9 yi1yD1t<4 rViD1

Rzeczowniki z nieregularną liczbą mnogą
Myrd=c7 ~ rd3c3 Mylm1 ~ hl=m1 Mynoda7 ~ Noda= MyDn= ~ hD=a1 MyDn=a7 ~ Dya1 Myt91b9= ~ tFb-9 Myr1i= ~ ryi1	Myr1p=s4 ~ rp3s2 totl=d4 ~ tl3d3 todl=y4 ~ hd=l4y- toxr=a7 ~ Xr3a3 tomD2 ~ MD2 tonorp2i3 ~ Norp9=i1 Myd1l=y4 ~ dl3y3	tonc=l4D5 ~ Nc=l4D5 tobocr4 ~ bocr4 tonolc- ~ Nolc- tonora7 ~ Nora= toas4k91 ~ as2k91 toryq1 ~ ryq torb=9c4m- ~ tr3b93c4m- torb=g4 ~ tr3b3g4

hl3a2 . Dd=c= as2k91 hz3 . Myl1odg4 tonc=lD5 hl3a2 . lodg= Nc=l4D5

Myl1odg4 tobocr4 Dy2 byb1a=~lt2b94 . bocr4 hz3 . MyDt=c7 toas4k91

. Norp9=i1 Nya2 tVrl4 . Myn1b=l4 rya1m4 'a lD3 rd3c3b9- tonolc-h-. Myp1y=v4

hl3a2 -? hl3a2h= Myn1oda7h= ym1 . Myb91r- tonorp4i3 Dy2 dym1l4t9-l-

topy= MyD1n- yq1c=x4F tr3b3g4v4 ryam2 tr3b3g4h- . yv1l2 Noda=v4 NhO2k9 Noda=

MyD1n=a7 hb92r4h- Mya1or Vnc4n-a7 byb1a=~lt2 lD3 tobocr4b9= . dOam4

Dy2 Myd1yml4t9-l-1 . tobocr4b9= Mya1or Myb91r- Myd1l=y4 Mg-, MyD1n=v4

lD3 hz3 rd3c3 . Nora=b9= torb9=h4m-h-v4 Myr1p=s4h- . torb9=h4m-V Myr1p=s4

lD3v4 rya1m4 'ah= lD3 Myrd=c7h- . rya1m4 'bgh- lD3 hz3v4, rya1m4 'ah=

. hz3 dy-~li- hz3 rya1m4 'bgh-

tn3t3on ~ Nt2on

toyr1b4i1 MyFr1b4i1 tyr1b4i1 yr1b4i1

toyt91p-r4x= MyFt91p-r4x= tyt9p-r4x= yt9p-rc=

toyn1m=r4g3 MyFn1m=r4g3 tyn1m=r4g3 yn1m=r4g3

yr1b4i1 rp3s2 Nt2on rya1m4 'a . rya1m4 'a= lD3 rp3s2h- . rp3s2 hz3

Dy2 tVrl4 . MyFr1b4i1 Myr1p=s4 hb92r4h- Dy2 rya1m4 Noda=l= . Ps2oyl4

. ryam4 tr3b3g4l1 ysVr rp3s2 tn3t3on lc2r= . tylg4n4a-b94 Myb91r- Myr1p=s4

Myr1p=s4h- hOpya2 . ryam4 tr3b3g4l1 - ? lc2r=, rp3s2 tn3t3on t94a- ym1l4

lD3 MD2h- =) rp3s2h-~MD2 hm- . lodg=h- Nora=b9= Mh2 - ? MyFn1m=r4g3h-

. yl1g4n4a- rp3s2 hz3 . „el3m4h-” rp3s2h-~MD2 - ? Nh=l4D5h- li-D3 (rp3s2h-

MyFl1g4n4a- Myr1p=s4 Dy2 rya1m4 'al=. tyr1b4i1b499 Mg- rb=k94 Dy2 „el3m4h-”

. Myb91r- MyFt91p-r4x=v4

(Myri=) ryi1 (hn=q2z4) Nq2z= (hr=yi1x4) ryi1x=

yd1Vhy4 yb1r=i7 (Myt91b9=) tFb9-

Myri= hp=yc2v4 byb1a=~lt92 . ryi1 MFl-D=Vry4 Mg- . ryi1 byba=~lt92

.dOam4 hl=odg4 ryi1 ayh1 . hy=l1g4n4a-b94 ryi1 Nodn4ol . la2r=S4F~Xr3a3b94

Myri=h= . topy= aOl Nh2 lb=a7, dOam4 tolodg4 Myri= Dy2 hy=l1g4n4a-b94

ryi1 byba=~lt92 . topy= Nh2 lb=a7, tolodg4 aOl la2r=S4F~Xr3a3b94

Mg- Myb1D4oy hp=yc2b94 . MydVhy4 qr- Myb1D4oy byb1a=~lt92b94 . tyr1bi1

Dy2 tolodg4 Myri=b94 . hp3y=v4 lodg= tFb9- hz3 . tFb9- hz3 . Myb1r=i7

Dy2 MFl-D=Vryb91 . Mylodg4 aOl byb1a=~lt92b94 Myt91b9=h- . Myp1y= Myt91b9=

. MyD1d=c7 Myt91b9= - Dd=c= tFb9- . MyD1d=c7 Myt91b9= hb92r4h-

rb=k<4

. Nq2z= Dya1 Nh2Ok9 'a lb=a7, ryi1x= Dya1 Ps2oy . Nh2Ok9 'a hz3v4 Ps2oy hz3

'av4 Nh2Ok9 'a . Myr1yi1x4 MyD1n=a7 yb1x4V Ps2oy . doi ryi1x= yb1x4 Mg-

. Myr1yi1x4 MyD1n=a7 hb92r4h- Dy2 la2r=S4F~Xr3a3b94 . Myn1q2z4 MyD1n=a7 yv1l2

, hr=yi1x4 hD=a1 tVr . Nq2z= aOl Mg- lb=a7, doi ryi1x= aOl rya1m2 'a

lD3 tobocr4b9= . toryi1x4 MyD1n= lc2r=v4 tVr .doi hr=yi1x4 lc2r= Mg-

MFl-D=Vryb19 . Myr1yi1x4 MyD1n=a7 hb92r4h- Mya1or hp=yc2v4 byb1a=~lt92- lb=a7 , hr=yi1x4 aOl rya1m2 tr3b3g4 . Myn1q2z4 MyD1n=a7 hb92r4h- Mg- Ma1or

. dOam4 hn=q2z4 rb=k94 Nh2Ok9 tr3b3g4 . hn=q2z4 aOl Mg-

ha=yr1q4 ~ lyg1r4t=9

lodg= rd3c3h-, hp9=s-v4 toas4k91, Nc=l4D5 Dy2 rya1m2 'ah= lD3 rd3c3b9-

tVr . lodg= aOl aVh lb=a7, boe rd3c3 Dy2 rya1m2 tr3b3g4l1 Mg- . hp3y=v4

. tonorp4i3v4 mye1i2 , torb9=c4m-V Myr1p=s4 Dy2 tVrl4 . hb=oe hd=ym1l4t9-

lD3 - ? hz3h- dl3y3h- ym1 lD3. Norp9=i1b94 bt2ok9 aVh, ei2 Nya2 Ps2oyl4

lD3 aOl hd=l4y-h- , aOl - ? yq1c=x4F 'ah= lD3 hd=l4y-h- Mg- . yq1c=x4F 'a

Mg-v4 dOam4 hp=y= hd=l4y- ayh1 . yv1l2 'bgh- lD3 ayh1, yq1c=x4F Noda=h=

. hb=oe hr=om ayh1 . rya1m2 'bgh- lx3a2 td3m3ol ayh . hb=oe hd=ym1l4t9-

Noda== lD3 rd3c3b9- . lodg=h- rd3c3b9- Mydm4oi Myn1e-q4h- Myd1ym1l4t9-h-

Myb1D4oy Myl1s=p4s-h- li- . Myl1s=p4s- hb92r4h-v4 lodg= Nc=l4D5 Dy2 rya1m2

Dyb1k94h- li-v4, Dyb1k94 Mya1or Vnc4n-a7 taOzh- hn=Vmt94b9- . Myd1ym1l4t9-

.dOam4 Myb1oe la2r=S4y1~Xr3a3b94 MyD1yb1k94h- . MyD1n=v4 MyD1n=a7 hb92r4h-

Mg- topy= todl=y4 ha=l2v4 yt1Vr . tonVmt94 Nya2 hl3a2h= Myr1d=c7b9-

hl3a2 - ? tazOh- hn=Vmt94b9-D3 todl=y4h- Nh2 ym1 . toboe todym1l4t9-

la2r=S4y1~Xr3a3b94 Myd1l=y4h- . Mypy= Myd1l=y4 Nd=v4 dg= . ha=l2v4 yt1Vr Nh2

lb=a7, tVr lD3 . - ? Nc=l4D5h- li-D3 rp3s2h- ym1 lD3. Myp1y=

? ya1r4h= yn2p4l1 td3m3oih= tr3b3g4h- ayh1 ym1. Ps2oy lD3 Nh2 torb9=c4m-h-

Dy2 hm-, rya1m2 'a, hc=yl1s4 . dOam4 hp=y= hD=a1 ayh1, yv1l2 'bg taOz -

. MyFl1g4n4a-v4 MyFr1b4i1 , Myb91r- Myr1p=s4 Dy2 Nora=b9= - ? hz3h- Nora=b9=

Ps2oy | hb9=r- hd=ot9 - | rd3c3b9- aVh - ? yb1x4 hOp9ya2, tVr, hD=q=b-b94

hl=oi tVr Mg-. Xr3a=b9= hn=D= qr- Mh2 , MyD1d=c7 Myl1oi yb1x4V

tyrb4i1 Myl1oih= Myd1m4ol vD=k4i- . Xr3a=b9= hn=D= qr- ayh1 Mg-, hD=d=c7-

: tr3m3oa tVr. MyFr1b4i1 Myr1p=s4V Myb1oe Myr1om MD= Dy2 . hl=ogb9- Mg-

byb1a=~lt92b94 . tyr1b4i1 ryi1 byb1a=~lt92 . „dOam4 boe hl3a2h= Myl1oil=”

