tocp9= Dy2 Pr3Ocb9- , Nokn= : hn=oi lc2r= .... hr=om lx3a2 rop9t4l1
, Nocn= , Ps3k93 tocp9= Mg- Vnl= Dy2 za- lb=a7 , tD3rc7h-~tyb2b94 hd=obi7
... yl1D3 hr=q=y4h- lc2r= , Nocn= hz3 Mg- | ? yl1D3 rq=y=h- yb1x4
tm3a6b<3 bVD Nym1 hm=yi1n4 ~ Myi1n= lq- qd-
aVh . tr3p3otv4 tb3D3oy tVr ta3 ha3orv4 , hd=oba7h= Nm1 ab9= Ps2oy
t94a- Mym1y=h-~lk9= ... ? tr3p3ot9 bVD t94a- , tVr , hz3 hm- : rm2oa
? bD=k4i- tr3p3ot9 t94a- hm= , tr3p3ot9
? db9-h- ta3 ht9=a- ha3or - tVr hn=oi - yl1ybD4b91 hl=y4l-~tn3Ot9k95 -
... dOam4 boe Nym1 , Xr3a=h=~tr3x3ot9m1 db9- aVh hz3
hm=k9- hz3 db9-m1 rop9t4l1 hx=or yn1a7 K=l4yb1D4b91 Mg- , ht9=a- i-d2oy
... Myn1ot9c4t-v4 toyp1Vg
, lq-v4 qd- , dOam4 boe tm3a6b93 db9-h- | tVr , K4l= hb9=r- hd=ot9 -
Mg-v4 , lc2r= ha=b9= . dOam4 Mym1yi1n4 qd- db9-m1 Myn1b=l4 XFq-h- lyb1D4b1V
: tVr ta3 tl3a3oD ayh1 . hp3y=v4 boe aVh db9-h- yk91 , tr3m3oa ayh1
? dOam4 rq=y= db9-h-
hx=or yn1a7 Mg- : tr3m3oa lc2r= ... rq=y= aOl, tVr tr3m3oa, aOl -
... Ps3k93 yl1 Nya2 lb=a7 , hz3 db9-m1 hl=y4l-~tn3Ot9k95 yl1 rop9t4l1
ha=yr1q4~lyg1r4t9-
onc=l4D5 dy-~li- dm2oi aVh . (yl1D3 rVyD1) yr1ViD1 ta3 dm2ol yna7
Mk3d4ym1l4t9- . (h9l=D3 ei2b94) h9e=i2b94 tb3t3ok9 ayh1 . (olD3 Nc=l4D5)
Vnr2rom . (Vnl=D3 ls=p4s-) Vnl2s=p4s- li- bD2oy (Mk3l=D3 dym1l4t9-)
(Mk3l=D3 lyi1m4) Mk3l4yi1m4 . Myb91r- Myr1ViD1 Vnl= Nt2on (Vnl=D3 hr3om)
(ylD3 hr=om) yt1r=om . rq- (Nh3l=D3 lyi1m)4 Nl=yi1m4 lb=a7 , Mc-
aVh - ? (Kl=4D3 ei2) K4e2i2 hOpya2 . hb92r4h- bot9k4l1 yl tr3m3oa
hp3y= (Nk3l=D3 hn=Vmt94) Nk3t4n-Vmt94 . (Mk3l=D3 ls-p4s)- Mk3l4s-p4s- li-
Vnr2ViD1 la3 ab9= aOl Nk3l= , Moyh- hl3oc (yl1D3 hr3om) yrom . dOam4
hr=om) Mk3t4r-om dy-~li- MD= dm2oi ym1 . yr1b4i1h= (Vnl=D3 rViD11)
hn=g1b1941) h9t=n-g1b94 db2oi ym1 . (yl1D3 ryi1m21) yr1yi1m2 ab9= aVh ? (Mk3l=D3
. h9b9= td3b3oi (olD3 hd=ym1l4t)- otd=ym1l4t9- ? (h9l=D3
Nol<m1
Słowniczek
hm=yi1n4 ~ Myi1n= - przyjemny (a) hq=d- ~ qd- - cienki (a) hl=q- ~ lq-- łatwy (a); lekki (a) Nym1 - rodzaj, płeć bVD - znów tm3a6b3 - naprawdę (tm3a6 - prawda) ha=yr1q4 - czytanka, lektura |
Myn1b=l4- bielizna tn3Ot9k95 (l. mn. tont9=k95) (kutónet) - koszula hy=p1Vg (l. mn. toyp1Vg) - podkoszulka Myn1ot9c44t9- - kalesony tr3p3ot9 - krawcowa; jako czasownik (ona) szyje db9- - płótno rb3g3 ( l. mn. Myr.b=g4)= (géwer)- mężczyzna |
qVd<q4d<1
Gramatyka
1. tont9=k95 hm=k9- = kilka koszul. Słowo hm=k9- oznacza „ile” w sensie pytającym, a kilka w sensie twierdzącym.
2. rq3Ob9~yn2ot9i1 - gazety poranne. Forma dopełniaczowa (tVkym1s4) występuje również w liczbie mnogiej. W tym wypadku końcówka MyX1 zmienia się na yX2 , natomiast końcówka toX nie ulega zmianie, np. ryi1h=~tobocr4 .
Inne przykłady:
gazety poranne - (rq3Ob9h- lD3 Myn1ot9i1h=) = rq3Ob9h-~yn2ot9i1
nogi człowieka - (Dya1h= lD3 MFl-g4r-h=) = Dya1h=~yl2g4r-
ulice Jerozolimy - (Myl1D=Vry4 lD3 tobocr4h=) = Myl1D=Vry4~tobocr4
ręce chłopca - (dl3y3h- lD3 mFd-y=h-) = dl3yh-~yd2y4
zegary ścienne - (ryq1h- lD3 tyn1oiD4h-) = ryq1h-~yn2oiD4
język Hebrajczyków - (Myr1b4i1h= lD3 hp=S=h-) = Myr1b4i1h=~tp-S4
języki Żydów - (Myd1Vhy4h- lD3 topS=h-) = Myd1Vhy4h-~topS4
3. Odmiana dzierżawcza rzeczownika - W hebrajskim nie istnieje (w odróżnieniu od polskiego) odmiana rzeczownika wg. przypadków. Jak już wiemy, używamy dla oznaczenia przypadków odpowiednich przyimków ( ta3, b94, l4. lD3 i t.p.). Jedną z bardzo znamiennych cech języka hebrajskiego jest natomiast odmiana dzierżawcza rzeczownika. (W lekcji 11-ej wspomnieliśmy już o tym zjawisku, mówiąc o odmianie dzierżawczej przyimka). A więc, zamiast ylD3 ei2 (moje pióro) możemy powiedzieć ye1i2 , zamiast Mk3l=D3 Nc=l4D5(wasz stół) - Mk3nh-l4D5 i t.p. Zamieszczona poniżej tabela, na przykładzie kilku rzeczowników, pokazuje zasady odmiany dzierżawczej.
Odmiana rzeczownika MD2h- ~ ty-e1n4 |
|||
Formy syntetyczne |
Forma opisowa z ....lD3 |
||
yt1p9=s- |
yn1c=l4D5 |
ye1i2 |
ylD3 (hp9=s-, Nc=l4D5) ei2 |
K=t4p9=s- |
K=n4c=l4D5 |
K=e4i2 |
K=l4D3 ei2 |
K4t2p9=s- |
K4n2c=l4D5 |
K4e2i2 |
K4l=D3 ei2 |
otp9=s- |
onc=l4D5 |
oei2 |
olD3 ei2 |
h9t=p9=s- |
h9n=c=l4D5 |
h9e=i2 |
h9l=D3 ei2 |
Vt2p9=s- |
Vnn2c=l4D5 |
Vne2i2 |
Vnl=D3 ei2 |
Mk3t4p9-s- |
Mk3n4c-l4D5 |
Mk3e4i2 |
Mk3l=D3 ei2 |
Nk3t4p9-s- |
Nk3n4c-l4D5 |
Nk3e4i2 |
Nk3l=D3 ei2 |
Mt=p9=s- |
Mn=c=l4D5 |
Me=i2 |
Mh3l=D3 ei2 |
Nt=p9=s- |
Nn=c=l4D5 |
Ne=i2 |
Nh3l=D3 ei2 |
Zapamiętaj następujące uwagi:
A. Przez odmianę dzierżawczą rzeczownik staje się określony. Dlatego też - mimo, że w odmianie dzierżawczej pomijamy rodzajnik h- jako domniemany - stawiamy przyimek IV-go przypadku także w odm. dzierżawczej: yr1ViD1 ta3 dm2ol yn1a7 (=yn1a7 ylD3 rViD1h- ta3 dm2ol).
B. Z tych samych względów stawiamy rodzajnik h- przed przymiotnikiem, który towarzyszy rzeczownikowi w odmianie dzierżawczej, np.: Mc-h- yl1yi1m4 = mój ciepły płaszcz (bo samo słowo yl1yi1m4 oznacza ylD3 lyl1m4h- ). Przypominamy, że lyl1m4 Mc- oznacza coś całkiem innego, a mianowicie: „mój płaszcz jest ciepły”!).
C. W rzeczownikach rodzaju żeńskiego, zakończonych na hX=, końcówka ta zmienia się w odmianie dzierżawczej na tX- , a po niej następuje przyrostek wg. osób odmiany, np. odmiana hp9=s- (kanapa) brzmi: K=t4p9=s-, ytp9=s- i t.d.
D. Przed przyrostkami Mk3~ i Nk3~ (II-ga osoba l. mn., m. i ż.) następuje w akcentowanej zgłosce skrót X= na X- : yn1c=l4D5 ~ Nc=l4D5 , ale: Mk3n4c-l4D5, Nk3n4c-l4D5. Tak samo: yt1p9=s- ~ hp9=s-, ale Nk3t4p9-s-, Mk3t4p9-s-.
