Ogólne zasady leczenia
ostrych zatruć
Ogólne zasady leczenia
ostrych zatruć
Leczenie ostrych zatruć polega na:
- zwalczaniu zaburzeń funkcji ważnych
dla życia (tzw. leczenie podtrzymujące),
- hamowaniu wchłaniania trucizn,
- stosowaniu swoistych odtrutek,
- stosowaniu metod przyśpieszonej
eliminacji trucizn z organizmu,
- przeciwdziałaniu wystąpienia wtórnych
powikłań zatrucia i zwalczanie ich.
Zasada ABC w ostrych zatruciach
Każdy pacjent, u którego stwierdza się
zaburzenia świadomości wywołane zatruciem z
towarzyszącą niewydolnością oddychania,
wymaga:
- zapewnienia drożności dróg oddechowych
(intubacji),
- wspomagania oddechu,
- monitorowania czynności układu krążenia i w
razie konieczności stosowania terapii
podtrzymującej.
Podtrzymywanie podstawowych
czynności ustroju
- wspomaganie oddychania (tlenoterapia,
intubacja, wentylacja mechaniczna),
- leczenie hipotensji (obniżone ciśnienie krwi)
i zaburzeń rytmu serca,
- leczenie zaburzeń elektrolitowych i
zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej,
- monitorowanie i w razie potrzeby
wspomaganie diurezy, dializoterapia,
- żywienie dojelitowe lub pozajelitowe (po
zatruciu substancjami żrącymi)
- pielęgnowanie skóry.
Konieczna konsultacja z Ośrodkiem Informacji
Toksykologicznej.
Należy również pobrać próbki krwi i moczu do
badań toksykologicznych.
Hamowanie wchłaniania trucizn:
1. dekontaminacja powierzchni skóry;
- worki spojówkowe należy płukać letnią wodą
lub izotonicznym roztworem soli. Przed
płukaniem należy upewnić się, czy pacjent nie
nosi soczewek kontaktowych (należy je
usunąć),
- truciznę z powierzchni skóry usuwa się letnią
wodą ( po zdjęciu odzieży),
2. usuwanie trucizny z żołądka przez prowokowanie
wymiotów:
- skuteczne do godziny od przyjęcia substancji
trującej (z wyjątkiem przyjęcia substancji lub leków
wolno wchłaniających się),
- tylko u pacjentów przytomnych i współpracujących,
- można podawać nieduże porcje płynu – wody pitnej
(unikać podawania wody osolonej), ok. 200 ml lub 5
ml/kg m.c., a następnie prowokować wymioty,
- nie zaleca się rutynowego stosowania, szczególnie
u dzieci,
-
przeciwwskazania
: zatrucie substancjami żrącymi,
pochodnymi ropy i rozpuszczalnikami organicznymi,
mydłami w płynie.
3. usuwanie substancji trującej z żołądka
za pomocą płukania:
- skuteczne do godziny od przyjęcia substancji
toksycznej,
- należy zawsze rozważyć zasadność tego zabiegu,
- po wprowadzeniu grubej sondy do żołądka należy
wlewać ( najlepiej za pomocą lejka umocowanego
do sondy) po 200 – 250 ml wody o temperaturze 38
0
C, a następnie odsysać popłuczyny, płukanie
prowadzić do momentu uzyskania czystych
popłuczyn,
- u pacjentów nieprzytomnych konieczna jest
intubacja przed płukaniem żołądka,
- przeciwwskazaniem do płukania żołądka są:
choroby przełyku (żylaki, stany po operacjach),
zatrucia substancjami żrącymi, pacjent
pobudzony, pacjent niewspółpracujący,
- płukanie żołądka u małego dziecka jest
niebezpieczne, grozi perforacją przełyku.
Wskazaniem do prowokowania wymiotów i
płukania żołądka jest spożycie potencjalnie
toksycznej dawki (ilości) ksenobiotyku.
Nieswoiste środki wiążące i
neutralizujące substancje toksyczne:
-
węgiel aktywny: 1-2 g/kg m.c. w postaci
zawiesiny wodnej w dawce nie większej niż 0,5
g/kg m.c., najlepiej w pierwszej dawce 100 g, a
następnie po 20-50 g co 3-6 godz.
Po płukaniu żołądka i po ostatnim odessaniu
wody również podać węgiel (absorbcja resztek
trucizny).
Węgiel aktywny słabo absorbuje :
- alkohol etylowy i metylowy,
- bor i kwas borny,
- kwasy nieorganiczne i zasady,
- cyjanki i produkty destylacji ropy naftowej.
Przyśpieszona eliminacja trucizn z
ustroju:
- Dializa,
- Forowana diureza nie znajduje uzasadnienia.
Pacjent powinien otrzymywać płyny zgodnie z
zapotrzebowaniem i bilansem wodnym,
- Alkalizacja moczu jest wskazana w ostrym zatruciu
kwasami (pochodnymi kwasu salicylowego,
barbituranami). Podaje się 1-2 mmol/kg m.c./h 8,4
% dwuwęglanów w 5 % glukozie lub w 0,9 % NaCl
(1:1).