Myri= Nya2 la2r=S4y1~Xr3a3b94 . Myb1r=i7 Mg- Dy3 hp=yc2b94, Myb1r=i7 Nya2

hb92r4h- Dy2 hD=d=c7h- Myl-S=Vryb91. dOam4 topy= Myr1i=h3 lb=a7, tolodg4

byb1a=~lt92 . Myn1b=l4 byb1a=~lt92b94 Myt91b9=h- . Myp1y=v4 Myl1odg4 myt91b9=

MyDn=a7 hb92rh- Mya1or byb1a=~lt92 lD3 tobocr4b9= . hn=b=l4 ryi1 ayh1

mg- Mya1or Myl-S=Vryb91 . hr=yi1x4 ryi1 ayh1 byb1a=~lt92 . Myr1yi1x4

yr1b4i1 rp3s2 Nt2on rya1m2 Noda== . Myn1q2z4 MyD1n=v4 MyD1n=a7 hb92r4h-

Dy2 rya1m2 'al= .rya1m2 'bgl1 ysVr rp3s2 tn3t3on lc2r=v 4, Ps2oyl4

Myr1p=s4 Dy2 Myd1yml4t9-l-. tyl1g4n4a-b4V tyr1b4i1b94 Myr1p=s4 hb92r4h-

~MD2 hm-, tVr : tVrl2 rm2oa Ps2oy. tonorp4i3v4 Myei2, torb9=c4m-V

hz3 - tVr tr3m3oa - yl1g4n4a- rp3s2 hz3 - ? Nc=l4D5h- li-D3 rp3s2h-~

rya1m2 Noda=l= . tyr1b4i1b94 rb=k94 Dy2 „ el3m4h- ” rp3s2h- . „ el3m4h- ”

. „ el3m4h- ” Dy2

Nol<m1

Słowniczek

tn3t3on ~ Nt2on - daje rb=k94 - już tFb9- (l. mn. Myt91b9=) (bájit) - dom ryi1 (l. mn. Myr1i=) - miasto MFl-D=Vry4 (jeruszalájim) - Jerozolima hp=yc2 - Hajfa

hn=q 2z4 ~ Nq2z= - stary hr=yi1x4 ~ ryi1x= - młody yd1Vhy4 - Żyd; żydowski yb1r=i7 - Arab; arabski ha=yr1q4 - czytanka, lektura hl=ym1 (l. mn. Myl1m1) - słowo, wyraz

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. tonc=l4D5 ~ Nc=l4D5- Niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego mają w liczbie mnogiej końcówki rodzaju żeńskiego i na odwrót; niektóre rzeczowniki rodzaju żeńskiego przybierają w liczbie mnogiej końcówki rodzaju męskiego. Np.: tiryq1 ~ ryq1 (ściana), Myn1D= ~ hn=D= (rok), Myl1m1 ~ hl=m1 (słowo) i t.p. Są to wyjątki, nie ustalone żadnym prawidłem i należy się ich nauczyć z praktyki. Ilekroć ta nieregularna liczba mnoga pojawi się w naszych lekcjach, podamy w nawiasach jej właściwą formę.

2. Myd1l=y4 ~ dl3y3. Zwróć uwagę, że w rzeczownikach dwusylabowych typu dl3y3 (lub rp3s2), w których akcent pada na przedostatnią zgłoskę, zgłoska akcentowana zmienia w liczbie mnogiej X3 na X4 (względnie na X7 pod spółgłoską bezdźwięczną lub gardłową), a zgłoska nieakcentowana zmienia segol X3 na kamac X=. Np. Myr1d=c7 ~ rd3c3, Mydl=y4 ~ dl3y3, Myr1p=s4 ~ rp3s2; podobnie toxr=a7 ~ Xr3a3.

3. torb=g4 ~ tr3b3g4. Gdy rzeczownik rodzaju żeńskiego kończy się na „t”, nie tworzymy liczby mnogiej przez dodanie końcówki toX, a przez dodanie oX przed literą „t” : torb=g4 ~ tr3b3g4, torb9=c4m- ~ tr3b93c4m- i t.p. (totl=d4 ~ tl3d3 stanowi wyjątek).

4. MyS1n= ~ hD=a1 . Zwróć uwagę na nieregularną liczbę mnogą w słowach Dya1, hD=a1 a mianowicie MyD1a7 ~ Dya1 ; MyS1n= ~ hD=a1. Zapamiętaj również: Myr1i= ~ ryi1 ; Myt91b9= ~ tFb9-.

5. Myp1y= tobocr4 . Nieregularna liczba mnoga rzeczownika nie wpływa na formę liczby mnogiej w towarzyszącym mu przymiotniku:, topy= MyD1n=, tolodg4 Myr1i= i t.p.

6. Mya1or Vnc4n-a7 - widzimy; Mya1or (bez zaimka, jako forma bezosobowa) - widać.

7. MyFrb4i1 Myr1p=s4. Gdy przymiotnik kończy się na yX1, tworzymy liczbę mnogą przez dodanie regularnej końcówki MyX1, a tym samym podwajamy dźwięk „i” : MFyr1b4i1 ~ yr1b4i1, MFyn1l=op9 ~ yn1l=op9 (hebrajscy - hebrajski ; polscy - polski) i t.p. Skoro jednak identycznie wymawiane i pisane słowo jest rzeczownikiem, wówczas liczbę mnogą tworzymy przez dodanie samej tylko litery „m” : Myr1b4i1 ~ yr1b4i, Myn1l=op9 ~ yn1l=op9 (Hebrajczyk - Hebrajczycy ; Polak - Polacy) i t.d. A więc : MFyr1b4i1 Myr1p=s4 (książki hebrajskie) , MFyn1l=op9 Myn1ot9i1 (gazety polskie), ale : Myr1b4i1 Mh2 hl3a2 MyDn=a7 (ci ludzie są Hebrajczykami), Myn1l=op9 Mh2 hl3a2 MyDn=a7 (ci ludzie są Polakami) i t.p.

8. ( Myr1i=) ryi1 - miasto jest rodzaju żeńskiego, mimo, że z pozoru wygląda ono, również w liczbie mnogiej (Myr1i=), na rzeczownik rodzaju męskiego. Dlatego: tolodg4 Myr1i= - duże miasta. Słowo „tFb9-” jest rodzaju męskiego. Dlatego: Myp1y= Myt91b9= - piękne domy.

9. W słowie, rozpoczynającym się od dźwięku y4 (jod z podpisaną szewa) , znak X4 pod literą „y” (jod) zanika, o ile poprzedza go słówko jednoliterowe, zaopatrzone w znak X4 (szewa). Dlatego: MFl-D=Vry4 , ale : MFl-D=Vryl1, MFl-D=Vryv1, MFl-D=Vryb91.

10. Cztery zasadnicze formy czasu teraźniejszego (hv3Oh)

CZAS TERAŹNIEJSZY -- hv3Oh
Sg.	masc.	dyh1y	dm2ol (aVh,ht9=a-,yn1a7)
		fem.	hd=yh1y4	td3m3ol (ayh1,t94a-,yn1a7)
	Pl.	masc.	Myb9r-	Myd1m4ol (Mh2,Mt93a-,Vnc4n-a7)
		fem.	tob9r	todm4ol (Nh2,Nt93a-,Vnc4n-a7)

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

• Odpowiedz na pytania ustnie, a potem na piśmie:

? rya1m2 'ah= lD3 rd3c3h- aVh Kya2 ? la2r=S4y1~Xr3a3b94 Myd1l4y4h- Mh2 K4ya2 ? tyr1b4i1 tVr td3m3ol ym1 lx3a2 ? rya1m2 'bgh- lD3 ya1r4 hOpya2 ? yq1c=x4F 'ah= lD3 hd=l4y-h- hOpya2 hp9=s-h- td3m3oi hm- dy-~li- ? hl=odg4h-- ? hD=a1h=v4 Dya1h= Myk1l4oh Na=l4 todym1lt9-h- tob3D4oy hm- li- ?tone=q4h- Myk1l4ohh- hD=a1h=v4 Dya1h= Mh2 ym1 ? Dybk94b-9

? Myd1ym1l4t9-l- Dy2 hm- ? rya1m2 'a lD3 rd3c3b9- Dy2 hm- ? hz3h- rd3c3b9- Nya2 hm- ? lodg=h- rd3c3b9- dm2oi ym1 ? hn=Vmt94b9-D3 hd=l4y-h- ayh1 ym1 ?Xi2h= tc-t9- dm2oih= Dya1h= aVh ym ? taOzh- hp=y=h- hd=l4y-h- ym1 lD3 ? hl3a2h= tonorp4i3h= ym1 lD3 ? torb9=c4m-V Myr1p=s4 Nya2 ym1l4 ? hp3y=v4 lodg= rd3c3 Dy2 ym1l4 ? la2r=S4y1~Xr3a3b94 MyD1yb1k94h- K4ya2

• Zastąp kropki odpowiednimi przymiotnikami w rodzaju żeńskim lub męskim, stosownie do rodzaju rzeczownika:

... as2k91 ... tr3b3g4 ...ryq1

... hD=a1 ... hd=l4y- ... ls=p4s-

... Nc=l4D5 ... Noda= ... rp3s2

... Dya1 ... dl3y3 ... hp9=s- ... bocr4

... ei2 ... Xi2 ... tl3d3 ... Norp9=i1

... Dyb1k94 ... hn=Vmt94 ... tr3b93c4m- ... hl=m1

• Napisz następujące zdania w liczbie mnogiej (w rodzaju męskim lub żeńskim):

bt2okv4 bD2oy Ne=q=h- dym1l4t-h-

Dyb1k94b9- K4l2oh lodg=h- Dya1h=

(yb1x4V Ps2oy) hp=y= hn=Vmt94 ha3or Ps2oy

tr3b93h4m-b9- Norp9=i1b94 bt2ok9 ybx4

Ne=q= as2k91 dm2oi Nc=l4D5h- dy-~li-

tb3t3okv4 tb3D3oy hn=e=q4h- hd=ym1l4t-h-

Xi2h= tc-t9- td3m3oi lc2r=

rya1m2 'al= „MolD=” tr3m3oa tVr

hz3 bocr4b91 tk3l3oh hp=y= tr3b3g4

hb=oe hd=l4y- lb=a7 , hi=r= hd=ym1l4t9- hr=D1

• Przepisz następujące zdania, stosując formę skróconą „D3” zamiast „rD3a7”

. hp=y= ryq1h- li- rD3a7 hn=Vmt4h-

. boe rd3c3b9- rD3a7 Nc=l4D5h-

. boe aOl Nora=h= dy-~li- rD3a7 as2k91h-

.Ps2oy aVh . tyr1b4i1 dm2ol rD3a7 dyml4t9-h-

. hp=y= ya1r4h= yn2p4l1 td3m3oi rD3a7 hD=a1h=

. hb=oe hD=a1 ayh1 Dyb1k94b9- tk3l3oh rD3a7 tr3b3g4h-

. rya1m2 'ah= lD3 aVh Nc=l4D5h- li- rD3a7 rp3s2h-

. tVr ayh1 tr3b93c4m-b9- tb3t3ok9 rD3a7 hd=l4y-h-

. lodg= aOl hn=Vmt4b9- ha3or ht=a- rD3a7 Xi2h=

. ir- Dya1 aVh taOz hS3oi rD3a7 Dya1h=

• Powiąż następujące słowa w zdania:

: hp9=s- , as2k91 , Nc=l4D5 , rd3c3 . 1

: K4l2oh , hDa1 , Dya1 , Dyb1k94 . 2

: lodg= , dm2oi , bocr4 , dl3y3 . 3

: lodg= , dyml4t9- , bD2oy , Xi2 tc-t9- . 4

: lc2r= , lD3 , hr3om , aVh . 5

: ei2 , tr3b93c4m- , bt2ok9 . 6

: Myd1l=y4 , li- , ls=ps- . 7

: yrb4i1 , rp3s2 , Nora= . 8

: hp=y= , tr3b3g4 , yn2p4l1 , ryq1 , ya1r4 . 9

: hr3om , dyml4t9- , MolD= , rm3oa .10

10 yr1yS1i7 rViD1

Not9i1 ( tar2oq ) ar2oq

ar2oq dym1l4t9-h-. yr1b4i1 Not9i1 ar2oq aVh . ar2oq hn=Vmt94b9- Dya1h=

Ps2oy . yr1b4i1 rp3s2 ar2oq ybx4 Mg- . yr1b4i1 rp3s2 ar2oq Ps2oy. rp3s2

? Ps2oy , rp3s2 ar2oq ht9=a- . MyFr1b4i1 Myr1p=s4 Mya1r4oq yb1x4V

tr3b3g4 . yr1b4i1 Not9i1 hz3v4 ylg4n4a- Not9i1 hz3 . Not9i1 ar2oq yn1a7, aOl -

. toar4oq tVrv4 rya1m2 'bg .rp3s2 tar2oq tVr . Not9i1 tar2oq ryam2

. toar4oqv4 tobD4oy lc2r=v4 tVr . tar2oqv4 hp9=s-h- li- tb3D3oy lc2r=

tar2oq yn1a7 - ? t92a-v4 , yr1b4i1 Not9i1 tar2oq yn1a7 ? toar4oq Nt93a- hm=

. MyFr1bb4i1 Myn1ot9i1 hb92r4h- Dy2 lar=S4F~Xr3a3b94 . yt91p-r4x= rp3s2

. Myb1oe MyFr1bb4i1h= Myn1ot9i1

„rq3Ob9h-” „Xr3a=h=” „rb=d=” ta3

„rb=d=”. „rb=d=” Not9i1h= ta3 ar2oq aVh . yr1b4i1 Not9i1 ar2oq Dya1h=

Myn1ot9i1 „Xr3a=h=”v4 „rb=d=” - yr1b4i1 Not9i1 „Xr3a=h=” Mg- . yr1b4i1 Not9i1

tar2oq yn1a7, aOl -? „Xr3a=h=” ta3 tar2oq t9a- Mg-, tVr. MyFr1b4i1

Ps2oy - rp3s2 ar2oq Ps2oy . yr1b4i1 Not9i1 „rq3Ob9h-” Mg-. „rq3Ob9h-” ta3

. yr1b4i1 rp3s2 „Noyx1~tb-h7a” . „Noyx1~tb-h7a” rp3s2h- ta3 ar2oq

. „rb=d=” Not9i1h= ta3 ar2oq rya1m2 'a - Not9i1 ar2oq rya1m2 'a

bt2ok9 aVh - ? yb1x4 hS3oi hm= . yr1b4i1h= rViD1h- ta3 td3m3ol tVr

rya1m2 'a . Nd=l4 tar2oq yq1c=x4F 'bg . tr3b93c4m-b9- lyg1r4t9-h- ta3

. hr=S= ta3 tar2oq yn1a7 ? tVr, tar2oq t94a- ym1 ta3 . Ps2oyl4 ar2oq

. Not9i1h= ta3 tar2oqv4 Nolc-h- dy-~li- lodg=h- rd3c3b9- tb3D3oy hr=S=

. yr1b4i1h= rViD1h- ta3 dm2olv4 bD2oy aVh . Ps2oy Mg- MD=

? Vlya2 ? ozya2 ? hz3ya2

hz3 - ? hz3 bocr4 hz3ya2 . hd=Vhy4~Nb93 bocr4 hz3 . lx3r4h3 bocr4 hz3

bocr4V lx3r4h3 bocr4 . lx3r4h3 bocr4 hz3 - ? hz3v4, hd=Vhy4~Nb93 bocr4

bocr4 Mg- Dy2 byba=~lt2b94 . byba=~lt2b94 Myp1y= tobocr4 hd=Vhy4~Nb93

MFl-D=Vryb91 Mg- . hp3y= lb=a7, lodg= aOl qyl1ay-b94 bocr4 . qyl1ay-b94

. MFl-D=Vryb91 doi Nya2 qyl1ay-b94 bocr4 , lx3r4h3 bocr4 vD=k4i- Dy2

hz3ya2v4 . yr1b4i1 rp3s2 ar2oq yn1a7 - ? Ps2oy, ar2oq ht9=a- rp3s2 hz3ya2

yb1x4V Ps2oy . yr1b4i1 rp3s2 ar2oq yn1a7 Mg- - ? yb1x4, ar2oq ht=9a- rp3s2

? yb1x4V Ps2oy Mya1r4oq Myr1p=s4 Vlya2 . MyFr1b4i1 Myr1p=s4 Mya1r4oq

hn=Vmt94b9- ha=or t9a- bocr4 hz3ya2 . MyFr1b4i1 Myr1p=s4 Mya1r4oq Mh2 -

Myn1ot9i Vlya2 . byba=~lt2b94 hd=Vhy4~Nb93 bocr4 - ? tVr, taOzh-

. doiv4 „rq3Ob9h-”, „Xr3a=h=”, „rb=d=” - ? Xr3a=b9= Dy2 MyFr1b4i1

(toyn1okm4) tyn1okm4

hd=ym1l4t9- ayh1 - ? tVr hd=ym1l4t9- ozya2 . hb=oe hd=ym1l4t9- tVr

. toboe todym1l4t9- hr=S=v4 tVr . hb=oe hd=ym1l4t9- hr=S= Mg- . hb=oe

, yn1oda7, hc=yl1s4 - . toboe - ? hr=S=v4 tVr Nh2 todym1l4t9- Vlya2

- ? taOzv4 . byba=~lt2l4 tyn1okm4h- taOz - ? taOz tyn1okm4 ozya2

Mg- . hp=y= - ? taOz hn=Vmt94 ozya2 . hp=y= hn=Vmt94 taOz . hp=yc2l4

rd3c3b9- Dy2 tonVmt94 Vlya2 . topy= tonVmt94 hl3a2 . hp=y= taOz hn=Vmt94

, hc=yls2 - . tonVmt94 Nya2 rya1m2 'bgh- lD3 rd3c3b9- - ? rya1m2 'bgh- lD3

~MD2 hm- . hd=Vhy4~Nb93 bocr4 hz3 - ? hz3h- bocr4h=~MD2 hm-, yn1oda7

. Noyx1~tb-h7a- rp3s2h- ta3 tar2oq yn1a7 - ? tVr, tar2oq t94a-D3 rp3s2h-

Nol<m1

Słowniczek

? Vlya2 - którzy (które), jacy (jakie) ? ? ozya2= - która, jaka ? ? hz3ya2= - który, jaki ? tyn1okm4 (l. mn. toyn1okm44) - samochód	rb=d= (l. mn. Myr1b=d4) - słowo, rzecz Not9i1 - gazeta aOrq= - czytać; wołać rq3Ob9 (l. mn. Myr1q=b94) (bóker) - poranek
? rp3s2h- MD2 Hm- - jaka jest nazwa książki? ? K4m2D4 hm- (ż) ; ? K=m4D1 hm- (m) - jak się nazywasz?

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. tar2oq ~ ar2oq (czyta) .Rodzaj żeński czasowników, których bezokolicznik kończy się na a, kończy się na taX2 (a nie ta3X3 ). Dlatego: tar2oq ~ ar2oq.

Uwaga: Większość czasowników hebrajskich oparta jest na układzie trzech spólgłosek (zauważ: boDy=, ar2oq, dom=, votk9= ), przy czym bezokolicznik może mieć różny układ samogłoskowy. Dotychczas poznaliśmy bezokolicznik o układzie XoXX= (aorq=, doml=, botk9=). Poznamy i inne układy bezokolicznika. W następnych lekcjach nowe czasowniki podawać będziemy tylko w brzmieniu bezokolicznikowym.

2. Not9i1h= ta3 ar2oq. O ile IV przypadek (biernik) występuje przed rzeczownikiem określonym (tzn. zaopatrzonym w rodzajnik określony) lub przed imieniem własnym, posługujemy się słówkiem ta3 (nota accusativi), które jest przyimkiem (prepozycją) określonego rzeczownika w bierniku. A więc: on czyta gazetę Not9i1h= ta3 ar2oq aVh (podczas gdy w formie nieokreślonej Not9i1= ar2oq aVh ); Ps2oy ta3 ha3or yn1a7 i t.p.

3. Gdy słowo ar2oq występuje w znaczeniu „wołać” (a nie czytać), rządzi ono przeważnie III-cim przypadkiem (celownikiem): Nd=l4 tar2oq ayh1 - ona woła Dana, choć może rządzić i w tym znaczeniu IV-tym przypadkiem (biernikiem) (Nd= ta3 tar2oq ayh1).

4. hl3a2 (ci, te) stanowi zaimek wskazujący dla obu rodzajów liczby mnogiej (l. mnoga od hz3 i taOz); natomiast - ? Vlya2 (jacy, jakie, którzy, które?) stanowi zaimek pytający dla obu rodzajów liczby mnogiej (l. mnoga od hz3ya2 i ozya2).

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

• Ułóż 5 zdań, stosując przyimek ta3, stosownie do wyłożonych wyżej zasad.

