yl1q=r4b9- lVaS= r˝d

Dya1 lk=l4 tyr1b4i1

tyr1b4i1h= NoDl9=h- dVm9l1~rp3s2

hr3om tr-z4i3 yl1b94 Myd1m4oll4 Mg-

,Myr1Vab92 Mi1 Myr1ViD 30

c-t29p4m-V MVk9s4 ,bt=kb91 Myl1yg1r4t9-

torVmD4 toyVkz4h- lk9=

copyright 1958 by Rubin Mass, Jerusalem

MFl-D=Vry4 ,sm- Nb2Var4 ta-x=oh

Dr Szaul Barkali

UCZMY SIĘ HEBRAJSKIEGO

Podręcznik i samouczek

z objaśnieniami w języku polskim

w opracowaniu

Teodora Hatalgi

Wydawnictwo Rubin Mass, Jerozolima

OD WYDAWCY

Brak odpowiedniego samouczka języka hebrajskiego z objaśnieniami w języku polskim dawał się już od szeregu lat we znaki na izraelskim rynku księgarskim. Ogromne - i wciąż rosnące - zapotrzebowanie na podręcznik tego rodzaju ze strony nowych przybyszów z Polski było bodźcem do wydania niniejszej książki. Dr Szaul Barkali, zasłużony pedagog i hebraista, opracował niniejszy podręcznik wedle tej samej metody , która umożliwiła licznym rzeszom uczniów z innych krajów europejskich szybkie przyswojenie sobie zasad mowy Izraela. Spodziewam się wraz z Autorem, że książka Dya1 lkl tyrbi - „Uczmy się hebrajskiego” - zapełni wreszcie brak, odczuwany przez tak długi okres czasu przez Czytelników z Polski.

SŁOWO WSTĘPNE

Niniejszy podręcznik-samouczek jest czwartym z kolei wydaniem mojej książki p.t. Dya1 lkl tyrbi. Poprzedziły je wydania z objaśnieniami w językach angielskim, francuskim i niemieckim, które rozeszły się w nakładzie kilkudziesięciu tysięcy egzemplarzy.

Opracowując tekst hebrajski niniejszej edycji - zaopatrzonej w objaśnienia w języku polskim -, korzystałem w pełni z bogatego doświadczenia, jakie zdobyłem na niwie pracy pedagogicznej w ciągu ostatnich dwudziestu lat, przyswajając licznym rzeszom dorosłych znajomość języka hebrajskiego, m.in. za pośrednictwem radia. Dlatego też książka, którą oddaję dziś w ręce Czytelnika polskiego, opracowana jest według metody zapewniającej jak najlepsze wyniki.

Najbardziej charakterystyczne cechy tej metody są następujące:

1. Zawarty w książce materiał nie ma na celu zapoznania ucznia z takim czy innym, z góry określonym, odcinkiem rzeczywistości izraelskiej, a przeciwnie: zmierza do przyswojenia mu ogólnych i najbardziej podstawowych wiadomości o kraju;

2. Lekcje podzielone są na krótkie rozdziały, z których każdy wprowadza najwyżej trzy lub cztery nowe słówka, dzięki czemu tempo nauki może być z łatwością przystosowane do indywidualnych zdolności ucznia;

3. Zasady gramatyki wykładane są stopniowo, w miarę pojawiania się poszczególnych form gramatycznych w tekstach lekcji. Ta metoda zaoszczędza uczniowi „wkuwania” gramatyki. Ogólne powtórzenie najważniejszych prawideł gramatycznych podane jest na końcu książki.

4. Wszystkie formy gramatyczne i słówka, figurujące w tekstach lekcji, są dokładnie objaśnione w uwagach, widniejących u dołu każdej stronicy;

5. Zarówno słówka jak i formy gramatyczne powtarzane są w tekstach i w ćwiczeniach wielokrotnie, a to celem łatwiejszego zapamiętania ich, bez uciekania się do mechanicznego wyuczania ich na pamięć;

6. Po każdych trzech lekcjach zamieszczone są ćwiczenia, oparte na przerobionym materiale. Odpowiadając na zawarte w tych ćwiczeniach pytania, uczeń ma możność skontrolowania nabytych wiadomości.

Oddając niniejszy podręcznik w ręce Czytelnika, pragnę wyrazić nadzieję, iż spotka się on ze strony publiczności z równie życzliwym przyjęciem, z jakim spotkały się jego wydania angielskie, francuskie i niemieckie. Niechaj mi wolno będzie zarazem wyrazić podziękowanie redaktorowi Teodorowi Hatalgi za inicjatywę wydania polskiej edycji mojej książki, jak również za cenną współpracę przy urzeczywistnieniu tego projektu.

Jerozolima, 1958 r.

Dr Szaul Barkali

PRZEDMOWA DO POLSKIEGO CZYTELNIKA

Drogi czytelniku,

Biorąc do ręki niniejszy podręcznik, szukałeś chyba odruchowo jego nazwy na tytułowej stronie okładki - a raczej na tej stronie, którą przywykłeś uważać za tytułową. Prawdopodobnie byłeś zdziwiony, odnajdując tytuł na „odwrocie” książki i wtedy dopiero uzmysłowiłeś sobie, że - aha, rzeczywiście, po hebrajsku pisze się i czyta „od tyłu do przodu”.

Jak wszystkie alfabety języków semickich, tak i alfabet hebrajski pisany jest - odwrotnie niż łaciński - od prawej strony ku lewej. To jest pierwsza cecha charakterystyczna języka hebrajskiego, z którą trzeba się oswoić. Drugą jest fakt, iż nie tylko w druku, ale i w odręcznym piśmie litery nie łączą się z sobą, a pisane są każda z osobna. Oczywiście, że przerwy między literami tego samego słowa są małe, a między poszczególnymi słowami - większe.

O wielu innych osobliwościach hebrajszczyzny pouczą Cię uwagi zamieszczone w następnych rozdziałach. Radzimy Ci zapoznać się z nimi gruntownie, a skoro tylko minie pierwszy odruch Twego zdumienia na widok zasadniczej różnicy między ortografią i gramatyką hebrajską a ortografią i gramatyką języka polskiego, czy innych znanych Ci języków europejskich - uprzytomnij sobie ważną prawdę: przystępujesz do nauki jednego z najstarszych języków świata, który w ostatnich dziesięcioleciach odżył w swej historycznej ojczyźnie i stał się znów mową potoczną mieszkańców odrodzonego Izraela. Znajomość hebrajskiego nie tylko umożliwi Ci porozumienie z ludźmi tego kraju, zaznajomienie się z jego zagadnieniami i znalezienie w nim placówki pracy, odpowiadającej Twoim umiejętnościom i kwalifikacjom, ale też udostępni Ci poznanie bogatej kultury, która od starożytności aż po dzień dzisiejszy płynie nieprzerwanym strumieniem twórczej myśli, a która tak godny wniosła wkład do ogólnoludzkiej skarbnicy ducha.

Teodor Hatalgi

WSKAZÓWKI DLA SAMOUKÓW

1) Zapoznaj się z alfabetem i powtórz go kilkakrotnie ustnie i piśmiennie. Zapamiętaj dokładnie kształt każdej litery i sposób jej pisania. Przeczytaj kilka razy zasady wymowy. Po opanowaniu ich, przeczytaj na głos ćwiczenie nr 1 i przerób je, posługując się zeszytem o podwójnych liniach.

2) Po nabyciu wprawy w czytaniu, przystąp do nauki pierwszej lekcji. Najpierw przeczytaj słowa, wydrukowane dużymi czcionkami i zapamiętaj je. Następnie przeczytaj czytankę i postaraj się zrozumieć jej treść, posługując się objaśnieniami, zamieszczonymi u dołu strony. Pod koniec przepisz czytankę do zeszytu.

3) Po dokładnym zapoznaniu się z pierwszym ustępem lekcji, przerób kolejno w ten sam sposób ustęp drugi, trzeci i t.d.

4) Po przerobieniu całej lekcji i opanowaniu zawartego w niej materiału, postaraj się ułożyć ze znanych Ci już słów krótkie zdania - z początku ustnie, potem piśmiennie.

5) Od chwili rozpoczęcia pierwszej lekcji, wpisuj poznane słówka do własnego polsko-hebrajskiego słowniczka.

6) Nie odpowiadaj na pytania, zadane po każdej lekcji, zanim nie będziesz pewien, iż będziesz mógł odpowiedzieć na nie z pamięci. Po zapisaniu odpowiedzi, sprawdź je przy pomocy podręcznika.

7) Ucząc się opowiadań, zawartych w dalszych lekcjach, staraj się opowiedzieć je własnymi słowami. Następnie streść je na piśmie. (Zaleca się opowiedzieć i streścić czytanki, stosując różne czasy i osoby.).

8) Przerób ćwiczenia koniugacyjne i deklinacyjne (odmiany czasownika i rzeczownika) dopiero po upewnieniu się, że potrafisz ucznić to ustnie bez błędu.

9) Oprócz przerobienia ćwiczeń, zawartych w podręczniku, powtarzaj możliwie często poszczególne lekcje, wprawiaj się w czytaniu, układaj pytania i odpowiedzi na podstawie przerobionych czytanek i pisz jak najwięcej krótkich wypracowań.

10) Ucząc się z kolegą, względnie w grupie, staraj się o jak najczęstsze prowadzenie rozmów po hebrajsku.

ALFABET HEBRAJSKI I JEGO WYMOWA

W górnych rzędach - litery drukowane, w dolnych - pisane. Pamiętaj: czytamy od prawej strony ku lewej!

l l

K K

k k

K9 K9

k9 k9

y y

e e

c c

z z

v v

h h

d d

g g

b b

b9 b9

a a

t t

t9 t9

S S

D D

r r

q q

X X

x x

P P

p p

p9 p9

i i

s s

N N

n n

M M

m m

TABELA PORÓWNAWCZA ALFABETÓW HEBRAJSKIEGO I ŁACIŃSKIEGO

Litera hebrajska		Nazwa litery	Wymowa	Uwagi fonetyczne (wskazówki zaznaczono cyframi)
druk	pisana
a	a	alef	-	spółgłoska bezdźwięczna (1)
b9 b	b	bejt wejt	b w	z kropką bez kropki (2)
g	g	gimel	g
d	d	dalet	d
h	h	hej	h	słabsze niż polskie „h” (6)
v	v	waw	w	zob.: (5)
z	z	zajin	z
c	c	chet	ch	mocniejsze niż polskie „ch” (6)
e	e	tet	t
y	y	jod	j
Litera hebrajska		Nazwa litery	Wymowa	Uwagi fonetyczne (wskazówki zaznaczono cyframi)
druk	pisana
k9 k K	k K	kaf chaf chaf	k ch ch	z kropką (2) bez kropki tylko na końcu słowa
l	l	lamed	l
m M	m M	mem	m	tylko na końcu słowa
n N	n N	nun	n	tylko na końcu słowa
s	s	samech	s	zob.: (5)
i	i	ajin	-	spółgłoska bezdźwięczna (1)
p9 p P	p P	pei fei fei	p f f	z kropką (2) tylko na końcu słowa
x X	x X	cadi	c	tylko na końcu słowa
q	q	kof	k	zob.: (5)
r	r	rejsz	r
D S	D S	szin sin	sz s	kropka z prawej strony kropka z lewej strony (3)
(t) t9	t	taw		zob.: (2) i (5)

WSKAZÓWKI FONETYCZNE

1. Litery a (alef) i i (ajin) zaliczają się co prawda do rzędu spółgłosek, lecz są to tzw. „spółgłoski bezdźwięczne”, nie posiadające własnego brzmienia, a przejmujące dźwięk samogłosek, które idą z nimi w parze. Litera i powinna nadać towarzyszącej jej samogłosce zabarwienie gardłowe, nie zawsze łatwe do wymówienia dla przybyszów z krajów europejskich.

