Polityka społeczna

Polityka rodzinna, jej instrumenty

i instytucje.

SPIS TREŚCI :

1. Rodzina jako podstawowa grupa pierwotna 3

2. Rodzina w polityce międzynarodowej 3

3. Polityka rodzinna : definicja, cel 5

4. Polityka rodzinna w Polsce 6

1. Cele polityki prorodzinnej 6

2. Instrumenty realizacji polityki rodzinnej 8

3. Instytucje czuwające nad przestrzeganiem zasad polityki prorodzinnej 9

5. Oczekiwania społeczeństwa polskiego wobec polityki rodzinnej państwa 9

6. Podsumowanie 10

7. Bibliografia 10

1. Rodzina jako podstawowa grupa pierwotna.

Rodzina to podstawowa grupa pierwotna złożona z małżeństwa i dzieci (także adoptowanych) oraz ogółu krewnych każdego z małżonków. Istotą rodziny są 2 rodzaje więzi społecznych: małżeńska i rodzicielska.

Rodzina występuje we wszystkich społeczeństwach i epokach, spełnia w życiu społeczeństwa kilka podstawowych funkcji, a najważniejsze to:

1. prokreacja, tj. zapewnienie ciągłości biologicznej społeczeństwa;

2. socjalizacja, tj. wprowadzenie młodego pokolenia w normy i mechanizmy życia zbiorowego, opieka nad nim i przygotowanie do samodzielnego odgrywania ról społecznych;

3. utrzymywanie ciągłości kulturowej społeczeństwa przez przekazywanie dziedzictwa kulturowego następnym pokoleniom;

4. prowadzenie gospodarstwa domowego i w wielu wypadkach także działalność produkcyjna (zwł. w rolnictwie);

5. organizowanie życia swoich członków, sprawowanie kontroli społecznej nad ich zachowaniem, zapewnienie im równowagi emocjonalnej, pomocy wzajemnej i opieki w wypadku choroby, starości itp.

Zależnie od miejsca i czasu, w którym występuje, rodzina spełnia też ważne obowiązki w stosunku do poszczególnych zbiorowości społecznych, w których skład wchodzi, tj. rodu, plemienia, państwa, społeczności lokalnej itp. Obfitość funkcji rodziny i ich waga sprawiają, że jej działalność podlega regulacji i instytucjonalizacji ze strony szerszych zbiorowości społecznych. Uwidacznia się to zwłaszcza w normach moralnych i religijnych, postulatach ochrony rodziny przez państwo i pomocy ekonomicznej (zasiłki rodzinne i macierzyńskie, uprawnienia pracownicze matek).

Liczne aspekty relacji rodzinnych są również regulowane przez prawo w Polsce, zwłaszcza przez kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Przeobrażenia rodziny na przestrzeni wieków zrodziły pogląd o jej kryzysie, są one jednak przejawem jedynie zmieniających się funkcji rodziny w strukturze społeczeństwa, przekształcającej się wskutek procesów industrializacji, urbanizacji oraz tworzenia się nowego stylu życia i stylu kultury.

2. Rodzina w polityce międzynarodowej

W rozwoju ochrony rodziny duże znaczenie odgrywają międzynarodowe dokumenty prawne (konwencje, pakty, karty praw) w szczególności Organizacji Narodów Zjednoczonych, Międzynarodowej Organizacji Pracy, Rady Europy.
Ratyfikowanie tych dokumentów przez państwa-strony oznacza w praktyce obowiązek wprowadzenia ich zasad do praktyki prawnej poszczególnych krajów. W większości krajów europejskich dokumenty te są bezpośrednio stosowane w prawie wewnętrznym.

