Szaul Barkali Lekcje 16 22


(NoDyl1) NoSy= (tolyl-) hl=y4l- he=m1 (bk9-D4l1) bokD=

dym1t9= hr=b2c7 ~ rb2c= Mi1 NoiD=

tar2oq tVr, Not9i1 ar2oq Ps2oy . ht92 Myt1oDv4 Myl1k4oa Mh2 tFb9-b9-

hl=y4l-” tVrl4 rm2oa Ps2oy . NoDyl1 Myb1k4oD Mh2 rS3i3b4V, rp3s2

MFt-i=D4 oa hi=D= doi tar2oq tVr . rq3Ob9h- di- ND2y=v4, „| boe

tVr . ib-D3 qr- - tVtv4 toiD= hn3omD4 ND2y= Ps2oy . (toiD= yt92D4)

MFr-h8x=h-~rc-a- DlD=b94 . MFr-h8x=h-~rc-a- Mg- tc-a- hi=D= hn=D2y4

. ryi1h=~Ng- la3 oa bocr4h= la3 tokl4oh Nh2v4, tVr la3 hr=b2c7 ha=b9=

: tr3m3oav4 NoiD=b9- ha=or tVr . lodg= NoiD= Dy2 ryi1h=~Ng- dy-~li-

hm=q= ayh1v4 „...hd=obi7h= Nm1 vD=k4i- ab9= Ps2oy - ib9-r4a- rb=k94 hn2h1”

ayh1 za= . hd=Vhy4~Nb93 bocr4 di- h<m=i1 tk3l3oh hr=b2c7h- . tk3l3ohv4

tk3l3ohv4 , „| Ps2oyl4 Mg- MolD=v4, tVr, K4l= MolD=” : h<l= tr3m3oa

Nm1 doi Ps2oy Nya2, ht=y4b9-h- ha=b9= tVr rD3a7k9- . qyl1ay-b94~bocr4l1

vD=k4i- Dy2 tDrc7h-~tyb2b94 . Dm2c= di- Moyh- db2oi aVh - hd=obi7h=

. ab9= Ps2oy Dm2c=b94 . Moyb9- toiD= iD-t92 db2oi aVhv4 , hd=obi7 hb92r4h-

Not9i1h= ta3 K=m4i1 dym1t= c-q2ol ht9=a- i-Vdm-, Ps2oy - : tr3m3oa tVr

hn2h1 - Ps2oy hn3oi - Not9i1b= Dd=c= lk=9 Nya2 - ? tDrc7h-~tyb9- la3

ta3 tar2oqv4 , tVr tr3m3oa - | hd=ot9 - | hD=q=b-b94, Not9i1h= K4l=

. Not9i1h=

Nol<m1

Słowniczek

hl=y4l- (męs.) (l.mn. tolyl2) (lájla) - noc

NoDy= (st. constr. NoDyl1) - spać

NoiD= (l.mn.Myn1oiD4) - zegar(ek)

Mi1 - z (kimś)

hr=b2c7 ~ rb2c= - towarzysz(ka)

dym1t9= - zawsze

MFr-h8x= (męs. l.mn.) (cohorájim) - południe (pora dnia)

br3i3 (l.mn. Myb1r=i7) (érew) - wieczór

yr2c7a-, rc-a- - po

Nk2~yr2c7a-, K4k9-~rc-a- - póżniej

bokD= (st. constr. bk9-D4l1) - leżeć, kłaść się

he=m1 - łóżko

Nc=l4D5h- la3 bD2oy - siada do stołu (do posiłku)

Dd=c= lk9= Nya2 - nic nowego

Moyh- - dziś, dzisiaj

rq3Ob9h- - dziś rano

br3i3h= - dziś wieczór

hl=y4l-h- - tej nocy

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. Na oznaczenie kierunku używamy często specjalnej formy (casus directionis), złożonej z rodzajnika określonego przed słowem i z końcówki hX= , np.: do domu - ht=y4b9-h- (ha
bájta) (zamiast tFb9-h- la3), do miasta - (zamiast ryi1h= la3), do Jerozolimy hm=y4l2D=Vry4 i t.p. Oczywiście, że przed imieniem własnym nie stawiamy nigdy rodzajnika, gdyż imię własne samo w sobie stanowi rzeczownik określony.