2. Zwróć uwagę na różnicę w wymowie, zachodzącą w literach p, k, b pod wpływem wewnętrznej kropki (Dg2d=). W wymowie przyjętej w nowoczesnej hebrajszczyźnie w Izraelu (tzw. wymowie „sefardyjskiej”, t.j. opartej na tradycjach żydostwa hiszpańskiego), nie zachodzi natomiast żadna różnica w wymowie litery t, niezależnie od tego, czy pojawia się ona z kropką czy bez kropki.

3. Litera wwymawia się jak „sz”, gdy zaopatrzona jest w kropkę po prawej stronie (D), a jak „s”, gdy kropka stoi po lewej stronie (S).

4. Litery x, p, n, m, k przyjmują odrębny kształt, gdy pojawiają się na końcu słowa, a mianowicie: X, P, N, M, K.

5. W potocznym języku hebrajskim zatarły się różnice fonetyczne między obydwoma dźwiękami „k” (q, k9), między obydwoma dźwiękami „t” (t, e), między obydwoma dźwiękami „w”
(v, b) i między obydwoma dźwiękami „s” (S, s).

6.Ponieważ w języku polskim różnica fonetyczna między „h” a „ch” nie jest specjalnie mocno akcentowana, więc przybysze z Polski „grzeszą” często wadliwą wymową tych liter w hebrajskim, gdzie różnice fonetyczne między „h” (h) a „ch” (c, k) są bardzo istotne. Literę h należy wymawiać jak ledwo uchwytne „h”, podczas gdy k i c są o wiele mocniej za-akcentowane od polskiego „ch”, a różnią się między sobą tym, że c (w odróżnieniu do k) ma zabarwienie gardłowe. Można to sprowadzić do formuły fonetycznej: k, c > ch; h > h.

SAMOGŁOSKI

Samogłoski nie stanowią części składowej alfabetu hebrajskiego, gdyż nie są to litery, a tylko znaczki, oznaczone kropkami i kreskami, a występujące pod spółgłoskami lub obok nich. Rozróżniamy dwa typy samogłosek: długie i krótkie. Różnice fonetyczne między obydwoma typami są co prawda nieznaczne, lecz podział ten jest ważny z punktu widzenia gramatycznego.

Samogłoski długie Samogłoski krótkie
Znak	nazwa	wymowa		Znak	nazwa	wymowa
a=	kamac	ā		a-	patach	ă
a2	cērē (cørø)	ē (ø)		a3	segol	ĕ
ya1	chirik	ī		a1	chirek	ĭ
Oa o	cholam	ō		a=	kamac katan	ŏ
V	szuruk	ū		a5	kubuc	ŭ

Uwaga: Litera a symbolizuje dowolną spółgłoskę (niekoniecznie niemą), przy której występuje znak samogłoskowy.

UWAGI

1. Znak a= oznacza przeważnie „kamac” (a), a tylko z rzadka „kamac katan” (o). Dla uniknięcia pomyłek, podamy właściwą wymowę, ilekroć w podręczniku naszym pojawi się znak a= jako „kamac katan” (o).

2. Znak a2 (cørø) wymawia się jak francuskie „é”, t.j. jak dźwięk pośredni między „e” a „ej”. W ćwiczeniach fonetycznych oznaczamy go transkrypcją „ø” . Znak a3 (segol) wymawia się natomiast jak zwykłe polskie „e”.

3. Gazety, książki (z wyjątkiem książek dla dzieci i książek treści religijnej), napisy na ulicach itp., pisane są bez samogłosek. W związku z tym przyjęło się - dla ułatwienia lektury i uniknięcia nieporozumień - oznaczać w tzw. „tekstach nie kropkowanych” (t.zn. nie zaopatrzonych w znaczki samogłoskowe) samogłoskę „i” (nawet jeśli w danym słowie jest ona „krótka”) zawsze jako ya1,samogłoskę „o” zawsze jako oa, a samogłoskę „u” zawsze jako VA . Tak n.p. słowo lh3Oa (namiot) pisane jest w gazecie lh3oa ; słowo Nh=l4D5 (stół) pisane jest Nh=lVD ; słowo he=m1 (łóżko) pisane jest he=ym1 i t.p.

4. W tekstach kropkowanych pojawia się niezależnie od wyjaśnionych powyżej znaków samogłoskowych, znaczek (w postaci dwukropka - uw. M.B.) a4. Nazywa się on av=D4 (szewa). Odróżniamy, pod względem gramatycznym jak i fonetycznym, dwa rodzaje a4 , a mianowicie:

1. in= av=D4 („szewa ruchome”), występujące na początku zgłosek, wymawiane jak przytłumione „e” (jak np. we francuskich słowach „le”, „de” i.t.p.). W ćwiczeniach fonetycznych oznaczamy je, dla wygody czytelnika, znakiem e. Na przykład hi=Vnt94 (tenua - ruch), yl1d4 (deli - wiadro), Na=l4 (lean - dokąd) i t.p.;

2. cn=~av=S4 („szewa spoczywające”), występujące na końcu zgłosek i całkowicie bezdźwięczne. Na przykład: hr=q4t91 (tikra - sufit), Dr=g4m1 (migrasz - plac) i t.p. Gdy koniec sylaby stanowi zarazem koniec słowa, a4 zostaje pominięte, z wyjątkiem liter „K4” i „t94” (z kropką); n.p. K4r3d3 ,t94a- i t.p.

Pod spólgłoskami gardłowymi i ,c ,h ,a , których wymowa jest trudna bez udźwięcznionej samogłoski szewa zamienia się w chatef, czyli szewa złożone: a7 (chatef-patach, wymawiane jako przykrótkie „a”), lub a6 (chatef-segol, wymawiane jako „e”), lub a8 (chatef-kamac, wymawiane jako „o”).

ZGŁOSKI

1. Odróżniamy zgłoski (sylaby) otwarte i zamknięte. Zgłoska otwarta kończy się samogłoską, np. Vn~t2~r=~yD1 . Zgłoska zamknięta kończy się spółgłoską, np. qc=~x4F .

Uwaga: Litera „h” występująca na końcu słowa, jest bezdźwięczna, np. hr=om (mora - nauczycielka), hl=m4S1 (simla - suknia) i t.p.

2. Zgłoski otwarte mają przeważnie długie samogłoski, zgłoski zamknięte - krótkie samogłoski.

AKCENT

W większości słów hebrajskich akcent pada na ostatnią zgłoskę (akcent ten nazywa się „ir=l4m1”). W niektórych słowach pada na przedostatnią zgłoskę („lyi2l4m1”). Ponieważ zasady, wyjaśniające tworzenie się takiego czy innego akcentu, są dość skomplikowane, więc dla ułatwienia uczniowi wymowy zaopatrywać będziemy w słowniczkach słowa, w których akcent pada na przedostatnią zgłoskę, w ich fonetyczną transkrypcję z zaznaczonym akcentem, np. Xr3a3 (érec) - kraj.

ĆWICZENIA

1) Przeczytaj i przepisz (od prawej strony ku lewej!) następujące słowa:

matka - Ma2 ojciec - ba= szosa - Dyb1k94 miasto - ryi1 rząd - hl=D=m4m3 lekarz - ap2or biuro - hk9=D4l1 świat - Ml=oi ruch - hi=Vnt94 kolej - (rakéwet) tb3k93r- nie - aOl tak - Nk92

córka - tb9- syn - Nb92 - (jeruszalájim) MFl-D=Vry4 Jerozolima ulica - bocr4 urządzenie- rVds1 gospodarstwo - (mészek) qD3m3 kolonia - hb=D=om urzędnik - dyq1p9= wuj - dod ogród - Ng- ubranie - (béged) dg3b93

dzięki - hd=ot9 port - lm=n= imigrant - hl3oi= imigracja - hy=l1i7= pokój - MolD-= państwo - hn=yd1m4= Izrael - la2r=S4F= kraj - (érec) Xr3a3 przepraszam - hc=yl1s4= proszę - hD=q9=b-b94= robotnik - li2op9 morze - My=

2) Przepisz trzy razy alfabet hebrajski wg kolejności liter

3) Przepisz ćwiczenie 1).

1 NoDar1 rViD1

. hn=Vmt94 rd3c3 taOz hz3 ('bg) tr3b3g4 ('a)Noda=

rya1m2 Noda= .lc2r= , yb1x4 , tVr , Ps2oy , rya1m2 tr3b3g4 , rya1m2 Noda=

hz3 - rd3c3 . yb1x4 hz3 - yb1x4 . Ps2oy hz3 - Ps2oy . rya1m2 Noda= hz3 -

. rya1m2 tr3b3g4 taOz - rya1m2 tr3b3g4 . rya1m2 Noda= hz3, yb1x4 . rd3c3

. hn=Vmt9 taOz - hn=Vmt9 . lc2r= taOz - lc2r= . tVr taOz - tVr

. tr3b3g4 taOz . Noda= hz3 . hn=Vmt9 taOz . rd3c3 hz3

(V) v4 (? taOz ym1 ? hz2 ym1) ? ym1 (? taOz hm- ? hz3 hm-) ? hm-

? hz3 ym1 . Ps2oy hz3 . rya1m2 Noda= hz3 - ? hz3 ym1 . rya1m2 Noda= hz3

. Ps2oyv4 rya1m2 Noda= . yb1x4 hz3 - ? hz3 ym1 . yb1x4 hz3 . Ps2oy hz3 -

tr3b3g4 taOz - ? taOz ym1 .rya1m2 tr3b3g4 taOz. yb1x4V rya1m2 Noda=

? taOz ym1 . lc2r= taOz . tVr taOz - ? taOz ym1 . tVr taOz.rya1m2

hz3 . lc2r=v4 rya1m2 tr3b3g4 . tVrv4 rya1m2 tr3b3g4 . lc2r= taOz -

taOz - ? taOz hm- . hn=Vmt9 taOz . rd3c3 hz3 - ? hz3 hm- . rd3c3 . hn=Vmt94V rd3c3 . tr3b3g4V Noda= . hn=Vmt94

Mg- AOl Nk92 hD=ya1 Dya1

tr3b3g4 - .rya1m2 tr3b3g4 taOz . Dya1 rya1m2 Noda= - rya1m2 Noda= hz3

Noda= . hD=a1v4 Dya1 - rya1m2 tr3b3g4V rya1m2 Noda= . hD=a1 rya1m2

. hD=a1v4 Dya1 rya1m2 tr3b3g4V

Dya1 - tVrv4 Ps2oy . hD=a1 tVr - tVr taOz . Dya1 Ps2oy - Ps2oy hz3

yb1x4 . hD=a1 lc2r= - lc2r= taOz . Dya1 yb1x4 . yb1x4 hz3 . hD=a1v4

. hD=a1v4 Dya1 - lc2r=v44

'a aOl hz3 , aOl - . rya1m2 (Noda==) 'a hz3 , Nk92 - ? rya1m2 Noda= hz3

, yb1x4 aOl hz3 , aOl - .yb1x4 hz3 , Nk92 - ? yb1x4 hz3 . Ps2oy hz2 , rya1m2

. rya1m2 tr3b3g4 taOz , Nk92 - ? rya1m2 tr3b3g4 taOz . rya1m2 Noda= hz3

? tVr taOz . lc2r= taOz , rya1m2 (tr3b3g4=) 'bg aOl taOz , aOl-

, rya1m2 'a hz3. lc2r= taOz, tVr aOl taOz, aOl - . tVr taOz, Nk92 -

hz3 . yb1x4 hz3 -? hz3 ym1V, rya1m2 'bg taOz . tVr taOz - ? taOz ym1V

Mg- - ? taOz hm-V, hn=Vmt9 taOz . rd3c3 hz3 Mg- - ? hz3 hm-V, rd3c3

taOzv4 hD=a1 taOz . Dya1 hz3v4 hz3- Dya1 hz3v4 Dya1 hz3 . hn=Vmt9 taOz

. hn=Vmt9 taOzv4 taOz , rd3c3 hz3v4 hz3 . hD=a1 taOzv4 taOz - hD=a1

Nol<m1

Słowniczek

Dya1 - człowiek; mężczyzna hD=a1 - kobieta; żona Nk92 - tak aOl - nie

Mg- (Nk92~Mg-) - też, również hn=Vmt94 - obraz v (V) - i (spójnik) ym1 - kto? (kto jest?) hm- - co?