Przepisy odnoszące się do rodziny wyspecyfikowane są przede wszystkim w następujących dokumentach:
* Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1948 r. (art. 16, art. 23 punkt 3, art. 25),
* Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, inicjatywa państw zachodnioeuropejskich, przyjęta przez Radę Europy, weszła w życie w 1953 r. (art. 8, art. 12, art. 5 z 7 protokołu dodatkowego),
* Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, przyjęty rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 1966 r. (art. 23, art. 24),
* Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, przyjęty rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 1966 r. (art. 10, art. 11, art. 12 punkt 2a, art. 13 punkt 3),
* Europejska Karta Socjalna, inicjatywa państw członków rady Europy, weszła w życie w 1965 r. (część I art. 16, art. 17, część II art. 17, art. 19),
* Deklaracja w Sprawie Społecznego Postępu i Rozwoju uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1969 r. (art. 4, art. 11b, art. 22)
* Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1989 r. (w szczególności art. 9, art. 18),
* Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1979 r.,
* Deklaracja w sprawie wyeliminowania wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach, rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ, ogłoszona w 1981 r., (nie rodzi prawnych zobowiązań dla państw),
* Konwencja MOP nr 100 (z 1951 r.) dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracowników mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości,
* Konwencja MOP nr 102 (z 1952 r.) dotycząca minimalnych norm zabezpieczenia społecznego,
* Konwencja nr 103 (z 1952 r.) dotycząca ochrony macierzyństwa,
* Konwencja nr 111 (z 1958 r.) dotycząca dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywanego zawodu.
Ochrona rodziny w poszczególnych artykułach wyżej wymienionych dokumentów, rozumiana jest jako zapewnienie rodzinie przez państwo:
- odpowiedniego statusu materialnego poprzez prawo do pracy i zabezpieczenie socjalne,
- ochrony zdrowia,
- poszanowania wolności rodziny w zakresie zapewnienia dzieciom wychowania zgodnego z przekonaniami rodziców (wybór szkoły, nauczanie religii, przekazywanie tradycji i obyczajów),
- nie dyskryminowania z jakichkolwiek względów,
- zrównania w prawach dzieci małżeńskich i niemałżeńskich,
- ochrony dzieci przed wszelkim wyzyskiem ekonomicznym i społecznym,
- równych praw i obowiązków małżonków.

Stolica Apostolska opublikowała w 1983 r. Kartę Praw Rodziny. Dokument ten nie ma charakteru stricte prawa międzynarodowego. Zawiera on katalog praw rodziny opracowany na podstawie dokumentów międzynarodowych traktujących o prawach człowieka oraz w oparciu o społeczną naukę Kościoła. Według Karty Praw Rodziny przedmiotem polityki rodzinnej powinna być rodzina jako całość, a nie jej poszczególni członkowie i polityka wobec rodziny powinna opierać się na zasadzie pomocniczości.

W latach dziewięćdziesiątych społeczność międzynarodowa skupiła szczególną uwagę na rodzinie. Duże znaczenie dla zainteresowania społeczeństw sytuacją i problemami rodzin miały obchody Międzynarodowego Roku Rodziny w 1994 r.

W latach dziewięćdziesiątych zostało zorganizowanych kilka konferencji, podczas których rodzina stała się, w mniejszym lub większym zakresie, przedmiotem obrad. Najważniejsze z nich to:

* Światowy Szczyt w Sprawie Dzieci - Nowy Jork wrzesień 1990 r.,
* Międzynarodowa Konferencja "Ludność i Rozwój", Kair, wrzesień 1994 r.,
* Światowy Szczyt Rozwoju Społecznego, Kopenhaga 1995 r.,
* Światowy Szczyt w Sprawie Kobiet, Pekin 1995 r.

3. Polityka rodzinna : definicja, cel

W zakres szeroko rozumianej polityki państwa wchodzi polityka społeczna, w której szczególne miejsce zajmuje polityka rodzinna.

Polityka wobec rodziny, tak jak całość polityki społecznej, stanowi przedmiot nie tylko działań państwa i innych podmiotów na rzecz realizacji określonych celów i wartości, ale także przedmiot badań naukowych. Cele, instrumenty, podmioty polityki rodzinnej oraz wielkość środków określane są w poszczególnych krajach w zależności od sytuacji demograficznej i społeczno - ekonomicznej. Na kształt polityki rodzinnej mają również wpływ działania społeczności międzynarodowej na rzecz rodziny, a zwłaszcza ustanowione standardy w prawie międzynarodowym.

