłym jej deficytem, który powoduje uruchamianie nienaruszalnych rezerw i w konsekwencji dalsze zmniejszanie zasobów dostępnych dla człowieka. Rezygnując z dzielenia zasobów naturalnych na odnawialne i nieodnawialne pozostańmy przy naturalnym rozdziale na ożywione i nieożywione elementy przyrody.
Zagrożenia dla przyrody nieżywionej.
Do najintensywniej obecnie eksploatowanych zasobów pochodzenia naturalnego należą surowce energetyczne. Łączne wydobycie węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego stanowi w skali światowej ponad polowe produkcji wszystkich kopalin. Największy udział ma tutaj węgiel kamienny zaspokajający ponad 40% potrzeb energetycznych. Obecnie zapasy węgla szacuje się na ok. 10 bilionów ton, co przy obecnym zużyciu tego surowca wystarczy na kilkaset lat. Trzeba jednak pamiętać, ze potrzeby energetyczne świata stale rosną, natomiast zasoby energetyczne - maleją. Przykładem bardzo szybkiego wzrostu zapotrzebowań może być intensywny rozwój motoryzacji i zwiana z tym intensyfikacja wydobycia naftowej. W połowie lat 70-tych zapasy tego surowca określano na około 90 miliardów ton, co przy utrzymaniu ówczesnego tempa eksploatacji tych złóż wystarczyć miało na 30-40 lat. Jest to okres wyobrażalny, obejmujący czas naszego życia, a tym samym przemawiający do wyobraźni.
Stając wobec tak realnej groźby wyczerpania się podstawowych źródeł energii zmuszeni jesteśmy do podejmowania działań zapobiegających potencjalnemu kryzysowi energetycznemu. Jedna z metod jest racjonalna eksploatacja źródeł surowców energetycznych. Polska posiadająca bardzo bogate zasoby węgla kamiennego przez długie lata była zapleczem energetycznym dla grupy państw członków Układu Warszawskiego. Było to powodem rabunkowego wykorzystywania polskich kopalń prowadzącego do ogromnych zniszczeń środowiska naturalnego oraz społecznego. Prawdziwe rozmiary strat jesteśmy częstokroć w stanie ocenić dopiero po wielu latach, idy to jest już zbyt późno na podejmowanie działań zapobiegawczych. Dlatego tak ważne jest staranne planowanie i konsultowanie wszelkich decyzji gospodarczych związanych z wykorzystywaniem naturalnych zasobów środowiska.
Drugim ze sposobów zapobiegania wyczerpaniu się zapasów surowców energetycznych jest zastępowanie źródeł energii pochodzenia mineralnego energia pozyskiwana w inny sposób. Na świecie od dawna prowadzi się badania nad wykorzystywaniem potencjału tkwiącego w sile wiatru, energii słonecznej czy tez ruchu ogromnych mas wody. Znaczna cześć tych działań przynosi wymierne korzyści w postaci zmniejszenia deficytu energetycznego w rejonach dotychczas nań cierpiących. W Holandii czy Niemczech bardzo często widuje się ogromne wiatraki przetwarzające prace mas powietrza na energie elektryczna i zaopatrujące obszary takie jak niewielkie osady lub samotne gospodarstwa rolne.
Podobnie ma się rzecz z wykorzystaniem energii jądrowej. Pomijając swoista psychozę powstała po katastrofie elektrowni w Czarnobylu (kwiecien 1986 roku), stwierdzić trzeba, ze to źródło energii należy obecnie do najbardziej wydajnych i, wbrew pozorom, najbezpieczniejszych. Oczywiście warunkiem niezbędnym jest tutaj zachowanie daleko posuniętych środków ostrożności związanych zarówno z budowa jak i eksploatacja elektrowni atomowej, jednak, jak pokazują przykład Francji, możliwe jest praktycznie bezawaryjne działanie i współpraca całej sieci siłowni jądrowych. Konieczne jest również pełne informowanie społeczeństwa o podejmowanych działaniach i zyskanie jego akceptacji dla kontrowersyjnych planów. Kolejna ważna grupę bogactw naturalnych stanowią surowce nieenergetyczne takie jak rudy metali, soli mineralnych czy tez piasku. Również tutaj obserwuje się stały, choć mniej intensywny, wzrost ich wydobycia i zużycia. Pomimo, ze groźba wyczerpania się ich zapasów jest bardziej odległa w czasie, to nie mniej jednak realna niz. w przypadku surowców energetycznych. W tej sytuacji istotne staje się poszukiwanie nowych złóż materiałów oraz wykorzystywanie surowców wtórnych. Rozwój techniki pozwolił na penetracje obszarów dotychczas niedostępnych (na przykład dna oceanów) i wydobywanie z nich cennych zapasów bogactw mineralnych. Sam proces eksploatacji złóż minerałów i rud metali również ulega daleko idącym unowocześnieniom: odkryciem ostatnich kilkunastu lat jest wykorzystanie odkryć biotechnologii do wydobywania zad kich metali za pomocą genetycznie zmodyfikowanych szczepów bakterii kumulujących poszukiwane pierwiastki. Akcja 'recyclingu', czyli odzyskiwania wykorzystanych już przemysłowo substancji i powtórnego ich stosowania w produkcji zyskuje popularność również w Polsce. Korzyści, jakie przynosi, w pełni uzasadniają nakłady przeznaczone na popularyzacje jej założeń i stworzenie odpowiedniego zaplecza technicznego. Jednym z najistotniejszych dla życia elementów przyrody nieożywionej jest powietrze. Jego obecny skład (około 78% azotu, 21% tlenu i 1% CO2 i gazów szlachetnych) ukształtował się w okresie karbońskim i zachowuje względna stałość do dzisiaj. Jednak współczesny rozwój motoryzacji oraz Przemyślu chemicznego prowadzi do zachwiania istniejących proporcji i wprowadzania nowych, szkodliwych elementów (SO2, 03) wywierających dotychczas nie w pełni poznany wpływ na życie na Ziemi.
W tym miejscu widać dokładnie, jak ważna jest zmiana sposobu myślenia o ochronie naturalnego środowiska zarówno na poziomie dycydentow (inwestowanie w nowoczesne technologie), jak i przeciętnych ludzi (powodzenie akcji 'recyclingu', ograniczanie ruchu samochodów w miastach itp.). Również od pojedynczych decyzji każdego z nas zależy czy za 50 lat będziemy jeszcze mieli gdzie żyć.