Noda= (`a) - pan tr3b3g4 (`bg) - pani, panna hz3 - ten, to jest (męski) taOz - ta, to jest (żeński) rd3c3 (chéder) - pokój

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. Noda= - pan. W hebrajskim istnieją tylko dwa rodzaje: męski (rk=z=) i żeński (hb=q2n4); rodzaj nijaki nie istnieje. Rzeczowniki zakończone na h-= lub „t” są przeważnie rodzaju żeńskiego; inne - przeważnie rodzaju męskiego. Np. Noda= - rodzaj męski; hn=Vmt94, tr3b3g4 - rodzaj żeński. Uwaga: przed nazwiskiem skraca się na ogół w piśmie słowa: pan ('a) i pani ('bg).

2. Noda= hz3 - to jest pan. Czasownik pomocniczy „być” zostaje w czasie teraźniejszym pominięty (podobnie jak w ros.). Np.: to jest pani - tr3b3g4 taOz ; co to jest? - ? hz3 hm- ; kto jest - ? hz3 ym1.

3. Spójnik v - „i” pisze się zawsze razem z następującym po nim słowem (ta sama zasada odnosi się do wszystkich jednoliterowych słówek !), np. hz3v4 - i to; Ps2oyv4 - i Józef i t.p. Spójnik v przybiera formę V, gdy następujące po nim słowo zaczyna się od liter p,m,v,b, względnie od - 4 (szewa), np. hk=r=b4V, ym1V, tr3b3g4V.

4. Dya1 - mężczyzna, hD=a1 - kobieta. W rzeczownikach oznaczających żywe istoty, rodzaj żeński tworzy się na ogół przez dodanie h-= do rodzaju męskiego, np. Dya1 → hD=a1 . Zwróć uwagę, że Dya1 pisze się przez długie i [ y-1 ], natomiast przez krótkie [ -1 ].

5. ? rya1m2 Nida= hz3 - (Czy) to jest pan Meir ? W języku potocznym tworzymy niekiedy zdania pytające przez samą zmianę intonacji: ? tVr taOz - (Czy) to jest Rut ? O bardziej literackiej formie tworzenia zdań pytających będzie mowa niżej.

6. Litery alfabetu hebrajskiego służą też do oznaczania cyfr: a = 1, b = 2, g = 3 i t.d.

rya1m2 Noda= hz3

ĆWICZENIA

• Przepisz ostatni ustęp lekcji bez „kropek” (znaczków samogłoskowych) i odczytaj co napisałeś.

• Stwórz pięć krótkich zdań, stosując poznane dotychczas słowa.

• Przetłumacz ostatni ustęp na polski.

2 yn1S2 rViD1

| hn2h1 ? hOpya2 MD= hOp<

? MD= ym1 . Psoy MD=. rya1m2 Noda= hOp< - ? hOp< ym1 . rya1m2 'a hOp<

ym1 . tVr MD=. rya1m2 'bg - ? hOp< ym1. rya1m2 'bg hOp< . Psoy MD= -

? tVr hOp<ya2 . hp< rya1m2 'a - ? rya1m2 'a hOp<ya2 . tVr MD= - ? MD

- ? lc2r= hOp<ya2, yb1x4 . hOp< yb1x4 - ? yb1x4 hOp<ya2, Ps2oy . MD= tVr

'bg hn2h1 - ? rya1m2 'bg hOp<ya2, lc2r=. MS= tVrv4 lc2r= . MD= lc2r=

. hn=Vmt<4 MD=. rd3c3 hOp<. Ps2oy hn2h1 - ? Psoy hOp<ya2, tVr. rya1m2

hOp<= | hn=Vmt4 hn2h1, hn=Vmt4 hOp< , hn=Vmt94 MD= - ? hn=Vmt94 hOp<ya2

. rd3c3 MD=v4 hOp <. hn=Vmt4 MD=v4 hOp< - hn=Vmt4 MD=v4 hn=Vmt94

lb=a7 hi=r =~ ir- hb=oe ~ boe hd=ym1l4t<- ~ dym1l4t<-

tVr . tVr taOz . boe dym1l4t<- Ps2oy . dym1l4t<- Ps2oy . Ps2oy hz3

. eob dym1l4t<- yb2x4 Mg- . yb2x4 hz3 . hb=oe hd=ym1l4t- tVr . hd=ym1l4t-

'bg . boe Dya1 rya1m2 'a. hb=oe hd=ym1l4t- lc2r= Mg- . lh2r= taOz

dym1l4t<- Ps2oy, Nk<2 - ? boe dym1l4t<- Ps2oy, yb2x4 . hb=oe hD=1a1 rya1m2

Mg-v4 hb=oe hd=ym1l4t- tVr . boe Dya1 Mg-v4 boe dym1l4t<- Ps2oy. boe

.(boe aOl) ir- dym1l4t<- lb=a7 , boe Dya1 yq1c=x4F Noda= . hb=oe hD=1a1

hr=S=. boe dym1l4t<- yb2x4 Mg- lb=a7, Nk<2 - ? boe dym1l4t<- Ps2oy, tVr

. hi=r= hd=ym1l4t-

(rodzajnik określony) h--

Noda=h= - Noda= Dya1h= - Dya1 hD=1a1h= - hD=1a1 hi=r=h== - hi=r=

boeh- - boe hb=oeh- - hb=oe hz3h- - hz3 taOzh- - taOz

rd3c3h- - rd3c3 hn=Vmt4<h- - hn=Vmt<4 tr3b3g4h- - tr3b3g4 dym1l4t<-h- - dym1l4t<-

hd=ym1l4t<-h- - hb=oe hd=ym1l4t<- . boeh- dym1l4t-<h- - boe dym1l4t<-

. hi=r-h= hD=1a1h= - hi=r= hD=1a1 . ir-h= Dya1h=1 - ir- Dya1- . hb=oeh-

hz3 . hi=r= hD=1a1h= . ir- Dya1h= . hb=oe hd=ym1l4t-<h- . boe dym1l4t9-h-

hn=Vmt<4h- taOz - hb=oe hn=Vmt<4 taOz . boeh- rd3c3h- hz3 - boe rd3c3

. hb=oe hd=ym1l4t< taOz . boe hz3 dym1l4t<- . boe dym1l4t<- hz3 . hb=oeh-

hD=1a1 taOz . ir- hz3 Dya1 . ir- Dya1 hz3 . hb=oe taOz hd=ym1l4t<-<-

taOzh- tr3b3g4h- . ioe Dya1 hz3h- Noda=h= . hi=r= taOz hD=1a1. hi=r=

tr3b3g4h ym1 . yq1c=x4F Noda= hz3 - ? hz3 Noda= ym1 . hb=oe hD=1a1

. yq1c=x4F tr3b3g4 taOz - ? taOzh-

rp3s2 Nc=l4D5 (b=, b<-) b<4 li-

. Nc=l4D5h- li- rp3s2h- - . Nc=l4D5 li- rp3s2 . rp3s2 hz3 . Nc=l4D5 hz3

Nc=l4D5h- li- . Nc=l4D5h- li- hn=Vmt<4h- - Nc=l4D5 hz3 . hn=Vmt94 taOz

. Nc=l4D5h- li- hn=Vmt<4h-v4 rp3sh-2 . Nc=l4D5h- li- hn=Vmt<4 Mg- . rp3s2

rd3c3b<- . Nc=l4D5 hz3 rd3c3b<4 . rd3c3 hz3 . hn=Vmt<4V rp3s2 Nc=l4D5h- li-

rya1m2 Noda= - ? hz3h- rd3c3b<- ym1 . rd3c3b<- Nc=l4D5h- . Nc=l4D5 hz3h- Mg- - ? ryam2 tr3b3g4 hOpya2 . hz3h- rd3c3b<- Ps2oyv4 tVr Mg-, rd3c3b<-

Nc=l4D5h-v4, Nc=l4D5h- li- rp3s2h- . hn=Vmt94 rp3s2b9- . rd3c3b<- rya1m2 'bg

. rd3c3b9- hd=ym1l4t-<h-v4 dym1l4t-<h- Mg- . rd3c3b9-

Nol<m1

Słowniczek

lb=a7 - lecz, ale li- - na b94 (b9-, b9=) - w, z, przez Nc=l44S5 - stół rp3s2 - książka

dym1l4t9- - uczeń hd=yml4t9- - uczennica hb=oe ~ boe - dobry hi=r= ~ ir- - zły

hOp9 - tu, tutaj MD= - tam ? hOpya2 - gdzie ? | hn2h1 - oto, oto jest

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. boe dym1l4t9- - dobry uczeń; hb=oe hd=ym1l4t= - dobra uczennica. Przymiotnik następuje zawsze po rzeczowniku („uczeń dobry”), odwrotnie niż w polskim. W przymiotniku, podobnie jak w rzeczowniku, tworzymy rodzaj żeński przez dodanie odpowiedniej końcówki do przymiotnika rodzaju męskiego: hb=oe ~ boe, hi=r= ~ ir-.

2. rd3c3 - pokój ; rd3c3h- - pokój (określony). . W języku hebrajskim (podobnie jak w angielskim, francuskim, niemieckim i t.p., a odwrotnie niż w polskim i innych językach słowiańskich) istnieje t.zw. „rodzajnik określony” (odpowiadający angielskiemu „the”, francuskiemu „le”, „la”, niemieckiemu „der”, „die”, „das”). Jest nim słówko h-, powtarzające się zarówno w rodzaju męskim jak i żeńskim, w liczbie pojedyńczej jak i mnogiej (podobnie do angielskiego „the”). Ów rodzajnik określony h- nazywa się yh2 hi=yd1y4h- (hei hajjedija) i pisze (jako słówko jednoliterowe !) w połączeniu z następującym po nim słowem. Jeśli następujące po nim słowo zaczyna się od liter r , i , a (alef-ajin-resz), rodzajnik nie pisze się h-, lecz h=.

3. boeh- dym1l4t9-h- - Jeżeli rzeczownik występuje w zdaniu z określonym rodzajnikiem, wówczas towarzyszący mu przymiotnik (wzgl. wszystkie towarzyszące mu przymiotniki) przybierają tenże określony rodzajnik: boe dym1l4t9- - dobry uczeń, hi=r=h= hD=a1h= - zła kobieta i t.p. To jest bardzo ważna zasada, gdyż zdanie boe dym1l4t9-h- oznacza coś zupełnie innego, a mianowicie: uczeń jest dobry.

4. boe hz3 dym1l4t9- - ten uczeń jest dobry; hb=oe taOz hd=ym1l4t= - ta uczennica jest dobra. Podobnie jak przymiotnik, tak i zaimek wskazujący przybiera rodzajnik określony h- , jeśli towarzyszy rzeczownikowi zaopatrzonemu w ten rodzajnik.

5. rd3c3b94 ~ rd3c3b9- Słówko b94 (w, z, przez) może zastąpić rodzajnik określony i przybrać jego samogłoskę. Przykład: przed rzeczownikiem nieokreślonym rd3c3b94, ale przed rzeczownikiem określonym rd3c3b9- (a nie rd3c3h-b94). Podobnie: rp3s2b9- (a nie rp3s2hb94).

ĆWICZENIA

• Ułóż dziesięć zdań, stosując poznane dotychczas słowa.

• Przetłumacz trzeci ustęp ostatniej lekcji na polski.