2. ND2y= - śpi. Niektóre czasowniki oznaczające stan, a nie czynność, przybierają w czasie teraźniejszym formę XX2X= (jak przymiotniki), nie zaś XX2oX. Np. , Myn1D2y4, hn=D2y,4 ND2y= tonD2y4 jak tonq2z4, Myn1q2z4, hn=q2z4, Nq2z=. Zwróć też uwagę, że w słowie
NoDyl1 nie ma X1 pod „y” (podobnie jak w MFl-D=Vryl1).

3. bocr4l1 . Przyimek la3 skracamy często w „l” : „ryi1l=” (zamiast ryi1 la3) tFb9-l- (zamiast tFb9-h- la3) i t.p.

4. h<m=i1 - z nią, stanowi odmianę dzierżawczą przyimka Mi1 - z (kimś)

Formy dzierżawcze przyimka Mi1

liczba mnoga

liczba pojedyńcza

z nami

Vnm=i1

ze mną

ym1i1

z wami (m)

Mk3m=i1

z tobą (m)

K=m4i1

z wami (ż)

Nk3m=i1

z tobą (ż)

K4m=i1

z nimi (m)

Mh3m=i1

(Mm=i1)

z nim

omi1

z nimi (ż)

Nh3m=i1

(Nm=i1)

z nią

h<m=i1

17 rS=i=~hi=b4D1 rViD1

hi=D=~yx1c7 hq=d- tocp9= (Myi1b=r4) ib-r3 (yx1h2) yx1c7

. hi=D=h- ta3 Mya1or Vnc4n-a7 NoiD=b9- . Myn1oiD4 hl3a2 - NoiD= hz3

*g NoiS=b94 : ib-r3v= tc-a- - *b9 NoiS=b94 : tc-a- hi=D=h- *a NoiS=b94

yn1a7 . (toqd-) Myr1S4i3 tocp9= MFt9-D4 - *d NoiS=b4V yx1c2v= th-a- -

ib-D3b94 oa ib-D3b94 Mym1q= Ps2oyv4 tVr . yx1c2v= DD2b94 rq3Ob9 lk=b94 mq=

. hd=obi7l= K4l2oh aVh ib-r3 tocp9= hn3omD4b1 . toqd- rS3i3 tocp9=

hd=obi7h= Nm1 ha=b9= tVr . dr=S4m1h- la3 taOz hi=D=b94 K4l2oh yb1x4 Mg-

~tyb92m1 tk3l3oh ayh1 hi=D=~yx1c7 . yx1c2v= tc-a-b94 oa Myr1S4i3v4 tc-a-b94

td3b3oi ayh1 K4k9-~rc-a- . tl3k33oa ayh1 MFt-9D4b91 . tFb9-h- la3 tDrc7h-

tb3D3oy ayh1 za- qr-v4, tFb9-b9- (toiD= yt92D4=) MFt-i=D4, hi=D= doi

qr- ht=y4b9-h- ha=b9= ayh1 . Moyh- lk9= td3b3oi lc2r= . tyr1b4i1 doml4l1

, dr=S4m1h- Nm1 hi=D= h<t=oab94 ab9= yb1x4 Mg- . ib-r3v= Dm2c=b94 oa Dm2c=b94

la3 myk1l4oh Mh2 rS3i3 tocp9= ib-D3b94 . hp3q= oa ht92 Myt1oD Mh2v4

hn3omD4 di- ib-D3m1 - tc-a- hi=D= Myd1m4ol Mh2 . yr1b4i1h= rViD1h-

. br3i3b9=

DOPEŁNIACZ OPISOWY

STATUS CONSTRUCTUS

lx4r4h3 lD3 hn=Vmt94h-

lx4r4h3~tn-Vmt94

(Myl1oi~tyb92) qyl1ay-b94 lD3 tFb9-h-

qyl1ay-b94~tyb92

lar=S4F~Xr3a3 lD3 dr=S4m1h-

(tydVhy4h- tVnk4osh-~dr-S4m1)

