TERMINY PSZCZELARSKIE

Pszczelnictwo - nauka o pszczelarstwie. Pszczelarstwo - praktyczne zajmowanie się chowem lub hodowlą pszczół. Plaster pszczeli - zbudowana z wosku część gniazda pszczelego, składająca się z komórek pszczelich (plaster pszczeli), trutowych (plaster trutowy) lub obu rodzaju tych komórek, wraz z komórkami przejściowymi. We współczesnej gospodarce pasiecznej plaster odbudowywany jest na węzie, umieszczonej w ramce na osnowie z drutu. Węza - środkowa ściana plastra - na gładkim arkuszu wosku wyciśnięte zaczątki (denka) komórek pszczelich, lub trutowych - węza pszczela lub trutowa. Ramka - drewniana, zewnętrzna konstrukcja służąca do zawieszania plastra w ulu. Rodzina pszczela - tworzy ją matka i kilkadziesiąt tysięcy robotnic (także w pewnym okresie - do kilkuset trutni) zamieszkujące gniazdo pszczele. Gniazdo pszczele - zabudowane plastrami woskowymi wnętrze ula. Pień pszczeli - stare określenie wywodzące się z okresu bartnictwa, oznaczające rodzinę pszczelą w ulu. Rój - oddzielona część rodziny pszczelej wraz z matką (matkami), a często i trutniami, podczas podziału, efektem czego jest naturalne rozmnażanie się pszczół. Rój osadza się najczęściej na gałęzi drzewa i wisi przez pewien czas w postaci grona rojowego. Z chwilą złapania go przez pszczelarza i osadzenia w ulu lub naturalnego osiedlenia się np. w dziupli drzewa, po rozpoczęciu budowy plastrów i rozpoczęcia czerwienia przez matkę, rój staje się rodziną pszczelą. Czerwienie - składanie jajeczek przez matkę lub robotnice - trutówki fizjologiczne, do komórek pszczelich lub trutowych. Czerw - wszystkie stadia rozwojowe (jaja, larwy, przedpoczwarki i poczwarki) pszczoły z wyjątkiem owada dorosłego (imago). Czerw otwarty - niezasklepiony - jaja oraz larwy pszczele Czerw zakryty - zasklepiony - ostatnie stadium larwy, tzw. larwy przędzące, przedpoczwarki oraz poczwarki do imago. Czerw pszczeli - czerw pszczół robotnic. Czerw trutowy - czerw trutni, Czerw garbaty- czerw trutowy rozwijający się w komórkach pszczelich. Imago - dojrzała postać pszczoły robotnicy, matki lub trutnia. Półtrutnie - trutnie powstałe z czerwiu garbatego, nieco mniejsze w porównaniu z rozwijającymi się w komórkach trutowych. Matka trutowa - nieunasieniona matka pszczela składająca jaja niezapłodnione, z których wylęgają się trutnie. Matka strutniała - unasieniona, składająca wyłącznie lub częściowo jaja niezapłodnione. Powodem, tego może być wyczerpanie się lub zamarcie plemników w zbiorniczku nasiennym, spowodowane starością lub przebytymi chorobami. Trutówki anatomiczne - pszczoły robotnice, którym wskutek nadmiernego spożycia mleczka pszczelego i niedoboru lub braku substancji matecznej oraz wystąpienia nastroju rojowego rozwinęły się jajniki. Trutówki fizjologiczne - czerwiące trutówki anatomiczne. Kłąb zimowy - rodzina