XIV 1

Przedstaw - na podstawie odpowiednich fragmentów literackich - prometeizm i mesjanizm, Prometesz i Chrystus - dwa odmienne czy pokrewne wzorce.

Prometeusz i Chrystus

Prometeusz jest jedną z najważniejszych postaci w mitologii greckiej, jest tytanem, który cierpiał przez miłość do ludzi (sam ich stworzył). Oprócz daru ognia przekazał im wiedzę o rzemiosłach, medycynie i sztuce, a co najważniejsze, rozbudził w nich ducha i dał moc panowania nad światem. Jego osoba nie jest porównywalna z postaciami olimpijskich bogów, stanowi dla nich pewną przeciw wagę i wyraża ludzką tęsknotę za doskonałością. Z tego powodu może być Prometeusz porównywany do biblijnego boga: mądrego, dobrego, doskonałego będącego dawcą wszelkich praw etycznych. Z Chrystusem łączy go fakt cierpienia z miłości do ludzi (Jezus Chrystus cierpiał i umarł na krzyżu za grzechy ludzkości, aby ją zbawić, natomiast Prometeusz za chęć stworzenia dla człowieka nowego, lepszego świata został przykuty do skały Kaukazu, co dzień zgłodniały orzeł wyjada mu wątrobę)

Przekonanie o posłannictwie Polski wobec innych narodów było w romantyzmie bardzo popularne .
Prometeizm i mesjanizm w „III Dziadów” Adama Mickiewicza

PROMETEIZM chrześcijański - pojęcie związane z „Wielką Improwizacją”

• bohater widzi siebie jako wybawiciel a narodu

• zaledwie część władzy Boga może go uszczęśliwić „daj mi rząd dusz”

• oskarża Boga, zarzuca mu brak serca, że nie wie, co to cierpienie, buntuje się przeciwko Bogu

• czuje się odpowiedzialny za losy Polski, utożsamia się z ciemiężonym narodem i bierze na siebie wszystkie cierpienia Polaków „Nazywam się milijon bo za milijony Kocham i cierpię katusze”

• pragnie szczęścia narodu, ale chce je wywalczyć sam, jest samotny (podobieństwo do Prometeusza), czuje się tak wielki , że może wystąpić przeciw Bogu

• Konrad i Prometeusz są ukarani, ale Prometeusz osiągnął swój cel, a Konrad przegrywa z bogiem, nie otrzymuje odpowiedzi, popełnia grzech pychy, ale nie zostaje potępiony (

Prometeizm Konrada wiązał się z jego wyjątkową indywidualnością. Jako jednostka silna, czująca swoją moc czuł potrzebę działania, nawet za cenę potępienia go przez Boga. Postawa prometejska była charakterystyczna dla wielu boh. utworów romantycznych. Mimo, że zwykle nie mogli realizować swych wzniosłych dążeń i sami narażali się na upadek i porażkę.

MESJANIZM - związany z widzeniem księdza Piotra, nie ma charakteru tak bluźnierczego jak „Wielka Improwizacja” poprzedzona modlitwą zapowiada Zbawiciela

• Polska jest krajem predysponowanym do spełnienia w świecie roli Mesjasza

• Należy oczekiwać na przyjście Zbawiciela, postawa bierna

• porównanie męki Chrystusa do męczonej Polski (prześladowanie młodzieży - widzi polską młodzież wywożoną na Syberię) rozbiory (jak rozkrzyżowany Chrystus)

• zapowiada przyjście zbawiciela „czterdzieści i cztery” zbuduje swój kościół, wprowadzi wolność

Mesjanizm narodowy - to wiara w to , że Polska jest narodem wybranym , że zabory - to jej męczeństwo , które odkupi winy innych krajów , że emigranci polscy to apostołowie wolności , za którą cierpi ich ojczyzna . Słowem jest to słynne hasło : "Polska Chrystusem narodów". Różne ujęcia mesjanizmu znajdujemy w utworach romantycznych :

---