Według powszechnie przyjętej definicji polityka rodzinna to całokształt norm prawnych, działań i środków uruchamianych przez państwo w celu stworzenia odpowiednich warunków życia dla rodziny; jej powstania, prawidłowego funkcjonowania i spełniania przez nią wszystkich ważnych społecznie ról.

U podłoża tak zdefiniowanej polityki rodzinnej leżą następujące założenia:
- rodzina jest podstawową i najważniejszą instytucją społeczną,
- rodzina powinna być wspierana przez państwo,
- polityka rodzinna oznacza wielość polityk, a nie pojedynczy, jednolity akt prawny.
W literaturze przedmiotu wyróżnia się dwa typy polityki rodzinnej:
- politykę wyraźnie adresowaną do rodziny (explicite),
- politykę pośrednią (implicite).

Polityka rodzinna explicite to jasno określone działania (np. programy), których świadomym zamiarem jest osiągniecie określonych celów dotyczących rodziny jako całości lub roli osób indywidualnych w rodzinie.

Polityka rodzinna explicite może np. obejmować politykę ludnościową (pro lub antynatalistyczną), świadczenia socjalne związane z opieką i wychowaniem dzieci, świadczenia dla pracujących rodziców, opiekę zdrowotną nad matką i dzieckiem itd. W krajach prowadzących bezpośrednią politykę rodzinną często powoływane są specjalne instytucje usytuowane w strukturze rządu, powołane dla koordynacji działań na rzecz rodziny.
Na politykę rodzinną implicite składają się działania podejmowane w innych dziedzinach polityki państwa, realizujące cele bezpośrednio nie związane z rodziną, ale takie które pociągają za sobą doniosłe konsekwencje dla funkcjonowania rodziny (polityka przeciwdziałania bezrobociu, polityka podatkowa).

Najczęściej uznawanym przedmiotem polityki rodzinnej jest rodzina z dziećmi (tzw. rodzina nuklearna). Definicja rodziny powinna być dostatecznie szeroka, aby mogła objąć rozmaitość typów, struktur, ról i stosunków dotyczących zwykle co najmniej jednej osoby dorosłej i jednego dziecka. Podmiotem zainteresowania polityki rodzinnej jest więc:

• małżeństwo z dziećmi,

• rodzice z dziećmi (konkubinat),

• jedno z rodziców z dziećmi (samotny ojciec, samotna matka).

W zależności od przyjętego głównego celu polityka rodzinna może być adresowana do:
- wszystkich rodzin z dziećmi,
- wybranych kategorii rodzin z dziećmi (np. rodziny ubogie, wielodzietne, niepełne, dotknięte patologią społeczną).

W Europie polityka rodzinna adresowana jest do wszystkich rodzin, ale w jej ogólnych ramach wskazywane są szczegółowe cele związane z pomocą rodzinom znajdującym się w trudnych sytuacjach życiowych.

W Stanach Zjednoczonych, które nie prowadzą jasno zdefiniowanej polityki rodzinnej, adresatami działań na rzecz rodziny są przede wszystkim dzieci biedne pozostające na utrzymaniu rodziny.

Polityka rodzinna w skali międzynarodowej odnosi się do wszystkich rodzin i dzieci, a nie tylko do rodzin ubogich lub rodzin z problemami. Zwracając szczególną uwagę na sytuację dzieci uznaje się, że polepszenie ich losu wymaga pomocy dla rodziców i rodziny.

4. Polityka rodzinna w Polsce

Program „Polityka Prorodzinna Państwa" został przyjęty przez Radę Ministrów w listopadzie 1999 roku. Program ten stanowi kompilacją elementów zawartych w licznych, szczegółowych programach resortowych, składających się na całość polityki społeczno- gospodarczej rządu. Założenia programu zostały opracowane z uwzględnieniem opinii przedstawicieli środowisk naukowych i praktyków poszczególnych dziedzin życia społecznego. W pracy nad programem wykorzystano „Raport o sytuacji polskich rodzin” oraz wyniki innych analiz dotyczących sytuacji rodzin.