pszczela obsiadająca gniazdo w formie kuli poprzedzielanej plastrami. Susz - woszczyna - stare, wycofane i wycięte z ramek plastry lub kawałki plastrów, przeznaczone do przetopienia w celu oddzielenia czystego wosku od innych zanieczyszczeń tzw. zboin. Zboiny - zanieczyszczenia powstające przy wytapianiu wosku z suszu. Składają się z: kału larw, oprzędu larw, koszulek, pierzgi i innych zanieczyszczeń. Matecznik - komórka o jednorazowym przeznaczeniu, służąca wyłącznie do wychowu matki pszczelej. Miseczka matecznikowa - zaczątek matecznika. Matecznik wygryziony - z którego wygryzła się matka pszczela, odcinając żuwaczkami wieczko matecznika. Matecznik zgryziony - zniszczony przez robotnice na skutek:  1. zażądlenia poczwarki przez matkę  2. zamarcia poczwarki   3. zlikwidowania nastroju rojowego przez wystąpienie silnego wziątku. Miodnia - część gniazda pszczelego oddzielona, od rodni i przeznaczona do gromadzenia miodu. Rodnia- część gniazda pszczelego przeznaczona do czerwienia przez matkę. Pasieka - ule z rodzinami pszczelimi, wyposażenie, budowle pasieczne zlokalizowane na pasieczysku, Pasieczysko - miejsce stacjonowania pasieki, inaczej zwane toczkiem Zaperzenie - wydalanie przez pszczoły kału w gnieździe w okresie zimowania, spowodowane niewłaściwym przebiegiem zimowi (choroby, zły pokarm niepokojenie rodzin). Dokarmianie - uzupełnianie niezbędnych zapasów w gnieździe rodziny pszczelej. Podkarmianie (pobudzające) - wywołanie w rodzinie pszczelej złudzenia występowania naturalnego pożytku w przyrodzie. Stosujemy w celu wywołania lub zwiększenia, czerwienia, co przyspiesza rozwój rodziny pszczelej. Krata odgrodowa - przegroda (blaszana lub plastykowa) z otworami o szerokości 4,3 mm uniemożliwiającymi przejście przez nie matkom oraz trutniom.  Pożytek pszczeli - występowanie w przyrodzie nektaru, spadzi lub pyłku (odpowiednio - pożytek nektarowy, spadziowy lub pyłkowy). Wziątek pszczeli - przynoszony przez pszczoły do ula pożytek. Pyłek- plemniki roślin produkowane przez pylniki, zbierane przez pszczoły w formie obnóży, służące pszczołom głównie jako pokarm białkowy. 0bnóża- grudki pyłku formowane na goleniach trzeciej pary odnóży robotnic i przynoszone do ula. Pierzga - obnóża złożone do komórek pszczelich, ubite, zmieszane z miodem i zakiszone. Nakrop - nektar przyniesiony przez robotnice w wolach, nieco zagęszczony i przerobiony oraz złożony w komórkach dolnych części plastrów. Miód patoka - dojrzały miód w stanie płynnym. Miód krupiec - dojrzały miód skrystalizowany. Miód poszyty- zasklepiony cienką warstwą wosku. Kand - ciasto miodowo-cukrowe służące do podkarmiania, stosowane najczęściej przy wychowie matek pszczelich. Spadź - słodka wydalina (kał) mszyc lub czerwców, powstała przez przefiltrowanie w ich organizmie soków roślin w celu wykorzystania białka.