lar=S4F ~ Xr3a3 ~ dr-S4m1

hd=i=sm1 hm=yi1e4 ~ Myi1e= (lD2b-l4) lD2b9- hc=Vra7

tb9=D- omk94 yan-p94

. hd=obi7l= Kl2ohv4 hp3q= oa ht92 Ps2oy ht3oD rq3Ob9b9- yx1c2v= hn3omD4b9191

lk9=h- ta3 c-q2ol aVh . tD3rc7h-~tyb2b94 lk2oa aVh rq3Ob9~tc-Vra7

, tFb9-b9- lk2oa aVh MFr-h8x=h=~tc-Vra7 . MD= lk2oav4, tFb9-h- Nm1

ybx4V lc2r= . lD2b-l4 boe ti-d-oy tVr . hd=oba7h= yr2c7a- Dm2c=b94

, lD2b-l4 ti-d-oy aOl lc2r= . hd=i=s4m1b9- MFr-h8x=~tocVra7 Myl1k4oa

tr3m3oa tVr . Moyh- lk9= td3b3oi ayh1 - lD2b-l4 yan-p94 Mg- h9l=- Nya2v4

- yan-p94 yl1 Nya2 - ? lD2b-l4 td3m3ol aOl t94a- i-Vdm-, lc2r= : lc2r=l4

... td3m3ol yn1a7 br3i3b=V, td3v3oi yn1a7 Moyb9- - lc2r= h9l= hn=oi

.Ps2oyv4 tVr la3 MFr-h8x=h-~tc-Vra7l= ybx4V lc2r= Mya1b9= tb9=D-b9-

Nokn= - ... Myi1e=v4 boe aVh tl3D3b-m4 tVrD3 hm- lk9= : rm2oa ybx4

... Vnl=D3 hd=i=s4m1b9- omk94 aOl, Myi1e=v4 boe - lh2r= tr3m3oa - | dOam4

vD=k4i- , ib-r3 tocp9= MFt9-D4 vD=k4i- - Ps2oy rm2oa - | hc=yl1s4 -

... toDd=c7 oyd4r-b9= Dy2

. oyd4r-b9= toDd=c7h- ta3 Myi1m4oDv4 Myb1D4oy Mh2

Nk92~Mg- (rd2s-l4) rd2s- (rb92d-l)4 rb92d-

lc2r=v4 tVrv4 , hn=g1h- la3 yb1x4V Ps2oy Myk1l4oh hc=Vra7h= yr2c7a-

hd=oba7h= ta3 torm4og Nh2 hi=D=~yx1c7 yr2c7a- . rd3c3h- ta3 tord4s-m4

; Myr1b94d-m4V yb1x4V Ps2oy Myb1Doy hn=g1b9- . hn=g1h- la3 Nk92~Mg- tokl4ohv4

hd=oba7h= li- rb92d-m4 Ps2oy . Nh2 Mg- torb94d-m4V lc2r=v4 tVr tobD4oy

. tFb9-b9- hd=oba7h= li- tVrv4 dr=S4m1h- li- yv1x4, tD3rc7h-~tyb2b94

hi=D=b94. hq=ys1Vm Myi1m4oDv4 hn=g1b9- hp3q= Myt1oD Mh2 yx1c2v= ib9-r4a-b94

, K4l2x4a3 dOam4 hp3y=” : tr3m3oa lc2r= ... hp=y= hq=ys1Vm vyd4r-b9= Dy2 taOz

Myr1m4oa , Mym1q= yb1x4V lc2r= „.... Dm2c= rb=k94 hi=D=h- lb=a7, tVr

. Myk1l4ohv4, ”hb9=r- hd=ot”v4 ”MolD=” Ps2oyl4V tVrl4

Nol<m1

Słowniczek

hd=i=s4m1 - restauracja

yan-p94 - wolny czas

omk94 - jak

tb9=D- - szabbat, sobota

rb92d- (st. constr. rb92d-l41) - mówić

rd2s- (st. constr. rd2s-l41) - porządkować, urządzać, załatwiać

Nk92~Mg- - również

yx1c7 (yx1h2 héci) - pół, połowa

ib-r3 (l.mn. Myi1b=r4) (réwa) - ćwierć; kwadrans

tocp9= - mniej

hq=d- - minuta