Według autorów programu polityka wobec rodziny ma obejmować działania w zakresie:
- zmiany sytuacji demograficznej i struktury rodzin,
- poprawy kondycji finansowej rodzin,
- poprawy warunków mieszkaniowych,
- wychowania młodego pokolenia,
- poprawy zdrowotności rodziny,
- pomocy rodzinom z osobami niepełnosprawnymi,
- opieki nad dzieckiem,
- pomocy rodzinom zagrożonym dysfunkcjami,
- pomocy polskim rodzinom poza granicami kraju,
- kultury i mediów,
- ochrony prawnej rodziny.

4.1. Cele polityki prorodzinnej

Pojęcie „polityka prorodzinna” nie występuje jako termin w literaturze przedmiotu z zakresu polityki społecznej. Jest to pojęcie potocznie używane, mające charakter wartościujący, przy pomocy którego oceniamy politykę społeczną państwa wobec rodziny.

Polityka społeczno-gospodarcza wobec rodziny może być uznana za politykę prorodzinną, jeżeli faktycznie realizuje ona jasno wytyczone cele w zakresie tworzenia przez państwo warunków sprzyjających rozwojowi rodziny i zaspokajaniu jej potrzeb.

Program odnosi się do „ każdej rodziny, zwłaszcza jednak do rodzin wychowujących dzieci i wymagających wsparcia w wychowaniu i kształceniu młodego pokolenia". Za główne cele polityki państwa wobec rodziny uznano:
- pomoc rodzinom w uzyskaniu samodzielności finansowej,

- poprawę warunków mieszkaniowych ludności,
- przygotowanie dzieci i młodzieży do pełnienia funkcji rodzinnych i społecznych,
- zahamowanie istniejących negatywnych trendów w rozwoju ludnościowym kraju i poprawa sytuacji demograficznej.

Cele te są sformułowane bardzo szeroko i konkretyzują je wskazane w harmonogramie liczne szczegółowe cele, które jednak nie zostały uhierarchizowane. Nadmiar słusznych celów nie sprzyja wykrystalizowaniu jasnego programu polityki rodzinnej: przedłożony dokument nie wskazuje jasno twardego rdzenia polityki państwa wobec rodziny.
Zasadnicze cele polityki wobec rodziny powinny być rozszerzone o bardzo wyraźnie sformułowane zadanie - stwarzanie równych szans dzieciom i młodzieży oraz przeciwdziałanie marginalizacji licznych rodzin. Powiększające się rozwarstwienie społeczeństwa stanowi zagrożenie nie tylko dla sytuacji rodzin, ale także dla spójności społecznej i stabilności państwa.

W programie za mało jest zadań adresowanych do dzieci i młodzieży żyjących w trudnych warunkach materialnych, których celem byłoby wspieranie aspiracji edukacyjnych i kulturalnych rodzin, czy zwiększenie dostępności do usług socjalnych, medycznych (np. dentystycznych). W dokumencie wskazano tylko dwa programy kierowane do tej grupy dzieci i młodzieży - program wyrównywania szans edukacyjnych i dożywianie dzieci. Jednoznaczne sformułowanie takiego celu pozwoliłoby skonstruować program spójnych działań. Na przykład postulaty odnoszące się do wychowania młodego pokolenia koncentrują się na sferze etyczno- pedagogicznej, niewątpliwie fundamentalnej dla wychowania.
Jednakże kreowanie właściwych warunków wychowawczych nie jest możliwe bez eliminowania równie istotnych dla rozwoju młodego pokolenia barier natury materialnej. W programie nie została dostrzeżona edukacyjna rola przedszkoli (rozwój placówek przedszkolnych powiązano tylko ze wspieraniem kobiety w godzeniu obowiązków macierzyńskich i zawodowych, co ma z kolei służyć zmianie postaw prokreacyjnych w kierunku zwiększania dzietności rodzin).