 

 barć - pomieszczenie dla pszczół na wysokości 2 - 20 m znajdujące się w dziupli rosnącego drzewa

 baza pokarmowa - wszystkie rośliny miododajne występujące na określonym obszarze

 beleczki powałkowe - drewniane listewki o przekroju 8 - 12 mm, o długości ramki służące do zamykania od góry uliczek międzyramkowych

 bezmateczność - brak matki w rodzinie pszczelej

 budowa trutowa - budowanie przez robotnice woszczarki plastrów złożonych z komórek trutowych, najczęściej jest to tak zwana dzika zabudowa

 cedzenie miodu - oddzielanie zanieczyszczeń mechanicznych od miodu, bezpośrednio po odwirowaniu przez zestaw różnych siteł, co najmniej dwa

 cedzidło do miodu - sito lub zespół kilku sit do oddzielania zanieczyszczeń stałych od miodu

 ciasto drożdżowo - cukrowe - pokarm stały dla pszczół sporządzany z drożdży piekarniczych i cukru pudru używany do podkarmiania rodzin pszczelich

 ciasto miodowo - cukrowe - pokarm stały dla pszczół sporządzany z miodu i cukru pudru ( 1 kg cukru na 0,25 kg miodu)

 czerw - łączna nazwa stadiów rozwojowych pszczoły miodnej od jaja do poczwarki

 czerwienie matki - składanie przez matkę jaj do komórek plastra

D - powrót do wyszukiwarki

 daszek - górne okrycie ula zazwyczaj przymocowane do korpusu zawiasami lub nakładane teleskopowo

 dłuto pasieczne - płaskownik stalowy ze spłaszczonymi, rozszerzonymi i zaostrzonymi końcówkami grubości około 4 mm, długości 18 - 20 cm; służy do rozdzielania połączonych kitem ramek i beleczek oraz do zeskrobywania z ramek i ścianek ula kitu pszczelego i wosku

 dojrzewanie miodu - procesy fizykochemiczne zachodzące w plastrze w zebranym przez pszczoły nektarze i spadzi prowadzące do powstania trwałego produktu jakim jest miód

 dokarmianie pszczół - uzupełnianie zapasów pokarmowych rodziny, powszechnie stosowane w końcu lata, po zakończeniu sezonu miodowego, w celu uzupełnienia zapasów zimowych

 drut do węzy - miękki stalowy, ocynkowany drut o przekroju okołó 0,33 mm stanowiący osnowę wzmacniającą dla wtapianej w ramkę węzy, a następnie budowywanego na niej plastra

 dzika zabudowa - plastry lub ich fragmenty budowane poza ramkami

 fajka do chwytania matek - rurka szklana lub plastikowa z bańkowatym rozszerzeniem do łapania i umieszczania w klatce matki

 feromony - specyficzne zapachy wydzielane przez matkę pszczelą i pszczoły robotnice służące do identyfikacji wzajemnej w rodzinie

 fumagilina - antybiotyk stosowany w leczeniu nosemozy u pszczół

 gniazdo (rodnia) - część ula przeznaczona na wychów czerwiu oraz gromadzeniu pierzgi i części zapasów miodu

 gospodarka stacjonarna - utrzymywanie rodzin pszczelich przez cały rok na jednym pasieczysku

 gospodarka wędrowna - przewożenie rodzin pszczelich w ulach na dość znaczne odległości w celu lepszego wykorzystania pożytków nektarowych i spadziowych a tym samym uzyskanie wyższej wydajności miodu z rodziny

 grzybica kamienna (kropidlakowa) - zaraźliwa choroba czerwiu, rzadziej pszczoły dorosłej wywoływana przez kropidlaki

 grzybica wapienna - choroba czerwiu wywoływana przez otorbielaka pszczelego

 Izolacja mateczników - zabieg wykonywany na 2 dni przed wygryzieniem się matek, zapobiegający ich wzajemnemu wycinaniu się

 izolator - klatka na jedną lub kilka ramek, służąca do ograniczania matki w czerwieniu

 jad pszczeli - wydzielina gruczołu jadowego pszczoły robotnicy lub matki pszczelej, która jest wprowadzana do ciała ofiary podczas żądlenia

 kiślica (zgnilec europejski) - zaraźliwa choroba czerwiu wywoływana przez różne bakterie; zapach zamarłego niezasklepionego czerwiu przypomina woń octu, a zasklepionego zapach padliny

 kit pszczeli (propolis) - żywiczne substancje zbierane przez pszczoły z pączków drzew; służy pszczołom do uszczelniania gniazda, zasklepiania otworów, mumifikacji zabitych szkodników, których nie mogą usunąć z gniazda; propolis w mieszance z woskiem służy pszczołom do polerowania komórek przed czerwieniem; rozpuszcza się w alkoholu, acetonie i chloroformie, prawie wcale nie rozpuszcza się w wodzie; stosowany jest w meblarstwie, lutnictwie oraz w lecznictwie zwłaszcza medycynie naturalnej i ludowej

 kłąb - otaczające matkę skupisko pszczół, w którym robotnice siedzą ciasno trzymając się jedna drugiej; rozróżnia się kłąb zimowy, który tworzą na plastrach zimujące pszczoły oraz kłąb rojowy tworzony w lecie poza gniazdem przez rój; tworzenie kłębu służy między innymi do utrzymania odpowiedniej temperatury w kłębie niezależnie od temperatury otoczenia

 kołnierz - górna obudowa gniazda stanowiąca przedłużenie korpusu gniazdowego ula, może być stała lub odejmowana, umieszcza się wniej półnadstawki, podkarmiaczki lub górne ocieplenie