3 yD1yl1D4 rViD1

dy-~li- hp<=s- Nora= as2k>

, Nc=l4D5h- dy-~li- as2k91h- - ? as2k>1h- hOpya2 . rd3c3b9- as2k91h- . ask91 hz3

hOpya2 . rd3c3b9- Nora=h= . Nora= hz3 . rd3c3b9- Nc=l4D5h-v4 , Nc=l4D5h-

? hp9=s-h- hOpya2 . hp9=s-h- dy-~la- Nora=h=. rd3c3b9- Nora=h= - ? Nora=h=

? Nc=l4D5h- li- hm= . hp<=s-v4 as2k<1 , Nc=l4D5 rd3c3b9- . rd3c3b9- hp9=s-h- -

. Nc=l4D5h- dy-~li- as2k<1 - ? Nc=l4D5h- dy-~li- hm= . rp3s2 Nc=l4D5h- li- -

. Ps2oy - ? tVr dy-~li- Noda=h= ym1 . hp9=s- - ? Nora=h= dy-~li- hm=V

? hz3h rd3c3b9- ym1 . hz3h- rd3c3b9- rya2m4 'a Mg- . rd3c3b9- tVrv4 Ps2oy

, hp9=s291 rd3c3b9- . lc2r= rya1m2 'bg dy-~li-v4 , rya1m2 'bg hz3h- rd3c3b9- -

. Nora= hp9=s-h- dy-~li- ? hp9=s-h- dy-~li- hm= . rya1m2 'bg hp9=s-h- li-v4

? K4ya2 dOam4 hn=e-q4 ~ Ne=q= hl=odg4 ~ lodg=

hl=odg4 hD=a1 hn=e-q4 hd=yml4t9-

~ lodg= Dya1 ~ Ne=q= dyml4t9-

, rd3c3 taOzh- hn=Vmt4b-9 Mg- . lodg= rd3c3h- ; rd3c3- taOzh- hn=Vmt4b-9

Nc=lD5 lodg=h- rd3c3b9- . Ne=q= rd3c3 hz3 , lodg= aOl hz3h- rd3c3h- lb=a7

. lodg= - lodg=h- rd3c3b9- Nc=lD5h- . Ne=q= Nc=lD5 Ne=q=h- rd3c3b9- , lodg=

hn=Vmt49 taOz. dOam4 Ne=q= as2k91 hz3. Ne=q= - Ne=q=h- rd3c3b9- Nc=lD5h-

. dOam4 hl=odg4

tr3b93c4m- tl3d3 ryq1

as2k91h-v4 Nc=lD5h- Mg- . ryq1h- dy-~li- hp9=s-h- . hp9=s- taOz . ryq1 hz3

hp9=s-h- , ryq1h- dy-~li- hp9=s-h- - ? hp9=s-h- hOpya2 . ryq1h- dy-~li-

. tl3d3 taOz . dOam4 hb=oe hp9=s-h- . Ne=q=h- rd3c3b9- hp9=s-h- . rd3c3b9-

. Nora= hz3 . tr3b93c4m- taOz . tl3d3h- dy-~li- Nora=h== - Nora= hz3

aOl rp3s2h,- aOl - ? Nora=b9=, rp3s2h- hOpya2 . Nora=b9= tr3b93c4m-h- -

? tVr, tl3d3h- dy-~li- Sya1h= ym1 . Nc=lD5h- li- rp3s2h-, Nora=b9=

hOpya2 . hOp9 aOl yq1c=x4F 'bg -? yq1c=x4F 'bg hOpya2 . yq1c=x4F 'a hz3 -

ryq1h- li- . lodg=h- rd3c3b9- ryq1h- li- hn=Vmt94h- - ? hn=Vmt94h-

? tr3b93c4m-h-v4 rp3s2h- hOpya2, Ps2oy . hn=Vmt94 rp3s2b9- Mg- . hn=Vmt94

. Ne=q=h- Nora=b9= tr3b93c4m-h-v4 rp3s2h- -

ha=yr1q4 ~ lyg1r4t=9

tr3b3g4h- ym1 .rya2m4 Noda=, aOl - ? rd3c3b9- yq1c=x4F tr3b3g4V Noda=

? hp9=s-h- li- tr3b3g4h- ym1. yb1x4 hz3, tr3b3g4 aOl taOz - ? taOzh-

Nora=h=. hp9=s-v4 Nora=, lodg= Nc=lD5: lodg=h- rd3c3b9-. rya1m2 'bg4 taOz -. tr3b93c4m-V rp3s2 Nc=lD5h- li. Nc=lD5h- dy-~li-a s<2k91h-v4, ryq1h- dy--~li-

hn=Vmt94V hl=odg4 hn=Vmt94 ryq1h- li- . tr3b93c4m-V rp3s2 Nora=b9= Mg

rd3c3b9-2 rya1m2 'bg4 . hp9=s-v4 as>2k91, Ne=q= Nc=lD5 Ne=q=h- rd3c3b9- . hn=e-q4

Mg- . hd=ym1l4t-9 tVrv4 dym1l4t9- Ps2oy. rd3c3b9- yb1x4V lc2r- Mg- , hz3h-

Noda= hz3 - ? tl3d3h- dy-~li- Dya1h= ym1, yb1x4 . boe dym1l4t-9 yb1x4

hD=a1 yq1c=x4F 'bg - ? yq1c=x4F 'bg4 K4ya2 . hOp9 aOl yq1c=x4F 'bg4 . yq1c=x4F

hn2h1 -? tl3d3h- hOp9ya2, rya1m2 Noda= . dOam4 hb=oe hd=ym1l4t9-v4 hb=oe

. Ne=q=h- rd3c3b9-, MD= - ? rya1m2 'bg4 hOp9ya2v4 | tVr, tl3d3h-

hc=yS1

| rya1m2 Noda=, MolS= - . y

? yb1x4 hOpya2 ... | tVr MolS= | Ps2oy, hk=r=b4V MolS= - . m

| yb1x4 hn2h1 ... hOp9 yb1x4 Mg- - . r

| Ps2oy, MolS= | rya1m2 Noda=, MolS= - . x

| hD=q=b-b94, as2k91 hn2h1 | yb1x4, br- MolS= - . m

| rya1m2 Noda=, hb9=r- hd=ot9= - . x

? hn=Vmt94b9- MD= tr3b3g4h- ym1, rya1m2 Noda=, hc=yl1s4= - . r

? taOzh- hn=Vmt94b9- ym1V, rya1m2 tr3b3g4 taOz4= - . m

? Nokn=, rya1m2 Noda= taOzh- hn=Vmt94b9-4= - . r

? hz3h- Noda=h= ym1V | tVr, dOam4 Nokn-4= - . m

... Ps2oy hz3, Noda= aOl hz3 - | ? hz3-4= - . x

? yb1x4 Nokn=, Dya1 Ps2oy lb=a7 ... ? Noda= aOl Ps2oy, hm- - . m

... dOam4 lodg= Dya1, lodg= Dya1 ... Dya1 Ps2oy, Nk92- - . x

... dym1l4t-9 Ps2oy ... lodg= Dya1 aOl Ps2oy ... Nokn= aOl hz3 - . r

, Ps2oy ... lodg= dym1l4t9- Mg-v4 lodg= Dya1 Ps2oy, tVr , aOl- - . m

? hz3 hm-

... boev4 lodg= rd3c3h- ... rd3c3b9- Nc=l4D5h- : Nc=l4D5 hz3 - . y

? yb1x4, MD= hm-V - . m

--------? ryq1h- dy-~li- MD=92- - . x

? Nc=l4D5 MD= Mg-, ryq1h- dy-~li- MD=92-, Nk92- - . m

... MD= hp9=s- Mg- ... Nora=v4 as2k91 MD= ... Nc=l4D5 aOl MD=, aOl- - . x

? tVr, Nora=b9= hm- | Nokn- - . m

rp3s2 Nora=b9= ... Nora=b9= tr3b93c4m-- Mg- | hc=yl1s4 ...rp3s2 Nora=b9=- - .r

. tr3b93c4m-V

? hz3h- rd3c3b9- ym1 ... ? rd3c3b9- ym1, Ps2oy - . m

... yb1x4v4 tVr, rya1m2 Noda= hz3h- rd3c3b= - . y

Noda=, Nokn= ... „ yb1x4V tVr, rya1m2 Noda= ” ... yb1x4V | Nokn= aOl=- - .r

? rya1m2

... tr3b93c4m-V, hn=Vmt4V, tr3b3g4V : Mg- Nk92 ... yb1x4V | tVr, Nokn= - . m

? Nokn=, tVrv444 yb1x4 : lb=a7, yb1x4V tVr - . x

? rp3s2h- hOpya2, yb1x4 | dOam4 Nokn=- - . m

tr3b93c4mh-v4 rp3s2h- : rp3s2 Nora=b9= Mg- lv=a7, Nc=l4D5h- li- rp3s2h- - . x

. Nora=b9=

? tVr, lodg= rd3c2 hz3= - . m

... dOam4 boe rd3c3 ... boe lb=a7, lodg= aOl hz3h- rd3c3h-=- - . r

? hz3h- ryq1h- li- hn=Vmt94h- ayh1 K4ya2= - . m

... hn=e-q4 MD= hn=Vmt94h- lb=a7, hl=odg4 hz3h- ryq1h- li- hn=Vmt94h--=- - . r

? Ps2oy, ryq1h- dy-~li- hm== - . m

Mg- lb=a7, ryq1h- dy-~li- Nora=h= : Nora=v4 hp9=s- ryq1h- dy-~li= - . y

. tl3d3h- dy-~li-

... tr3b3g4 tl3d3h- dy-~li- | rya1m2 Noda=, hc=yl1s4 - . r

hz3v4 Ps2oy hz3 . tVr taOz | rya1m2 'bg4, hD=q=b-b94 - ? MD= ym13= - . m

... yb1x4

Nol<m1

Słowniczek

hc=yl1s49 - przepraszam hD=q=b-b949 - proszę hd=ot99 - dziękuję, dzięki Nokn=9 - tak jest; słusznie Mg- Nk929 - tak samo tr3b93c4m-9 - zeszyt	tl3d39 - drzwi ryq19 - ściana ? K4yx29 - jak (jaki jest) ? dOam4 - dobry hc=yS19 - rozmowa lyg1r4t9-9 - ćwiczenie	dy-~li-9 - obok, przy hp9=s-9 - kanapa Nora=9 - szafa as2k919 - krzesło hn=e-q4 ~ Ne=q=9 - mały hl==odg4 ~ lodg=9 - duży,
MolD=9 - pokój! - pozdrowienie na powitanie i pożegnanie o wszystkich porach. Również br- MolD= - wielki pokój! oraz hk=r=b4V MolD=9 - pokój i błogosławieństwo! hb9=r= hd=ot9 - bardzo dziękuję

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. ? Nc=l4D5h- li- hm= - co jest na stole? Słówko pytajne hm- (podobnie jak h- - zob. wyżej) zmienia swą samogłoskę w zależności od pierwszej litery następującego po nim słowa: przed literami a, i, r pisze się hm= (a nie hm-). Dlatego też - li- hm=.

2. lodg= (m), hl=odg4 (ż) - duży (a). Tworząc z rodzaju męskiego rodzaj żeński, spotykamy się często ze skrótem samogłoski X=(kamac) na X4(szewa), np. hl==odg4 ~ lodg=9 , hn=e-q4 ~ Ne=q=9. Ten skrót samogłoskowy pozwala na zachowanie tej samej ilości zgłosek w rodzaju żeńskim.