hc=Vra7 - posiłek

lD2b (st. constr. lD2b-l41) - gotować

hm=yi1e4 ~ Myi1e - smaczny (a)

hi=D=~yx1c7 - (przez) pół godziny

tc-a- hi=D=h- NoiS=b94 - na zegarze jest pierwsza

taOz hi=D=b94 = hi=D= h<t=oab4 - o tej samej godzinie, o tym samym czasie

hd=obi7h= li- rb92d-l4 - mówić o (= na temat) pracy

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. ib-r3v = tc-a- . Oznaczając godzinę, dodajemy kwadranse i połowy godzin do godziny poprzedzającej; od pół godziny wzwyż - odejmujemy je od następnej godziny. A więc tc-a- ib-r3v = = 1¼ ; yx1c2v= DlD= = 3½ ; ib-r3 tocp9= iD-t92 = 8¾ . Zauważ, że przed akcentowaną zgłoską mówimy v= = (a nie v4 ) : ib-r3v= ; yx1c2v= .

2. yx1c2v= MFt9-D4 = 2½ . yx1c7 = Pół - Przed słowem mówimy , np. hr=yl1 yx1c7 (pół funta), po słowie zaś - yx1c2 , np. yx1c2v= ib9-r4a- , yx1c2v= hr=yl1 i t.d.

3. lx4r4h3 tn-Vmt94 - obraz Hercla. Rzeczowniki zakończone na hX=, przybierają końcówkę tX- w formie złożonej (dopełniaczowej). Podobnie: od he=m1 - dl3y3h-~te-m1 (łóżko dziecka), od hc=Vra7 rqOb93~tc-Vra7 (śniadanie), MFr-h8x=~tc-Vra7 (obiad), br3i3~tc-Vra7 (kolacja) i t.p.

4. dr=S4m1 - urząd. Ale „Urząd Agencji Żydowskiej” tyd1Vhy4h- tVnk4os dr-S4m1. W formie dopełniaczowej następuje skrót samogłoskowy w akcentowanej zgłosce: dr-S4m1 zamiast: dr=S4m1 . Podobnie: Nc=l4D5, ale hr3omh-~Nc-l4D5 i t.p.

5. Słowo „tFb9-” zmienia się w formie dopełniaczowej na tyb92 . Stąd: qyl1ay-b94~tyb92 (dom Bialika), rp3s3~ tyb92 (szkoła), Myl1oi~ tyb92 (dom olim) i t.p.

lD2b-l4 ~ lD2b9- - gotować. Czasowniki, których bezokolicznik ma układ XX2X- (st. constr. XX2X- l4 ), oznaczamy ogólnym pojęciem gramatycznym „li2p91” (w odróżnieniu od poznanych dotychczas czasowników, których układ XoXX=, względnie XVX, oznaczamy pojęciem „lq-”). Czas teraźniejszy czasowników typu „li2p91” tworzy się przez dodanie przedrostka „m4” do bezokolicznika. Tak np. od czasownika rb92d- (mówić) tworzymy następujące formy:

CZAS TERAŹNIEJSZY -- hv3Oh

Sg.

masc.

dyh1y

rb92d-m4 (aVh,ht9=a-,yn1a7)

fem.

hd=yh1y4

tr3b93d-m4 (ayh1,t94a-,yn1a7)

Pl.

masc.

