Kępński RODZAJE NERWIC c.d

NERWICA HIPOCHONDRYCZNA

1. Rola chorego

Pozycja chorego jest korzystna, bo chory jest zwolniony ze swoich społecznych obowiązków a najbliższe otoczenie zapewnia mu opiekę -> jak w dzieciństwie.

Ale…o ile człowiek na prawdę chory budzi w otoczeniu współczucie, to chory „z urojenia” budzi agresję i pogardę.

Lekarz w rel. z pacjentem hipochondrycznym, czuje się zniechęcony. Błędne koło: lekarz nie znajduje przyczyny choroby pacjent myśli, że lekarz go lekceważy narastanie dolegliwości zwiększa się niechęć lekarza.

2. Przedmiotowe i podmiotowe pojęcie choroby

Hipochondryk nie udaje choroby - naprawdę odczuwa objawy (ból głowy, mięśni, stawów, kości, drętwienie palców, bóle wędrujące z jednego miejsca do drugiego). Czołowe miejsce zajmuje BÓL- wypiera inne treści ze świadomości na jawie i we śnie. Hipochondryk jest skoncentrowany na własnym cele, na wnętrzu swojego organizmu.

Objawy osiowe w hipochondrii: BÓL i POCZUCIE CHOROBY

Czynniki wpływające na poczucie choroby:

a) negatywny stan emocjonalny (lęk), który prowadzi do zaburzeń wegetatywnych,

b) celowość przyjęcia roli chorego, które zwalnia z wypełniania ról i obowiązków społecznych.

3. Psyche i soma

Człowiek odczuwa siebie w sposób dualistyczny (poziom soma i psyche). Podział na przeżycia psychiczne i zmysłowe. Ale jest to podział sztuczny, bo każde przeżycie jest z natury psychiczne, gdyż jest subiektywnym wyrazem procesu życia. Poczucie zdrowia i choroby jest wypadkową wielu czynników, z których obiektywny stan somatyczny nie zawsze odgrywa najważniejszą rolę -> objawy subiektywne mimo braku obiektywnej choroby.

4. Uwagi neurofizjologiczne

zaburzenie integracji wewnątrzustrojowej

Utrzymanie równowagi komórkowej jest podporządkowane układowi wegetatywnemu (autonomicznemu). Drugorzędna rola układu endokrynnego -> odbiór hormonów przez gruczoły dokrewne. Ukł. nerw. steruje endokrynnym.

Do kory mózgowej dochodzą sygnały z wnętrza ciała - z wisceroceptorów czyli receptorów narządów wewn. jak również z eksteroceptorów oraz prioproceptorów czli z narządów ruchu i zmysłu równowagi. Zasadą układów samosterujących jest sprzężenie zwrotne.

5. Wahania świadomości

w nerwicy mamy do czynienia z konfliktem miedzy dwiema tendencjami. Niemożność podjęcia decyzji powoduje zwrócenie uwagi na swoje ciało - nieświadomie. Powstaje pustka dla obszaru przyszłościowego -> introcepcja czyli zwrócenie uwagi na doznania z ciała. Dojście sygnałów introceptywnych do świadomości jest sytuacja wyjątkową Zdarza się gdy organizm nie potrafi sobie radzić z funkcjami wegetatywnymi na drodze automatyzmów, bez udziału świadomości. Wówczas dojście tych sygnałów kieruje uwagę na potrzeby ciała. i zmusza do wycofania z aktywności w świecie zewnętrznym i przyjęcia roli chorego. W każdej nerwicy istnieje mniejszy lub większy komponent hipochondryczny.

6. Korzystne aspekty choroby

korzyści wynikające z roli chorego:

- poprawa relacji ze współmałżonkiem

- wycofanie z honorem od przykrych obowiązków

-wygodniejszy tryb życia

-> nie są osiąganie świadomie

-> choroba nie jest udawana, i nie można jej mylić z symulacją

Chory rzadko sobie zdaje sprawę z tych korzyści!

7. Rola zaburzeń obrazu własnego ciała w genezie zespołów hipochondrycznych

Obraz własnego ciała odgrywa rolę w tworzeniu się obrazu samego siebie (selfconcept), który z kolei wiąże się z poczuciem własnej odrębności i wartości. U hipochondryków zaburzenia w formowaniu się obrazu własnego ciała - najcz. w formie narcystycznej (ciało - duma i przesadne zainteresowanie). Dodatkowo ma miejsce zachwianie poczucia własnej płci, oraz lęk typu moralnego (objaw somatyczny jako kara za niemoralny uczynek, np. zdrada).

8. Percepcja bólu

Ból jest rzeczywisty. To jest skomplikowane… Ale :

- psychiczny komponent bólu łączy się z funkcją kory przedczołowej.

- oraz próg percepcji bólowej jest odwrotnie proporcjonalny do ogólnej dynamiki życiowej (ludzie zakochani, szczęśliwi, bardzo zajęci - słabiej odczuwają ból)

- pustka jest przyczyną obniżenia się progu percepcji bólowej i introceptywnej pustka, nuda życiowa często tkwi u podłoża hipochondrii (depresyność).

NERWICA NATRĘCTW

1. Objawy anankastyczne w życiu codziennym

LĘK NERWICOWY koncentruje się w sytuacji bezsensownej lub sprzeczną z dominantą przeżyć chorego, stwarzając autonomiczną od reszty psychiki całość, która w sposób perseweracyjny daje o sobie znać, utrudniając a nieraz uniemożliwiając choremu życie.