• Ułóż 5 zdań pytających, stosując słowa ? hz3ya, ? ozya2, ? Vlya2

11 1 rS=i=~dc-a- rViD1

Nh3l= Mh3l= Nk3l= Mk3l= (lánu) Vnl= h<l= ol K4l= K=l4 yl1 - l4

. h<l= Dy2 tr3b93c4m- Mg- . tVrl4 Dy2 tr3b93c4m- Mg- . rp3s2 Dy4 tVrl4

D2y . ol Dy2 Norp9=i1 Mg- . Ps2oyl4 Dy2 Norp9=i1 Mg- . ei2 Dy2 Ps2oyl4

, aOl - ? tVr, ya1r4 K4l= Dy2 . rp3s2 yl1 Dy2, Nk92 - ? ybx4, rp3s2 K=l4

? „rb=d=” Not9i1h= K=l4 Dy2, yb1x4 . ya1r4 Dy2 hr=S=l4 lb=a7, ya1r4 yl1 Nya2

yl1 Mg-: boe rd3c3 Dy2 yl1 . „Xr3a=h=” yl1 Dy2, yl1 Nya2 „rb=d=”, aOl -

, Myb1oe Myr1d=c7 Mk3l= Dy2 . Myb1oe Myr1d=c7 Dy2 Vnl= - boe rd3c3

Mk3l= Mg- Dy2h7 . boe tVr lD3 rd3c3h- Mg- , Nk92 - ? ybx4V Ps2oy

lv2r= lD3 rd3c3h- lb=a7, boe rd3c3 yD2 yl,1 aOl - ? Myb1oe Myr1d=c7

, Nk92 - ? yq1x=x4F 'bg, Myd1l=y4 K4l= Dy2 . dOam4 Ne=q= aVh, boe aOl

. hd=l4y-v4 dl3y3 Dy2 yl1 Mg- | Nk< - ? yv1l2 'bg, K4l=v4 . hd=l4y-v4 dl3y3 yl1 Dy2

Dy2 . Myd1l=y4 Dy2 Nh3l= - Myd1l=y4 Dy2 yv1l2 tr3b3g4l1v4 yq1x=x4F tr3b3g4l1

Vnl= Dy2, Nk92 - ? yv1l2 Noda=v4 yq1x=x4F Noda=, tyr1b4i1l4 hr3om Mh3l

. boe hr3om

Nh3b9= Mh3b9= Nk3b9= Mk3b9= Vnb9= h<b9= ob9 K4b9= K=b94 yb91 - b94

Nora= Mg- . hn-=Vmt49 Dy2 rd3c3b9- - ? rd3c3b9- Dy2 hm- . hn-=Vmt49 Dy2 rd3c3b9-9-

yn1a7 , „rq3Ob9h-” Not9i1h= yl1 Dy2, Nk92 - ? tVr, Not9i1 K4l= Dy2. ob9 yD2

hm= . Not9i1b9= tar2oq tVr . Not9i1h= ta3 tar2oq tVr . ob9 tar2oq

rViD1h- ta3 h9b9= bt2ok9 yn1a7 ? Ps2oy, tr3b93c4m-b9- hS3oi ht9=a-

Myr1d=c7b9-. ob9 bt2ok9 yn1a7 - ? Nd=, Norp9=i1b9= hS3oi ht9=a- hm= . yrb4i1h=

taOz . topy= tonVmt94 Mh3b9= Dy2 - . topy= tonVmt94 Dy2 yb1x4V Ps2oy lD3

. h9b9= Myb1D4oy Myb9r- Myd1l=y4 Mg- . MyDn=a7 Myb1D4oy h9b9= . tyn1okm4

Mh3b9= Mya1or Vnc4n-a7 - ? byb1a=~lt92 tobocr4b91 Mya1or Vnc4n-a7 hm-

Myl1s=p4s-h- li- Myb1D4oy oa Myk1l4oh Mh2 - MyD1n=v4 MyD1n=a7 hb92r4h-

. Myx1i2 hb92r4h- Dy2 byb1a=~lt92b94 . Myx1i2h= tc-t9- rD3a7

Vnt=oa h<t=oa otoa K4t=oa K=t4oa yt1oa - ta3

Nt=oa Mt=oa Nk3t4a3 Mk3t4a3

ym1 - | K=t4oa ar2oq rya1m2 Noda=, Ps2oy. Ps2oy ta3 ar2oq rya1m4 'a

hOpya2 - | K4t=oa tar2oq rya1m2 'bg, tVr. rya1m2 'a - ? yt1oa ar2oq

ym1 . hr=S= ta3 Mg- tar2oq ayh1 . rd3c3b9-, MD= ayh1 . rya1m2 'bg

? tVr ta3 tar2oq ym1 . otoa ar2oq rya1m4 'a - ? Ps2oy ta3 ar2oq

? tVrv4 Ps2oy, Myk1l4oh Mt93a- Na=l4 . h<t=oa tar2oq rya1m2 'bg -

. Vnt=oa ar2oq rya1m4 'a , lodg=h- rd3c3h- la3 Mykl4oh Vncn-a7 -

| Nk3t4a3 , Nk92 - ? Vnt=oa - . Nk3t4a3 tar2oq rya1m2 'bg, ha=l2v4 lc2r=

. Mt=oa ar2oq rya1m4 'a - ? tVr ta3v4 Ps2oy ta3 ar2oq ym1

Ps3k<3 ? i-Vdm- ti-d-oy ~ i-d2oy tc-q-ol ~ c-q2ol

ta3 tc-q-ol tVr . ob9 bt2okv4 ei2h= ta3 c-q2ol yn1a7 . ei2 hz3

c-q2ol Ps2oy, ob9 dm2olv4 rp3s2 c-q2ol ybx4 . h<b9= tb3t3okv4 tr3b93c4m-h-

. Mh3b9= Myd1m4olv4 Myr1p=s4 Myc1q4ol Ps2oyv4 ybx4 . ob9 dm2olv4 rp3s2

. hp3y= otoa i-d2oy Ps2oy Mg- . yrb4i1h= rViD1h- ta3 hp3y= i-d2oy yb1x4

ta3 tc-q-ol tVr . yrb4i1h= rViD1h- ta3 hp3y= Myi1d4oy Ps2oyv4 bx4

. ob9 td3m3olv4 rp3s2h- ta3 tc-q-ol hr=S= . ob9 tar2oqv4 Not9i1h=

: boe otoa ti-d-oy yn1a7 - ? rViD1h- ta3 td3m3ol t49a- Nya2 i-Vdm-,lc2r-

Nt2on ryi1x= Dya1 . tr3b93c4m-b9- lyg1r4t9-h- ta3 vD=k4i- tb3t3ok9 yn1a7

ol rm3oav4 Ps3k93h- ta3 c-q2ol Nq2z=h- Dya1h= . Nq2z= Dya1l4 Ps3k93

. „| hb9=r- hd=ot9”

Nol<m1

Słowniczek

? i-Vdm- (madú-a) - dlaczego ? Ps3k93 (l. mn. Myp1s=k9494) (késef) - pieniądze, srebro

c-oql= (laqó-ach) - brać i-ody= (jadó-a) - wiedzieć

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. rp3s2 h<l= Dy2 . Jedną z charakterystycznych cech języka hebrajskiego jest odmiana dzierżawcza (pojęcie nie znane w języku polskim, jak i w większości języków europejskich). Odmianie dzierżawczej podlegają nie tylko wszystkie rzeczowniki, ale i wszystkie bez wyjątku przyimki, co ilustruje poniżej zamieszczona tabela. Ponieważ, jak już wiemy (zobacz lekcja 6), w hebrajskim nie ma czasownika posiłkowego „mieć”, więc odmiana dzierżawcza przyimka „l4” , wskazującego na trzeci przypadek (nota dativi), zastępuje odmianę słowa „mieć”. Ja mam yl1 (yl1 Dy2); ty masz K=l4 (K=l4 Dy2), my mamy Vnl= (Vnl= Dy2) i t.p. Słówko „Dy2” jest przy tym używane, lecz nie jest ono konieczne.

Odmiana przyimków oznaczających przypadki
nota accusativi ~ta3	nota instr. et loc. ~b94	nota dativi ~l4
liczba pojedyncza
mnie yt1oa	we mnie, mną yb91	mi, mnie yl1
ciebie (m) K=t4oa	w tobie, tobą (m) K=b94	ci, tobie (m) K=l4
ciebie (ż) K4t=oa	w tobie, tobą (ż) K4b9=	ci, tobie (ż) K4l=
jego otoa	w nim, nim ob9	jemu ol
ją h<t=oa	w niej, nią h<b=9	jej h<l=
liczba mnoga
nas (otánu) Vnt=oa	w nas, nami (bánu) Vnb9=	nam (lánu) Vnl=
was (m) Mk3t4a3	w was, wami Mk3b9=	wam (m) Mk3l=
was (ż) Nk3t4a3	w was, wami (ż) Nk3b9=	wam (ż) Nk3l=
ich Mt=oa	w nich, nimi (m) Mh3b9=	im (m) Mh3l=
je Nt=oa	w nich, nimi (ż) Nh3b9=	im (ż) Nh3l=

2. tc-q-ol ~ c-q2ol (loqé-ach - loqáchat). W czasownikach zakończonych na „t” lub „i”, rodzaj żeński tworzy się przez układ tX-X- (a nie tX3X3), np. ti-d-oy ~ i-d2oy , tc-q-ol ~ c-q2ol i t.p.

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

• Ułóż i napisz 10 zdań, zawierających przyimki l4, b94, ta3 w różnych postaciach odmiany dzierżawczej.

• Napisz czasowniki i-ody=, c-oql=, hOar=, aorq= w czterech formach czasu teraźniejszego.

12 rS=i=~Myn2D4 rViD1

rt2oy rm2og rD3a7k9-

rm2og aVh rD3a7k9- . rp3s2b9- dm2olv4 Nc=l4D5h- dy-~li- bD2oy Ps2oy

Ps2oy . ob9 tar2oq ayh1v4, tVrl4 rp3s2h- ta3 Nt2on aVh, doml4l1

t94a- hm- . rt2oy boe ti-d-oy tVr lb=a7, tyr1b4i1 hp3y= rb=k94 i-d2oy

tVr rD3a7k9 . lyg1r4t9-h- ta3 tb3t3ok9 yn1a7 - ? tVr, vD=k4i- hS=oi

. ybx4l4 rp3s2h- ta3 tn3t3on ayh1 , lyg1r4t9-h- ta3 bot9k4l tr3m3og

vD=k4i- hS=oi hm- . lyg1r4t9-h- ta3 bt2okv4 ybx4 Mg- bD2oy vD=k4i-

t94a- Not9i1 hz3ya2 . ob9 tar2oqv4 Not9i1h= ta3 tc-q-ol ayh1 - ? tVr

ht9=a- hm-, yb1x4 . „Xr3a=h=” ta3 tar2oq yn1a7 - ? lc2r=, tar2oq

, hb92r4h- aOl i-d2oy yn1a7 ; tyr1b4i1 dm2ol yn1a7 - ? vD=k4i- hS3oi

Myn1ot9i1 hp3y= Mya1r4oq rb=k94 Mh2, rt2oy boe Myi1d4oy Ps2oyv4 tVr

. MyFr1b4i1 Myr1p=s4V

bot9k4l1 ~ botk9= aorq4l1 ~ aorq= doml4l1 ~ doml=

romg4l1 ~ romg=

oa za= hD=q= ~ hD3q=

ta3 bt2ok9, rp3s2b9- ar2oq aVh . tyr1b4i1 dm2olv4 bD2oy yb1x4

hp9=s-h- li- bD2oy Ps2oy . toDd=c7h- Myl1m1h- ta3 dm3olv43 myl1yg1r4t9-h-

, Ps2oy ” : Ps2oyl4 rm2oa yb1x4 . dOam4 hp3y= rp3s2h- ; rp3s2 ar2oqv4

lygr4t9-h- - Ps2oy rm2oa - | Nokn= ” - ”| dOam4 hD3q= hz3h- lygr4t9-h-

tb3D3oy tVr . ” otoa Myb1t4ok9 K4ya2 ti-d-oy tVr lb=a7, hD3q=

tr3m3oav4 Nc=l4D5h- la3 tk3l3oh ayh1 . Not9i1 tar2oqv4 Nolc-h- dy-~la-

” | tVr, K4l= hb9=r- hd=ot9 ” : h<l= rm3oa yb1x4 . bot9k4l1 K4ya2 yb1x4l1

Myr1ViD1 Mh3l= Nt2on aVh ; rya1m4 'a lx3a2 Myd1m4ol tVrv4 ybx4, Ps2oy

yn1a7 - ? vD=k4i- ar2oq ht9=a- hm=, Ps2oy . MyDq= aOl lb=a7, Myl1odg4

aVh, aOl ? hD3q= aVh - . ”Noyx1~tb-h7a-” rp3s2h- ta3 vD=k4i- ar2oq

Nt3on aVh , rp3s2h- ta3 aorq4l1 rm2og Ps2oy rD3a7k9- . hD3q= aOl

: Ps2oyl4 tr3m3oa tVr . otoa tar2oq ayh1 Mg-v4, tVrl4 otoa

dOam4 hp3y= rp3s2 aVh ”Noyx1~tb-h7a-” rp3s2h-, Ps2oy, ht9=a- i-d2oy ”