Myb9r-

Myr1b94d-m4 (Mh2,Mt93a-,Vnc4n-a7)

fem.

tob9r

torb94d-m4 (Nh2,Nt93a-,Vnc4n-a7)

6. K4l2x4a3 - u ciebie od lx3a2 - „u”

Formy przyimka lx3a2

liczba mnoga

liczba pojedyńcza

nasz, nasza

Vnl2x4a3

u mnie

ylx4a33

wasz, wasza (m)

Mk3l4x4a3

twój, twoja (m)

K=lx4a3

wasz, wasza (ż)

Nk3l4x4a3

twój, twoja (ż)

K4l=x4a3

ich (m)

M3l=x4a33

jego

olx4a3

ich (ż)

Nl=x4a3

jej

h<l=x4a3

18 rS=i=~hn=omD4 rViD1

MVql= ~ MVq

aobl= ~ aob9

tt2l= ~ Notn=

toar4l1 ~ hOar=

toSi7l- ~ hSi=

ti-d-l= ~ i-ody=

dobi7l- ~ dobi=

loka6l3 ~ loka=

tb3D3l= ~ boDy=

Uwaga : W bezokolicznikach ti-d-l= , oraz tb3D3l= akcentowane są przedostatnie sylaby, a więc: ladá-at, laszévet.