- Hemodializa jest skuteczna w zatruciach:
glikolem etylenowym, metanolem i salicylanami.
- Hemoperfuzja zalecana w zatruciach:
barbituranami i teofiliną
Leczenie swoiste ostrych zatruć
Poza ogólnie dostępnymi lekami , które są w
zasadzie odtrutkami jak: fizostygmina,
fitomenadion, atropina desferoksamina,
naloksan, etanol, acetylocysteina oraz pozostałe
specyficzne odtrutki powinne być stosowane w
oddziałach ostrych zatruć w których na ogół są
one dostępne.
Leczenie odtrutkami powinno odbywać się pod
kontrolą regionalnego ośrodka toksykologii w
formie telefonicznej konsultacji toksykologicznej (
do czego są zabowiązane inne oddziały leczące
pacjentów z ostrym zatruciem).
Odtrutki stosowane w zatruciach:
Fizostygminę
- podaje się w zatruciach
atropiną
,
trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi
,
lekami przeciwhistaminowymi
,
pochodnymi
fenotiazyny i innymi lekami o działaniu
cholinolitycznym
.
Podaje się 0,5 mg w powolnym wlewie dożylnym
lub domięśniowo. Nie należy podawać rutynowo.
Wskazania: tachykardia, nadkomorowa z
hipotensją, inne zaburzenia rytmu oraz drgawki
niereagujące na typowe leczenie, skrajne
pobudzenie i delirium.
Przeciwskazania: astma oskrzelowa, cukrzyca,
choroby układu krążenia ,ciąża.
Fizystygminę podaje się tylko w warunkach
szpitalnych intensywnej terapii toksykologicznej w
razie występowania objawów cholinolitycznych
zagrażających życiu.
Fitomentadion
– podaje się w zatruciach
warfaryną
,
lekami przeciwzakrzepowymi
,
niektóre rodentycydy
.
Podaje się10 mg domięśniowo lub dożylnie.
Przeciwwskazania:
nadwrażliwość na lek.
Flumazenil
- podaje się w zatruciach
pochodnymi
benzodiazepiny.
Podaje się 0,2 mg dożylnie, które można powtórzyć
co 5-10 minut do dawki maksymalnej 1mg.
Zestaw
(azotyn amylowy, azotyn sodowy i tiosiarczyn
sodowy) podaje się w zatruciu
cyjankami.
Zestaw
ten rekomendowany w USA. Jest trudno dostępny w
Polsce.
W Europie podaje się
hydroksylaminę
, która w
kraju jest rzadko stosowana ze względu na wysoką
cenę.
W szpitalach podaje się
wersenian dikobaltowy
( w
potwierdzonym zatruciu cyjankami.
Atropina
–podaje się w zatruciach
związkami
fosforoorganicznymi oraz gazami bojowymi
(sarin, soman, tabun).
Podaje się dożylnie 1-2 mg co 5-15 minut do
ustąpienia objawów atropinizacji.
Przeciwwskazanie: nadwrażliwość na lek,
jaskra z wąskim kątem przesączania.
Dimerkaprol i penicylamina
- podaje się w
zatruciach
rtęcią, arsenem, ołowiem i miedzią
.
Przeciwwskazanie: ciąża, nadwrażliwość na
lek i penicylaminę, niewydolność nerek,
uszkodzenie układu krwiotwórczego .
Etanol
- w zatruciach
metanolem i glikolem
etylenowym
.
Podaje się doustnie 200ml 20 % roztworu co 2 h
lub dożylnie roztwór 10 % ( sporządzony z
etanolu 97 %).
Konieczna jest stała kontrola stężenia etanolu we
krwi – zalecane jest 1-2 promila.
Błękit metylenowy
- w przypadku
methemoglobinemii
25-30%.
wywołanej
związkami azotowymi
.
Naloksan
- w zatruciach
opiatami
.
Podaje się 0,4-0,8 mg dożylnie.
Acetylocysteina
– w zatruciach
paracetamolem
.
Podaje się dożylnie 140 mg /kg m.c. w 200
ml 5 % glukozy, przez 15 min, następnie co 4
h w dawce 70 mg/kg m.c. (500 ml 5
% glukozy). Maksymalnie 300 mg/kg m.c.
Leczenie jest skuteczne, gdy rozpocznie się
je do 10 godzin od zatrucia. Można też
podjąć leczenie po 24 godzinach od zatrucia.
Przeciwwskazanie: nadwrażliwość na lek,
dzieci poniżej 2 r.ż.
Metionina
- w zatruciach
paracetamolem
.
Podaje się doustnie w dawce 2,5 g,
anastępnie 4 razy co 4 godziny.
Deferoksamina
- w zatruciu
żelazem
.
Podaje się dożylnie w wlewach w dawce 15
mg /kg m.c./24 h; w ciężkich zatruciach do 30
mg/kg m.c., maksymalnie 80 mg/kg m.c./8 h.
Maksymalna dawka dobowa 6000 mg
Przeciwwskazanie: nadwrażliwość na lek,
ciąża, niewydolność nerek, bezmocz.
Wskazania do zastosowania i dawkowania
leku powinny być skonsultowane z ośrodkiem
ostrych zatruć.