Obejmowanie opieką przedszkolną, zwłaszcza dzieci ze wsi i małych miasteczek, stanowi pierwszy krok w kierunku wyrównywania szans edukacyjnych. Ponadto z dokumentu nie wynika w jaki sposób państwo chce osiągnąć cel - zwiększenie dostępności do przedszkoli - którego realizacja spoczywa na samorządach. Czy zostaną przekazane samorządom większe kwoty w ramach subwencji oświatowej?

Przewidziane w programie instrumenty przeciwdziałania narkomanii również ograniczono tylko do działań profilaktyczno-wychowawczych, które są ważne, ale niewystarczające. Skuteczna walka z narkomanią to przede wszystkim walka z przestępczością zorganizowaną i dobrze działającym rynkiem narkotyków rządzonym przez prawo popytu i podaży.
Ranga problemów i zjawisk społecznych uznanych za szczególnie istotne dla prawidłowego funkcjonowania rodziny, nie zawsze znajduje potwierdzenie w innych źródłach. Przemoc w rodzinie jak dotychczas w naszym kraju stanowi przedmiot zainteresowania przede wszystkim organizacji pozarządowych, chociaż problem ten dotyczy znaczącej części rodzin zarówno w naszym kraju jak i w innych krajach świata. Warto zatem przypomnieć, że przemoc w rodzinie to zjawisko, które w latach dziewięćdziesiątych społeczność międzynarodowa uznała za problem praw człowieka. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Rada Europy i Unia Europejska finansują specjalistyczne programy zorientowane na zapobieganie przemocy oraz pomoc ofiarom i sprawcom, organizują sesje i konferencje poświęcone tej tematyce, uchwalają dokumenty i akty prawne, mające sprzyjać rozwiązywaniu tego problemu w krajach członkowskich. Rząd RP ma zatem określone zobowiązania i chociażby z tego względu, pominięcie tego problemu w programie nie znajduje żadnego uzasadnienia.

4.2. Instrumenty realizacji polityki rodzinnej

Państwo realizuje politykę rodzinną przy pomocy następujących instrumentów:
- środków prawnych,
- świadczeń pieniężnych,
- świadczeń w naturze,
- świadczeń w formie usług.

Normy prawne regulują stosunki rodzinne oraz relacje rodziny z państwem i innymi instytucjami np. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, regulujący zagadnienia małżeństwa, pokrewieństwa, opieki i kurateli. Wyznaczają również zasady i warunki korzystania ze świadczeń rodzinnych, określając w ten sposób krąg uprawnionych do świadczeń pieniężnych, rzeczowych i usług.

Świadczenia pieniężne w postaci różnych zasiłków i zapomóg mogą być kierowane do poszczególnych rodzin obligatoryjnie, albo uznaniowo (przez system pomocy społecznej).Wyróżniamy:

• Zasiłki na dzieci i ulgi podatkowe przyznawane są w związku z ponoszeniem kosztów wychowania dzieci jako nakładu przysparzającego korzyści całemu społeczeństwu i uznania, że dochód pokrywający ten nakład musi być zwolniony od innych obciążeń na rzecz państwa i społeczeństwa. Należy jednak ciągle mieć na uwadze, że ten rodzaj pomocy jest skuteczny w rodzinach o dochodach, które można opodatkować, a więc względnie wysokich. W rodzinach o niskich dochodach instrument podatkowy nie działa.

• Zasiłki macierzyńskie, traktowane jako ogół świadczeń ubezpieczeniowych, które przysługuje pracującej matce w ciągu kilkunastu tygodni (co najmniej dwunastu), podzielonych na okresy przed i po urodzeniu dziecka. Prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego traktowane jest tak samo jak prawo do zasiłku chorobowego.