( toloky4 , Myl1oky4 , hl=oky4 , loky= ) loky=

: hn3oy ps2oy | as2k91 hOp9, tb3D3l= hD=q=b-b94 : ps2oyl4 rm3oa ryam2 יa

tVr . ryi1x= doi yn1a7, domi7l- loky= yn1a7, yn1oda7, hb9=r hd=ot9

יbgh- ta3 toar4l1 yn1a7 hl=oky4 yt-m=, yn1oda7, hc=yls4 : tl3a3oD

toiD=b94, tFb9-b9- aOl rya1m2 יbg : h9l= hn3oi rya1m2 יa - ? rya1m2

Moy hz3ya2b94 : dyq1p9=h- ta3 la2oD yb1x . rp3s2h-~tyb2b94 ayh1 hl3a2

hi=D=m1 Moy~lk=b94 aobl= loky= ht9=a- - ? yn1oda7 la3 aobl= yn1a76 loky=

yb1x4 la3 tr3m3oa tVr . MFr-h8x=h-~yr2c7a- tc-a- di- rq3Ob9b9- hn3omD4

. MFr-h8x=h-~tc-Vra7l- tb9=D-b94 aobl= Myl1oky4 Mt93a- : lc2r= la3v4

todb4oi Nh2 - rViD1h- la3 br3i3h= aobl= toloky4 aOl lc2r=v4 tVr

. hd=obi7 hb92r4h- vD=k4i- Dy2 tD3rc7h-~tyb2b94 . br3i3b9= Mg-

rc=m= tx=q4 (toxVc) XVc hm=c- ~ Mc- (toxr4l1) hOxr=

. tot9D4l 1hx3or yn1a7 Moy~lk9= , XVcb9- dOam4 Mc- Moyh- : rm2oa Ps2oy

hx=or : tVr la3 tr3m3oa lc2r= , ht3oD aVhv4 , ht92 ol tn3t3on tVr

Moyh- lk9= ... yan-p4 yl1 Nya2 , toSi7l- hm- lb=a7 , lD2b-l4 doml4l yn1a7

? doml4l1 hl=oky4 yn1a7 yt-m= . td3m3ol yn1a7 br3i3b=V , td3b3oi yn1a7

, t94a- ti-d-oy lb=a7 : hb92r4h- td3b3oi t94a- - tVr tr3m3oa - Nokn= -

hl=oky4 t94a- , MFr-h8x=h-~tc-Vra7l- Mya1b9= yb1x4V t94a- rD3a7k9- , rc=m=

| K4l= hb9=r- hd=ot9 , tVr , dOam4 hp3y= - . lD2b-l4 tx=q4 yl1x4a3 doml4l1

la2oD aVh . NoiD= ol Nya2 lb=a7 , hi=D=h- hm- ti-d-l= hx3or yb1x4

hn2h1 : yb1x4l1 rm2oa Ps2oy . NoiD= Nya2 Ps2oyl4 Mg- lb=a7 , Ps2oy ta3

: yb1x4 hn3oi. otoa loaD4l1 ht9a- loky= , bocr4b9= Dya1 K4l2oh MD=

aVhv4 otoa la2oD yn1a7 ... yl1 hn3oi aOl aVh lb=a7 , dOam4 hp3y=

... toni7l- hx3or aOl

rVp9s1 (rp92s-l4) rp29s- (boha6l3) boha= hl=oc ~ hl3oc

Dyd1yF

rp3s2 tc-q-ol ayh1 , hd=obi7l= tk3l3oh aOl ayh1 . Moyh- hl=oc tVr

hl= Dy2 dym1t9= aOl lb=a7 , aorq4l1 dOam4 tb3h3oa tVr . tar2oqv4

tar2oq ayh1 Nk2l=v4 , aorq4l1 doi hl= hD3q= tyr1b4i1b94 . Myr1p=s4

boe ti-d-oy ayh1 hl3a2 topS= yt92D4 . tys1Vrb4V DydyFb94 Myr1p=s4

tyn1m=r4g3b49 Myr1p=s4 lb=a7 , tyn1m=r4g3 tx=q4 Mg- ti-d-oy ayh1 . dOam4

mg=v4 , Myn1m=r4g3h- ta3 tb3h3oa aOl ayh1 - aorq4l1 tb3h3oa aOl ayh1

(ta3 Nm1 =) ta2m2 rp3s2 vD=k4i- tar2oq ayh1 . tx=q4 hl= hD3q=

Myp1y= Myr1Vp9s1h- . Myn1e-q4 Myr1Vp9s1 hr=S=i7 Dy2 rp3s2b9- . Xr3p93 . l. y

. hl=ogb9- Myd1Vhy4h- li- Xr3p93 rp92s-m4 Mh3b9= , dOam4

ei-m4k91 ha=yr1b94 ~ ayr1b9=

. he=m1b9- tb3k3oD tVr ta3 ha3orv4 hd=obi7h= Nm1 Ps2oy ab9= Dm2c=b94

? hl=oc doi t94a- - Ps2oy h9t=oa la2oD - ? tVr , K4m2olD4 hm- -

tb3k3oD yn1a7 ; ha=yr1b94 ei-m4k91 rb=k94 in1a7 - tVr hn=oi - ir- aOl -

Ps2oy . dOam4 Myp1y= Myr1Vp9s1 , Xr3p93 lD3 Myr1Vp9s1h- ta3 tar2oqv4