. ” hD3q= aOl Mg-v4

hd=yq1p94 ~ dyq1p<= tl3i3op9 ~ li2op9 hd=obi7 dobi=

dr=S4m1 tD3rc7~tyb2

. li2op9 aVh . db2oi rb=k94 aVh lb=a7, Xr3a=b9= Dd=c= hl3oi Ps2oy

. tD3rc7~tyb2b94 tl3i3op9 ayh1 Mg-, td3b3oi tVr Mg- . tD3rc7~tyb2b94

? vD=k4i- K4t=oa Mya1or Nya2 i-Vdm-, tVr . hd=obi7 vD=k4i- Nya2 lc2r=l4

aOl yn1a7 - ? vD=k4i- td3b3oi t94a- hOpya2, lc2r= . td3b3oi yn1a7 -

yb1x4, aOl - ? db2oi aOl aVh Mg-, ybx4V . hd=obi7 yl1 Nya2, td3b3oi

Myd1b4oi la2r=S4F~Xr3a3b94 . dOam4 hb92r4h- db2oi aVh, db2oi

, aOl - ? li2op9 ht9=a- Mg-, yb1x4 . dOam4 hD3q= Mg-v4 hb92r4h- MyD1n=a7h=

, dr=S4m1b94 db2oi yn1a7, tD3rc7~tyb2b94 db2oi aOl yn1a7, li2op9 aOl yn1a7

ayh1 - ? tVr hOpya2, Ps2oy . hD3q= db2oi yn1a7 Mg- lb=a7, dyq1p9= yn1a7

? td3b3oi ayh1 tD3rc7~tyb92 hz3ya2b94 . tD3rc7~tyb2b94, hd=obi7b9= doi

Myd1b4oi Ps2oy lD3 tD3rc7~tyb2b94 . toyr1g=ys1l4 tD3rc7~tyb2b94 -

. toli7op9 qr- todb4oi tVr lD3 tD3rc7~tyb2b94 . Myl1i7op9 hb92r4h-

yr1b4i1h= rViD1b<-

hp9=s- , toas4k91, Nc=l4D5 : ob9 Dy2 . hp3y=v4 lodg= rya1m4 'ah= lD3 rd3c3h-

tl3d3h-v4 tonolc-h-. toryq1h- li- Dy2 topy= tonVmt94 Mg- . Nora=v4

. Myr1ocD4 - hp9=s-h- Mg-v4 toas4k91h- , Nc=l4D5h- , Myn1b=l4 rd3c3b9-D3

rya1m2 'bgh Mg- . yr1b4i1 Not9i1 ar2oqv4 as2k91 li- bD2oy rya1m4 'a

rD3a7k9- . tb3t3okv4 Nc=l4D5h- dy-~li- tb3D3oy ayh1 . rd3c3b9- tb3D3oy

.rya1m2 'bg4l1 otoa Nt2on aVh , Not9i1h= ta3 aorq4l1 rm2og rya1m2 'a

za= . ob9 tar2oqv4 Not9i1h= ta3 tc-q-ol, bot9kl1 tr3m3og rya1m2 'bg

: rya1m4 'a rm2oa

... rViD1 vD=k4i- Mh3l= Dy2 ... ? Ps2oyv4 ybx4, tVr hOpya2 ? hz3 hm- -

... | hOp9 Vnc4n-a7 hn2h1 - Ps2oyv4 tVr Myr1m4oa - | MolD= -

? ybx4 hOpya2v4 ... | Ps2oyv4 tVr, hk=r=b4V MolD= -

... dr=S4m1b9- hd=obi7 hb92r4h- doi ol Dy2 ... hd=obi7b9= yb1x4 -

, toas4k91 hn2h1 - rya1m4 'a rm2oa - ? Myd1m4oi Mt93a- i-Vdm-V -

... hD=q=b-b94

. Myb1D4oyv4, Ps2oyv4 tVr Myr1m4oa - | hb9=r- hd=ot9 -

. rp3s2b9- tar2oq tVr . tVrl4 otoa Nt2onv4 rp3s2 c-q2ol rya1m4 'a

... tVr, hp3y= tar2oq t94a- - rya1m4 'a rm2oa - | dOam4 hp3y=, hp3y -

... bot9k4l1v4 aorq4l1 dOam4 boe ti-d-oy tVr - Ps2oy rm2oa - Nk92 -

... hb92r4h- ti-d-oyv4 boe td3m3ol ayh1

. lyg1r4t9- bot9k4l1 ol rm2oav4 rg3s2h- ta3 Ps2oyl4 rya1m4 'a Nt2on za=

otoa bt2ok9 Ps2oyv4, hD3q= aOl lyg1r4t9-h- . lyg1r4t9-h- ta3 bt2ok 9Ps2oy

doi Mya1r4oq Ps2oyv4 tVr . lyg1r4t9-h- ta3 tb3t3ok9 tVr Mg- . hp3y=

rya1m4 'al= ”MolD=” Myr1m4oa, doml4l1 Myr1m4og Mh2 . Not9i1b9=

. Myk1l4ohv4

Nol<m1

Słowniczek

dobi= - pracować hd=obi7 - praca tl3i3op9 ~ li2op9 - robotnik, robotnica hd=yq1p94 ~ dyq1p=9 - urzędnik, urzędniczka tDrh7~tyb92 (harószet) - fabryka dr=S4m1 - biuro, urząd

rD3a7k9- - gdy, skoro romg= - kończyć rt2oy - więcej hD=q= ~ hD3q= - twardy, trudny za= - wówczas, wtedy oa - albo, lub

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. doml4l1 rm2og aVh. Istnieje w hebrajskim t.zw. „forma użytkowa” bezokolicznika. Występuje ona zawsze , ilekroć czasownik pojawia się w tekście zdania w formie bezokolicznikowej. A więc: kończyć - romg= , ale zdanie „ja chcę skończyć” brzmi: hx3or yn1a7 romg4l1. Bezokolicznik „romg=” przybiera więc w „formie użytkowej” postać „romg4l1”. Na podstawie tego przykładu widzimy, że „forma użytkowa” bezokolicznika tworzy się przez przyimek III-go przypadku „l1” ze zmianą X= na X4 w pierwszej literze bezokolicznika: romg4l1 ~ romg= ; aorq4l1 ~ aorq= i t.p. (bywają też inne odmiany samogłoskowe, lecz o tym póżniej). Uwaga: Czytelnicy znający język angielski, zwrócą uwagę na podobieństwo w tworzeniu „bezokolicznika użytkowego” w angielskim, przez poprzedzające czasownik słówko „to” (które też stanowi przyimek III-go przypadku): to learn, to go, to read i t.p.

2. rt2oy boe - lepszy (lepsza); rt2oy lodg= - większy (większa). Stopniowanie przymiotnika następuje przy pomocy słówka „rt2oy”.

3. Można zapytać zarówno ? bot9k4l1 K4ya2 (jak napisać?) jak i ? Myb1t4ok9 K4ya2 (jak się pisze?).

4. K=t4oa Mya1or Nya2 - nie widać cię. W czasie teraźniejszym forma przecząca tworzy się w zasadzie przez zastosowanie słówka „Nya2” (zamiast „aOl”), ale w języku potocznym nie zawsze przestrzega się tej zasady i częstokroć mówi się: „K=t4oa Mya1or aOl”

5. tDrc7h-~tyb92 - fabryka. W rzeczownikach złożonych rodzajnik określony stawiamy zawsze przed drugą częścią rzeczownika. Np. rp3s2~tyb92 (szkoła); Myl1och-~tyb92 (szpital) i t.p.

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

• Odpowiedz na następujące pytania ustnie, a potem na piśmie:

? ti-d-oy t94a- MyFr1b4i1 Myn1ot9i1 Vlya2 ? hn=Vmt94b9- hD=a1h= ayh1 K4ya2 ? taOzh- hn=Vmt94b9- ha3or ht9=a- ym1 ta3 ? MolD= tVr tr3m3oa ym1l4 ? ybx4V Ps2oy Myk1l4oh Na=l4 ? tVrv4 hr=S= toar4oq hm3b9- ? Nq2z=h- Dya1l= ryi1x=h- Dya1h= Nt2on hm- ? bocr4b9= Mya1or Mt93a- ym1 ta3 ? rd3c3b9- rya1m4 tr3b3g4 hS=oi hm- ? taOzh- hn=Vmt94b9- hD=a1h= hS=oi hm-

? Dya1h= ar2oq hm- ? rya1m4 Noda= lD3 rd3c3b9- Dy2 hm- 3? hz3h- bocr4h= MD2 hm- ? Ps2oy ar2oq Not9i1 hz3ya2 ? ryqh- li- Dy2 hn=Vmt94 ozya2 ? tVrl4 Dy2 tr3b93c4m- ozya2 ? Ps2oyl4 Dy2 Myr1p=s4 Vlya2 ? rd3c3b9- Dy2 tonVmt94 Vlya2 ? Ps3k93 Nt2on ht9=a- ym1l4 ? rya1m4 tr3b3g4 tar2oq ym1l4

• Napisz następujące zdania w liczbie mnogiej:

... yb1x4V Ps2oy - rp3s2 ar2oq yb1x4 . rp3s2 ar2oq Ps2oy

... Nq2z= Dya1l4 Ps3k93 Nt2on ryi1x= Dya1

... yr1b4i1 Not9i1 tar2oq hr=yi1x4 hD=a1

... rViD1h- ta3 hp3y= i-d-oy boe dyml4t9-

... hp3y=v4 lodg= hz3h- bocr4h=

... bocr4b9= dm2oi ryi1x= Dya1

... Dybk94b9- tk3l3oh hn=q2z4 hD=a1

... Nq2z= Dya1l4 Ps3k93 Nt2on Ne=q= dl3y3

... rViD1h- ta3 ob9 tb3t3okv4 ei2h= ta3 tc-q-ol hb=oe hd=ym1l4t9

tFb9-h- la3 tk3l3ohv4 yr1b4i1h= rViD1h- ta3 doml4l1 tr3m3og tVr

(... tVrv4 lc2r=)