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

• Odpowiedz na następujące pytania najpierw ustnie, potem na piśmie:

........................ li- - ? Nc=lD5h- li- hm= ........... dy-~li- - ? Nora=h= dy-~li- hm= ............. dy-~li- - ? ryq1h- dy-~li- hm= .......................... li- - ? as2k91h- li- hm= ............................ Nora=b9= - ? Nora=b9= hm=	Nc=lD5 ................................... - ? hz3 hm- tr3b93c4m- ......................... - ? taOz hm- ..................................... MD= - ? MD= hm- ......................................... hOp9 - ? hOp9 hm ......................... rd3c3b9- - ? rd3c3b9- hm-
-..... Nc=lD5h- - ? as2k91h-v4 Nc=lD5h- hOpya2 ....... Sya1h= - ? hS=a1h=v4 Sya1h= hOpya2 ..rp3s3h- - ? tr3b93c4m-h-v4 rp3s3h- hOpya2 ...... MD= - ? hl=d=g4h- hn=Vmt94h- hOpya- ................... hn2h1 - ? Ps2oyv4 tVr hOpya-	......... rd3c3b9- - ? lodg=h- rd3c3b9- ym1 ....... dy-~li- - ? Nc=lD5h- dy-~li- ym1 ............................. hz3 - ? hz3h- Dya1 ym1 .................... taOz - ? taOz tr3b3g4 ym1 ...................... hOp9 - ? MS= ym1V hOp9 ym1
.................... rp3s2h- - ? rp3s2h- hm- li- .......... hn=Vmt94h- - ? hn=Vmt94h- hm- li- ............ Nora=h= - ? Nora=h= hm- dy-~li- ............ as2k91h- - ? as2k91h- hm- dy-~li-	...dym1l4t-9h- - ? hz3h- dym1l4t-9h K4ya2 ...... rd3c3h- - ? lodg=h- rd3c3h- K4ya2 ..hn=Vmt94h- -? hl=odg=h- hn=Vmt94h- K4ya2 ........... Nora=h= - ? hz3h- Nora=h= K4ya2

• Wstaw zamiast kropek odpowiednie przymiotniki:

..................... Nc=lD5h- li- ............... rp3s2h- ................................ rd3c3b9- ............... hp9=s-h- ..................................... lb=a7 .............. rd3c3h- ..................................... lb=a7 .............. hp9=s-h-

............................... tr3b93c4m-, boe rp3s2 ........................hd=yml4t9-, lodg= dyml4t9- ........................................... hD=a1, ir- Dya1 ........................................ hp9=s-, Ne=q= as2k91

Wstaw odpowiednie przyimki	Uzupełnij spójnik v samogłoską
rd3c3 .... Nc=lD5h-v4, Nc=lD5h- .....rp3s2h- tl3d3h- .............. v4 ryq1h- ............ as2k91h- hb=oe aOl Ne=q=h-rd3c3 ...............tl3d3h- lodg=h- Nora= ...... tr3b93c4m-h-v4 rp3s2h-	yb1x4v tVr, Ps2iyv tVt tr3b3g4v Noda=, hS=a1v Dya1 rp3s2v tr3b93c4m-, tr3b93c4mv rp3s2 hn=e-q4v hl=odg4, Ne=q-=v lodg=

4 yi1yb1r4 rViD1

bocr4 ls=p4s- aVh bD2oy>

. bD2oy dym1l4t9- . as2k91 li- bD2oy aVh. bD2oy Dya1h= . bD2oy Dya1

bD2oy hm- li- . bocr4b9= ls=p4s- li- bD2oy aVh . bD2oy dym1l4t9-h-

bD2oy hm- li- . rd3c3b9- as2k91h-v4, as2k91 li- bD2oy aVh - ? Dya1h=

. ls=p4s-h- li- bD2oy aVh - ? dym1l4t9-h-

Xi2 tc-t<- ayh1 tb3D3oy ~ bD2oy

. tb3D3oy hd=ym1l4t9- - bD2oy dym1l4t<- . tb3D3oy hDa1 - bD2oy Dya1

tb3D3oy ayh . as2k91 li- bD2oy aVh . tb3D3oy tr3b3g4 - bD2oy Noda=

li- tb3D3oy tVr . hp9=s-h- li- tb3D3oy rya2m4 tr3b3g4 . hp9=s91 li-

ls=p4s-h- . rd3c3b9- as2k91h- . ls=p4s- li- tb3D3oy hd=ym1l4t9-h- lv=a7, as2k91

. byb1a=~lt2b94 bocr4h=. bocr4b=9 Xi2h= Mg- . Xi2 tc-t9- ls=p4s-h- . bocr4b9=

hp9=s-h- . hp9=s-h- li- tb3D3oy ayh - ? rya2m4 tr3b3g4 tb3D3oy hm- li-

. ls=p4s- li- tb3D3oy ayh1 - ? hd=ym1l4t9-h- tb3D3oy hm- li . rd3c3b9-

. hd=Vhy4~Nb93 bocr4 hz3 . bocr4b=9 ls=p4s-h-

yn2p4l1 ya1r4 td3m3oi ~ dm3oi

. Xi2h=2 tc-t9- dm2oi aVh . Xi2 tc-t9- dm2oi Dya1h= . dm2oi Dya1

rd3c3b9- hp9=s-h- . hp9=s-h- dy-~li- dm2oi rya2m4 Noda= . bocr4b=9 Xi2h=2

. ya1r4h= yn2p4l1 td3m3oi ayh1 . td3m3oi hD=a1h= - td3m3oi hD=a1 . Ne=q=h-

tc-t9- dm2oi Dya1h= - ? Dya1h= dm2oi hOpya2 . ryq1h- li- ya1r4h=

dy-~li- dm2oi ym1 . byb1a=~lt2b94 bocr4h= . bocr4b=9 Xi2h=2 . Xi2h=

td3m3oi hOpya2 . hp=9s-h- dy-~li- dm2oi rya2m4 Noda= - ? hp=9s-h-

hD=a1 - dm2oi Dya1 . ya1r4h= yn2p4l1 td3m3oi hD=a1h= - ? hD=a1h=

td3m3oi

? Na=l4 la3 tk3l3oh ~ K4l2oh

hD=a1h= Mg- . tk3l3oh hD=a . bocr4b=9 K4l2oh Dya1h=. K4l2oh DyaR

. bocr4b=9 tk3l3oh

hD=a1h= . ls=p4s-h- li- bD2oy dyml4t9h2 lb=a7 , bocr4b=9 K4l2oh Da1h=

ls=p4s-h- . ls=p4s-h- li- tb3D3oy hd=yml4t9h2 lb=a7 , bocr4b=9 tk3l3oh

. byb1a=~lt2b94 bocr4h=v4, bocr4b9=

hOpya2 . hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91 K4l2oh Dya1h= - ? Dya1h K4l2oh hOpya2

. K4l2oh Ps2oy. hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91 tk3l3oh hS=a1h= ? hS=a1h= tk3l3oh

la3 K4l2oh aVh , rya2m4 'a la3 K4l2oh aVh - ? Ps2oy K4l2oh Na=l4 -

ayh1 ? tk3l3oh ayh1 Na=l4 . rViD1h- la3 tk3l3oh tVr Mg- . rViD1h-

ayh1v , hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91 bD2oy rya2m2 'a . rya2m4 'a la3 tk3l3oh

. hd=Vhy4~Nb93 bocr4 la3 K4l2oh yb1x4 Mg- . hd=Vhy4~Nb93 bocr4 la3 tk3l3oh

. hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91 bD2oy rya2m4 'a. rViD1h- la3 K4l2oh aVh Mg-

lc4r4h3 bocr4V hd=Vhy4~Nb93 bocr4 . lx4r4h3 bpvr4b91 tb3D3oy tVr

. la2r=S4F~Xr3a=b94 byb1a=~lt92 . byb1a=~lt2b94

Nol<m1

Słowniczek

tk3l3oh ~ K4l2oh - idzie la3 - do ? Na=l4 - dokąd rViD1 - lekcja

tc-t<- - pod Xi2 - drzewo td3m3oi ~ dm3oi - stoi ya1r4 - lustro yn2p4l1 - przed

tb3D3oy ~ bD2oy - siedzi aVh - on ls=p4s- - ławka bocr4 - ulica ayh1 - ona

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. Czas teraźniejszy w hebrajskim określamy przy pomocy imiesłowu czynnego. W czasie teraźniejszym pierwsze trzy osoby liczby pojedyńczej rodzaju męskiego (ja, ty, on) mają jedną i tę samą formę: np. bD2oy - siedzi (siedzący), dm3oi - stoi (stojący). Rodzaj żeński tworzymy przez dodanie końcówki tX3 : tb3D3oy - siedzi (siedząca), td3m3oi - stoi (stojąca). Forma : tb3D3oy, td3m3oi odnosi się do wszystkich trzech osób liczby pojedyńczej rodzaju żeńskiego (ja, ty, ona).

2. bocr4b91 - Jeśli pierwsza litera jakiegoś słowa ma znak X4 (szewa), wówczas następujące przed nią słówko jednoliterowe zmienia X4 (szewa) na X1 (chirek). Dlatego bocr4b91 (a nie bocr4b94 ), hn=Vmt4b91 (a nie hn=Vmt4b94) i t.p.

Jak już wiemy (zob. objaśnienia do lekcji 2), przyimek b94 zastępuje również rodzajnik określony przez połączenie (kontrakcję) b9-, b=9 zamiast h-b94, h=b94. Dlatego bocr4b9=, zamiast bocr4h=b94. Ale przed nazwą ulicy mówimy bocr4b91, np. hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91.

3. la3 K4l2oh - idzie do. Podobnie jak w polskim, rozróżniamy w hebrajskim między „gdzie?” a „dokąd?”; Gdzie? - ? hOpya2 ; dokąd? - Na=l4 . Na pytanie „gdzie?” odpowiadają przyimki w - b94, na - li-. Na pytanie „dokąd?” odpowiada przyimek la3 . Np.: la3 K4l2oh - idzie do.