23 hD=lD4V Myr1S4i3 rViD1
(toroi) roi rl=d4n4s- ld=n4s- li-n- (loin4l1) loin=
(MFb9-r4g-) br3g3 (Xolc7l-) Xolc=
(Vnc4n-a7) Vna= MFl-g4r-h= li- lb=a7, Myd1g-b94 MyD1b4ol Vnc4n-a7 PVgh- li-
ta3 . Myl1d=n4s- Mg- - XVcb9-mh2 rD3a7k9-, XFq-b-V , MFl-i7n- Myl1i7on
oa (roi Nm1) roim2 rl=d4n4s-h- rp2ot9 Myl1d=n4s-h- ta3v4 MFl-i7n-h-
Mg- Dy2 . (yD1m3m1 MFl-i7n-) yDm3~yl2i7n- Mg- toli7on MyD1n=-h- . db9-m1
~tyb2b94 db2oi , ybx4 lD3 rb2c= , qh=x4F . MFl-i7n-l4 tD3Orh7~yt92b9=
, toli7opV Myl1i7op9 hb92r4h- Dy3 tD6Orc7h-~tyb2b94 . MFl-i7n-l4 tDOrc7
, tD6Orc7h-~tyb29 lD3 dr=S4m1b9- db2oi aVh , li2op9 aOl aVh lb=a7
Vnc4n-a7 rD3a7k9- , rq3Ob9b9- Myl1i7on Vna= MFl-i7n-h- ta3 . dyq1p9= aVh
Mye1D4op Vna= , NoDyl1 Myb1k4oD Vnc4n-a7 rD3a7k9- : he=m1h- Nm1 Mym1q=
rD3a7k9- . MFl-g4r-h= li-m2 MFl-i7n-h- ta3 Myx1l4ocv4 Myd1g=b94h- ta3
yl2i7n- li2onv4 hd=obi7h= ta3 Xl2oc aVh , hd=obi7h= Nm1 ab9= Ps2oy
, Pr3Ocb9- . rt2oy tomyi1n4 Mg- Nk2l=v4 , rt2oy tolq- tFb9-~yl2i7n- . tFb9-~
. MFb9-r4g- mg- MFl-g4r-h= li- MyD1b4ol Vna= , XV cb9- rq- rD3a7k9-
. Myr1q=y4 yDm3~yb92r4g- . (yD1m3m1 MFb9-r4g-) yDm3~yb92r4g- toDb4ol torb=g4h-
. MFb9-r4g-l4 tD6Orc7~yt92b9= Mg- Dy3 la2r=S4F~Xr3a3b94 . Mym1c- rm3x3~yb92r4g-
hc=Vnm4 rc=m= (toiVbD=) i-VbD=
Moy , yD1yl1D4 Moy , ynD2 Moy , NoDar1 Moy : Mym1y= hi=b4D1 Dy2 i-VbD=b9-
Moy aVh tb9=D- . tb9=D- oa yi1yb1D4 Moyv4 yD1D1 Moy , yDym1c7 , yi1yb1r4
ha=b9= - tb=9D- ha=b9= . Myd1b4oi Nya2 hz3 Moyb94 . MyD1n=a7h= lk=l4 boe
ND2y= aVh MFr-h8x=h-~rc-a- Mg- . rS3i3 di- Ps2oy ND2y= tb9=D-b94 . hc=Vnm4
hc=Vnm4~Moy aVh tb9=D-h- . tb9=D-b94 hn=D2y4 tVr Mg- . MFt-i=D4 oa hi=D=
rc=m= , yi1yb1r4 Moy Moyh- - ? Moyh- i-VbD=b9- Moy hz3ya2 - . h<l= Mg-
Myd1b4oi yD1D1 Moyb94 : yD1D1 Moy ab9= yD1ymc7 Moy rc-a- . yD1ym1c7 Moy
. tb9=D-h- Moy ta3 tb3h3oa lc2r= ... tb9=D-h- ha=b9= za=v4 , Moy~yx1c7 qr-
yD1m3~yb92r4g- , h<l=D3 tb9=D-h-~tl-m4S1 ta3 lc2r= tD3b3ol tb9=D=b94
~tc-Vra7l- yb1x4V lc2r= Myk1l4oh , tc-a- ti=D=b94 , tb9=D-b94 ... MFl-i7n-v4
. Ps2oyb4 tVr la3 MFr-h8x=h-
(robi7l-) robi= (Myk1r=d4) K4r3d3 (tonq4l1) hOnq=
gS=m5 (togVz) gVz (toyn5c7) tVnc7
K=l4 Dy2 , Ps2oy : Ps2oyl4 tVr tr3m3oa MFr-h8x=h-~rc-a- yD1D1 Miyb9-
, yan-p94 Dy2 Ps2oyl4 ... MFb9-r4g- gVz tonq4l1 yna7 hx=or ? yan-p94 vD=k4i-
lD3 MFl-i7n-h-~tVnc7 dy-~li- Myr1b4oi Mh2 K4r3d3b9- . Myax4oy Mh2v4
ha=orv4 Nolc-h- dy-~li- td3m3oi tVr . hp=y=v4 hl=odg4 tVnc7h- .yz1r4a-
i-d2oy , Ps2oy : tr3m3oa ayh1 . XFq-h- lyb1D4b91 Myl1q- Myl1d=n4s- gVz
loky= ym1 ... .gS=m5 yl Nya2 - ? toSi7l- vD=k4i- hx=or yn1a7D3 hm- , ht9=a-
hx=or t94a- .... ? toxr4l1 hl=oky4 hr=yi1x4 hD=a1D3 hm- ti-d-l=
... ? lc2r= la3 tk3l3l= hx=or t94a- oa ? hp3q=~tyb2b94 hp3q= tot9D4l1
? i-d2oy ym
... myl1d=n4s- gVz tonq4l1 yn1a7 hx=or - tVr hn=oi - hz3 aOlv4 hz3 aOl -
aOl Mg-v4 dOam4 Myp1y= Mh2 ? ha3or ht9=a- , hl3a2h= Myl1d=n4s-h- ta3
... Myrq=y4
tonq4l1 Mya1x4oy - Ps2oy rm2oa - MyD1n=h- Mi1 dymt9= hz3 hk=k9= -
doiv4 hl=m4S1, MFl-i7n- , Myl1d=n4s- Myn1oq - ? Mynoq hm-V , MFb-9r4g-
... doiv4
Nol<m1
Słowniczek
rc=m=4 - jutro hc=Vnm44 - odpoczynek hn=oDar1 ~ NoDar14 - pierwszy (a) hOnq= (st. constr. tonq4l) - kupić K4r3d3 (l. mn. Myk1r=d4) (dérech) - droga; przez robi= (st. constr. robi7l-) - przejść, przechodzić; mijać tVnc7 (l. mn. toyn5c7) - sklep gVz (l. mn. togVz) - para (dwa!) gS=m54 - pojęcie K4k9=, hk=k9 - w ten sposób, tak |
ld=n4s- - sandał, trep loin= (st. constr. loin4l1) - wdziewać (buty) li-n- ( dual. MFl-i7n-) (ná`al, na`alájim)- but 9-rl=d4n4s- - szewc 9roi (l. mn. toroi) - skóra 9-Xolc= (st. constr. Xolc7l-) - zdejmować (buty) br3g3 ( dual. MFb9-r4g-) (gérev, garbájim) - pończocha , skarpetka i-VbD= (l. mn. toiVbD=) (szavú`a) - tydzień
|
Myd1b4oi Nya2 hz3 Moyb94 - w tym dniu nie pracuje się (MyD1n=h-) Mi1 dymt9= hz3 hk=k9= - tak zawsze jest z (kobietami) |
? i-d2oy ym1 - kto wie?
gS=m5 yl1 Nya2 - nie mam pojęcia
qVd<q4d<1
Gramatyka
1. li-n- (but) jest rodzaju męskiego. liczba mnoga jest parzysta: MFl-i7n-.
2. MFl-i7n-l4 tDO3rc7~tyb92 - fabryka obuwia. Ponieważ należy unikać wiązania więcej niż dwóch słów w formie dopełniaczowej (tVkym1s4), więc mówimy: l4tDO3rc7~tyb92 MFl-i7n-, a nie . Tak samo: topS=l4 rp3s2~tyb92 (szkoła języków), a nie ~tyb92 topS=~rp3s2.
3. NoDar1 Liczebnik porządkowy (yr1Vd<s1 rp9===s4m1) tworzy się z liczebnika głównego (yd1osy4 rp9=s4m1). Wyjątek stanowi słowo „pierwszy”, które brzmi NoDar1.
Liczebniki porządkowe Myr1Vd<d1 Myr1p<=s4m1 |
|||
tyD1D1, yD1D1 |
. 6 |
hno=Dar1 ,NoDar1 |
.1 |
tyi1b1D4, yi1b1D4 |
. 7 |
(tyn1D2) hy=n1D4, yn1D2 |
.2 |
tyn1ym1D4, yn1ym1D4 |
. 8 |
tyD1yl1D4, yD1yl1D4 |
.3 |
tyi1yD1t94, yi1yD1t94 |
. 9 |
tyi1yb1r4, yi1yb1r4 |
.4 |
tyr1yS1i7, yr1yS1i7 |
. 10 |
tyDym1c7, yD1ym1c7 |
.5 |
4. NoDar Moy. Dni powszednie tygodnia oznaczamy liczebnikami porządkowymi od jeden do sześciu, poczynając od niedzieli, a kończąc na piątku. A więc:
4yD11ym1c7 Moy - czwartek yD1D1 Moy - piątek tb9=D- - sobota |
NoDar1 Moy - niedziela yn1D2 Moy - poniedziałek yD1yl1D4 Moy - wtorek yi1yb1r4 Moy - środa |
5. K4r3d3 (droga) znaczy również „przez” : Nolc-h- K4r3d3 - przez okno. Jako rzeczownik, K4r3d3 może występować w obu rodzajach - męskim i żeńskim.