• Wpisz w miejsce kropek odpowiednie czasowniki (z pośród zamieszczonych poniżej kreski):

. Not9i1h= ta3 ....... hp9=s-h- li- ....... rya1m4 Noda=

. tVrl4 tr3b93c4m-h- ta3 ....... yb1x4

. ob9 ....... rp3s2h- ta3 ....... rya1m4 tr3b3g4

. rya1m4 Noda=l= „ MolD= ” ....... Ps2oy

. tFb9-h- la3 ....... rViD1h- ta3 ...... tVr

. byba=~lt2b94 bocr4 ....... taOzh- hn=Vmt94b9-

. MyD1n=a7 hb29r4h- ....... Dyb1k94b9-

. Nq2z= Dya1 ....... tFb9-h- dy-~li-

. rViD1h- ta3 hp3y= hp3y= ....... ayh1

? tyr1b4i1 ....... (aOl Mt93a)- Mt93a- Nya2 i-Vdm-

. dg= ta3 ....... yvl2 tr3b3g4

| yvl2 tr3b3g4, „ hD=q=b-b94 ” : ....... dg=

. tr3b93c4m-b9- lyg1r4t9-h- ta3 ....... yn1a7 - ? tVr, tr3b93c4m-b9- ...... t94a- hm-

­­­­­­­­­­­ Myd1m4ol tb3t3ok9 dm2oi Myk1l4oh ha3or yn1a7 tk3l3ohv4 td3m3ol rm2oa

tar2oqv4 tc-q-ol Nt2on ar2oqv4 bD2oy tb3t3ok9 rm2oa tar2oq hOp9 yn1a7

• Powiąż w zdania następujące słowa:

lodg=, ya1r4, yn2p4l1, domi=, lc2r= tD3rc7~tyb92, dobi=, Vnc4n-a7 tFb9-, hd=obi7, romg=, lc2r= lyg1r4t-, botk9l1, romg=, Ps2oy , Nya2, tVr lD3, tD3rc7~tyb92 li2op9

ei2, botk9=, Ne=q=, dym1l4t9- yr1b4i1, Not9i1, aorq=, Mt3a- bocr4, Kolh=, Ps2oy, ybx4 rd3c3, hp3y=, hn=Vmt94, Dy2, tVrl4 , hd=obi7, ta3, romg=, ybx4 dr=S4m1b-9

• Ułóż pytania, na którre następujące zdania stanowią odpowiedź:

Nc=l4D5h- tc-t9- tr3b93c4m-h- Ⴈ yr1b4i1h= rViD1h- la3 tk3l3 oh tVr

bD2oy rya1m4 'a Ⴈ tr3b93c4m-b9- ei2b9= bt2ok9 dym1l4t9-h- Ⴈ lodg=h-

tVr Ⴈ” rb=d= ” Not9i1h= ta3 ar2oq Ps2oy Ⴈ hd=Vhy4~Nb92 bocr4b91

Ⴈtylg4n4a-v4 tyr1b4i1 i-d2oy rya1m4 Noda= Ⴈ Myboe Mydym1l4t9- Ps2oyv4

Ⴈ tD3rc7~tyb92 li2op9 Ps2oy

13 rS=i=~hD=OlD4 rViD1

? hm=k<- hm=Vc ~ MVc (tocVl) c-Vl

toas4k91h-v4 lodg= Nc=l4D5h- . toas4k91 hD=D1v4 dc=a3 Nc=l4D5 rd3c3b9-

, toryq1 hi=b9=r4a- rd3c3b9- - ? rd3c3b9- (Dy2) toryq1 hm=k9- . Myn1e-q4

. tc-a- tl3d3v4 tonolc- yn2D4 Mg- Dy2 rd3c3b9- . Myn1b=l4 toryq1h-

Myr1p=s4 hD=lD4 Nc=l4D5h- li- . hm=Vc tl3d3h- Mg-, Mym1Vc tonolc-h-

hm=k9- . hD=lD4 - ? Nc=l4D5h- li- Myr1p=s4 hm=k9- . torb9=c4m- yt92D4V

Nc=l4D5h- li- torb9=c4m- yt92D4 . MFt9-D4 - ? Nc=l4D5h- li- torb9=c4m-

ryq li- . topy= tonVmt94 Dm2c= Dy2 rya1m4 'a lD3 rd3c3b9- . lodg=h-

. rya1m4 'a bt2ok9 hz3h- c-Vlh- li- . rocD=v4 lodg= c-Vl Mg- Dy2 dc=a3

Myd1ym1l4t9- hr=S=i7 - todym1l4t-v4 Myd1ym1l4t9- hb92r4h- Dy2 rya1m4 'al=

dc=a3v4 yr1b4i1 dc=a3, Myrp=s4 yn2D4 Dy2 tVrl4 . todym1l4t-9 hn3omD4V

. Myb91r- myFt91p-r4x= Myrp=s4V MyFr1b4i1 Myrp=s4 Dy2 ybx4l1 Mg. yn1m=r4g3

rp3s2~tyb<2 ? yt-m= di- hi=D= (Mym1y=) Moy

hi=D=h-) ib-D3 vD=k4i- - ? rya1m4 'a, vD=k4i- hi=D=h- hm- . Moy vD=k4i-

. (ib-D3b94) ib-D3 hi=D=b49 yr1b4i1h= rViD1h- la3 K4l2oh P4s2oy . (ib-D3

ta3 rm2og aVh (hn3omD4 ib-D3b94) hn3omS4b91 . tc-a- hi=D= dm2ol aVh

rViD1h- la3 tk3l3oh t94a- yt-m=, tVr . tFb9-h- la3 K4l2ohv4 rViD1h-

hi=D= qr- td3m3ol yn1a7 Mg-, ib-D3b94 tk3l3oh yn1a7 Mg- - ? yr1b4i1h=

tD3rc7h-~tyb2b94 db2oi aVh . tD3rc7h-~tyb2b94 db2oi P4s2oy. tc-a-

td3b3oi ayh1 lb=a7, tD3rc7h-~tyb2b94 td3b3oi tVr Mg- . Dm2c= di-

tD3rc7h-~tyb92 la3 K4l2oh Ps2oy . (tc-a- hi=D=h)- tc-a- di- qr-

. Moyb9- toiD= i-b9-r4a- qr- td3b3oi tVr - iD-t2b94 tVrv4, hn3omD4b91

toiD= hn3omD4 db2oi yn1a7 - ? Ps2oy, db2oi tt9=a- toiD= hm=k-v4

. rp3s2~tyb2b94 dm2ol dg= . Moyb9-

Nol<m1

Słowniczek

hi=D= - godzina di- - aż do ? yt-m= - kiedy ? rp3s2~tyb92 - szkoła	c-Vl (l. mn. tocVl) (lú-ach) - tablica hm=Vc ~ MVc - brązowy ? hm=k9- - ile ? Moy (l. mn. Mym1y=) - dzień
? hi=D=h- hm- - która godzina ? ib-D3 hi=D=h- lub krócej ib-D3 - siódma (odp. na pytanie o godzinę) ib-D3b94 3 - o siódmej

qVd<q4d<1

Gramatyka

1.

Liczebniki główne
hb=q2n4	rk=z=		hb=q2n4	rk=z=
DD2	hD=D1	6	tc-a-	dc=a3	1
pb-D3 (széva)	hi=b4D1	7	(yt92D4)Myt9-D4 (sztáim)	(yn2D4) MFn-D4 (sznáim)	2
hn3omD4	hn=omD4	8	DlD=	hD=lD4	3
(tésza) iD-t92	hi=D4t91	9	ib9-r4a-	hi=b9=r4a-	4
(éser) rS3i3	hr=S=i7	10	Dm2c=	hD=m1c7	5

W hebrajskim istnieją dwa rodzaje liczebnika: męski i żeński (po polsku różnica istnieje tylko w liczebnikach 1 i 2: jeden - jedna, dwa - dwie, natomiast po hebrajsku istnieje różnica aż do liczby 20). A więc: Myr1p=s4 hi=b9=r4a- (bo rzeczownik rp3s2 jest rodzaju męskiego), lecz tonVmt94 ib9-r4a- (bo rzeczownik hn=Vmt94 jest rodzaju żeńskiego). Podobnie jak w polskim, liczebnik stoi przed rzeczownikiem (z wyjątkiem liczebnika „jeden”, który stoi po rzeczowniku - dc=a3 Dya1, tc-a- hn=Vmt94. Zauważ, że (odwrotnie niż w rzeczowniku i przymiotniku) w liczebniku właśnie rodzaj męski przybiera końcówkę hX= : 3 (żeń.) - DlD=, 3 (męski) - hD=lD4 ; 4 (żeń) ib9-r4a- , 4 (męski) hi=b9=r4a i t.d.

2. torb9=c4m- yt92S4, Myr1p=s4 yn2D4 . Liczebnik „dwa” w obu rodzajach występuje w postaci skróconej, gdy stoi przed rzeczownikiem: „yn2D4” zamiast „MFn-D4” ; „yt92D” zamiast „Myt9-D4” , a więc: Myri= yt92D4, MyD1n=a7 yn2D4.