• Zasiłki wychowawcze, ukierunkowane na obniżenie motywacji matek do powrotu do pracy po urodzeniu dziecka. Zasiłek ten służy wychowaniu małych dzieci przez matki i nie oddawaniu ich do żłobków, które wg powszechnej opinii są formą gorszą.

• Zasiłek na opiekę nad dzieckiem w czasie choroby, upoważniający do wykorzystania w tym celu nawet 60 dni roboczych w ciągu roku do czasu, gdy dziecko nie ukończy dwunastu lat.

Świadczenia w naturze obejmują dobra rzeczowe przekazywane rodzinom (odzież, opał, paczki żywnościowe itp.).

Świadczenia w formie usług udzielane są przez różne instytucje. Mają one na celu wspieranie rodziny w wypełnianiu jej podstawowych funkcji. Usługi te realizowane są przy pomocy infrastruktury społecznej (np. żłobki, przedszkola, świetlice szkolne).

Cele i instrumenty polityk rodzinnych poszczególnych krajów są uzależnione od procesów demograficznych i społeczno-ekonomicznych, a także od czynników kulturowych. Na istotę polityki rodzinnej we wszystkich rozwiniętych krajach uprzemysłowionych wpływają takie zjawiska jak: starzenie się społeczeństw, zmiany w strukturze rodziny, aktywność zawodowa kobiet i wynikająca stąd potrzeba znalezienia równowagi pomiędzy życiem zawodowym a życiem rodzinnym.

4.3. Instytucje czuwające nad przestrzeganiem zasad polityki prorodzinnej

Najważniejszym podmiotem kształtującym kierunki polityki rodzinnej jest państwo. Jego naturalnym partnerem w prowadzeniu polityki na rzecz rodziny są samorządy i organizacje pozarządowe, w tym wyznaniowe. W przedstawionym dokumencie nie wskazano wyraźnie na podział zadań pomiędzy poszczególne podmioty: jakie działania znajdują się tylko w kompetencji państwa (co chce państwo zostawić tylko w swojej gestii), jakie zadania realizowane przez inne podmioty będą wspierane przez państwo, a jakie zadania państwo chce pozostawić tylko samorządom i organizacjom pozarządowym bez jakiejkolwiek ingerencji.
Za realizację polityki prorodzinnej odpowiedzialne są wszystkie te podmioty.
Wśród podmiotów państwowych (ministerstw, agencji rządowych) szczególna rola powinna przypadać Pełnomocnikowi Rządu ds. Rodziny.

Według harmonogramu zadania, które finansuje i za które wyłącznie odpowiada Pełnomocnik ds. Rodziny to:
- przeciwdziałanie i pomoc w rozwiązywaniu problemów rodzinnych, wychowawczych i adaptacyjnych rodzin na emigracji,
- ograniczenie strefy ubóstwa, wsparcie informacyjne i prawne dla rodzin emigrantów oraz mniejszości polskich (zwłaszcza na Wschodzie).

5. Oczekiwania społeczeństwa polskiego wobec polityki rodzinnej państwa

Badania opinii publicznej na temat polityki rodzinnej zostały przeprowadzone przez CBOS we wrześniu 1996 r. Z badania wynika, że społeczeństwo polskie krytycznie ocenia politykę państwa wobec rodziny i oczekuje stworzenia i wprowadzenia w życie odpowiedniego programu.

Większość badanych (57%) wyraziła pogląd, że państwo jest współodpowiedzialne za warunki bytowe rodzin wychowujących dzieci, natomiast ponad 1/3 badanych uważała, że jest to obowiązek samych rodzin. Zdecydowana większość Polaków oczekuje więc, żeby państwo stwarzało odpowiednie warunki dla samodzielnego zaspokajania przez rodziny swoich potrzeb.

Respondenci wyraźnie różnili się w kwestii, czy państwo obecnie powinno wspierać wszystkie rodziny. Za takim rozwiązaniem opowiedziało się 44% badanych, przeciwnego zdania było 49% osób objętych badaniem.