24 hi=b9=r4a-v4 Myr1S4i3 rViD1
(yd-m1 rt2oy) yd- hi=Vnt94 (XVrl=) XVr (rh2m-l4) rh2m-
hi=Vnt94h- tb9=D-~br3i3b94 . „tb9=D-~br3i3” Mg- Mya1r4oq yD1D1 Moyl-
Myr1yi1x4, MyDn=a7 hb92r4h- tobocr4b9= . dOam4 hb9=r- byb1a=~lt2b94
hx3or dc=a3 lk=v4 , tb9=D- rc=m= , Myx1r=v4 Myr1h7m-m4 lOk9h- : Myn1q2z4V
Mg . rd2s-l4 doi ol (Dy2 rD3a7) Dy2D3 hm- , tb9=D-~br3i3b94 rd2s-l4
bocr4b91 db2oi aVh . Myb91r- Myr1b=d4 rd2s-l4 doi Dy2 ol Mg-, Xr= yb1x4
MybD4oy Ps2oy ta3v4 tVr ta3 Nolc-h- K4r3d3 ha3orv4 , hd=Vhy4~Nb39
. yz1r4a- lD3 MFl-i7n-h-~tVnc7b9-
- ? hOp9 Mynoq Mt93a- hm= | Ps2oy, MolD= | tVr, MolD= -
, Myl1d=n4s- tonq4l1 hx=or tVr - Ps2oy hn3oi - ... gS=m5 yl1 Nya2 -
Myl1odg4 yd-m1 rt2oy Mh2 - doi hn=oq ayh1 Nya2 lb=a7, hl3a2 Mil1d=n4s-
... rt2oy Ne=q=, rc2a- gVz h9l= tt2l= hx3or yz1r4a= Noda=h= . h9l=yb1D4b91
li- hp3y= rVp9s1 Mk3l= rp92s-l4 yn1a7 loky= - yb1x4 rm2oa - za- di- -
? i-omD4l1 Mt93a- Myx1or, ”gS=m5” hl=m1h-
rVp9s1 yb1x4l1 ol Dy2 rb=d= lOk9 li- - Ps2oyv4 tVr Myr1m4oa - | Myx1or -
... hp3y=
: hz3h- rVp9s1h- ta3 Mh3l= rp92s-m4 yb1x4V
yb91n4l3a- bocr4b91 hl3oih= K4l2oh, byb1a=~lt2l4 ab9= Dd=c= hl3oi -
lOk9h- . Mya1b=V Myk1l4oh Myn1q2z4V Myr1yi1x4, MyDn=a7 hb92r4h- ha3orv4
Dd=c=h3 hl3oih= K4l2oh ... hb9=r- hi=Vnt94h-v$ Myr1h7m-m4 lOk9h-, Myx1r=-
torb4oih= tob9r-h= toyn1okm4h ta3, Mypy=h- tonolc-h- ta3 ha3orv4----------------------
aVh . hl=ogb9- aOlv$ tyrb4i1h= byba=~lt2b94 aVhD3, ol boev4 , bocr4b9=
hm- ti-d-l= aVh------------- hx3or za=v4, (toiD= yt92D4 =) MFt-i=D4 , hi=D= K4l3oh
i-d2oy aVh tyr1b4i1 - ? toSi7l- hm- . NoiD= ol Nya2 lb=a7, hi=D=h-
aVhv4, bocr4b9= rb2oi dc=a3 Dya1 ha3or aVh hn2h1v4 ... ei-m4 qr-=
: otoa la2oD
... ? vD=k4i- hi=D=h- hm- ... hm=k9-, yn1oda7, hc=yl1s4 -
- Myi1d4oy Mt93a- - ... rh2m-m4 aVhv4, NoiD= Nya2 hz3h- Dya1l= Mg- lb=a7
: hl3oil= hn3oi aVhv4 ... yan-p94 Nya2, Myr1h7m-m4 lOk9h- byba=~lt2b94
... ol Kl2ohv4, ... yn1oda7, gS=m5 yl1 Nya2 -
vD=k4i-, Nk92 ... ? ”gS=m5” hz3 hm- ... ”gS=m yl1 Nya25” : ob9l1b94 hl3oih= rm2oa
tobohr4b91 tyr1b4i1 Myd1m4ol hk=k9= - ... gS=m5 hz3 hm- ... i-d2oy yn1a7
la2oDv4 rh2m-m4 aVhv4, ab9= rc2a- Dya1 hl3oih= ha3or ... byb1a=~lt92
: otoa
...? gS=m5 K=l4 Dy2, yn1oda7, hc=yl1s4 -
... boe rVcb9= ht9=a- - tVr tr3m3oa - yb1x4, hp3y= rVp9s1 tm3a6b93 -
rm2oa - ... dOam4 rh2m-m4 yn1a7 Mg-, rc=m= di- Mk3l= MolD= vDk4i-v4 -
tVr Mg- Mya1x4oy hi=D= ib-r4 yr2c7a- . tVnc7h- Nm1 ax2oyv4 Mq= , yb1x4
...? toSi7l- hm- . tVnc7b9- Nya2 rt2oy Myn1e-q4 Myl1d9=n4s- - Ps2oyv4
Nol<m1
Słowniczek
yd- - dość lk=a7m- - potrawa hr=Vcb9- - dziewczyna rVcb9= - chłopiec |
hi=Vnt94 - ruch XVr (st. constr. XVrl=) - biegać rh2m- (st. constr. rh2m-l4) - śpieszyć się bl2 (l. mn. tob9l1) - serce |
tVnc-b9- MybD4oy Ps2oy ta3v4 tVr ta3 ha3or yn1a7 - widzę Rut i Józefa siedzących w sklepie rc=m= di- Mk3l= MolD - cześć wam do jutra, do widzenia (wam) do jutra ol K4l2oh - idzie sobie, chodzi sobie ob9l1b94 rm2oa - myśli sobie (dosło.wnie: „mówi w swoim sercu”) |
qVd<q4d<1
Gramatyka
1. K4r3r3( (dérech) - „droga” znaczy także „przez” : Nolc-h- K4r3r3( = przez okno. Jako rzeczownik K4r3r3 może występować w obu rodzajach - męskim i żeńskim.
2. yd-m1 rt2oy = za dużo, za bardzo, zbyt, Np. = lodg= yd-m1 rt2oy = za duży, rq=y= yd-m1 rt2oy za drogi. Można też powiedzieć: yd-m1 lodg=, yd-m1 rq=y=.
3. Zauważ, że rzeczownik bl2 = serce zmienia w odmianie dzierżawczej X2 na X1 (ob9l1, K=b9l1, yb9l1).
Myl1yg1r4t<-
Ćwiczenia
Odpowiedz na następujące pytania ustnie i piśmiennie:
? Myd1g=b94l- tc-t9-,m1 MyD1b4ol hm- - .1
? Myn1b=l4 Myr1p4ot9 hm-m1 - .2
? Myn1b=l4 rp2ot9 ym1 - .3
? Pr3Ocb9- MyD1b4ol Myn1b=l4 Vlya2 - .4
? rop9t4l1 lc2r= td3m3ol ym1 lx3a2 - .5
? MFl-g4r-h= li- Myl1i7on Vna= hm= - .6
? Myl1i=n4 rp2ot9h- Dya1l= Mya1r4oq K4ya2 - .7
? Myl1i=n4 Myr1p4ot9 hm-m1 - .8
? MyD1n=h- toDb4ol MFb9-r4g- Vlya2 - .9
? MFb9-r4g-v4 Myl1i=n4 Myn1oq hOpya -.10
Wpisz zamiast cyfr liczebniki porządkowe zgodnie z rodzajem:
.2-h- NFi-h= .6-h- tl3d3h- .2-h- Nz3Oah= .10-h= hn=D=h- .9-h- Not9i1h= .4-h= NoDl=h- |
.8-h- dl3y3h- .1-h- hr=b2c7h- .6-h- hd=ym1l4t9-h- .3-h- tr3b3g4h- .5-h- ib9-x4a3h= .5-h- rp3s3h-~tyb92 |
.2-h- Moyh- .4-h- ryqh- .5-h- Xr3a=h= .1-h= rb2c=h3 .3-h- i-VbD=h- .7-h- Noda=h= |
Przepisz zdania, zastępując przyimek „lD3” formą dopełniaczową:
lD3 Myn1ot9i1h= . ryi1h= lD3 Myn1g-h- . rd3c3h- lD3 tonolc-h-
MFl-g4r-h= . Mylodg4 byb1a=~lt92 lD3 tobocr4h= . la2r=S4F~Xr3a3
. Myboe rp3s2h-~tyb92 lD3 Myd1ym1l4t9-h- . tolodg4 Dya1h= lD3
. Myn1D=y4 Ps2oy lD3 Myl1yi1m4h- . Myr1q=y4 yD1m3 lD3 MFb9-r4g-h-
. tonD=y4 yb1x4 lD3 MFl-i7n-h- . Myboe tVr lD3 Myr1d=c7h-
. tomyi1e4 tVr lD3 tocVra7h= . Mym1c- tFb9-h- lD3 Myr1d=c7h-
. Myp1y= la2r=S4F~Xr3a3 lD3 tolyl-h-
Napisz odmianę dzierżawczą następujących rzeczowników (zob. tabelę w lekcji 22!):
a |
Ng-, ryi1, db9-, PVg, dym1l4t9-, Dya1 |
- jak ei2 |
w tabeli |
b |
lk=a7m-, dr=S4m1, rp9=s4m1, ls=p4s-, rl=d4n4s- |
- jak Nc=l4D5 |
w tabeli |
c |
hc=Vra7, hn=g1, he=m1, hn=Vmt94, hd=obi7 |
- jak hp9=s- |
w tabeli |
25 hD=m1c7v- Myr1S4i3 rViD1
(c-Vnl)= c-Vn (rVgl)= rVg
doi yb1k94D4t91 i-Vd9m-, tVr . Dm2c= hi=D=b94 otd=obi7 ta3 romg4F Ps2oy
ta3 la-D4n1 . yr1b4i1h= rViD1h- ta3 Vdm4l4F Mh2 ? hl=oc t94a-, he=m1b9-
tVr Vim4D4F br3i3b9= ? rya1m2 Noda= rg= hOpya2, MD= K4l2ohh- Da1h=
ta3 (hn=D4b9-l4t91) VDb94l4t9 Nt93a-91 . oyd4r-b9= toDd=c7h- ta3 Ps2oyv4
. toDd=c7h- tolm=S4h-
Ps2oy Db9-l4F tb9=D-b9- . Ps2oy lyb1D4b91 hD=d=c7 hp=yl1c7 rop9t4F ey=c-h-
romg4F yt-m=, yb1x4 ta3 la-D4t91 lc2r= . hD=d=c7h- hp=yl1c7h- ta3
Nh2 . tx=q4 c-Vnl= hp9=s-h- li- tVr bk9-D4t91 hc=Vra7h= rc-a- . loka6l3
ta3 (hn=e4ODp4t91) VeD4p4t91 Nt93a- . oyd4r-b9= toDd=c7h- ta3 Vim4D4F
yl1yb1D4b91 Mg- yr1p94t4t91 t94a-, tVr” - tVrl4 tr3m3oa lc2r= . Nk3l4yi1m4
, hx=l4c5 K4l= rop9t4a3, boe ” : hl= hn=oi tVr. „ hz3 gyr1a=m2 hx=l4c5
„ ? db9- K4l= Dy2 lb=a7
. ” hp3y=v4 boe db9-, yl1 Dy2 db9- - lc2r= tr3m3oa - , Nk92 „ -
rm2oa yb1x4 . rViD1h- ta3 Myd1m4olv4 lc2r=v4 yb1x4 mybD4oy br3i3b9=
, yt1oa yl1a7D4t91 t94a- ... ? „ hr=om toyh4l1 hx=or t94a-, lh2r= ” : tVrl4
K4k9-~rc-a- ... yr1b4i1h= rViD1b9- Vnt=oa la2oD rya1m2 Noda=h=D3 omk94
... hp3y= hp3y= rViD1h- ta3 dm-l4n1 Nk2v4, K4t=oa la-D4a3
Nol<m1
Słowniczek
c-Vn (st. constr. c-Vnl=) - odpocząć c-Ot9p491 (st. constr. c-otp4l1) - otwierać |
rVg (st. constr. rVgl=) - mieszkać XOcr= (st. constr. OXocr4l1) - myć, umyć (się) |
qVd<q4d<1
Gramatyka
CZAS PRZYSZŁY (`a c-Vl) dyt1i= |
|||||
i-omD= |
loaD= |
bokD= |
botk9= |
romg= |
bezokol. |
im-D4a3 |
la-D4a3 |
bk9-D4a3 |
bot9k4a3 |
romg4a3 |
yn1a7 |
im-D4t91 |
la-D4t91 |
bk9-D4t91 |
bot9k4t91 |
romg4t91 |
ht9=a- |
yi1m4D4t91 |
yl1a7D4t91 |
yb1k94D4t91 |
yb1t94k4t91 |
yr1m4n4t91 |
t94a- |
im-D4F |
la-D4F |
bk9-D4F |
bot9k4F |
romg4F |
aVh |
im-S-t91 |
la-D4t91 |
bk9-D4t91 |
bot9k4t91 |
romg4t91 |
Ayh1 |
im-S4n1 |
la-D4n1 |
bk9-D4n1 |
bot9k4n1 |
romg4n1 |
Vnc4n-a7 |
Vim4D4t91 |
Vla7D4t91 |
Vbk94D4t91 |
Vbt94k4t91 |
Vrm4g4t91 |
Nt3a-, Mt3a- |
Vim4S4F |
Vla7D4F |
Vbk94D4F |
Vbt94k4F |
Vrm4g4F |
Nh2, Mh2 |
(hn=i4m-D4t91) |
(hn=l4a-D4t91) |
(hn=b4k9-D4t91) |
(hn=b4Ot9k4t91) |
(hn=r4Omg4t19)1 |
(Nh2, Nt3a-) |
1. Czas przyszły czasowników mających układ spółgłoskowy „lq-”, tworzymy przez dodanie przedrostków n,y,t, a i przyrostków hn=,V,y do bezokolicznika.