5 yDymh7 rViD1

yt<1r4b1g4 yn1oda7 t<4a- ht<=a7 yn1a7 hr=om hr3om

rya2m4 'bg . hd=ym1l4t9- tVr . hr3om rya2m4 'a . dym1l4t9- Ps2oy

hr=om ~ hr3om, hd=ym1l4t9- ~ dym1l4t9- . hr=om

. hd=ym1l4t9- yn1a7 - ? tVr, t94a- hm= - . dym1l4t9- yn1a7 - ? Ps2oy, ht9=a7 hm=

rya2m4 Noda= - ? rya2m4 'a hm= - . dym1l4t9- aVh . dym1l4t9- yb1x4 Mg

ayh, hr=om rya2m4 'bg - ? rya2m4 'bg hm- - . hr3om aVh. hr3om

Noda= - . dym1l4t9- yn1a7, yn1oda7, aOl -? hr3om ht9=a7, Ps2oy - . hr=om

, aOl - ? hr=om t9a-, tVr - . hr=om rya2m4 tr3b3g4 . hr3om rya2m4

. hr=om rya2m4 tr3b3g4 . hd=ym1l4t9- yn1a7, hr=om aOl yn1a7, yt91r4b1g4

? tk3l3oh t94a- Na=l4, tVr, MolD= -

.rViD1h- la3, rya2m4 'ah= la3 tk3l3oh yn1a7 | yb1x4, hk=r=b4V MolD= -

... rViD1h- la3 K4l2oh yn1a7 Mg- | dOam4 boe -

? Ps2oy , rViD1h- la3 K4l2oh ht9=a- Mg- - | Ps2oy Mg- hn2h1= -

. rViD1h- la3 K4l2oh yn1a7 Mg- | yb1x4, Nk92 -

lx3a2 tyr1b4i1 ~ yr1b4i1 td3m3ol

td3m3ol ayh1, hd=ym1l4t9- tVr . tyr1b4i1 dm2ol Ps2oy. dym1l4t9- Ps2oy

? tyr1b4i1 td3m3ol t4a- Mg-, lc2r== - . tyr1b4i1 dm2ol yb1x4 Mg- . tyr1b4i1

tVr . td3m3olv4 rd3c3b9- tb3D3oy tVr . tyr1b4i1 td3m3ol yn1a7 Mg-, Nk92 -

hr3om rya2m4 'a . rya2m4 'a lx3a2 tyr1b4i1 td3m3ol ayh1 . hd=ym1l4t9-

. boe hr3om rya2m4 'a . rya2m4 'a lx3a2 dm2ol Ps2oy Mg- . yr1b4i1

yn1a7 , aOl - ? rya2m4 'a lx3a2 tyr1b4i1 td3m3ol t9a- Mg-, lc2r= -

'bg lx3a2 td3m3ol yn1a7, rya2m4 'a lx3a2 aOl lb=a7, tyr1b4i1 td3m3ol

.dOam4 hb=oe hr=om ayh1 . hr=om rya2m4 'bg Mg- . rya2m

yl1g4n4a- yt19p-r4x= yn1m=r4g3 yn1l-op9

rp3s2 hz3 . yl1g4n4a- rp3s2 hz3 . yt91p-r4x= rp3s2 hz3 . yr1b4i1 rp3s2 hz3

.yr1b4i1h= rp3s2b9- dm2olv4 bD2oy Ps2oy . tyr1b4i1 tr3b93cm-4 taOz .yn1l-op9

taOz , aOl - ? tyn1l-op9 tr3b93c4m-4 taOz . tyr1b4i1 tb3t3ok9 tVr

rp3s2h- hOpya2v4 , Nora=b9= yn1m=r4g3h- rp3s2h- . tyt91p-r4x= tr3b93c4m-4

. Nc=l4D5h- li- aVh - ? yr1b4i1h=

Norp<=i1 ei2 ? hm3b<- tb3t3ok< ~ bt2ok>

Ps2oy. tb3t3ok9 - bt2ok9 . tb3t3ok9 hd=ym1l4t9-h-, bt2ok9 dym1l4t9-h-

? yb1x , bt2ok9 ht9=a- - . tb3t3okv4 tb3D3oy tVr . bt2okv4 bD2oy

Mg- . Norp9=i1b94 bt2ok9 yb1x4V ei2b94 bt2ok9 Ps2oy . bt2ok9 yn1a7, Nk92 -

ht9=a- hm3b9- - . Norp9=i1b94 Mg- tb3t3ok9 tVr . ei2b94 tb3t3ok9 tVr

t94a- hm3b9-, tVr, t94a-v4 (ei2h=b94 =) ei2b9= bt2ok9 yn1a7 - ? Ps2oy, bt2ok9

tyr1b4i1 bt2ok9 yb1x4 . Norp9=i1b= Mg-v4 ei2b9= tb3t3ok9 yn1a7 - ? tb3t3ok9

ayh1 , ei2b9= aOl lb=a7, tr3b93h4m-b9- tb3t3ok9 tVr Mg- . tr3b93h4m-b9-

. Norp9=i1b9= tb3t3ok9

hp=y= ~ hp3y=

. hp=y= hD=a1 tVr . hp=y= hD=a1 . hp3y= Dya1 rya1m4 Noda= . hp3y= Dya1

.dOam4 hp3y= lb=a7, lodg= aOl rd3c3h- . hp=y= hD=a1 rya1m4 tr3b3g4 Mg-

. hp=y= ayh1 - ? hn=Vmt94h- K4ya2 . dOam4 hp=y= lodg=h- rd3c3b9- hn=Vmt94h

: tr3b93c4m-b9- bt2ok9 Ps2oy. hp3y= aOl bt2ok9 yb1x4 . hp3y= tb3t3ok9 tVr

bt2ok9 ht9=a- - ”rya1m4 Noda= lx3a2 tyrb4i1 dm2ol yn1a7, dym1l4t9- yn1a7„

... | Ps2oy, dOam4 hp3y= Nol<m1

Słowniczek

tb3t3ok< ~ bt2ok< - pisze ? hm3b<-< - w czym; czym ei2< - pióro Norp<=i1< - ołówek hp=y= ~ hp3y=< - ładny	lx3a2< (écel) - u yn1l-op9< - polski yn1m=r4g3< - niemiecki yt19p-r4x=< - francuski yl1g4n4a-< - angielski	hr=om, hr3om - nauczy- ciel(ka) yn1a7< - ja (m/ż) ht<=a7< - ty (m) t<4a-< - ty (ż) td3m3ol< ~ dm2ol- uczy się yr1b4i1< - hebrajski
yn1oda7< - „mój panie”, yt<1r4b1g4 - „moja pani” = zwroty grzecznościowe, odpowiadające zwrotom polskim „proszę pana”, „proszę pani”.

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. hr3om - nauczyciel; hr=om - nauczycielka. W słowach, zakończonych w rodzaju męskim na hX3 , tworzymy rodzaj żeński przez zmianę hX3 na hX= : hr=om ~ hr3om , hp=y= ~ hp3y=

2. tyr1b4i1 ~ yr1b4i1 . W przymiotnikach, zakończonych na yX1 , tworzymy rodzaj żeński przez dodanie litery t . Np. tyn1l=op9 ~ yn1l=op9, tyt91p-r4x= ~ yt91p-r4x= . Nazwy języków używane są zawsze w rodzaju żeńskim : tyr1b4i1 - (język) hebrajski, hebrajszczyzna, tyl1g4n4a-< - (język) angielski, angielszczyzna, tyn1m=r4g3< - (język) niemiecki. W podanych wyżej słowach rzeczownik brzmi tak samo jak przymiotnik. A więc yr1b4i1< - Hebrajczyk, yn1l-op9< - Polak, yl1g4n4a-< - Anglik, i t.p. Lecz w rzeczowniku tworzymy rodzaj żeński przez dodanie hX= , a więc: hy=r1b4i1, hy=n1l=op9, hy=l1g4n4a- i t.d. Tak samo brzmią nazwy odnośnych krajów: hy=n1l=op9 - Polska (wyraz przestarzały. Obecnie używa się formy Nylop9 - uw. M.B.), hy=l1g4n4a- - Anglia, hy=n1m=r4g3 - Niemcy (Francja nazywa się tp-r4x=).

ei2b9= bt2ok9. Przyimek b94 (w) zastępuje w hebrajskim również polski VI przypadek (narzędnik). Tak więc ? hm3b9- znaczy „czym?” względnie „w czym?”, w zależności od treści pytania. W pytaniu: ? bt2ok9 aVh hm3b9- , słowo hm3b9- znaczy: „czym”, jeśli odpowiedź jest ei2b9= (piórem), lecz znaczy „w czym”, jeśli odpowiedź jest tr3b93c4m-b9- (w zeszycie). Piórem w zeszycie: tr3b93c4m-b9- ei2b9=, Np. ? yb1x4 bt2ik9 hm3b-9 czym (lub w czym) pisze Cwi? Odpowiedź: tr3b93c4m-b9- ei2b9= bt2ik9 yb1x4 .




6 yDD1 rViD1

(Ny1a-) Nya2 D2y

Nc=l4D5 Dy2 rd3c3b<- = Nc=l4D5 rd3c3b<-

. hn=Vmt94 ryq1h- li- . Nc=l4D5 (Dy2) rd3c3b<- . - ? rd3c3b<- (Dy2) hm-

. hn=Vmt94 ryq1h- li- - ? ryq1h- li- hm= . hn=Vmt94 (D2y) ryq1h- li-

, Nora=b9= rp3s2h- . rp3s2 hz3 . hp=y=v4 hl=odg4 hn=Vmt94 (Dy2) ryq1h- li-

rp3s2 (Dy2) Nora=b9= - ? Nora=b9= (Dy2) hm- . Nora=b9= tr3b93c4m-h- Mg-

. tr3b93c4m-V rp3s2 (Dy2) Nc=l4D5h- li- Mg- . tr3b93c4m-V

Nc=l4D5 Nya2 rd3c3b-

,ls=p4s- Nya2 rd3c3b<- - ? hz3h- rd3c3b<- Nya2 hm= . ls=p4s- Nya2 rd3c3b<-

. hn=Vmt=4 Nya2 rd3c3b9- . hp=y= hn=Vmt94 Dy2 rp3s3b9- .rd3c3b<- Nya2 hp9=s- Mg-

. Dya1 Nya2 bocr4b9=

? yml4 (h=l4 =) l= (h-l4 =) l- l4

ei2 (Dy2) dyml4t9-l- ei2 (Dy2) dyml4t-l4

. rp3s3 Dy2 Dya1l= . rp3s3 Dy2 Dya1l4 . rp3s3 Dya1l4

. ya1r4 Dy3 hD=a1l= . ya1r4 Dy3 hD=a1l4 . ya1r4 hD=a1l4

Nya2 tVrl4, tr3b93c4m-V rp3s2 Dy2 dym1l4t9-l- - ? dym1l4t9-l- Dy2 hm-

bt2ok9 aVh, boe ei2 Dy2 Ps2oyl4 . Norp9=i1b94 tb3t3ok9 ayh1, ei2

Dy2 rya1m2 tr3b3g4l- Mg- . hp3y=v4 lodg= rd3c3 Dy2 rya1m2 Noda=l= . ei2b9=

? rp3s2 Dy2 yml4 . rp3s2 Dy2 tVrl4 . lodg= aOl aVh lb=a,7 boe rd3c3

aVh, Ps2oyl4 - ? Norp9=i1 Nya2 ym1l4 . Norp9=i1 Nya2 Ps2oyl4. tVrl4 -

Mg- Nya2 lc2r=l4 . td3m3ol aOl ayh1, hr=om Nya2 lc2r=l4, ei2b94 bt2ok9

. tr3b93c4m-V rp3s2

ym1 lD3 lD3

. tVr taOz . tr3b93c4m- taOz . Ps2oy lD3 rp3s2h- . rp3s2 hz3. Ps2oy hz3-------------------------------------

lD3 . Ps2oy lD3 rp3s2h- - ? rp3s2h- ym1 lD3. tVr lD3 tr3b93c4m-h-

, lodg=h- rd3c3h- ym1 lD3 . tVr lD3 tr3b93c4m-h- - ? tr3b93c4m-h- ym1

? hz3h- ya1r4h= ym1 lD3 . rya1m4 'bgh- lD3 aVh, aOl - ? rya1m4 'a lD3

ayh1 . hp3y= ya1r4 Dy3 tVrl4 . rd3c3b9- ya1r4 Nya2 lc2r=l4. tVr lD3 -

.yb1x4 lD3 - ? hz3h- Norp9=i1h- ym1 lD3 . ya1r4h= yn2pl1 td3m3oi

ha=yr1q4 ~ lyg1r4t=9

as2k91 , Nc=l4D5 Dy2 rd3c3b9- . hp3y=v4 lodg= rd3c3h- . rya1m4 'a lD3 rd3c3h-

.tVrv4 dyml4t9- Ps2oy . tyq1h- li- Dy2 hp=y= hn=Vmt94 Mg-, Nora=v4

td3m3ol tVr mg= . rya1m4 'a lx3a2 tyrb4i1 dm2ol Ps2oy . hd=yml4t9-

td3m3ol aOl ayh1, hr3om Nya2 lc2r=l4 . rya1m4 'a lx3a2 tyrb4i1

K4l2oh rya1m4 'a . dm2ol aVh mg- . rd3c3b9- yb1x4 Mg- . tyrb4i1 rd3c3b9-

Nc=l4D5h-- li- . Nc=l4D5h- la3 tk3l3oh ayh1, ei2 Nya2 tVrl4. rd3c3b9-

tVr | yb1x4, hb9=r- hd=ot - | tVr, ei29 hn2h1 - . Norp9=i1v4 ei2 Dy2--

,lodg=- aOl rya1m4 'bg lS3 rd3c3h- . tr3b93c4m-b9- ei2b9= tb3t3okv4 tv3D3oy

ayh1 . hp9=s- Dy2 rya1m4 'bg lD3 rd3c3b9- . daOm4 hp3y= aVh lb=a7

.ryq1h li- ya1r4h= . lodg= ya1r4 Dy2 rd3c3b9- . hp9=s--h- li- tb3D3oy

aOl lc2r= lb=a7, hr=om rya1m4 'bg . ya1r4h= yn2p4l1 td3m3oi lc2r=

hd=Vhy4~Nb93 bocr4 . hd=Vhy4~Nb93 bocr4 hz3 . rya1m4 'bg lx3a2 td3m3ol

bD2oy rya1m4 'a . hd=Vhy4~Nb93 bocr4 Dy2 MFl-D=Vryb91 Mg- . byba=~lt2b94

rd3c3h- lb=a7, hz3 bocr4b91 rd3c3 Dy2 lc2r=l4 Mg- . hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91

bD2oy aVh, byba=~lt2b94 rd3c3 Nya2 yb1x4l4 . lxr4h3 bocr4b91 tVr lD3

. byba=~lt2 dy-~li- ayh1 Ng-~tm-r= . Ng-~tm-r=b94

hc=yS1

... tVr Mg- hn2h1 ...| yb1x4, MolD= | Ps2oy MolS= - . m

| rya1m4 Noda=, MolS== - . r

... hOp9 hD=q=b-b94 | tVr, br- MolS== - . m

? hp9=s-h- li-== - . r

? as2k91h- li- bD2oy ym1, Ps2oy .... yb1x4 dy-~li- hp9=s-h- li-, Nk92-== - . m

, as2k91h- li-== tb3D3oy aOl tVr ..| hc=yl1s4, aOl ... tb3D3oy tVr - . y

yn1oda7 Mg- . yn1a7 bD2oy as2k91h- li- : hp9=s-h- li- tb3D3oy ayh

... bD2oy

... K4l2oh aVh, dm2oi aVh, bD2oy aOl rya1m4 'a | Nokn= aOl - . r

K4l2oh hr3omh- - hr3om aVh . rd3c3b9- K4l2oh rya1m4 'a, Nokn== - . x

.dm2olv4 ls=p4s-h- li- bD2oy aVh ... bD2oy dym1l4t9-h-v4, rd3c3b9-

? dym1l4t9-h- dm2ol hm-V== - . m

... bt2ok9 yn1a7, rp3s2b-9 dm2ol yn1a7 . tyr1b4i1 dm2ol yn1a7 ..? dym1l4t-== - . x