„ananke” = konieczność

Tendencje anankastyczne w życiu społecznym rytuały, dziecięce zabawy, „sprawdzanie żelazka”.

3 formy występowania objawów natrętnych:

a) myśli = obsesje

b) czynności przymusowe = kompulsje

c)natrętne lęki = fobie

Ich wspólna cecha PERSEWERACYJNY PRZYMUS tj. powtarzanie w sposób stereotypowy i zwykle wbrew woli chorego

2. Myśli natrętne = OBSESJE

Im silniej walczy tym silniejszy przymus.

Cechy myśli natrętnych:

a) poczucie obcości i bezsensu myśli natrętnej ( różnica między obsesją a urojeniem- urojenie własne).

b) częściowo poza świadomością

c) epizody depersonalizacyjne i derealizacyjne deja vu, deja vecu, jamais vu, jamais vecu)

dzieje się to w nerwicy zwykle na tle agresywnych uczuć do samego siebie i otoczenia.

Tematyka obsesji jest różnorodna:

- dotyczące czynności rutynowych (najczęściej)

- katastrofalne

- sprawdzanie siebie

- filozoficzne

3. Czynności przymusowe = KOMPULSJE

Polegają na powtarzaniu w stereotypowy sposób jakiejś czynności wbrew własnemu rozsądkowi i wbrew własnej woli. Im silniej walczy tym silniejszy przymus wykonania. Wykonanie przynosi chwilową ULGĘ, wkrótce jednak przymus powraca.

Najczęściej spotykane:

- przymus mycia rąk

- rytuały przy ubieraniu/ rozbieraniu

- sprawdzanie siebie

- „odczynianie”

Cechy kompulsji:

a) czynności przymusowe nigdy nie ulegają automatyzacji

b) zawsze towarzyszy im akt woli, decyzji

c) potrzeba wykonania czynności kompulsywnej wzrasta wraz z wystąpieniem fobii lub wiary w magiczną skuteczność kompulsji.

d) często powtarza się czynność określoną ilość razy (liczba ta ma magiczną rolę)

e) czynność przymusowa ma charakter symboliczny.

4. Natrętne lęki = FOBIE

Cechy:

- perseweracyjny przymus

- pojawiają się zawsze w określonej sytuacji

- często przeplatają się z obsesjami i kompulsjami

- często czynności przymusowe są wynikiem fobii np. mycie rąk w obawie przed zarazkami, brudem.

Anankastyczny LĘK

- jest niezwykle silny

- towarzyszy mu wyładowanie wegetatywne (szybkie bicie serca, poty, mdłości, zaburzenia równowagi) atak paniki

- absurdalność (ale tylko dla otoczenia)

- im bardziej walczy, tym silniej występuje

- geneza: patologiczny odruch warunkowy, tłumione tendencje np., seksualne lub agresywne, poczucie winy np. w związku z czynem niemoralnym tj. zdrada lęk przed chorobą weneryczną

5. Objawy anankastyczne w innych zaburzeniach psychicznych:

- schizofrenia

- depresja

- zesp. psychoorganiczne

Wyłaniają się 4 aspekty z nerwicy natręctw:

PRZYMUS

KRYSTALIZACJA LĘKU

MYŚLENIE MAGICZNE

PERSEWERACJA

6. Przymus a wolność woli

Przymus anankastyczny polega na tym, że mechanizm selekcjonujący zostaje zaburzony. Chory nie może odróżnić myli natrętnej, potrzeby wykonania bezsensownej czynności czy uwolnić się od bezpodstawnego lęku. Nie czuje się panem siebie, gdyż nie może swobodnie sterować własnymi myślami i działaniem. Zaburzenie procesu decyzji.

- determinacja środowiskowa i genetyczna… układ nerwowy - decyzyjność - odp. na bodziec (dymensja tak lub nie).

Wyuczalość - w miarę powtarzania proces decydowania staje się automatyczny. Chory widzi biegunowo dobry zły, nie potrafi zrozumieć ambiwalencji, wiec nie potrafi też wybrać.

7. Krystalizacja lęku.

Polega na tym, że ogranicza się do tematyki związanej z tematyką natręctw, najwyraźniej w czynnościach przymusowych. Krystalizacja lęku powoduje, że nawet wtedy, gdy udaje się wykryć jego genezę i jest on w pewnej mierze uzasadniony, to jednak jest zawsze niewspółmierny do całej sytuacji. W nerwicy natręctw lęk występuje w sytuacji z reguły niewspółmiernej do wyzwalanego przez nią uczucia.

8. Myślenie magiczne

Pojawia się w przeświadczeniu chorego, że pewne formy aktywności bronią go przed nieokreślonym niebezpieczeństwem. Przekroczenie lub zaniechanie tych form wywołuje silny niepokój, lęk. Najczęściej występuje w czynnościach przymusowych.

9. Perseweracja

Czyli powtarzanie tej samej formy aktywności niezależnie od bodźców otoczenia. Chory nie ma możliwości ich zatrzymania.

podłoże neurologiczne: dominacja tłumionej (normalnie) tendencji perseweracyjnej spontanicznych do wyładowań w kom. nerw.

Klinicznym przykładem dominacji tendencji perseweracyjnych nad antyperseweracyjnymi jest padaczka. Możliwe, że czynnik genetyczny nerwicy natręctw działa właśnie przez wzmocnienie tendencji perseweracyjnych.

---