2. Przedrostki występują we wszystkich osobach czasu przyszłego. Przedrostek I-ej osoby (a) ma samogłoskę X3, pozostałe przedrostki (n,y,t) mają samogłoskę X1 . A więc: bot9k4a3 = napiszę, bot9k4t91, bot9k4F, bot9k4n1 ale = napiszesz, napisze, napiszemy.
3. Przedrostki występują tylko w II-ej osobie (żeń.) l. poj. oraz w II-ei i III-ej osobie (m. i ż.) l. mn.: yb1t94k4t91 = napiszesz (ż.); Vbt94k4t91, hn=b4Ot9k4t91 (tichtóvna), Vbt94k4F = napiszecie, napiszą. - Uwaga: w II-ej i III-ej osobie liczby mnogiej rodzaju żeńskiego (żeńskie „wy” i „one”) można też użyć, zamiast klasycznej formy rodzaju żeńskiego ( hn=b4Ot9k4t91, hn=r4Omg4t91 [tigmórna] ), odnośnych form rodzaju męskiego, które są prostsze (Vrm4g4F, Vbt94k4F).
4. Zaimek osobowy jest w czasie przyszłym zbyteczny (podobnie jak w czasie przeszłym), gdyż przedrostek i przyrostek wskazują osobę. Dla uniknięcia nieporozumienia, godzi się jednakże używać zaimka osobowego w II-ej osobie rodzaju męskiego i w III-ej osobie rodzaju żeńskiego (obie w l. pojedyńczej), których odmiana brzmi identycznie: bot9k4t91 - bot9k4t91.
5. Spółgłoska X= pod pierwszą literą korzenia czasownika (botk9=, romg=) zmienia się we wszystkich osobach na X4 (bot9k4F, bot9k4t91, romg4a3).
6. Gdy jedna ze spólgłosek t9, p9, k9, b9 wówczas wewnętrzna kropka (Dg2d=) wypada z nich we wszystkich osobach: od eODp9= - eoDp4F (a nie eoDp94F), od bOtk9= - bot9kF (a nie bot9k94F). Gdy natomiast jedna z tychże spółgłosek (t9, p9, k9, b9) stanowi drugą literę korzenia, wówczas kropka zostaje zachowana we wszystkich osobach: od ropt9= - rop9t4a3 (a nie ropt4a3).
7. Druga litera korzenia przybiera w czasie przyszłym samogłoskę oX w czasownikach przechodnich, a samogłoskę X- w czasownikach nieprzechodnich np.: romg4a3, bot9k4a3, ale bk9-D4a3. Wyjątek: czasowniki Dobl= i doml= są przechodnie, a mimo to przybierają samogłoskę X- (dm-l4a3, Db9-l4a3). Samogłoska X- występuje pod drugą literą korzenia również w wypadku, gdy jest to litera bezdźwięczna lub gardłowa (i, c, h, a), np.
la-D4a3, Xc-r4a3 oraz wtedy, gdy trzecia litera korzenia jest c lub i np.: ct9-p4a3, im-D4a3. Te dwie zasady fonetyczne dotyczą, jak widzimy, również czasowników przechodnich.
8. yl1a7Dt91 - pod literami i, c, h, a dźwięk X4 zostaje zastąpiony przez X7.
9. W klasycznych formach II-ej i III-ej osoby liczby mnogiej rodzaju żeńskiego akcent pada na przedostatnią sylabę: hn=b4Ot9k4t91 (tichtóvna), hn=r4Omg4t91 (tigmórna).
26 hD=D1v4 Myr1S4i3 rViD1
hb=orq4 ~ borq= hb=D=om hc=p9=D4m1~MD2 hc=p9=D4m1
(Nq2t-l4) Nq2t9- yl1k94 eyh1r=
lD3 hc=p9=D4m1h-~MD2 . hc=p9=D4m1 tVrv4 Ps2oy . hD=a1v4 Dya1 tVrv4 Ps2oy
Ps2oyl4 . yq1c=x4F .tVr lD3 hc=p9=D4m1h-~MD2 Mg- vD=k4i- . yq1c=x4F Ps2oy
, Dd=c= hl3oi Ps2oy . ryi1x= gVz doi- Mh2 - Myd1l=y4 doi Nya2 tVrl4V
hn-D-~yx1c7 . Xr3a=b9= tc-a- hn=D= qr- Mh2 . hD=d=c7 hl=oi tVr mg-
. ryi1b9= hb=D4y= tVrv4, Myb1orq4 lx3a2 hb=D=omb9- Ps2oy bDy= hn=oDar
Ps2oy Myb1D4oy vD=k4i- . olx4a3 hr=g= ayh1, byb1a=~lt2b94 borq= tVrl4
hn=g1 hd=y=~li-v4 hp=y=v4 hn=e-q4 hr=yd1 Mh3l= Dy2 . byba=~t2b94 tVrv4
tD3Orc7~tyb2b94 db2oi Ps2oy . Mh3l= Dy2 Myb1oe Mye1yh1r= Mg-. hn=eq4
qr- td3b3oi ayh . tl3i3op9 ayh1 - td3b3oi tVr Mg- . li2op9 aVh -
lb=a7, MFr-h8x=h-~yr2c7a- tc-a- di- rq3Ob9b9- iD-t92 hi=D=m1 : Moy~yx1c7
tr3d3s-m4 ayh1 : hd=obi7 yl1b94 tb3D3oy aOl ayh1 MFr-h8x=h-~yr2c7a- Mg-
ta3v4 Myd1g=b94h- ta3 tn3q3t-m4V tr3p3ot9 Mg-v4 tl3D3b-m4, tFb9-h- ta3
ayh1 . rop9t4l1 dOam4 boe ti-d-oy tVr . Ps2oy lD3v4 h9l=D3 Myn1b=l4h-
. hl=ogb9- doi rop9t4l1 hd=m4l=
hp93~li-b94 byn1 hp=y2i7 ~ Py2i= (MFm-i7p9-, Mym1i=p94) Mi-p9-
hl=oi lc2r= Mg- . hl=ogh- Nm1 doi tVr lD3 hb=oe hr=b2c7 ayh1 lc2r=
Myd1m4ol Mybr=i7b9- . rop9t4l1 tVr lx3a2 td3m3ol lc2r= . hD=d=c7
MFm-i7p9-. rya1m2 Noda=h= lx3a2 Myd1m4ol Mh2 . tyr1b4i1 tVrv4 Ps2oy
dm-l= Ps2oy . yr1b4i1 rViD1 Mh3l= Dy2 i-VbD=b9- ( Mym1i=p94 yt92D4 =)
yr1b4i1 Not9i1 aorq4l1 i-d2oy rb=k94 aVh , hl=ogb9- doi tyr1b4i1 ei-m4
ayh1 lb=a7 , hl=ogb9- tyrb4i1 hd=m4l= aOl tVr . lq- yr1b4i1 rp3s2 Mg-v4
aVh , doml4l1 yan-p94 hb92r4h- Nya2 Ps2oyl4 . dOam4 hp3y= vD=k4i- td3m3ol
yr2c7a- . dOam4 Py2i= aVh br3i3b=V tD3Orh7h~tyb2b94 Moyh lk9= db2oi
tVrv4 ar2oq Ps2oy , Not9i1h= ta3 Ps2oy ar2oq br3i3h=~tc-Vra-
Myb1yn1v4 toDd=c7 Myl1m1 hb92r4h- Mi-p9- lk=b94 Myd1m4ol Mh2 . ti-m-oD
~yr2c7a-v4 tr3b93c4m-b9- Myl1m1h- ta3 tb3t3ok9 tVr . Not9i1h= Nm1 MyD1d=c7
. hp93~li-b94 Nt=oa td3m3ol ayh1 Nk2
Nol<m1
Słowniczek
Nq2t9- (st. constr. Nq2t-l4) - naprawiać Mi-p9- (paám) (dual. MFm-i7p9- (paamájim), plur. Mym1i=p94) - raz hp=y2i7 ~ Py2i= - zmęczony (a) byn1 - wyrażenie, zwrot (językowy) hp93~li-b94 - na pamięć, ustnie |
hc=p9=D4m1 - rodzina hc=p9=D4m1~MD2 - nazwisko hb=D=om - moszawa (kolonia, osada wiejska) hb=orq4 ~ borq= - bliski (a); krewny (a), eyh1r= (plur. Myeyh1r=)- mebel yl1k94 - narzędzie, naczynie |
qVd<q4d<1
Gramatyka
Deklinacja (`b c-Vl) MD2h- ~ ty-e1n4 |
|
, Vnn2oiD4, h9n=oiD4, onoiD4, K4n2oiD4, K=n4oiD4, yn1oiD4 Nn=oiD4, Mn=oiD4, Nk3n4oiD4, Mk3n4oiD4 |
NoiD= |
, Vnn2oda7, h9n=oda7, onoda7, K4n2oda7, K=n4oda7, yn1oda7 Nn=oda7, Mn=oda7, Nk3n4oda7, Mk3n4oda7 |
Noda= |
h9n=ya2 , (Vnn3ya2 =) onya2, K4n2ya2, K=n4ya2, (yn1n3ya2 =) yn1ya2 Nn=ya2, Mn=ya2, Nk3n4ya2, Mk3n4ya2, Vnn3ya2, (h<n=n3ya2 =) |
(ájin) NFa- (st. constr.) |
1. Wyraz NFa (st. constr. NFa-) = „nie ma”, „nie jest” odmienia się według zasad odmiany dzierżawczej: (yn1n3ya2 =) yn1ya2 mnie nie ma, ja nie jestem, K=n4ya2 ciebie nie ma, ty nie jesteś etc.