? Ps2oy, bt2ok9 tt9=a- hm3b-V - . m

. tr3b93c4m-b9- Norp9=i1b94 mg- bt2ok9 yn1a7, tr3b93c4m-b9- ei2b94 bt2ok9 yn1a7 - . y

? Nokn=, dOam4 hp3y= bt2ok9 Ps2oy - . x

? tyr1b4i1 tVr td3m3ol ym1 lx3a2v4 ... hp3y= bt2ok9 Ps2oy-== . Nk92 - . m

.. yb1x4 Mg-v4 yn1oda7 lx3a2 dm2ol yn1a7 Mg-, yn1oda7 lx3a2 td3m3ol tVr - . y

? hz3h- rd3c3b9- Nya2 hm=, tVr | boe - . m

... lodg= ya1r4 Dy2 rya1m4 'bg lD3 rd3c3b9- ... ya1r4 Nya2 hz3h- rd3c3b9-= - . r

Dy3 tr3b3g4l1 ... Dya1 yn1a7 lb=a7, hD=a1 rya1m4 'bg | tVr, Nokn= - . m

? Ps2oy, ht9=a- hOpya2 ... ya1r4

... yn1oda7 lD3 rd3c3b9- yn1a7, hOp9 yn1a7 - . y

? tb3D3oy t9a- hOpya2. tVr t9a-v4= - . m

bocr4b91 tb3D3oy yn1a7, byb1a=~lt2b94 tb3D3oy yn1a7 ... ? tb3D3oy yn1a7 -. r

... la2r=SF~Xr3a3b94 tb3D3oy yn1a79-= ... lx3r4h3

? hz3h- rd3c3b9-, hOp9 tb3D3oy t9a- hm= li- lb=a7, Nokn= hz3= - . m

...ryq1h- dy-~li- td3m3oi hp9=s-h- . hp9=s-h- li- tb3D3oy yn1a79-= hOp9 - . r

? yb1x4, bD2oy yn1a7 hm- li-v44= - . m

... dm2oi yn1oda7, bD2oy aOl yn1oda7 - . x

... | dOam4 hp3y=44= - . m

Nol<m1

Słowniczek

l4 (l=, l-) - nota dativi lD3 - nota genetivi	D2y - jest, znajduje się, są, znajdują się Nya2 (Ny1a-) (ájin)- nie ma, nie jest, nie znajduje się
? ym1 lx3a2 - u kogo ? Nokn= hz3 - słusznie, tak jest	? yml4 - kto ma? Dya1 Nya2 - nie ma nikogo

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. Słowo „Dy2” nie stanowi dokładnego tłumaczenia polskiego „jest”. Używamy go jedynie do oznaczania, że coś lub ktoś „jest” w tym sensie, że znajduje się w danym miejscu, nigdy zaś do określania cech. Nie można więc powiedzieć boe Sy2 rp3s2h- (książka jest dobra), tylko boe rp3s2h-. Natomiast możemy powiedzieć as2k91 Dy2 rd3c3b9- (w pokoju jest krzesło), choć i w tym wypadku wolno nam słowo „Dy2” opuścić i powiedzieć as2k91 rd3c3b9-. Przeciwstawieniem słowa „Dy2” jest słowo „Nya2” (nie ma). Gdy słowo to występuje osobno wymawia się jak NFa- (ájin). (Zauważ: Dya1 Nya2 - nie ma nikogo)

2. rp3s2 tVrl4. Podobnie jak po polsku mówimy: jest mi zimno, jest mi dobrze, jest mi przyjemnie i t.p. (tylko w stosunku do uczuć i doznań), tak mówimy po hebrajsku „jest mi książka”, „jest mi dom” i t.p. Innej formy nie ma, gdyż czasownik „mieć” jako taki w ogóle w w hebrajskim nie istnieje. Mówimy: rp3s2 tVrl2 = Rut ma książkę; ? 2 (Dy2) yml4 rp3s = kto ma książkę? ; rp3s2 (Dy2) dym1l4t9-l- = uczeń ma książkę.

3. „lD3” zawsze oznacza II przypadek (dopełniacz). ? rp3s2h- ym1 lD3 = czyja książka

4. ... ayh1 Ng-~tm-r= = Nazwy krajów i miejscowości są zawsze rodzaju żeńskiego, np.
... ayh1 Ng-~tm-r== Ramat-Gan jest ... Zaimek osobowy aVh lub ayh1 może zastąpić słowo „jest”, lecz nie jest on konieczny, np. hp=y= ayh1 Ng-~tm- = hp=y= Ng-~tm-r=.

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

• Odpowiedz na pytania ustnie i piśmiennie.

. b ? rya1m4 'a bD2oy hm- li- ? Xi2h- tc-t9- dm2oi ym1 ? bocr4b9= K4l2oh ym1 ? hd=ym1l4t9-h- td3m3oi hm= li- ? Ps2oy bt2ok9 hm3b9- ? tVr tb3t3ok9 hm3b9- ? Ps2oy K4l2oh Na=l4 ? ya1r4h= hOpya2 ? hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91 bD2oy ym1 ? ls=p4s-h- hOpya2

. a ? hz3h- rd3c3b9- hm- ? Ps2oy dm3ol hm- ? rya1m4 'a aVh hm- ? tVr td3m3ol hm- ? lc2r= td3m3ol ym1 lx3a2 ? rya1m4 'a K4l2oh Na=l4 ? hD=a1h= td3m3oi hm- yn2p4l1 ? hd=Vhy4~Nb93 bocr4 K4ya2 ? tVr td3m3ol K4ya2 ? dym1l4t9-h- bD2oy hm- li-

• Zastąp kropki odpowiednimi słowami

. d ....... Nya2 lb=a7 ...... Dy2 rd3c3b9- ....... Sy2 lb=a7 ...... Nya2 Nora=b9= ....... Nya2 lb=a7 ...... Dy2 Nc=l4D5h- li- ....... Sy2 lb=a7 ...... Nya2 ryq1h- li- ....... Nya2 lb=a7 ...... Dy2 dym1l4t9-l	. g ...... tVr : ...... li- bD2oy yb1x4 ...... Dya1 : ...... dy-~li- td3m3oi hD=a1 ...dym1l4t9- : ... la3 tk3l3oh hd=ym1l4t9- ...... hr=S= : ...... lx3a2 dm2ol Ps2oy ...... yb1x4 : ...... b9 tb3t3ok9 tVr
. v ...... tVr lb=a7, dym1l4t9- Ps2oy .Xi2h= tc-t9- ...... Dya1h= .Nc=l4D5h- ...... as2k91h- .bocr4h= la3 ...... Ps2oy ya1r4h= ...... td3m3oi hD=a1 .tr3b93c4m-b9- ...... tb3t3ok9 tVr .rya1m4 'bg .... tyrb4i1 td3m3ol hr=S= .rViD1 ...... K4l2oh yb1x4	. h .ya1r4h= yn2p4l1 ...... lc2r= .hp=s-h- li- ...... Ps2oy .rya1m4 'a lx3a2 tyrb4i1 ...... tVr .tr3b93c4m-b9- Norp9=i1b94 ...... tVr .hn=Vmt94h- yn2p4l1 ...... rya1m4 'a .ryq1h- ...... hp=y= hn=Vmt94h- ...... rya1m4 'bg lb=a7, hr3om rya1m4 'a