tr3m3oa tVr . hl=oc tVr - tFb9-b9- loka8l3 hm- ol Nya2 lb=a7 , bi2r=

hm- Nya2 tFb9-b9- : hd=i=s4m1b9- loka8l3 loky= ht9=a- Moyh- , Ps2oy : ol

. MD= lk2oav4 hd=i=s4m1h- la3 K4l2oh Ps2oy ... loka8l3

ႧႧ Ⴇ

hc=yS

? hl=oc ayh1 ? tVr hOpya2v4 | Ps2oy , K=l4 MolD= - . m

. td3b3oi doi ayh1 , hl=oc aOl ayh1 , yn1oda7 , aOl - . y

. (toiD=) ib-D3 rb=k94 vD=k4i- ? td3b3oi doi= - . m

~tyb2b94 hd=obi7 hb92r4h- Dy2 vD=k4i- lb=a7 , ib-D3 rb=k94 | Nokn= - . y

. ib-D3 di- td3b3oi ayh1v4 , h9l=D3 tD3rc7h-

? hd=obi7 Nya2 K=l4D3 tD3rc7h-~tyb2b94 ? ht9=a-v4= - . m

Moy lk=b94 rm2og yn1a7 lb=a7 , hd=obi7 hb92r4h- Dy2 Vnl2x4a3 Mg= - . y

. Dm2c=b94

? yb1x4 , hS3oi yn1a7 hm= , vD=k4i-v4 ... | Ps2oy , boe= - . m

. yl1 otoa Nt2onv4 Nora=h= K4ot9m1 rp3s2 c-q2ol yn1oda7= - . x

? hS3oi ht9=a- hm=V | hp3y== - . m

rp3s2h- ta3 h-q2ol yn1a7 : ob9 ar2oqv4 rp3s2h- ta3 h-q2ol yn1a7= - . x

| dy=b9-

? Ps2oy , dy=b9- doi hS3oi ht9=a- hm=V== - . m

... dy=b9- Mg- bt2ok9 yn1a7 - . y

yn1a7 ” : aOlv4 , ” bt2ok9 mg- yn1a7 dy=b9- ” : Myr1m4oa | Nokn= aOl - . m

bot9k4l1 i-d2oyh- , dc=a3 Dya1 yn1a7 i-d2oy ... ” dy=b9- Mg- bt2ok9

lb=a7 , lg3r3b9= Mg-v4 dy=b9- Mg- bt2ok9 hz3h- Dya1h= , lg3r3b9= Mg-

? Nokn= , dy=b9- qr- bt2ok9 ht9=a-

... boe aOl bt2ok9 yn1a7 dy=b9- Mg- , Nokn= - . y

ht9=a- dy=b9- ... dy=b9- dOam4 hp3y= bt2ok9 ht9=a- , Ps2oy , aOl , aOl - . m

MolD= . ha=b9= tVr hn2h1 lb=a7 ... c-q2olv4 , Nt2on , db2oi , bt2ok9

? tVr , K4l=

... ha=or yn1a7 , Myd1m4ol rb=k94 | yn1oda7 , MolD= - . r

Vnc4n-a7v- , la2oD rya1m2 Noda= . hc=yS1 Vnl= Dy2 | Myd1m4ol , Nk92= - . x

... Nokn= hn3oi yn1a7 dym1t9= aOlv4 Myn1oi

Nya2v4 tD3rc7h-~tyb92m1 vD=k4i- qr- ha=b9= yn1a7 . yn1oda7 , hc=yl1s4= - . r

ti-d-oy aOl yn1a7 rViD1h- ta3 Mg- . torb9=c4m-V Myr1p=s4 yl1

| hd=oba7 hb92r4h- vD=k4i- yl1 Dy2 . boe

, K4l2oh yn1a7 Nya2 ... ” ti-d-oy yn1a7 Nya2 ” : oa ” ti-d-oy aOl yn1a72 ” - . m

, rp3s2 Dy2 K=l4V ... doiv4 tb3t3ok9 yn1a7 Nya2 , c-q2ol yn1a7 Nya2

? yb1x4

| rp3s2h- hn2h1 , tVr , hD=q=b-b94 | aVh hn2h1 | yl1 Dy2 , yn1oda7 , Nk92= - . x

. rp3s2h- Nm1 aorq4l1 hD=q=b-b94 , tVr | boe - . m

Nol<m1

Słowniczek

boha= (st. constr. boha6l3) - kochać, lubieć

rp29s- (st. constr. rp92s-l4) - opowiadać

rVp9s1 - opowiadanie

Dyd1yF , Dyd1ya1 - idysz, język żydowski

ha=yr1b94 ~ ayr1b9= - zdrowy (a)

ei-m4k91 - prawie

K4ot9m1 - z środka, z wewnątrz, z wnętrza

rh2m- (st. constr. rh2m-l4) - śpieszyć się

hn=p91 - kąt, róg

loky (brak st. constr) - móc

hOxr (st. constr. toxr4l1) - chcieć

hm=c- ~ Mc- - gorący (a)

