Cechy eposu:

• epickość,

• rozbudowana, wielowątkowa fabuła, mająca charakter epizodyczny (tzn. składająca się z często niezależnych od siebie wydarzeń, luźno zespolonych, nie powiązanych relacjami przyczynowo-skutkowymi),

• ukazywanie dziejów legendarnych lub historycznych bohaterów w momentach przełomowych dla danej społeczności,

• obecność bohatera zbiorowego,

• inwokacja na początku utworu - rozwinięta apostrofa umieszczona na początku utworu, w której poeta zwraca się do Muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o inspirację; w inwokacji przedstawia się nam narrator, później dystansujący się wobec świata i wydarzeń;

• rozbudowane, bardzo szczegółowe opisy (batalistyczne, przedmiotów, sytuacji, wyglądów i inne), powodujące retardację,

• narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący i obiektywny, zachowujący jednolity dystans wobec opowiadanych wydarzeń, ujawniający przy tym często swoją obecność w bezpośrednich wypowiedziach do odbiorców,

• paralelizm dwóch płaszczyzn fabularnych - świata bogów i świata ludzi,

• porównania homeryckie,

• patetyczny styl,

• występowanie stałych epitetów (np. „szybkonogi Achilles”)

• heksametr jako miara wierszowa.

• treść skupiona wokół postaci centralnej

• mała rozpiętość czasowa narracji;

• fabuła niezależna od chronologicznego następstwa zdarzeń;

• kontrastowo zestawione sceny;

• występowania skomplikowanych sytuacji, które rozwijają fabułę;

• główne siły przeciwstawne spotykają się pod koniec eposu;

PAN TADEUSZ

1. utwór wierszowany - utwór pisany wierszem, trzynastozgłoskowcem, stylizowanym na mowę potoczną, gawędziarską,
2. dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów - jako bohater zbiorowy szlachta jest jednocześnie wpisana w historię narodu polskiego jako warstwa społeczna, która przez wiele wieków tworzyła historię Polski

3. tło wydarzeń przełomowe dla danej

społeczności narodowej - tłem wydarzeń są próby wywołania powstania na Litwie oraz wybuch wojny, która niosła ze sobą nadzieje na odzyskanie niepodległości,
4. bohaterowie powiązani ze środowiskiem społecznym i z jego obyczajowością - bohaterowie dzieła są przedstawicielami stanu szlacheckiego i wszystkiego, co się z nim wiąże (zwyczaje, obyczaje, stroje, tradycja),
5. charakterystyka psychologiczna postaci - każdy bohater jest silnie zindywidualizowany, posiada charakterystyczne cechy osobowe

, które wpływają na jego postępowanie, kierują jego działaniem i są swoistym sumieniem,
6. czyny bohaterów podlegają kwalifikacjom etycznym - postępowanie bohaterów Pana Tadeusza jest nacechowane poczuciem dobra i zła oraz podlega ocenie nie tylko ogółu ale przede wszystkim sumieniu postaci,
7. inwokacja, odwołująca się do Muzy z prośbą o natchnienie - utwór rozpoczyna inwokacja, w której podmiot liryczny zwraca się do Matki Boskiej z prośbą o odzyskanie utraconej ojczyzny i przeniesienie do kraju dzieciństwa,

8. narrator wszechobecny i obiektywny - narrator dzieła jest wszechobecny i obiektywny, uczestniczy we wszystkich wydarzeniach i je relacjonuje,
9. realistyczny i drobiazgowy styl opisu - drobiazgowe opisy szlacheckiego ubioru, przedmiotów życia codziennego, realistyczne opisy natury

i przyrody,
10. patetyczny styl opowiadania - utwór opowiada o rzeczach ważnych i wzniosłych, dotyczących przeszłości narodu, bieżących wydarzeń,
11. opisy scen batalistycznych - niezwykle plastyczny i dynamiczny opis potyczki, stoczonej z Moskalami w Księdze IX Bitwa,
12. opisy wstrzymujące akcję, charakterystyka postaci lub sytuacji - bardzo obszerne opisy przyrody ojczystej, dworu i postaci, wstrzymujące rozwój

akcji,

13. rozbudowane porównania homeryckie - Mickiewicz stosuje rozbudowane nieraz na kilka czy kilkanaście wersów opisy zjawisk:
„bo każda chmura inna, na przykład jesienna
Pełźnie jak żółw leniwie, ulewą brzemienna,
I z nieba aż do ziemi spuszcza długie smugi
Jak rozwite warkocze, to są deszczu strugi” [Ks. III, 636-639],
14. miara wiersza - heksametr - trzynastozgłoskowiec, będący odpowiednikiem antycznego heksametru,
15. podział na księgi - podział treści dzieła na dwanaście ksiąg,
16. wielowątkowość fabuły - w Panu Tadeuszu wyszczególnić można kilka wątków głównych: miłosny, patriotyczny, spór o zamek oraz liczne wątki poboczne, miedzy innymi spór o psy.

---