ANDRZEJ KUŚNIEWICZ: Ur. 30 listopada 1904 w Kowenicach koło Sambora, zm. 15 maja 1993 w Warszawie. Polski prozaik, eseista, poeta, redaktor „Miesięcznika Literackiego”. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych, także prawo i nauki polityczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracował w służbie dyplomatycznej, w latach 1940-1943 w Biurze Opieki nad Polakami, działacz francuskiego ruchu oporu. W czasie wojny został aresztowany przez gestapo i więziony w obozach, między innymi w Mauthausen. W 1943 został członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej. Po wojnie pracował w ambasadzie paryskiej. W styczniu 1946 wstąpił do PPR a w 1948 został członkiem PZPR. W 1950 odsunięty od pracy w dyplomacji i wyrzucony z partii pod zarzutem współpracy z kontrwywiadem francuskim. W 1953 Komisja Kontroli Partyjnej przychyliła się do jego wielokrotnie ponawianych próśb i przywróciła mu prawa członka PZPR. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, w 1991 roku został laureatem nagrody literackiej polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego. Był członkiem Związku Literatów Polskich. Jego pierwsza żona, Maria Ukniewska (1907-1962) była pisarką, druga - Anna Lechicka-Kuśniewicz (1918-2002) - satyrykiem (m.in. w redakcji "Szpilek"). Już od 1953 wykorzystywany był przez bezpiekę do rozpracowywania środowisk emigracyjnych. W 1960 zarejestrowany jako kontakt poufny Służby Bezpieczeństwa o kryptonimie Andrzej (IPN BU 00328/349). Był autorem pisanych dla SB charakterystyk m.in. Jerzego Andrzejewskiego i Ireny Jurgielewiczowej. Według oceny SB jego donosy były konkretne, obiektywne, posiadały wartość operacyjną. Po wydarzeniach marca 1968 denuncjował swoich kolegów pisarzy i dziennikarzy pochodzenia żydowskiego, którzy planowali emigrację z PRL.
Ważniejsza twórczość (większa cześć jego twórczości związana jest z Galicją):
- tomiki wierszy: Słowa o nienawiści (1955), Diabłu ogarek (1959),
- powieści: Korupcja (1961; nawiązuje w stylu kryminalnej groteski do konspiracji we Francji w okresie wojny), W drodze do Koryntu (1964; opisuje kryzys powojennej Europy), Eroica (1969; sfilmowana przez A. Munka), Król obojga Sycylii (1970), Lekcja martwego języka (1977), Strefy (1971), Witraż (1980), Trzecie królestwo (1975; o kontestacji młodzieżowej na Zachodzie), Stan nieważkości (1973; poświęcony stosunkom polsko-niemieckim),
- szkice: Moja historia literatury (1980).
„KRÓL OBOJGA SYCYLII”
EMIL HENRYK JOACHIM R., główna postać powieści Andrzeja Kuśniewicza Król Obojga Sycylii (1970). Młody człowiek z zamożnej rodziny austriackiej, syn wiedeńskiego adwokata i bankowca, urodzony w roku 1893, wychowany w atmosferze „przekwitającej secesji", kultury i obyczaju fin de siecle'u. Dzieciństwo upływa mu w towarzystwie dwu sióstr: starszej o dwa lata Elizabeth (Lieschen) i młodszej o rok Bernadetty (Detty). Jego uczucie do Lieschen jest nie tylko uczuciem braterskim - od najmłodszych lat fascynuje się urodą i prowokującymi zachowaniami siostry. W wieku czternastu lat uświadamia sobie jasno kazirodczy charakter swojej miłości, nieuleczalnej i oszałamiającej. Elizabeth zdaje sobie sprawę z uczuć brata i sama znajduje w tym układzie perwersyjną satysfakcję. Na mentalność Emila mają znaczny wpływ lektury dzieł modernistów i dekadentów, które uświadamiają mu, że sam należy do generacji „skazanych i wyklętych" („Je suis con- damne et maudit!"). Zaczyna się pod wpływem tych lektur i poczucia własnego grzechu fascynować zjawiskami takimi jak uwiąd, zamieranie, śmierć, pisze też wiersze. W tym czasie lekarze wykrywają u niego początki gruźlicy i spędza parę miesięcy 1909 roku w sanatorium w Meranie. Ozdrowiały, wypełnia 1912 rok jednoroczną służbą w szkole oficerskiej i opuściwszy ją jako podporucznik rezerwy, wstępuje na wydział prawa. Stale widuje się z Elizabeth i każde spotkanie z siostrą dostarcza mu dreszczu perwersyjnej miłości. Wybuch I wojny światowej kieruje podporucznika rezerwy Emila R. do służby w 12. pułku ck ułanów sycylijskich. Kwaterując w lipcu 1914 roku w węgierskim mieście Fehertemplom, czeka na wyjazd na front rosyjski. Pisze ostatni list do Elizabeth ze słowami miłości, zapowiadając także swoją śmierć i wyrażając przeczucie zagłady całej epoki. List ten nie będzie już wysłany - wraz z pamiętnikiem Emila zostanie wyrzucony z okna transportu wojskowego zmierzającego na wschód. W ślad za listem i pamiętnikiem wypadnie z pociągu człowiek - dwudziestojednoletni samobójca, podporucznik ułanów sycylijskich Emil R.
„KROL OBOJGA SYCYLII” - andrzej kuśniewicz |
1