ႧႧ Ⴇ

14 rS=i=~hi=b=>9r4a- rViD1

i-omD= (MFn-z4a=) Nz3Oa (MFn-yi2) NFi- (MFl-g4r-) lg3r3 (MFd-y=) dy=

MFd-y= yt92D4 hDa1l= Mg- . MFl-g4r- yt92D4V MFd-y= yt92D4 Dy2 Dya1l=

. Myk1l4oh Mh2 MFl-g4r-b=V Myd1b4oi MyD1n=a87h= MFd-y=b9- . MFl-g4r- yt92D4V

Nc=l4D5l= . Myd1m4oi Vnc4n-a7 MFl-g4r-h= li- . MFd-y=b9- todb4oi MyD1n=h- Mg-

MyD1n=l- , tolodg4 MFl-g4r-v4 MFd-y= Dya1l= . MFl-g4r- ib9-r4a- as2k91l-v4

MFn-yi2b9= . MFn-yi2 yt92D4 Dy2 Dya1l=. topy= tone-q4 MFd-y= . tone-q4 MFd-y=

, tolodg4 MFn-yi2 tVrl4 . MFn-yi2b9= toaor MyD1n=h- . Mya1or Vnc4n-a7

Nh2 lb=a7 , topy= MFn-yi2 lc2r=l4 Mg- . dOam4 topy= MFn-yi2 h<l= Dy2

yt92D4 Mg- . torocD4 - tVrl4V tomVc MFn-yi2 Ps2oyl4 . tolodg4 aOl

, ti-m-oD t49a-, tVr - . Myi1m4oD Vnc4n-a7 MFn-z4a=b9= . Vnl= Dy2 MFn-z4a=

. tk3l3oh yn1a7 hn2h,1 ti-m-oD yn1a7, Nk92 - | K4l= ar2oq rya1m4 'a

. oyd4r- toim4oDv4 rd3c3b9- tobD4oy Nh2 - ? ha=l2v4 lc2r= hOpya2 -

ta3 vD=k4i- ti-m-oD yn1a7 - ? oyd4r-b9= ti-m-oD t94a- hm=, lc2r=

lb=a7 , hr3om lx3a2 tyrb4i1 td3m3ol yn1a7 . oyd4r-b9= yr1b4i1h= rViD1h-

ta3 i-m2oD ht9=a- Mg-, yb1x4 . oyd4r-b9= Myr1ViD1h- ta3 ti-m-oD Mg- yn1a7

. yn1oda7, Nk92 - ? oyd4r-b9= Myr1ViD1h-

hp3q= Nm1 (topS=, MFt-pS) hp=S= hOtD= loka= hp93

(MySl=) hm=S= hy=s1Vr ys1Vr ht92

Vnc4n-a7 hp39b9- . dc=a3 hp93 lb=a7, MFl-g4r- yt92D4V MFd-y= yt92D4 Dy2 Da1l=

lk=b94 db2oi aVh . lk2oav4 rd3c3b9- bD2oy Ps2oy . Myt1oDv4 Myl1k4oa

t94a- yt-m=, tVr . ( toiD= DD2) DD2 rb=k94 vD=k4i-v4, Dm2c= di- Moy

di- tD3rc7h-~tyb2b94 td3b3oi yn1a7, MFt9-D4b91 tl3k3oa yn1a7 ? tl3k3oa

. hp3y= hp93 Dy2 lc2r=l4 . hp3q= oa ht92 ht=oD yn1a7 Dm2c=b91 . tc-a-

, hp=S= tyl1g4n4a-, hp=S= tyr1b4i1 . hp93b9- MFt-p=S4h1 . MFt-p=S4 Dy2 hp93l-

tyl1g4n4a-, tyr1b4i1 : topS= DlD= i-d2oy rya1m4 Noda= . hp=S= tyn1m=r4g3

, i-d2oy ht9=a- topS= hm=k9- . hp=y= hp=S= tyr1b4i1h= hp=S=h- . tyt91p-r4x=v4

tyr1b4i1, tyl1g4n4a-v4 tyt91p-r4x= - topS= yt92D qr- i-d2oy yn1a7 - ? ybx4

, ( MD= Nm1) MD=m1 ayh1, tys1Vr Mg- ti-d-oy tVr . vD=k4i- dm2ol yn1a7

rya1m4 'bg . hy=s1Vrm2 aVh Mg-, tys1Vr boe i-d2oy Ps2oy Mg- . hy=s1Vrm2

Nora=b9= Mt=oa hm=S=v4 Nc=l4D5h- (li- Nm1) li-m3 Myrp=s4h- ta3 tc-q-ol

. tl3d3h- dy-~li- rD3a7




Nol<m1

Słowniczek

i-omD= (st. constr. i-omD4l1) (szamó-a, liszmó-a) - słyszeć hp93 (l.mn. toyp91) - usta loka= (st. constr. loka6l3) - jeść ht92 - herbata lk9= (kol) - każdy (a), cały (a), wszyscy (tkie) ys1Vr - rosyjski hy=s1Vr - Rosja hm=S= (inf. constr. MySl=) - (ona) kładzie

dy= (dual. MFd-y=) (jadájim) - ręka lg3r3 (dual. MFl-g4r-) (régel, raglájim) - noga NFi- (dual. MFn-yi2) (ájin, ejnájim) - oko Nz3Oa (dual. MFn-z4a=) (ózen, oznájim) - ucho hOtD= (st. constr. tot9D4l1) - pić hp=S= (dual. MFt-p=S4; l. mn. topS=) (sfatájim) - warga; język, mowa Nm1 (m2, m1) - z (czegoś) hp3q= - kawa

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. (dual. MFd-y=) dy= - Rzeczowniki występujące z natury rzeczy w parze, mają specjalną liczbę mnogą, t.zw. „liczbę mnogą parzystą” (dualis), której końcówka jest MFX- : MFn-yi2 ~ NFi-, MFl-g4r ~ lg3r i t. p.

2. MFd-y= yt92D4 - dwie ręce. Rzeczowniki oznaczające części ciała, a występujące w parach, są zawsze rodzaju żeńskiego (choć nie mają końcówki tego rodzaju). Dlatego: hl=odg4 dy= - duża ręka; tone-q4 MFl-g4r- - małe nogi; tomVc MFn-yi2 - brązowe (piwne) oczy i t.p.

3. W wyrazach MFn-z4a= oraz lk=9 samogłoskę X= czyta się jak [o] (kamac qatan).

4. dual. MFt-p=S4 ~ hp=S= (warga - wargi). W liczbie mnogiej parzystej, bezdźwięczne „h” na końcu słowa zamienia się na „t” ; Liczba mnoga od hp=S= w znaczeniu „język”, „mowa”, jest natomiast regularna : topS ~ hp=S=.

5. lk9= (czytaj: „kol” - kamac qatan) - każdy (a), cały (a), wszyscy (tkie). Przed rzeczownikiem nieokreślonym „lk9=” znaczy „każdy”; rp3s2 lk9=2 - każda książka; Dya1 lk9= - każdy człowiek i t.p. Przed rzeczownikiem określonym „” znaczy „cały” : rp3s2h-2 lk9=2 - cała książka; - ryi1h= lk9= całe miasto it.p. W liczbie mnogiej „lk9=” występuje tylko przed rzeczownikiem określonym i oznacza wtedy „wszyscy” (tkie) ; Myr1p=s4h- lk9= - wszystkie książki; MyDn=a7h= lk9= - wszyscy ludzie.

Zapamiętaj : słowo lk9=h- znaczy „wszystko”.

7.

Formy zaimków dzierżawczych
liczba mnoga		liczba pojedyńcza
nasz, nasza	Vnl=D3	mój, moja	ylD3
wasz, wasza (m)	Mk3l=D3	twój, twoja (m)	K=l4D
wasz, wasza (ż)	Nk3l=D3	twój, twoja (ż)	K4l=D3
ich (m)	Mh3l=D3	jego	olD3
ich (ż)	Nh3l=D3	jej	h<l=D3

6. MD=m1 - stamtąd. Przyimek Nm1 - „z” (czegoś) ulega często skróceniu na m1 i łączy się wtedy z następującym po nim rzeczownikiem. Np.: rp3s2m1, yl1d4m1 i t.p. Przed literami r, i, c, h, a piszemy m2 (a nie m1 ): i t.d. Przyimek („z góry”, „znad”) stanowi połączenie przyimków Nm1 (z) i li- (na).