Przypominamy, że w języku literackim używa się Nya2 (zamiast aOl) dla wyra-żenia przeczenia w czasie teraźniejszym: i-d2oy yn1n3ya2 zamiast i-d2oy aOl yn1a7 ”ja nie wiem”, dm2ol K=n4ya2 zamiast dm2ol aOl th9=a- „ty się nie uczysz”, itp. W mowie potocznej używa się jednakże dość często (choć nie jest to forma poprawna!) przeczenia aOl również w czasie teraźniejszym.
2. Formy podane w nawiasach, to klasyczne formy starohebrajskie używane współcześnie w języku literackim. We wszystkich, jak również w formie III-ej osoby l. mnogiej Vnn3ya2 , akcent pada na przedostatnią sylabę, a więc odpowiednio akcentujemy: ejnéni, ejnénu,
ejnéna.
3. Uwaga: Odmiana dzierżawcza rzeczowników o układzie XFX- wzoruje się na odmianie słowa NFa-, np. tFb9- „dom” : K=t4yb92, yt1yb9- ; NFi- „oko” : K=n4yi2, yn1yi2.
27 hi=b4D1v4 Myr1S4i3 rViD1
hr=Vmg4 ~ rVmg= (Myr1d<=s4) rd3s3 Ni=D3 rg=n-
hk=yr1x4 ~ K4yr1x= (rq2b-l)4 rq2b9-
? rg=n-h- hS3oi hm=V, Myl1i=n4 rp3ot9 rl=d4n4s-h-, Myd1g=b94 rp2ot9 ey=c-h-
. Mye1yh1r= Nora=v4 as2k91 Mg-, eyh1r= Nc=l4D5. Mye1yh1r= hS3oi rg=n-h- -
hS3oi rg=n-h- . Mye1yh1r-l4 tD3Orc7~tyb2b94 db2oi aVh - rg=n- Ps2oy
MyS1oi Myn1oiD4 Mg- . Myn1D=y4 Mye1yh1r= Nq2t-m4 Mg-v4 MyD1d=c7 Mye1yh1r=
Nq2t-m4 Ni=D3h- . Myn1oiD4l1 tD3Orc7~tyb29 Nya2 Xr3a=b9= . tD3Orc7~tyb2b94 . Dd=c= dy=~NoiD4 Dy2 Ps2oyl4 . dy=~yn2oiD4V ryq~yn2oiD4 Dy2 . Myn1oiD4
yb1x4 rm-a= tb9=D-b94 . ND=y+ rb=k94 aVh lb=a7, dy=~NoiD4 Dy2 yb1x4l1 Mg-
aOl aVh, rd3s2b94 aOl (yl1D3 NoiD=h- = ) yn1oiD4, toSi7l- hm- : Ps2oyl4
tyb-9- = ) Vnt2yb92 dy-~li-, Nq2t-l4 Myl1oky4 NoiD= : Ps2oy rm2oa ... K4l2oh
K=n4oiD4 ta3 K=l4 Nq2t-l4 loky= aVh, rq=y= aOl Mg-v4 boe Ni=D3 rg (Vnl=D3
ha3or Ni=D3h- . Ni=D3h- la3 yb1x4 K4l-h= NoDar1 Moyb94 (K=l4D3 NoiD= = )
Myl1oky4, boe doi aVh lb=a7, ND=y= rb=k94 NoiD=h-: rm2oav4 onoiD4 ta3
. otoa Nq2t-m4 aVhv4 , Ni=D3l- NoiD=h- ta3 Nt2on yb1x4 . otoa Nq2t-l4
~tyb2l4 hb=orq4 tVtv4 Ps2oy tr-yd1 . rVmg= rd3s2b94 NoiD=h- vD=k4i-
hi=D=~yx1c7 qr- MD= bD-y= aVh, Ml=x4a3 Mg- rq2b-l4 ab9= yb1x4V , ND=D3h-
: rm-a=v4 Mq= aVh za=v4 - yan-p94 ol Nya2 -
hd=obi7 doi yl1 Dy2, tk3l3l= K4yr1x- yn1a7, Mk3l= „boe hl=y4l-” vD=k4i-v4 -
... tFb9-b9-
? aOlh7 Noxr= tl3e3e5m4 (tyr1k9=a1) rk=9a1
? hm=l= (h9-omt4l1) h9-omt9=
Ni=D3h-v4 rk9=a1h=
hl=odg4 tl3e3e5m4 (olD3 dy= =) ody=b4V, Ni=D3 la- tc-a- Mi-p9- ab9= rk9=a1
. NoiD= lD3
. rk9=a1h= ta3 Ni=D3h- la-D= - ? yn1oda7, K=n4oxr4 hm- -
... yn1oiD4 lD3 tl3e3e5m4h- ta3 yl1 Nq2t-l4 hD=q=b-b94 -
: rm2oav4 ht=oa ha3or, ody=m1 tl3e3e5m4h- ta3 Ni=D3h- c-q2ol
... rd3s2b94 tl3e3e5m4h- ? yn1oda7, h9b9= Nq2t-l4 Dy2 hm- lb=a7 -
lk9= td3m3oi ayh1 ... rd3s2b94 aOl ayh1 - rk9=a1h= ar2oq | aOl, aOl -
... Moyh-
... NoiD=h- ta3 toar4l1 K4yr1x= yn1a7 ... yn1oda7, K=n4oiD4 hOpya2v4 -
aOlc7 yn1oiD4 ... ? yn1oiD4 K=l4 hm=l= - rk9=a1h= h9m-t9= - ? yn1oiD4 -
... rVmg= rd3s2b94
Nol<m1
Słowniczek
tl3e3e5m4 - wahadło zegarowe rk9=a1 - wieśniak, rolnik, chłop ? hm=l= - poco, na co h9-omt9= (st. constr. h9-omt4l1) - dziwić się 1aOlh7 - przecież; czyż nie? yk91 - gdy, gyż, ponieważ bt9=k4m1 - list |
rd3s2 (séder) (plur. Myr1d=s4) - porządek Ni2D3 - zegarmistrz rg=n- - stolarz rq2b- (st. constr. rq2b-l4) - odwiedzać hr=Vmg 4~ rVmg= - zupełny (a), skończony hk=yr1x4 ~ K4yr1x= - potrzebuje Noxr= - wola |
? yn1oda7, K=n4oxr4 hm= - co sobie życzysz? ? NoiD= K=l4 hm=l= - na co ci zegar? | (rVmg)= rd3s2b94 - w (zupełnym) porządku |
qVd<q4d<1
Gramatyka
1. Słowo K4yr1x= (potrzebuje) występuje w 4 formach czasu teźniejszego: tokyr1x4, Myk1yr1x4, hk=yr1x4, K4yr1x=.
2. Zauważ, że wyrazy Noxr= i Noda= , mające w status abs. taki sam układ spólgłoskowy i samogłoskowy (XoXX=), przybierają w odmianie dzierżawczej inną samogłoskę pod pierwszą literą : K4n4oxr4, yn1oxr4 Noxr= ..... yn1oda7 Noda= (zob.: uwagę 4 do lekcji 7-ej.).
3. t9-Omt9= (wymawia się tamoach) = dziwić się. W czasowniku t9-Omt9= litera końcowa „” nie jest niema, o czym świadczy występująca w niej kropka , zwana qyp91m- . Dlatego też owo „h9” (wymawiane z lekkim przydechem!) nie zanika w odmianie czasownika. Odmiana czasownika wzoruje się na odmianie czasownika NoDy= (spać), gdyż wskazuje na pewien stan, a nie na czynność. A więc: tohm2t94, Myh1m2t94, hh=m2t94, h9m2t9=.