7 yi1yb1D4 rViD1

hd=l4y- dl3y3 MD2 hS=oi ~ hS3oi ha=or ~ ha3or

dg= . dg= dl3y3h- lD3 MD2h- . dl3y3 ha3or yn1a7 hn=Vmt94b9- . hn=Vmt94 taOz

.yt1Vr hd=l4y-h- lD3 MD2h- . hd=l4y- ha3or yn1a7 taOzh- hn=Vmt94b9- .dl3y3

hd=l4y- yt1Vrv4 lodg= dl3y3 dg= . hd=l4y- yt1Vrv4 dl3y3 dg . hd=l4y- yt1Vr

taOzh- hn=Vmt94b9- - ? hn=Vmt94b9- ha3or ht9=a- hm-, Ps2oy - . hn=e-q4

ha=or t94a- hm=, tVr . byb1a=~lt2b94 hp3y=v4 lodg= bocr4 ha3or yn1a7

'a lD3 rd3c3h- hz3 : rd3c3 ha=or yn1a7 taOzh- hn=Vmt94b9- - ? hn=Vmt94b9-

hm= . dm2olv4 bD2oy aVh, dym1l4t9- yb1x4 . hp3y=v4 lodg= rd3c3 hz3 . ryam2

hS=oi t94a- hm=, tVr, t94a-v4 . dm2olv4 bD2oy yn1a7 - ? yb1x4, hS3oi ht=9a-

, Ps2oy . tr3b93c4m-b9- tb3t3ok9 Mg- yn1a7, td3m3olv4 tb3D3oy yn1a7 -? hOp9

yn1a7 hm=V . tr3b93c4m-b9- ei2b9= tb3t3ok9 ayh1 - ? tVr hS=oi hm=

. rd3c3b9- K4l2oh ht9=a- ..... ? ht9=a- - ? tVr, hS3oi

doi Dyb1k<4 (D3)rD3a7

.daOm4 hp3y= hn=Vmt94b9-D3 dl3y3h- . daOm lodg= Ne=q=h- rd3c3b9-D3 Nc=l4D5h-

dl3y3h- ym1 lD3 . tVr lD3 aVh hp9=s-h- (li- rD3a7) li-D3 rp3s2h-

tc-t9- (dm2oi rD3a7) dm2oih= Dya1h= .yq1c=x4F 'bgh- lD3 - ? hp3y=h-

yn2p4l1 (td3m3oi rD3a7) td3m3oih= hD=a1h= . yq1c=x4F 'a aVh, Xi2h=

. Dybk94 hz3 . ya1r4 Nya2 rya1m4 'a lD3 rd3c3b9- . lc2r= ayh1 ya1r4h=

Noda== . ybl2 'a aVh Dybk94b9- K4l2ohh- Dya1h= . bocr4b9= Dybk94h-

'bg taOz - ? Dybk94b9- tk3l3ohh- tr3b3g4h- ym1 . Dybk94b9- K4l2oh ybl2

~mD2 .daOm4 hp=y= hD=a1 ayh1, Nk92 - ? Nokn=, hp=y= hD=a1 ayh1 .yq1c=x4F

. daOm3 hn=e-q4 hd=l4y- doi ytVr .ytVr (hd=l4y-h- lD3 MD2h-) hd=l4y-h-

ayh1 . tVr taOzh- tr3b3g4h-~MD2 . tr3b3g4 ha3or yn1a7 hn=Vmt94b9-

Mg- - ? ryam4 'bg lD3 rd3c3b9- doi Dy2 ym1 . hp9=s-h- li- tb3D3oy

. ya1r4h= yn2p4l1 td3m3oi ayh , ryam4 'bg lD3 rd3c3b9- lc2r=

Nolc- hD=d=c7 ~ Dd=c= hr=ocD4 ~ rocD= hn=b=l4 ~ Nb=l=

. Nb=l= ryq1h- Mg- . Nb=l= Nolc-h- . lodg= Nolc- Dy2 rd3c3b9- . rd3c3 hz3

, Nb=l= Nc=l4D5h- . Nb=l= ryam4 'bg lD3 rd3c3h- . Nb=l= rd3c3b9-D3 ryq1h-

Mg-, hp9=s-h- K4ya2v4 . Nb=l= Nora=h- Mg-v4 hn=b=l4 tl3d3h- Mg-, Nb=l= as2k91h-

Noda=l4. hr=ocD4 hp9=s-h-, hn=b=l4 aOl hp9=s-h-, aOl - ? hn=b=l4 ayh1

Nora=h= . hD=d=h7 hp9=s- Dy2 ryam4 'bgl1 . Dd=c= Nora= Dy2 ryam4

, Nb=l= Nora=h= . ryam4 'bg lD3 rd3c3b9- hp9=s-h-v4 ryam4 'a lD3 rd3c3b9-

hm= . hr=ocD4h- hp9=s-h- li- tb3D3oy tVr , hr=ocD4 hp9=s-h- lb=a7=

rp3s2 hz3 . rp3s2 ha3or yn1a7 Dd=c=h3 Nora=b9= - ? Nora=b9= ha3or ht9=a-

ha=or t94a- hm= . hp=y= hn=Vmt94 ha3or yn1a7 Dd=c=h3 rp3s2b9- . yr1b4i1

Dyb1k94h- li-v4 , Dyb1k94 ha=or yn1a7 hn=Vmt94b9- - ? tVr, taOzh- hn=Vmt94b9-

lD3 tr3b93c4m-h-- . tr3b93c4m- taOz .dOam4 hp=y= hd=l4y-h- . hd=l4y-v4 dl3y3

? Ps2oy, hD=d=c7h- tr3b93c4m-h- hOpya2 . hD=d=c7 doi tr3b93c4m-h- . Ps2oy

. Nc=l4D5 li- hD=d=c7h- tr3b93c4m-h- -

hD=d=c7h- ~~ Dd=c=h3

Nol<m1

Słowniczek

Dybk94 - szosa; jezdnia doi - jeszcze hl=b=l4 ~ Nb=l=2 - biały hr=ocS4 ~ rocD=2 - czarny hD=d=c7 ~ Dd=c=2 - nowy Nolc-2 - okno

ha=or ~ ha3or - widzi hS=oi ~ hS3oi - robi MD2 - imię, nazwisko; nazwa dl3y32 (jéled) - chłopiec, dziecko hd=l4y-2 - dziewczyna ( D3) rD3a72 - któ

qVd<q4d<1

Gramatyka

1. ha=or ~ ha3or - widzi; Rodzaj żeński czasowników zakończonych na hX3 ( z segol) tworzymy przez zmianę hX3 na hX= (z kamac): hS=oi ~ hS3oi ; ha=or ~ ha3or, jak w rzeczownikach i przymiotnikach.

2. rD3a (w formie skróconej: D3) jest zaimkiem względnym: rd3c3b- rD3a7 = rd3c3b-D3- - który jest w pokoju. Przed czasownikiem w czasie teraźniejszym zastępujemy „rD3a7” nie przez „D3”, a przez rodzajnik określony „h-” : rd3c3b9- dm2oih= Dya1h= - człowiek, który stoi w pokoju.

3. dl3y3h- MD2. W II przypadku (dopełniaczu) możemy zrezygnować ze słówka „lD3” przez bezpośrednie zestawienie obydwu rzeczowników. Np. dl3y3h-~MD2 zamiast dl3y3h- lD3 MD2h- (imię dziecka). Forma ta nazywa się tVkym1s4 (forma dopełniaczowa) i jeszcze ją omówimy bardziej szczegółowo.

4. Dd=c=, lecz hD=d=c7, gdyż pod literami i, c, h, a, znak X= zamienia się w X7 (a nie w X4). Np.: Noda= , lecz yn1oda7.

5. Dd=c=h3 rp3s2h- - nowa książka (określona). Rodzajnik przyjmuje krótkie „e” (h3), jeżeli następują po nim zgłoski i=, c=, h= w sylabie otwartej.

Myl1yg1r4t<-

Ćwiczenia

• Ułóż 5 zdań z zastosowaniem zaimka względnego rD3a7 ( D3).

• Przetłumacz trzeci ustęp lekcji na polski - najpierw ustnie, potem piśmiennie.

• Napisz wszystkie poznane dotychczas rzeczowniki i czasowniki z rodzajnikiem określonym.

8 yn1ym1D4 rViD1

hb92r4h- hl3a2

todym1l4t9- hl3a,2 hd=ym1l4t9- taOz - Myd1ym1l4t9- hl3a, dym1l4t9- hz3

. myd1m4olv4 myb1D4oy Myb1oe Mydym1l4t9- .dm2olv4 bD2oy boe dym1l4t9-

. todm4olv4 tobD4oy todym1l4t9- . td3m3olv4 tD3b3oy hb=oe hd=ym1l4t9-

byba=~lt2b=94D3 hd=Vhy4~Nb93 bocr4b91 . Myp1y= Myx1i2 hl3a2 . hp3y= Xi2 hz3

myl1s=p4s-h-- li-. myl1s=p4s- mydm4oi myxi2h= dy-~li-, Myb9r- Myx1i2 Dy2

tonVmt94 hl3a2 . hp=y= hn=Vmt94 taOz . todym1l4t-v4 myd1ym1l4t9- myb1Doy

rd3c3b9- . topy= tonVmt94 hb92r4h- Dy2 rya1m4 'a lD3 rd3c3b9- . topy=

lx3a2 tyrb4i1 Mydm4ol yb1x4V Ps2oy . tonVmt94 Nya2 ryam4 'bg lD3

. rya1m4 'a

Xr3a3 rm2oa Nh2 ~ Mh2 Nt93a- ~ Mt93a- Vnc4n-a7

dm2ol yn1a7 - ? hOp9 hS3oi ht9=a- hm=, Ps2oy : Ps2oyl4 rm2oa rya1m4 'a

dm2ol yn1a7 Mg- - ? hOp9 hS3oi ht9=a- hm=, yb1x4, ht9=a-v4 . tyrb4i1 hOp9

Myd1m4ol Mh2 . tyrb4i1 Myd1m4ol Ps2oyv4 yb1x4. yb1x4 rm2oa - tyrb4i1

. tyrb4i1 todm4ol Nh2 . tyrb4i1 todm4ol lc2r=v4 tVr Mg- . tyrb4i1

Na=l2. Myl1yg1r4t9- myb1t4ok9 Vnc4n-a7 - ? tr3b93c4m-b9- myb1t4ok9 Mt93a- hm=

rViD1h- la3 tokl4oh Vnc4n-a7 - ? lc2r=v4 tVr, tokl4oh Nt93a-

, Nk92 - ? Xr3a=b9= toDd=c7 Nt93a- . lc2r=v4 tVr torm4oa - yr1b4i1h=

.Xr3a=b9= MyD1d=c7 doi yb1x4V Ps2oy Mg-, dOam4 toDd=c7 doi Vnc4n-a7

hl=og hn=D= Nk2l= vD=k4i- qr- hl=oi ~ hl3oi

aVh vD=k4i- . Xr3a=b9= hn=D= qr- aVh . Dd=c= hl3oi Ps2oy . Ps2oy hz3

qr- ayh1 Mg- . hS=d=c7 hl=oi tVr. tVr taOz . byba=~lt2b94 bD2oy

.Myloi Ps2oyv4 tVr . byba=~lt2b94 tb3D3oy ayh1 vD=k4i-. Xr3a=b9= hn=D=

. Xr3a=b9= hn=D= qr- Mh2 Mg-, myD1d=c7 Myl1oi lc2r=v4 ybx4 Mg-- . myD1d=c7

Myloi ha=or yn1a7 - ? taOzh- hn=Vmt94b9- ha=or t94a- hm=, tVr

hl3a2h= Myloih= lb=a7, myD1d=c7 Myl1oi doi Vnc4n-a7 Mg- , myD1d=c7

Vnc4n-a7 Nk2l=v4, myD1d=c7 Myl1oi Vnc4n-a7 Mg- : rm2oa yb1x4 ...dOam4 myD1d=c7

Myd1ym1l4t9- Mg- hM2 myD1d=c7 Myl1oi - ... tyrb4i1 Myd1m4ol doi

Myd1m4ol vD=k4i- | yb1x4, Nokn= aOl - ? ryam2 Noda=, Nokn,= MyDd=c7

Myd1m4ol Myl1oih=v4 Myb1oe Myr1om MD= Dy2 : ... hl=ogb9- Mg- tyrb4i1

... dOam4 hb92r4h- tyrb4i1

Nol<m1

Słowniczek

tr3m3oa ~ rm2oa- - mówi vD=k4i-- - teraz hl=oi ~ hl3oi- - imigrant(ka) Nk2l=- - dlatego qr-- - tylko hn=D=- (l. mn. Myn1D=) - rok hl=og- - diaspora

hl3a2 (éle) - ci, te hb92r4h- - dużo, wiele Mh2- - oni Nh2- - one Mt93a-- - wy (m.) Nt93a-- - wy (ż) Vnc4n-a7 (anáchnu) - my Xr3a3 (l. mn.toxr=a7)(érec) - kraj, ziemia (r. ż.)

qVd<q4d<1

Gramatyka

Myd1m4ol Myb1oe Myd1ym1l4t9- todm4ol toboe todym1l4t9-

1. Liczbę mnogą rzeczownika, przymiotnika i czasownika (w czasie terażniejszym) tworzymy w rodzaju męskim przez dodanie końcówki MyX1 , a w rodzaju żeńskim końcówki toX . Zaimek wskazujący „hz3” (rodzaj żeński taOz) jest w liczbie mnogiej „hl3a2” dla obu rodzajów. Skrót samogłoskowy (zmiana X= na X4, który zaobserwowaliśmy przy tworzeniu rodzaju żeńskiego (hl=odg4 ~ lodg=), następuje również przy tworzeniu liczby mnogiej : Myl1odg4 ~ lodg=; MyDd=c7 ~ Dd=c=. Podobnie ma się rzecz ze skrótem dźwięków X2 i X3 na X4 : td3m3ol ~ dm2ol. (Uwaga: bezdźwięczne na końcu słowa „h4X” zanika w liczbie mnogiej zupełnie: Myr1om ~ hr3om , MySoi ~ hS3oi).

2. Xr3a=b9= - w kraju. Słowo Xr3a3 (żeń.) stanowi wyjątek fonetyczny, gdyż mówimy (a nie Xr3a3h=) i odpowiednio: Xr3a=l=, Xr3a=b9= Uwaga: Xr3a3 bez dalszego okreslenia, oznacza zawsze la2r=S2F~ Xr3a3 (Ziemię Izraela), w przeciwieństwie do hl=og (diaspory).

3. MyD1d=h7 Myloi lc2r=v2 yb1x4 W hebrajskim (podobnie jak w polskim) używamy w liczbie mnogiej przymiotników, czasowników i zaimków rodzaju męskiego, gdy mowa o osobnikach obojga płci: MyD1d=h7 Myloi tVrv4 dv1d= i t.p. Uwaga: słowo „hl3oi” (dosł. wznoszący się, wstępujący) znaczy „imigrant” tylko w odniesieniu do imigrantów do Izraela.

ႧႧ Ⴇ

27

---