15 rS=i=~hD=ym1c7 rViD1

Myn1p9= (MFn-D1) ND2 (MFp9-a-) Pa- (MyD1r=) DaOr

NoDl= (toib9=x4a3) ib9-x4a3 (tori=S4) hr=i7S-, ri=S2

. hp93b9- . hp3V Pa-, MFn-z4a=, MFn-yi2 Dy2 DaOrb=9 . DaOr Dy2 Dya1 lk=l4

MFn-D1 . tonb=l4 MFn-D1h- . myl1k4oa MyD1n=a7h= MFn-D1b9- . NoDl=v4 MFn-D1 Dy2

Mg- . topyV4= tonb=l4 MFn-D1 (Dy2) yq1c=x4F tr3b3g4l1. topy= tonb=l4

DaOrh= li- . dOam2 hp=y= hD=a1 ayh1 . Mypy= (h<l= rD3a7) h<l=D3 Mynp9=h-

Dy2 ryi1x= Dya1l4, Nb=l= ri=S2 Dy2 Nq2z= Dya1l4 . ri=S2 Dya1l= Dy2

lb=a7 , tonb=l4 tori=S4 rb=k94 Dy2 rya1m4 Noda=l= . torocD4 tori=S4

Nh2 - tonb=l4 tori=S4 doi Nya2 lc2r=l4V tVrl4 . Nq2z= aOl doi aVh

lg3r3 lk=b94 Mg- . toib9=x4a3 Dm2c= Dy2 dy= lk=b94 . dOam4 doi toryi1x4

yt92D4b91 Mg-v4 toib9=x4a3 rS3i3 MFd-y= yt92D4b91 . toib9=x4a3 Dm2c= Dy2

. MFl-g4r-b=V MFd-y=b9- toib9=x4a3h= . toib9=x4a3 rS3i3 Dy2 MFl-g4r-h=

. hp93b9- MFn-D1h-v4, DaOrb9= MFn-z4a=h=v4 MFn-yi2h=

toDd=c7 (toni7l-) hOni= (loaD4l1) loaD= hb=i2r4 ~ bi2r=

tn3t3on hr=yi1x4 hD=a1 . dOam4 bi2r= aVh, bocr4b9= dm2oi Nq2z= Sya1

, „| hb9=r- hd=ot9” h<l= rm2oav4 Ks3k93h- ta3 c-q2ol Nq2z=h- . Ps3k93 Nq2z=l-

- . tVr ta3 Ps2oy la2oD - ? hb=i2r4 t94a-, tVr . tk3l3oh ayh1v4

, MFt9-D4b91 Moy lk=b94 tl3k3oa yn1a7 - tVr hn=oi - | Ps2oy, K=l4 hd=ot9

Mydym1l4t9-h- ta3 hr3omh- la2oD rp3s2h-~tyb2b94 . hb=i2r4 aOl doi yn1a7v-

, hr3omh- ta3 Myl1a7oD Mydym1l4t9-h- Mg- . ol Myn1oi Mydym1l4t9-h-v4

, ar2oq ht9=a- hm= : Ps2oy ta3 tl3a3oD tVr . Mh3l3 hn3oi aVhv4

ar2oq ht9=a- hm= - | Not9i1 ar2oq yn1a7 : h<l= hn3oi Ps2oy ? Ps2oy

ar2oq Ps2oy . Ps2oy hn3oi - toDd=h7 - . tVr tl3a3oD - ? Not9i1b9=

. ti-m-oD tVrv4 ar2oq Ps2oy . tVrl4 Not9i1h= Nm1 toDd=h7h- ta3

(aobl=) aob9 (MVql=) MVq hg=g1, Ng-

. tD3rc7h-~tyb2b94 hd=obi7h= Nm1 vD=k4i- ab9= Ps2oy . DD2 hi=D=h-

Ps2oy . DD2b94 qr- ab9= aVh tFb9-h- la3 lb=a7, Dm2c= di- db2oi aVh

ta3 doi ar2oq Ps2oy . lk2oav4 Nc=l4D5h- la3 bD2oy aVhv4, dOam4 bi2r=

, hn=e-q4 hn=g1 Dy2 Mh3l=D3 tFb9-h- dy-~li- . Kl2ohv4 Mq= aVh za=v4, Not9i1h=

hd=obi7 doi h9>l= Dy2 . hm=q= tVr Mg- . hn=g1b9- Moy lk=b94 db2oi Ps2oyv4

bD2oy aVh za=v4 . hn=g1b9- toiD= yt92D4, hi=D= db2oi Ps2oy . tFb9-b9-

. tar2oqv4 td3m3ol rVt Mg- . Myr1ViD1h- ta3 doml4l1

... Myd1b4oi lk<h-

tFb9- Mh3l= Dy2 . byb1a=~lt2b Myb1D4oy Mh2 . hD=a1v4 Dya1 hn=c-v4 qc=x4F

li2op9 qc=x4F . hn=e-q4 hn=g1 tFb9-h- di-~li-v4, yn1m=c4n- bocr4b91 Ne=q=

. hd=l4y-v4 dl3y3 Mh3l= Dy2 . tFb-9b9- td3b3oi hn=c-v4, tD3rc7h-~tyb2b94

dm2olv4 lodg= dl3y3 rb=k94 dg= . yt1Vr hd=l4y-h-~MD2v4 dg= dl3y3h- MD2

Dm2c=b94. Myd1l=y4~Ng- la3 tk3l3ohv4 doi hn=e-q4 ytVr . rp3s2h-~tyb2b94

K4l2oh aVh za=v4, Not9i1h= ta3 ar2oq, lk2oa, hd=obi7h= Nm1 qc=x4F ab9=

ta3 dm2olv4 bD2oy dg=v4, tFb9-b9- td3b3oi hn=c- . MD= db2oiv4 hn=g1h- la3

: tr3m3oa ytVr . hd=obi7 Nya2 ytVrl4 qr- . Myr1ViD1h-

... td3b3oi aOl yn1a7 qr- ... Myd1b4oi lk9h- -

li- tb3D3oy, Not9i1h= ta3 MD=m1 tc-q-ol, Nc=l4D5h- la3 tk3l3oh ayh1

: tr3m3oav4 hp9=s-h-

... hl=odg4 yn1a7 Mg-, Not9i1 tar2oq yn1a7 ... td3b3oi yn1a7 Mg- vD=k4i- -

Nol<m1

Słowniczek

hb=i2r4 ~ bi2r= - głodny loaD= (st. constr. loaD4l) - pytać hOni= (st. constr. toni7l) - odpowiadać toDd=c7 (l. mn.) - wiadomości hg=g1, Ng- - ogród Myd1l=y4~Ng-- - ogródek dziecięcy; przedszkole MVq (st. constr. MVql=) - wstawać aob9 (st. constr. aobl=) - przyjść

Myn1p9= (tylko l. mn.) - twarz ND2 (l.mn. MFn-D1) (szinájim) - ząb Pa- (l.mn. MFp9-a-) (apájim) - nos DaOr (l.mn. MyD1r=) - głowa ri=S2 (l.mn. tori=S4) - włos (poj. zbiorowe) hr=i7S- (l.mn. tori=S4) - włos (pojedyńczy) ib9-x4a3 (l.mn. toib9=x4a3) - palec NoDl= - język

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. (h<l= rD3a7 Myn1p9=h-) h<l=D3 Myn1p9=h- - jej twarz (dosłownie: twarz, która jest jej). Tak samo: ylD3 (yl1 rD3a7), K=l4D3 (K=l4 rD3a7) i t.d.

2. ri=S2 (włosy - pojęcie zbiorowe) jest rodzaju męskiego; hr=i7S- (pojedyńczy włos) jest rodzaju żeńskiego; w obu wypadkach liczba mnoga jest tori=S4. Dlatego można powiedzieć:Nb=l= ri=S2 względnie tonb=l4 tori=S4.

3. Myl1a7oD Myd1ym1l4t9-h- - uczniowie pytają. Zauważ, że pod „a” występuje X7 (a nie X4 , jak np. w słowie Myr1m4og), gdyż pod literami bezdźwięcznymi i gardłowymi (i, c, h, a) nie występuje nigdy bezdźwięczne X4.

4. Spójnik „v” - i przybiera samogłoskę litery, którą poprzedza, jeśli samogłoska ta ma znak „chatef”, np. yn1a7 yn1a7v- i t.p.

5. Słowo toDd=c7 w powyższej lekcji jest rzeczownikiem i oznacza „wiadomości”, „nowiny”

6. Przy dodawaniu używamy konstrukcji złożonej z odpowiednich liczebników, doiv4 w znaczeniu „plus” oraz Mh2 jako odpowiednika polskiego „jest”, „równa się”, np.: 15 + 3 = 18 hr2Si3~hn3omD4 Mh2 DolD= doiv4hr2S4i3~Dm2c7

7. aobl= - aob9 ; MVql= - MVq. Oprócz czasowników, których bezokolicznik złożony jest z dwóch zgłosek, a korzeń z trzech spółgłosek (loaD=, romn= i t.p.), istnieją czasowniki jednosylabowe, oparte o dwie spółgłoski, np. MyS, XVr, MVm. Cztery formy czasu teraźniejszego w czasownikach tego typu brzmią:

liczba mnoga		liczba pojedyńcza		bezokolicznik
rodzaj żeński	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj męski
tomq= toab9=	Mym1q= Mya1b9=	hm=q= ha=b9=	Mq= ab9=	MVql= - MVq aobl= - aob9

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

• Odpowiedz na następujące pytania ustnie, a potem na piśmie:

? Dya1l= Dy2 MFl-g4r-v4 MFd-y= hm=k9- ? tc-a- dy=b94 toib9=x4a3 hm=k9- ? as2k91l- ? Nc=l4D5l- Dy2 MFl-g4r- hm=k9 ? rya1m4 יa lS3 rd3c3b9- Dy2 MyD1n=a7 hm=k9- ? DD2v4 DlD= ? DlD= doiv4 DlD= hm=k9- ? Dm2c= doiv4 Dm2c= ? ib9-r4a-v4 Dm2c= hm=k9- ? Ps2oy db2oi Moyb9- toiD= hm=k9- ? tVr lD3 yr1b4i1h= rViD1h- hi=D= ozya2b94 ? ybx4 db2oi hi=D= ozya2 di- ? oyd4r- i-m2oD ht9=a- toiD= Vlya2b94 ? tVr, td3b3oi t94a- toiD= Vlya2b94 ? Ps2oy ar2oq Not9i1 hz3ya2b94

? MFd-y=b9- Dya1h= hS3oi hm= ? MFl-g4r-b9= Dya1h= hS3oi hm= ? MFn-yi2b9= Dya1h= hS3oi hm= ? My1n-z4a=b9= Dya1h= hS3oi hm= ? MFd-y=b9- c-q2ol ht9=a- hm= ? bocr4b9= ha=or t94a- hm= ? oyd4r-b9= ti-m-oD ayh1 hm- ? Moyb9- yb1x4V Ps2oy MyS1oi hm= ? tFb9-b9- tVr hS=oi hm= ? Myb1t4ok9 MyD1n=a7h= hm3b9- ? Myk1l4oh MyD1n-=a7h= hm3b9- ? Mya1or MyD1n=a7h= hm3b9-

• Zastąp kropki właściwymi słowami:

. MFl-g4r- ...... Dy2 Nc=l4D5l-

. Moyb9- ...... db2oi Ps2oy

. Moyb9- toiD= ...... qr- td3b3oi tVr

...... Mh2 MFl-g4r-b=V ...... MyD1n=a7h= MFd-y=b9-

. MyD1n=v4 MyD1n=a7 hb92r4h- ...... Vnc4n-a7 bocr4b9=

. hp=y= hq=ys1Vm ...... tVr Myb1r=i7b9=

...... Myn1ot9i1 ...... yb1x4

...... Dya1l4 ...... Nt2on ......D1a

. yr1b4i1h= rViD1h- ta3 ...... tVr ...... hi=D=b94

...... Nh2 ib9-r4a- doiv4 i-b9-r4a-

...... aOl hr=S= lb=a7, hr=S= ta3 ...... rya1m4 tr3b3g4

topy= aOlv4 ...... MFn-z4a= hr=S=l4

. topy=v4 ...... MFl-g4r- tVrl4

...... rp3s2v4 ...... yt92D4 Nc=l4D5h- li-

...... tr3b93c4m-V Myr1p=s4 yn2D4

. toas4k91 (4) v (1) Nc-l4D5 rd3c3b9-

. MFl-g4r- (4) ad2k91l-

. MyD1n=a7 (2) hn=Vmt4b9-

...... hD=lD4, dca3 Nirp9=i1

. Mypy=v4 Mylodg4 ....bocr4 hb92r4h- Dy2 byba=~lt2b94

• Napisz formę bezokolicznikową następujących czasowników:

ha3or, c-q2ol, Nt2on, ar2oq, hS2oi, dm2ol, bt2ok9, dm2oi, K4l2oh, bD2oy

16 rS=i=~hD=D1 rViD1

K4k<- ~ rc-a- (yr2c7a-) rc-a- (Mybr=i7) br3i3 MFr-c8x=

Nk2 ~ yr2c7a--

K4l2oh aVh . ib-D3b94 qr- hm=q= tVr . DD2 hi=D=b94 rq3Ob9b9- Mq= Ps2oy

~tyb2b94 Myd1boi Mh2 . iD-t2b94 ayh1v4, ib-D3b94 rb=k94 hd=obi7l= tVrv4, MFr-h8x=h-~yr2c7a- Mg- tD3rc7~tyb2b94 db2oi Ps2oy . tD3rc7

hd=obi7h= ta3 tr3m3og ayh1 tc-a-b94 . MFr-h8x=h- di- qr- td3b3oi

hb92r4h- doi h<l= Dy2 tFb9-b9- Mg- lv=a7 . (tFb-9h- la3) ht=y4b9-h- tk3l3ohv4

bD2oy aVhv4, hd=obi7h= Nm1 Ps2oy ab9= Dm2c=b94 oa ib9-r4a-b94 . hd=obi7

Myi1m4oD oa tyr1b4i1 Myd1m4ol Mh2 Nk2~yr2c7a- . lk2oav4 Nc=l4D5h- la3

taOzh- hi=D=b9- . rya1m2 'ah= la3 Myk1l4oh Mh2 br3i3b9= ib-D3b94 . oyd4r-

hn3omD4b91 . th-a- hi=D= Myd1m4ol Mh2 . yr1b4i1h= rViD1h- Mh3l= Dy2

. ht=y4b9-h- Myk1l4ohv4, rViD1h- ta3 Myr1m4og Mh2

ႧႧႧ

49

---