Myl1yg1r4t<-
Ćwiczenia
Odpowiedz na następujące pytania ustnie i piśmiennie:
`a lyg1r4t9-
? Ps2oyl4 hD=d=c7 hp=yl1c7 rp-t9=1 ym1 - .1
? Dya1h= ta3 hl3oih= la-D= hm- - .2
? Myd1ym1l4t9-l= hr3omh- rm-a= hm= - .3
? hn=g1b9- yb1x4 Ps2oy Vim4D= hm- - .4
? br3i3b9= Mt93k4l-h7 Na=l4 - .5
? he=m1b9- tVr hb=k4D= i-Vd<m- - .6
? yb1x4V Ps2oy VbD4y= hOpya2 - .7
? olyi1m4 ta3 Ps2oy eD-p9= i-Vd<m- - .8
? tb=9D-b9- lc2r=v4 yb1x4 Vlk4a= ym lx3a2 - .9
? hd=obi7h= yr2c7a- tVr hk=l4h= Na=l4 - 10
`b lyg1r4t-9
? Ps2oy lD3 hc=p9=D4m1h-~MD2 hm- - .1
? rg=n-h- hS3oi hm= - .2
? la2r=S4F~Xr3a3l4 ab9= rS3a7k9-, Ps2oy bD-y= hOpya2 - .3
? tVr td3b3oi Moyb94 toiD= hm=<k-9 - .4
rop9t4l1 tVr hd=m4l= hOpya2 - .5
? Ps2oyv4 tVr lD3 hr=b2c7h-~MD2 hm- - .6
? Myb1r=i7b9= tVrv4 Ps2oy MyS1oi hm= - .7
? rViD1 Mh3l= Dy2 i-VbD=b9- Mym1i=p94 hm=<k9- - .8
? br3i3h=~tc-Vra7 yr2c7a- Ps2oyv4 tVr MyS1oi hm= - .9
? toDd=h7h- Myl1m1h- ta3 tVr td3m3ol Nya2 - 10
Przepisz następujące zdania, przekształcając bezokolicznik (napisany kursywą) w czas przeszły, a rzeczownik - w odpowiednią formę odmiany dzierżawczej:
Vnl= Notn= Nk3l=D3 hr3omh- ? K=l4D3 hd=obi7h= ta3romg= ht9=a- yt-m=
Nm1 hp=y2i7 ayh1 yk91, h9l=D3 he=m1b9- bokD= tVr olD3 hn=Vmt94h- ta3
hm=k9- ? Vnl=D3 ls=p4s-h- li- boDy= ayh1 i-Vdm1 . h9l=D3 hd=obi7h=
aOl Mh3l=D3 tFb9-h- ? h9l=D3 Noda=h= lx3a2 dobi= ht9=a- Myn1D=
ta3 Nh2 botk9= ym1l4 . dOam4 lodg=v4 hp3y= Vnl=D3 tFb9-h- lb=a7, lodg=
ayh1 . h9l=D3 Nc=l4D5 li- loka6l3 boha= Mh2 ? Nh3l=D3 bt9=k4m1h-
. h9l=D3 rViD1h- ta3 doml= aOl Moyh- yk91, h9l=D3 hr3oml- roma=
ta3 toar4l1 Myl1oky4 Mh2 yt-m= , Mk3l=D3 ey=c=h- ta3 loaD= Nh2
? Mh3l=D3 hD=d=c7h- hp=yl1c7h-
28 hn=omD4V Myr1S4i3 rViD1
(dc-y-b49) dc-y- (rc2a-l4) rc2a- rVqb91 hr=x=q4 ~ rx=q=
XVlc= (toyh4l)1 hOyh= (toli7l)- hOli=
Mh2 Nk2l=v4, Myd1b4oi (Mn=ya2) aOl tVrv4 Ps2oy tb9=D-b94 . .tb9=D- Moyh-
VbD4y= yx1c2v4 hn3omD4b1V, Vmq= Mh2 rq3Ob9b9- hn3omD4b91 . NoDyl Myr1c7a-m4
~tc-Vra7 Myl1k4oa Mh2 tb9=D-b94 . rq3Ob9h-~tc-Vra7 loka6l3 Nc=l4D5h- la3
boe rb2c=, dv1d= : tb9=D-l4 Myc1r4oa Mg- Mh3l= Dy2 Moyh- . tFb9-b9- rqO3b9=~
rVqb1l4 tVr ta3v4 Ps2oy ta3 rq2b-l4 MFl-D=Vrym1 ab9=, Ps2oy lD3
hr=b2c7 ayh1 ha=l2. hD=a1v4 Dya1 dv1d=v4 ha=l2. ha=b9= ha=l2 Mg . rx=q=
: „XVlc=h=”b94 tVrv4 Ps2oy Mi1 hl=ogb9- Vyh= ha=l2v4 dv1d=. tVr lD3
ha=l2v4 dv1d= Myb1D4oy vD=k4i- . Xr3a3l= Vli= dc-y-b4V MD= Vdb4i= dh-y-
. Mye1yh1r=l4 tD3Orh7~tyb-b94 db2oi aVh Mg-, li2op9 aVh . MFl-D=Vryb91
qr- td3b3oi ayh1v4 Ne=q= dl3y3 Mh3l= Dy2 . td3b3oi (h9n=ya2) aOl ha=l2
Moyb9 yk91, dc=a3 Moyl4 qr- byb1a=~lt2l4 Vab9= ha=l2v4 dv1d= . tFb9-b9-
Myb1D4oy Mh2 vD=k4i- . tD3Orh7~tyb-b94 rb=k94 toyh4l1 dv1d= K4yr1x= NoDar1
Mh2 . Myr1b94d-m4V rq3Ob9h-~tc-Vra7 Myl1k4oa , tVrv4 Ps2oy Mi1 dc-y-
. Xr3a=h= li-v4 hd=obi7h= li- Myr1b94d-m4
(Myx1yb92) hx=yb92 hb9=r1 hn=yb1g4 ha=m4c3 Mc3l3
yk91 (bVDl=) bVD bl=c=
. Myx1yb2V hb9=r1, hn=yb1g4, ha=m4c3, Mc3l3 : Nc=l4D5h- li- hm=S= tVr
, ha=m4c3b94 Mc3l3 lk-a= Ps2oy . Nc=l4D5h- li- hm=S= ayh1 bl=c=v4 hp3q= Mg-
rVt . tc-a- hx=yb92 qr- hl=k4a= ha=l2 . hp3q= ht=D=v4 Myx1yb92 yt92D4
: hr=m4a=
. „hx=yb92 doi hD=q==b-b94, ha=l2” -
yd-m1 rt2oy hz3 Myx1yb92 yt92D4” - ha=l2 ht=n4i= - „hb9=r- hd=ot9, aOl” -
. „yl1yb1D4b91
hp3q= VtD= tVrv4 ha=l2 lb=a7, bl=c= yl1b94, rocD= hp3q= ht=D= dv1d=
: dv1d= la3 hr=m4a= tVr . bl=c=b94
hm= ? MFl-D=Vryl1 bVDl= rc=m= rb=k94 hx3or tt9=a- i-Vdm-, dv1d=” -
„? rh2m-m4 ht9=a-
: hn=i= dv1d=
„... hd=obi7b9= rb=k94 toyh4l1 K4yr1x= yn1a7 rq3Ob9b9- rc=m= yk91, rh2m-m4 yn1a7” -
: tVr tr3m3oa
aOlh7 ha=l2 lb=a7, rc=m= bVDl= loky= ht9=a-, dv1d=, ht9=a- i-d2oy” -
„ ... (Mym1y= yn2D4 = ) MFm-oy~Moy doi Vnl2x4a3 toyh4l1 hl=oky4
dl3y3 yl Dy2, rc=m= bVDl= hk=yr1x4 yn1a7 Mg-” - ha=l2 hr=m4a= - „aOl” -
„ ... tFb9-b9- Ne=q=
Nol<m1
Słowniczek
Mc3l3 - chleb ha=m4c3 - masło hn=yb1g4 - ser hb9=r1 - marmolada hx=yb92 (plur. Myx1yb2) - jajko bl=c= - mleko bVD (st. constr. bVDl=) - wracać yk91 - gdy, gdyż; ponieważ |
hr=x=q4 ~ rx=q= - krótki (a) rVqb91 - wizyta, odwiedziny rc2a- (st. constr. rc2a-l4) - spóźnić się dc-y- (jáchad) (dc-y-b49) - razem hOli= (st. constr. toli7l6) - wznosić się, imigrować do Izraela hOyh= (st. constr. toyh4l1) - być XVlc= - pionier |
ha=m4c3b94 Mc3l3 - chleb z szynką bl=c=b94 hp3q= - kawa z mlekiem, biała kawa” |
|
NoDyl1 Myr1c7a-m4 - długo śpią (dosł. „spóźniają spać”) tb3D3l= Myr1c7a-m4 - długo siedzą (dosł. spóźniają siedzeć”) dc=a3 Moyl4 - na jeden dzień |
qVd<q4d<1
Gramatyka
CZAS PRZESZŁY - rb=i= |
osoba / / liczba |
|||||
hOyh= |
hOni= |
hOnq= |
aOrq= |
aob9 |
MyS1 |
|
yt1yFh= |
yt1yn1i= |
yt1yn1q= |
yt1ar=q= |
yt1ab9= |
yt19m4S- |
yn1a7 |
t=yFh= |
t=yn1i= |
t=yn1q= |
t=ar=q= |
t=ab9= |
t9=m4S- |
ht9=a- |
tyFh= |
tyni= |
tyn1q= |
tar=q= |
tab9= |
t94m4S- |
t94a- |
hy=h= |
hn=i= |
hn=q= |
ar=q= |
ab9= |
MS= |
aVh |
ht=y4h= |
ht=n4i= |
ht=n4q= |
ha=r4q= |
ha=b9= |
hm=S= |
ayh1 |
VnyFh= |
Vnyn1i= |
Vnyn1q= |
Vnar=q= |
Vnab9- |
Vnm4S- |
Vnc4n-a7 |
Mt3yFh8 |
mt3yn1i7 |
Mt3yn1q4 |
Mt3ar=q4 |
Mt3ab9= |
Mt39m4S- |
Mt93a- |
Nt3yFh8 |
Nt3yn1i7 |
Nt3yn1q4 |
Nt3ar=q4 |
Nt3ab9= |
Nt93m4S- |
Nt93a- |
Vyh= |
Vni= |
Vnq= |
Var4q= |
Vab9= |
VmS- |
Nh2, Mh2 |
1. Odmiana czasownika MyD1l= ~ MyD1 w czasie przeszłym odpowiada odmianie czasownika MVql= ~ MVq (IV-ta kolumna tabeli w lekcji 21-ej).
2. W czasownikach jednosylabowych (MyD1, tm2, Nb=9) akcent pada we wszystkich osobach obu liczb na spółgłoskę pienną, za wyjątkiem II-ej osoby (m. i ż) liczby mnogiej, w której pada na końcówkę (końcówki: Mt3- , Nt3- ).
W innych przypadkach patrz reguła 2-ga gramatyki w lekcji XXI.
3. . . . t=ab9=, yt1ab9=. W odmianie czasownika aobl= ~ aob9 w czasie przeszłym występuje pod pierwszą literą samogłoska długa X= : yt1ab9= (a nie krótka, jak w słowie yt91m4q-), gdyż przed literą a nie może występować krótkie „a” (X-). To samo odnosi się do innych czasowników zakończonych na a , np. aorq= (t=ar=q=, yt1ar=q=).
4. hn=q=, t=yn1q=, yt1yn1q=. Czasowniki, zakończone na bezdźwięczne h odmieniają się w czasie przeszłym wg. tego wzoru. Zauważ, że h zmienia się w „y” (z wyjątkiem IIIej osoby l. poj. i l. mn.: y Vnq=, ht=n4q=, hn=q.=
5. toyh4l1 ~ hOyh= = „być”. Odmiana tego czasownika odznacza się pewnymi osobliwościami: bezokolicznik użytkowy jest toyh4l1 (a nie toyh7l-); II.ga osoba l. mn. jest Mt3yFh8 (a nie Mt3yFh7).
