Skupiając się na technicznych aspektach fotografii, jedną z rzeczy która ma kolosalny wpływ na zdjęcie, jest ustalenie jaka ilość światła powinna zostać skierowana na matrycę. Za regulację ilości światła wpuszczanego do aparatu odpowiadają dwa parametry - wielkość otworu przysłony oraz czas otwarcia migawki. By prawidłowo ustawić te parametry konieczne jest zmierzenie ilości światła w fotografowanej scenie i odpowiednie jej zinterpretowanie, a następnie wybranie rodzaju pomiaru. Obecne aparaty dają użytkownikowi możliwość wyboru spośród trzech trybów pomiaru światła: matrycowego, centralnie ważonego i punktowego.
Żaden z tych pomiarów nie jest idealny i skuteczny w każdej sytuacji - każdy ma swoje zalety i wady, które musisz poznać i nauczyć się wykorzystywać dla swoich potrzeb.
Nazwy trybów pomiaru oświetlenia w swojej nazwie zawierają krótki opis swojego działania. Raz dowiedziawszy się na czym polega konkretny tryb, nie powinieneś więc mieć problemu z zapamiętaniem jego słabostek i mocnych stron.
Tryb Matrycowy
To zdecydowanie najpowszechniej używany tryb. Niekiedy możesz spotkać się z innymi nazwami tego pomiaru, jak chociażby pomiar wielosegmentowy czy wielopunktowy. Podstawą działania matrycowego pomiaru światła jest zestawienie informacji o ilości światła w różnych fragmentach sceny. Aparat dokonuje pomiaru światła w wielu punktach, a następnie za pomocą odpowiednich algorytmów ustala jakie wartości przysłony i czasu otwarcia migawki dadzą najlepsze rezultaty. Oprogramowanie aparatu dobiera w tym przypadku takie parametry ekspozycji, by zdjęcie nie miało zarówno przepalonych, jak i niedoświetlonych fragmentów. Zaletą tego pomiaru jest jego uniwersalność - pomiar matrycowy radzi sobie bardzo dobrze w większości sytuacji zdjęciowych, a fotograf może skupić się na odpowiednim kadrowaniu. Wadą tego rodzaju pomiaru jest jego nieprzewidywalność. Bywa, że w praktycznie identycznej sytuacji, jego zastosowanie daje zupełnie odmienne rezultaty. Jest to dużym utrudnieniem dla profesjonalnych fotografów, którzy oczekują od aparatu pewnej powtarzalności przy ustawieniu konkretnych wartości ekspozycji dla danej sytuacji zdjęciowej. Dodatkowo, bardzo rzadko udaje się tak dobrać parametry naświetlania, by zachować 100% pełnie szczegółów zarówno w światłach jak i cieniach.
Ciekawostka
W momencie wybrania przez Ciebie trybu pomiaru matrycowego, punkty pomiarowe pokrywają praktycznie całą powierzchnię kadru. W amatorskim Nikonie D60, takich pól jest 420, ale najczęściej spotykane są mniejsze ilości, zwykle jest to kilkanaście, niekiedy kilkadziesiąt pól pomiarowych.
Tryb centralnie ważony
Tryb centralnie ważony jest trybem niegdyś najpowszechniej stosowanym. Jego popularność wygasła dopiero w momencie wprowadzenia pomiaru matrycowego. Pomiar centralny polega na zmierzeniu natężenia światła w całym kadrze oraz przypisaniu największego znaczenia centralnej części zdjęcia. Oprogramowanie określa najbardziej odpowiednią kombinację czasu otwarcia migawki i wielkości przysłony w oparciu o ilość światła w całym kadrze, ale im bliżej centralnego punktu - tym pomiar ma większe znaczenie. Ogromną, trudną do przeceniania zaletą tego programu jest przewidywalność rezultatów. W momencie nabrania doświadczenia będziesz potrafił przewidzieć rezultaty jakie da takiego rodzaju pomiar. Tryb pomiaru centralnie ważony nie sprawdzi się w momencie, gdy najważniejszy obiekt naszego zdjęcia nie znajduje się w centrum kadru.
Tryb Punktowy
Trzecim trybem pomiaru światła spotykanym we współczesnych aparatach jest tryb punktowy. Jest on zdecydowanie najtrudniejszy do opanowania, szczególnie przez osoby dopiero zaczynające swoją przygodę z fotografią. W trybie tym, aparat dokonuje pomiaru światła w jednym punkcie, a użytkownik ma możliwość dokonania wyboru tego punktu praktycznie z całej powierzchni klatki (możesz też powiązać punkt pomiaru z punktem ostrości). Dzięki opcji ograniczenia pomiaru do małej części kadru (paru procent) jesteś w stanie bardzo dokładnie ocenić natężenie światła w interesującym Cię punkcie i dobrać odpowiednie parametry ekspozycji. Pomiar punktowy bardzo dobrze sprawuje się w kontrastowym oświetleniu i w przypadku, gdy silne źródło światła znajduje się w kadrze. Dla takiego rodzaju pomiaru liczy się nade wszystko miejsce, na które skierujemy wskaźnik pomiaru. Oczywiście pomiar punktowy, tak jak każdy inny posiada wady. W jego przypadku wady pokrywają się całkowicie z zaletami. Pomiar w starannie określonym punkcie sceny nie bierze pod uwagę sytuacji w innej części zdjęcia. Sprzyja to nadmiernemu naświetleniu lub niedoświetleniu fotografii. Z tego powodu tryb ten zalecany jest osobom, które posiadają już pewne doświadczenie i w pełni świadomie dobierają parametry ekspozycji.
Ciekawostka
W aparatach firmy Nikon opcja trybu pomiaru światła znajduje się w menu fotografowania pod zakładką ‚pomiar światła'. W zaawansowanych modelach masz możliwość wybrania tej opcji za pomocą przycisku na obudowie.
Oczywistą sprawą jest, że każdy z powyżej opisanych trybów ma swoje zastosowanie i sprawdza się w innej sytuacji. Tryb matrycowy zapewnia stosunkowo proste i bezpieczne fotografowanie, pomiar centralnie ważony daje już nieco większą kontrolę użytkownikowi, natomiast tryb pomiaru punktowego jest przeznaczony dla fotografów lubiących mieć całkowitą kontrolę nad wszystkimi parametrami od których zależy udane zdjęcie.
Blokada Ekspozycji
Jednym z najpowszechniejszych sposobów na radzenie sobie z niedoskonałościami trybu automatycznego w aparacie jest blokada ekspozycji (naciśnięcie spustu migawki do połowy i zmiana kompozycji kadru). Sposób ten kompletnie nie zdaje egzaminu w pomiarze matrycowym - w takim przypadku nie możemy być pewni czy pierwotny zestaw ustawień, który aparat dobrał do konkretnego kadru sprawdzi się również w danej scenie po jej przekomponowaniu. Korzystając z pomiaru wielosegmentowego, powinieneś zdać się na niego w całości, w takim celu został stworzony i tak jest zaprogramowany, by dawał dobre rezultaty. Pomiar matrycowy jest w stanie poradzić sobie nawet z trudnym ujęciem, o ile dasz mu ku temu okazję.
Ciekawostka
W podstawowych modelach aparatów kompaktowych pomiar światła jest często związany z autofokusem. Umożliwia to poprawne naświetlenie obiektu, na który nastawisz ostrość.