XVc (l.mn. toxVc) - to, co na zewnątrz; (bibl) ulic(zk)a

~b9- - na dworze, poza domem

tx=q4 , ei-m4 - trochę

rc=m= - jutro

hl=oc ~ hl3oc - chory (a)

? toSi7l- hm- - co zrobić ? ( w sensie „cóż począć ?” )

toSi7l- hm- yl1 Nya2 - nie mam co robić

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. dobi7l- ~ dobi= . Spółgłoska „l” [która jak już wiemy, jest przedrostkiem bezokolicznika użytkowego (inf. constructus)] przybiera zamiast X1, samogłoskę X-, gdy czasownik zaczyna się od liter i, c, h np.: dobi7l- ~ dobi= (gdyż bezokolicznik zmienia wtedy X= na X7, a nie na X4). Gdy zaś czasownik zaczyna się od litery a , przedrostek l przybiera samogłoskę X3, bo i bezokolicznik zmienia wtedy X= na X6 : loka6l3 ~ loka= (jeść). Przed bezokolicznikiem jednozgłoskowym przedrostek l przybiera samogłoskę X= , np.: MVql= ~ MVq (wstawać), XVrl= ~ XVr (biegać).

2. toar4l1 ~ hOar=. Czasowniki, zakończone na h , zmieniają swą końcówkę w bezokoliczniku użytkowym na to- , np.: toar4l1 ~ hOar= (widzieć) , toSi7l- ~ hSi= (robić), toxr4l1 ~ hOxr= (chcieć) i t.p.

3. MVql= ~ MVq. Zapamiętaj też kilka przykładów nieregularnego tworzenia bezokolicznika użytkowego (infinitiwu constructus): tc-q-l= ~ c-oql= (laqáchat - brać), tb3D3l= ~ boDy= (laszé- vet - siedzieć), tk3l3l= ~ K4olh= (laléchet - chodzić), ti-d-l= ~ i-ody= (ladá` at - wiedzieć) tt2l= ~ Notn= (dawać).

4. loky= - móc. Czasownik ten nie posiada bezokolicznika użytkowego. Również odmiana jego w czasie teraźniejszym jest nieregularna:

toloky4

Myl1oky4

hl=oky4

loky=

5. ta2m2 - przyimek (złożony z ” m2 ” i ” ta3 ”), używany przeważnie do określenia związku między autorem a jego dziełem, zamiast przyimka ” ” , np.: qyl1ay-b94 ta2m2 ” Da2h= tl-g1m4 ” - „Zwój ognisty” Bialika; `Xyby3qxym ta2m2 ” DVad2e- Np9- ” - „Pan Tadeusz” Mickiewicza i t.p.

6. Zapamiętaj zwrot: ? K=m4olD4 hm- (m) i ? K4m2olD4 hm- (żeń.) - jak się masz?

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

ti-d-oy tVr . hb92r4h- (dbi) hl=oky4 ayh1 . (btk9) hx3or aVh

(dmi) hx=or ayh1 . tyr1b4i1 (rbd) td3m3ol lc2r= . boe (lDb)

ta3 Myr1m4og Mt93a- . Ps2oy la3 (Klh) hx3or yb1x4 . (bDy) aOlv4

, hr3omh- lx3a2 (laD) bh2oa dg= . (hSi) hm- Mk3l= Nya2v4 hd=obi7h=

Nm1 (cql) tr3m3oa t94a- hm= . ol (hni) hx3or aOl hr3omh- lb=a7

yn1a7v- , dOam4 Mc- . hz3h- rp3s2h- ta3 yl1 (Ntn) hD=q=b-b94 ? Nora=h=

. Ps3k93 ol Nya2 lb=a7 , (lka) hx3orv4 bi2r= Dya1h= . (htD) hx3or

ta3 (rds) loky= aOl aVh ? rq3Ob9h-~Not9i1 ta3 (arq) Mt93a- Myx1or

? yr1b4i1h= rViD1h- ta3 (rmg) Myr1m4oa Mt93a- yt-m= . hz3h- rd3c3h-