6. toli7l- ~ hOla= znaczy dosłownie „wznosić się”, ale również: imigrować do Izraela (istnieje tradycyjne wyobrażenie , że przybycie do Ziemi Obiecanej jest dla Żyda wzniesieniem się). Stąd rzeczowniki: hl=oi ~ hl3oi, hy=l1a7 itp.
hi=D4t<91v4 Myr1S4i3 rViD1
(toDp4l1) eODp9= hb=q2n4 br3g3 rp9=s4m1 (bk9-D4l1) bOkD=
aOl te3y3c- dym1t9=
. Vnn-olc- li- Nk3t94r4b9-c4m- . orViD1 ta3 dm2olv4 orp4s1 ta3 c-q2ol aVh
, Nk29 - ? K4d2l4y- hz3, yq1c=x4F tr3b3g4 - . hp=y= lb=a7, hl=odg4 aOl Vnx2r4a-
tb3k3oDv4 , Moyh- hl=oc ayh1 - ? K4t2d=l4y- hOpya2v4 . dg= yd1l4y- hz3
Dya1, tVr - . yp91s4k9- hz3 ? Ps3k93h- ym1 lD3 . (hl=D3 rd3c3b9- =) h9r3d4c-b94
rya1m2 Noda= . Ps2oyl4 la2oDv4 (K4l=D3 tl3d3 =) K4t92l4d- dy-~li- dm2oi
qyl1ay-b94 bocr4b91 hr=g= lc2r= . rS2i3 rp9=s4m1 hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91 rg=
, yb91r4g- aOl hz3, aOl - ? (K4l=D3 br3g3 =) K4b92r4g- hz4, lc2r= . iD-t92 rp9=s1m1
. tVr lD3 h9b9=r4g- hz3, yD1m3m1 MFb9-r4g- Nya2 yl1
... ei2 yl1 Nya2, lyg1r4t9-h- ta3 bot9k4l1 loky= aOl yn1a7 | yn1oda7, hc=yl1s4 -
... Norp9=i1 K=l4 hn2h1, Norp9=i1b94 bot9k4l1 ht9=a- loky= | rb=d= Nya2 -
. lyg1r4t9-h- ta3 bt2okv4 Norp9=i1h= ta3 c-q2ol yb1x4 | hb9=r- hd=ot9 -
hc=yS1
. Myd1g=b94h- li-v4 PVgh- li- mk3m=i1 rb92d-l4 hx3or yn1a7 Moyh- - . m
? PVgh- li- ti-d-oy t94a- hm=, tVr
li-, DaOrv4 MFl-g4r-, MFd-y= Dy2 PVgb9- . PVg Dy2 hD=a1l=v4 Dya1l= - . r
. ri=S2 Dy2 DaOrh=
, hc=yl1s4... DaOrb9= Vnl= Dy2 hp93 Mg-v4 Pa-, MFn-z4a=v4 MFn-yi2 Mg- - . y
tori=S4 : oa ... rocD= ri=S2 Dy2 tVrl4” : Myr1m4oa K4ya2
? „ torocD4
hm= ... torocD4 tori=S4 : oa rocD= ri=S2 - K4k9- Mg-v4 K4k9- Mg- - . m
? Ps2oy MFn-yi2b9= hS3oi ht9=a-
... dOam4 Myboe MFn-yi2 Dy2 yl1, ha3or yn1a7 MFn-yi2b9= - . y
, Nz3Oa Mg- : toboe MFn-yi2 - hb=q2n4 Nym1 NFi- | Pd2oy, Nokn= aOl - . m
MFn-yi2, hl=odg4 dy= : hb=q2n4 Nym1 - ib9-x4a3 Mg-v4 ND2, lg3r3, dy=
Dy2 toib9=x4a3 hm9=k9-, tVr . doiv4 tonb=l4 MFn-D1, torocD4
? MFd-y=b9-
Mg- , rS3i3 MFd-y= yt92D4b91, toib9=x4a3 Dm2c= Dy2 tc-a- dy=b94 - . r
. toib9=x4a3 rS3i3 Dy2 MFl-g4r-b9=
ht9=a- hm= . toib9=x4a3 rS3i3 Dy2 MFl-g4r-h= yt92D4b91 Mg- | Nokn= - . m
? Ps2oy, PVgh- li- Db2ol
Myn1b=l4 bh2oa yn1a7 , Myn1b=l4 Myn1b=l4 ... Myn1b=l4 Db2ol yn1a7 - . y
hx=l4c5, MFs-n=k4m1 : Myd1g=b94 Db2ol yn1a7 Myn1b=l4h- li- ... Myn1b=l4
... XVcb9- dOam4 Mc- Moyh-, lyi1m4 yt91D4b-l= aOl Moyh- ... lyi1m4V
... XFq-b9- dOam4 Mc- byb1a=~lt2b92
ayh1 la2r=S4F~Xr3a3 : XFq-b9- Mc- la2r=S4F~Xr3a3 lk=b94 | Nokn= - . m
? Myd1g=b94 tD3b3ol t94a- yt-m=, tVr . hm=c- Xr3a3
Nm1 hm=q= yn1a7 rD3a7k9- , rq3Ob9b9- tD3b3ol yn1a7 Mydg=b94h- ta3 - . r
. he=m1h-
ht9=a- ym-m=V . rViD1h- ta3 boe t94d4m-l= t94a-, tVr, dOam4 hp3y= - . m
.Ps2oy, Myd1g=b94h- ta3 eD2op9
... NoDyl1 bk2oD yn1a7 rD3a7k9-, br3i3b9= eD2op9 yn1a7 Myd1g=b94h- ta3 - . y
eD2op9 ht9=a- ... hz3 yn2p4l1 mydg=b94h- ta3 eD2op9 tt9=a- | Nokn= aOl - . r
? Nokn= ... he=m1 bk2oD ht9=a- za- qr-v4 myd1g=b94h- ta3
dymt9= toid4oy MyD1n=h- | hc=yl1s4, aOl ... Myi1d4oy MyD1n=h- | Nokn= - . y
.rt2oy boe
? hm-m1V Myd1g=b94 rp2ot9 ym1, t94a- ti-d-oyh-, tVr, vD=k4i-v4 - . m
... MyD1n=a7h= lyb1D4b91 qr- lv=a7, ey=c-h- rp2ot9 Myd1g=b94h- ta3 - . r
... totr4b=g4 lyb1D4b91 ... lyb1D4b91
. torb9=c4m- - tr3b93c4m- : torb=g4 - tr3b3g4 | torb=g4 lyb1D4b91 - . m
? torb=g4 lyb1D4b91 rp2ot9 ym
lb=a7 ... tr3p3ot9h- oa te3y3c-h- tr3p3ot9 torb=g4 lyb1D4b91 - . r
yn1a7, tr3p3ot9h- aOlv4 te3y3c-h- aOl tr3p3ot9 aOl yl1yb1D4b91
... tr3p3ot9h- Mg-v4 te3y3c-h- Mg- yn1a7v-, rop9t4l1 ti-d-oy
, tolm=S4 tr3p3ot9 ayh1, dOam4 boe rop9t4l1 hl=oky4 tVr | Nokn= - . y
ayh1 yl1yb1D4b91 Myn1b=l4h- ta3 Mg- ... Mynb=l4 Mg-v4 toxl4c5
... tr3p3ot9
? Ps2oy, i-d2oy tt9=a- Myg1yr1a7 Vlya2v4 - . m
: i-d2oy yn1a7, ey=c- oOlv4 rg=n- yn1a7, Myg1yr1a7 hb92r4h- i-d2oy aOl yn1a7 - . y
... lOk9h- hz3v4, db9-m1, yD1m3m1, rm3x3m1 gyg1yra7
... hb92r4h- i-d2oy ht9=a-, rg=n- lyb1D4b91 - . m
Nol<m1
Słowniczek
dym1t9= - zawsze te3y3c- - krawcowa aOl .... aOl - ani .... ani gyr1a= - materiał iO-sn= (st. constr. i-Osn4l1) - pojechać, jechać |
bOkD= (st. constr. bk9-D4l1) -leżeć, spać z kimś rp9=s4m1 - liczba, numer br3g3 - pończocha, skarpetka hb=q2n4 - rodzaj żeński (także kobieta, samica) eODp9= (st. constr. toDp4l1 ) - rozebrać, rozbierać; zdjąć, zdejmować; ściągnąć
|
rb=d= Nya2 - nie szkodzi ! , nie ma za co ! K4k9- Mg-v4 K4k9- Mg- - i tak, i tak |
♣♣♣
qVd<q4d<1
Gramatyka
Odmiana rzeczownika MD2h- ~ ty-e1n4 |
|||
rp3s2 |
tr3b93c4m- |
dl3y3 |
dg3b93 |
yr1p4s1 |
yt91r4b9-c4m- |
yd1l4y- |
yd1g4b91 |
K=r4p4s1 |
K=t94r4b9-c4m- |
K=d4l4y- |
K=d4g4b91 |
K4r2p4s1 |
K4t92r4b9-c4m- |
K4d2l4y- |
K4d2g4b91 |
orp4s1 |
ot9r4b9-c4m- |
odl4y- |
odg4b91 |
h9r=p4s1 |
h9t9-r4b9-c4m- |
h9d=l4y- |
h9d=g4b91 |
Vnr2p4s1 |
Vnt92r4b9-c4m- |
Vnd2l4y- |
Vnd2g4b91 |
Mk3r4p4s1 |
Mk3t94r4b9-c4m- |
Mk3d4l4y- |
Mk3d4g4b91 |
Np3r4p4s1 |
Nk3t94r4b9-c4m- |
Nk3d4l4y- |
Nk3d4g4b91 |
Mr=p4s1 |
Mt9=r4b9-c4m- |
Md=l4y- |
Md=g4b911 |
Nr=p4s1 |
Nt9=r4b9-c4m- |
Nd=l4y- |
Nd=g4b91 |
1. Rzeczowniki o układzie XX3X3 odmieniają się dzierżawczo jak dl3y3 lub jak dg3b93 . Jeżeli pierwszą literą rzeczownika jest samogłoska bezdzwięczna lub gardłowa (i, c, h, a), wówczas odmiana następuje według wzoru dl3y3 , np. yx1r4a-, yr1d4c-.
2. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego o układzie tX#X3 (końcówka t !) odmieniają się wg. wzoru tr3b93c4m-, np. K=t94l4d-, yt9l4d- - tl3d3. Wyjątek: yt91r4b1g4 - tr3b3g4.
3. Rzeczowniki o układzie XX3X2 odmieniają się wg. wzoru rp3s2 , np. - K=l4p4s1, yl1p4s1 - lp3s2.
4. Ps2oyl4 la2oD = pyta się o Józefa. Zauważ: ~l4 loaD4l1 = pytać się o (o coś, o kogoś), natomiast ta3 loaD4l1 = pytać (kogoś o coś).
5. rS3i3 rp9=s4m1 - numer 10. Liczebniki, nie powiązane treściowo z żadnym rzeczownikiem, występują w rodzaju żeńskim. Dlatego rS3i3 rp9=s4m1 (a nie hr=S=i7 rp9=s4m1 ). Podobnie : ib9-r4a- sob9oeoab94 i-s2on yn1a7 = jadę autobusem (numer) 4. i t.p.