Największe poparcie wśród respondentów uzyskała pomoc państwa kierowana do rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym (ogółem 98% pozytywnych odpowiedzi w tym 81% zdecydowanie popierających) oraz do rodzin wychowujących dzieci i znajdujących się w trudnych warunkach bytowych z powodu biedy, bezrobocia i choroby (97% w tym 72% - zdecydowanie popierających). Większość badanych opowiedziała się też za pomocą państwa dla rodzin niepełnych (92%) i rodzin wielodzietnych (92%), ale postulat ten był formułowany w sposób mniej zdecydowany.

Najbardziej oczekiwane przez badanych formy pomocy państwa dla rodziny to:
- dostępne i tanie kredyty mieszkaniowe (96%),
- tanie i dostępne żłobki, przedszkola, świetlice (93%),
- dostępne i tanie kredyty na kształcenie dzieci (91%),
- wyższe zasiłki rodzinne (87%),
- ulgi podatkowe na dzieci (87%),
- świadczenia rzeczowe (85%).

Połowa badanych (49%) wyraziła pogląd, że decyzje podejmowane przez rząd mają duży wpływ na ich życie osobiste i rodzinne. Przeciwnego zdania było 18% respondentów.
Opinie na temat polityki rodzinnej uzależnione były w dużym stopniu od takich cech położenia społecznego badanych jak: pewność pracy, poziom dochodów, wykształcenie i kwalifikacje zawodowe, natomiast sytuacja rodzinna - liczba dzieci - nie miała wpływu na opinię i postulaty. Osoby ponoszące w największej mierze koszty przemian (bezrobotni, najbiedniejsi, najgorzej wykształceni i o najniższych kwalifikacjach) wyrazili znacznie większe oczekiwania w stosunku do polityki rodzinnej państwa niż beneficjenci przemian (prywatni przedsiębiorcy, kadra kierownicza, inteligencja). Jednakże u większości badanych zaobserwowano bardzo dużą zgodność opinii na temat polityki rodzinnej państwa wobec rodziny. Z innych badań CBOS wynika, iż duże oczekiwania społeczeństwa wobec państwa wynikają nie tyle z postawy roszczeniowej, ile ze świadomości zagrożeń dla bytu rodzin.

6. Podsumowanie

We wszystkich społeczeństwach rodzina stanowi najmniejszą, po jednostce, komórkę społeczną. Jej charakter, wielkość i rola, jaką spełnia mogą być w różnych społeczeństwach różne, lecz nawet w najprymitywniejszych instytucja taka istnieje. W wielu kulturach trwałość rodziny oparta jest na więzi małżeńskiej, w większości też jest to związek mężczyzny z kobietą. To właśnie rodzina ma wielkie znaczenie w procesie przystosowywania jednostki do uczestniczenia w szerszym społeczeństwie, dlatego tak ważna wydaje się być kwestia ochrony tej podstawowej grupy pierwotnej i stworzenie przepisów, które będą stawiały sobie za główny cel właśnie dobro rodziny. Na tę kwestię największy nacisk powinno kłaść państwo, które stoi na straży przestrzegania zasad dobra ogólnego i poprzez szereg uregulowań powinno wzmacniać, zachwianą, niestety pozycję rodziny, by przyszłe pokolenia mogły właśnie w tej komórce społecznej uczyć się życia w społeczeństwie.

7. Bibliografia

1. S. Golinowska, Polityka społeczna państwa w gospodarce rynkowej, PWN Warszawa 1994

2. Program „Polityka Prorodzinna Państwa” 3 listopada 1999r.

3. Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 1964r.

Multimedialna Encyklopedia Powszechna 2000

www.biurose.sejm.gov.pl

Patrz: Program „Polityka Prorodzinna Państwa” 3 listopada 1999r.

www.biurose.sejm.gov.pl

S.Golinowska, Polityka społeczna państwa w gospodarce rynkowej, s.131-138

www.biurose.sejm.gov.pl

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

2

---