 kołpak - nakrywka służąca doodnalezionej na plastrze matki

 komórka plastra - podstawowy element plastra w przekroju sześciokątny, w którym przeciwległe ściany są równoległe, każda ściana jest jednocześnie ścianą sąsiedniej komórki, dno jest wklęsłe utworzone z trzech rombów, w komórkach pszczoły wychowują czerw i gromadzą zapasy

 korpus gniazdowy - podstawowa część składowa ula

 koszyczek - wgłębienie na zewnętrznej części goleni trzeciej pary nóg pszczoły robotnicy, służy do formowania i przenoszenia obnóży z pyłku lub kitu

 kószka - słomiany ul w kształcie dzwonu lub walca nierozbieralny lub półrozbieralny

 krainka - pszczoła należąca do rasy kraińskiej

 krata odgrodowa - przegroda stalowa lub winidurowa z podłuznymi szczelinami szerokości 4,3 mm służąca do ograniczenia matki w czerwieniu; odddzielenie gniazda od miodni oraz trutni lub matki od robotnic

 krupiec - miód skrystalizowany

 krupnik miodowy - napój przygotowany z miodu, spirytusu, wody i dodatków korzennych o zawartości alkoholu 30 - 45 %

 krystalizacja miodu - proces zmiany płynnego miodu (patoki) w stałą (krupiec)

 kwakanie - śpiew matki

 larwa - młodociana postać pszczoły miodnej i innych owadów

 lot godowy - lot młodej matki pszczelej podczas którego nastepuje zapłodnienie matki przez kilka trutni, pierwszy lot odbywa się w 5 - 6 dniu życia matki, nastepne 2 - 3 dni później

 macierzak - rodzina wyrojona

 matecznik - komórka o wydłużonym kształcie, w której odbywa się rozwój matki pszczelej

 matka pszczela - samica pszczoły w pełni rozwinięta, zdolna do rozrodu, znacznie większa od pszczoły robotnicy, charakteryzuje się długim odwłokiem

 miodarka - beczkowate urządzenie do odwirowywania miodu z plastrów pszczelich wykorzystujące siłę odśrodkową, w sprzedaży są miodarki o napędzie ręcznym i elektrycznym

 miodnia - nadstawka

 miodobranie - odbieranie z uli plastrów z dojrzałym miodem i ich odwirowywanie

 miodosytnictwo - przerabianie miodu i owoców na napoje np. miody pitne

 miód odmianowy - miód z nektaru jednego gatunku rośliny miododajnej występującej na większym obszarze

 nakrop - przyniesiony przez pszczoły i złożony w komórkach plastra nektar lub spadź z dodanymi przez pszczoły enzymami, zawiera dość dużą ilość wody

 napszczelenie - liczba rodzin pszczelich na powierzchni 1 km kwadratowego

 nastrój rojowy - stan i zachowanie się rodziny pszczelej w okresie poprzedzającym rójkę

 nektar - słodka ciecz wydzielana przez drobne narządy narządy zwane nektarnikami znajdujące się wewnątrz kwiatów u większości roślin okrytozalążkowych

 nielotne pszczoły - młode pszczoły niewyfruwające z ula tzw. pszczoły ulowe

 nosemoza - choroba sporowcowa, zaraźliwa pszczół dorosłych

 oblot - lot pszczół wykonywany w pobliżu ula nie związany ze zbiorem pożytków np. oblot wiosenny - pierwszy oczyszczający oblot po zimowli

 obnóża pyłkowe - ładunki pyłku kwiatowego gromadzone na zewnętrznych stronach goleni trzeciej pary nóg pszczół zbieraczek

 pierzga - przerobiony przez pszczoły pyłek kwiatowy złożony w komórkach i stanowiący źródło pokarmu białkowego

 truteń - osobnik męski

 węza - sztucznie przygotowany z naturalnego wosku pszczelego arkusz z zaznaczonymi kształtami komórek pszczelich, który wprawiany jest w ramkę

 zbieraczka - pszczoła lotna pracująca w polu i zbierająca nektar i pyłek

---