30 MyD1OlD4 rViD1
hm=d=a7 c-Vp9t9- rx=l4m3 hy=Vnp94 ~ yVnp9= Ml=Va
rS=b9= (MyFr1e4) hy=r1e4 ~ yr1e= (toqr=y4) qr=y= qr=m=
el-s- My1m- (tosok9) sok9 gd= hm=d=a7~c-Vp9t-
lc2r=v4 yb1x4 Myl1k4oa Nk2l=v4, lD2b-l4 ti-d-oy (h9n=ya2) aOl lc2r=
.Mt=yb92 la3 dOam4 hb=orq4 hd=i=s4m1h- . hd=i=s4m1b94 MFr-h8x=~tocVra-
Vab9= Mh2 hi=D= ib-r3 yr2c7a- . DOam4 Myb1i2r4 Mh2v4, MFt9-D4 hi=D=h-
. Vlk4a=v4 Myb91r- MyD1n=a7 VbD4y= hp3y=v4 lodg= Ml=Vab94 . hd=i=s4m1h- la3
VbD4y= - lOka6l3 Vrm4g= rb=k94 rD3a7 Myr1c2a7v- , ht92 VtD= Myd1c=a7
. tk3l3l= Mq= , Nolc-h- dy-~li- bD-y=D3 , dc=a= Dya1 . Myn1ot9i1 Var4q=v2
: Dya1h= ta3 la-D= yb1x4
? yVnp9= Nc=l4D5h-, yn1oda7, hc=yl1s4 -
. tb3D3l= hD=q=b-b94 , yn1oda7, Nk92 -
: Mt=oa la-D=v4 rx=l4m3h- ab9= . Nc=l4D5h- la3 VbD4y= lc2r=v4 yb1x4
? lOka6l3 Myx1or Mt93a- hm= -
. yb1x4 rm-a= toqr=y4~qr-m4, qr=m= tt2l= hD=q=b-b94, yl1 -
? tr3b3g4l- tt2l= hm-V -
: hr=m4a= ayh1v4, qr=m= tb3h3oa (h9n=ya2) aOl lc2r=
? yre= el-s-h-, toqr=y4~el-s-, hD=q=b-b94, yl1v4 -
. K4l-h=v4, rx=l4m3h- hn=i= - yt91r4g1g4, yre= lOk9h- Vnl2x4a3 -
. ob9 ar=q=v4 Not9i1 cq-l=, qr=m=h- ta3 loka6l3 rm-g= yb1x4
hx3or ht9=a- hm= , ab9= rx=l4m3h- hn2h1 - lc2r= hr=m4a= - yb1x4 -
? doi loka6l3
? t94a-v4 - yb1x4 hn=i= - hm=d=a7~yc2Vp9t-v4 rS=S= -
hOp9 .... Myg1d= loka6l3 hx=or yn1a7 Moyh- - lc2r= ht=n4i= - aOl -
. Mym1yi1e4V MyFr1e4 dym1t9= Myg1d=h-
: lc2r=l4 yb1x4 rm-a= loka6l3 Vrm4g= rD3a7k9-
? hx=or t9a- Mg-, tot9D4l1 hx3or yn1a7, lc2r= -
. lc2r= ht=n4i= - | Nk9 -
: rx=l4m3h- la3 ar=q= yb1x4
| mFm- tosok9 yt92D4 hD=q=b-b94 | yn1oda7 -
... | ht92 sok9 hD=q=b-b94 yl11 : tc-a- MFm- sok9 - lc2r= hr=m4a= - | aOl -
Mc- ht92h-v4 Myr1q= Vyh= MFm-h- . ht92 ht=t4D= lc2r=v4 MFm- ht=D= yb1x4
mh2 hn2h1v4 , tk3l3l= Vxr=v4 tot9D4l1v4 loka6l3 Vrm4g= Mh2 . boev4
: Myi1m4oD
. ha=l2v4 dv1d= Vdm4i= Mn=c=l4D5 dy-~li- - | yb1x4, MolD= | lc2r=, MolD= -
... ? Mt3ab9= yt-m= | ha=l2, K4l= br- MolD= | dv1d=, MolD= -
, Ps2oyv4 tVr lx3a2 rx=q= rVqb1l4 Vnab9= - dv1d= hn3oi - | yDD1 Moyb94 -
. MFl-D=Vryl1 Myb1D= rb=k94 Vna= vD=k4i-
... toas4k91 hn2h1, tb3D3l= hD=q=b-b94 -
toDd=c7h- li-v4 hd=obi7h= li- yb1x4l1 rp92s-m4 dv1d= . VbD4y= ha=l2v4 dv1d=
yr2c7a- . h9d=l4y- li-v4 tFb9-h- li- lc2r=l4 tr3p93s-m4 ha=l2v4 , MFl-D=Vryb91
: dv1d-l4 ha=l2 tr3m3oa hi=D= yx1c7
... sVb9oeoah= ax2oy ei-m4 doi... tk3l3l= Myk1yr1x4 Vnc4n-a7, dv1d=
. rh2m-l4 Myk1yr1x4 Nnc4n-a7, yx1c2v= DlD= rv=k94, dv1d= rm2oa, Nk92 -
. Vkl4h=v4 yb1x4l1v4 lc2r=l4 MolD= Vrm4a=v4 Vmq= ha=l2v4 dv1d=
♣♣♣
Nol<m1
Słowniczek
hy=r1e4 ~ yr1e= (plur. m. MyFr1e4) - świeży (a) rS=b9=4 - mięso gd= - ryba todc=a7 ~ Myd1c=a7 - kilka sok9 (ż. !) (plur. tosok9 ) - szklanka My1m- (májim) (tylko plur. ) - woda el-s- - sałatka aOxy= (st. constr. tax2l= ) - wyjechać, odjechać, odjeźdzać hr=onm4- - świecznik |
Ml=Va (plur. Mym1l-Va) - sala Ml=Va2 - lecz, ale hy=Vnp94 ~ yVnp=9 - wolny (a) rx=l4m3 - kelner c-Vp9t9- (tapú-ach) - jabłko hm=d=a7~c-Vp9t- - ziemniak, kartofel hm=d=a7 - ziemia qr=m= - zupa qr=y= (plur. toqr=y4) - jarzyna
|
ei-m4 doi2 - za chwilę (dosł. „jeszcze trochę”) |
qVd<q4d<1
Gramatyka
1. Myd1c=a7 = kilka (męs.) - l. mn. od dc=a3 = jeden; todc=a7 = kilka (żeń) - l. mn. od tc-a- = jedna; Myd1c=a7 Myd1ym1l4t9- = kilku uczniów todc=a7 todym1l4t9- = kilka uczennic.
2. toqr=y4~qr-m4 = zupa jarzynowa. W formie dopełniaczowej (tVkym1s4) następuje w rzeczowniku qr=m= skrót obu długich spółgłosek: pierwsza zmienia się na X4, druga na X- . Tak samo od rzeczownika rS=b9= (mięso): qr=m=~rS-b94 (mięso rosołowe)
3. rD3a7m2 rt2oy = bardziej niż. rD3a7m2 stanowi połączenie m2 i rS3a7. Przy porównaniach cech, właściwości i t.p. używamy na ogół formy bardziej uproszczonej, np. Ps2oym1 lodg= somi= = Amos jest większy od Józefa, tVrm2 hn=e-q4 hn=l=ya1 = Ilana jest mniejsza od Rut.
Myl1yg1r4t<-
Ćwiczenia
Odpowiedz na następujące pytania ustnie i piśmiennie:
`a lyg1r4t9-
? tb9=D-b9- NoDyl1 tVrv4 Ps2oy Myr1c7a-m4 i-Vdm- - .1
? rq3Ob9h-~tc-Vra7 Myl1k4oa Mh2 hi=D= ozya2b94 - .2
? tb9-D=b94 tVrl4V Ps2oyl4 ab9= ym1 - .3
? ha=l2v4 dv1d= Mh2 ym - .4
? myb1D4oy Mh2 ryi1 ozya2b94 - .5
? rq3Ob9h-~tc-Vra7l- Myl1k4oa Mh2 Hm- - .6
? MFl-D=Vryl1 bVDl= dv1d= rm-a= yt-m= - .7
? dv1d= db2oi tD3rh7~tyb92 ozya2b94 - .8
? td3b3oi aOl ha=l2 i-Vdm- - .9
? rq3Ob9h-~tc-Vra7l- Ps2oy lk-a= hm= - 10
? ps2oy hz3ya2v4 ? dv1d=v4 ha=l2 VtD= hp3q= hz3ya2 - 11
`b lyg1r4t-9
? MFr-h8x=~tc-Vra7 lc2r=v4 yb1x4 Vlk4a= hOpya2 - .1
? hd=i=s4m1b9- MyD1n=a7h= MyS1oi hm= - .2
? yVnp9= Nc=l4D5 dm-i= hm- dy-~li- - .3
? yb1x4 ta3 rx=l4m3h- la-D= hm- - .4
? lc2r= hl=k4a= hm=V ybx4 lk-a= hm= - .5
? rx=l4m3h- ta3 lc2r= hl=a7D= hm- - .6
? lc2r= ht=t4D= hm-V yb1x4 ht=D= hm- - .7
? hd=i=s4m1b9- Var= ym1 ta3 - .8
? yb1x4l1 dv1d= rp92s-m4 hm- - .9
? lc2r=l4 ha=l2 tr3p93s-m4 hm- - 10
Napisz odmianę następujących czasowników w czasie przeszłym i teraźniejszym:
hSi=, hOtD=, hOli=, hOni=, hOar=, MyD, bVD, aorq=, aoxy=
Napisz odmianę dzierżawczą następujących rzeczowników:
1. Dm3D3(słońce), lg3d3 (chorągiew) |
- wg. wzoru |
dg3b93 |
2. Ps3k93, Mc3l3, br3g3, rd3c3, xr3a3 |
- wg. wzoru |
dl3y3 |
3. tr3x3ot9, tr3p3ot9, tl3d3 |
- wg. wzoru |
tr3b93c4m- |
4. lp3s2, rd3s2 |
- wg. wzoru |
rp3s2 |
Przepisz ćwiczenie, stosując właściwe czasy i osoby w odmianie czasownika (zamiast bezokolicznika w nawiasach) i właściwe osoby odmiany dzierżawczej rzeczownika (zamiast zaimków dzierżawczych w nawiasach):
(hvh) MyD1 (Nk3l=D3) hr3om . (hl=D3) rp3s2 ta3 (rbi) aoxm= t499a br3g3 Dy2 (olD3) as2k91 li- . (hlD3) Nc=l4D5 li- (VnlD3) hn=Vmt94 ta3
(rbi) bokD= ayh1v4 (olD) as2k91 li- (rbi) boDy= aVh . (hlD)
Notn= ht9=a- Nya2 i-Vdm- . rd3s2b94 (KlD) NoiD= . (hlD) he=m1b9-
li- (hvh) boDy= ayh1 hm=l= ? Nq2t-l4 (K=lD) NoiD= ta3 (hvh)
. (hlD) rViD1h- ta3 (hvh) botk9= ayh1 Nya2 . (VnlD) ls=p4s-
rD3a7 lodg=h- (olD) Nora=h= li- ayh1 ? (VnlD) hr=onm4h- hOpya2
tFb9-h- lb=a7, hp3y=v4 lodg= aVh (MklD) tFb9- . (olD) rd3c3b9-
. myp1y=v4 Mylodg4 (Myb9r)- tFb9 Dy2 (MhlD) ryi1b9= . Ne=q= (MhlD)
(rbi) Notn=v4 (VnlD) dym1l4t9-h- ta3 (rbi) aorq== (K4lD) hr3om
(VnlD) Nc=l4D5h- la3 (rbi) boDy= aVh . (olD) ei2 ta3 ol
. (rbi) loka=v4
88