Egipt

-Kanon postaci ludzkiej:

Płaskorzeźby i reliefy
W sztuce egipskiej postacie na płaskorzeźbach i freskach są przedstawione w dość intrygujący sposób. Poza postaci jest jakby w nienaturalny sposób wykręcona. Nogi i głowa są pokazane z boku, natomiast tułów z przodu. Zwróć uwagę, że pomimo tego iż głowę widzimy z boku, oko jest pokazane bez skrótów perspektywicznych, tak, jakbyśmy widzieli je z przodu. Taki układ postaci wynikał z tego, że Egipcjanie znaleźli osobno dla każdego detalu najlepszy punkt widzenia, taki, w którym obraz jest najpełniejszy.
Przykładj: bogini Hathor przedstawiona z dyskiem słonecznym na głowie i rogami krowimi. Typowy układ postaci: głowa z boku, oko i ramiona z przodu.

-Kanon świątyni

W zależności od sposobu wykonania są to świątynie kute w skale lub wolno stojące. Do najsławniejszych kutych w skale nalezą: świątynia Ramzesa II i Nefertari w Abu Simbel. W okresie Nowego Państwa uformowany został kanon budowy świątyń wolno stojących. Ilustruje go świątynia Chonsu w Karnaku, lub Horusa w Edfu. Właściwą świątynię poprzedza tam poprzedza aleja sfinksów wiodąca od przystani na Nilu. Wejście do świątyni znajduje się między dwiema wieżami (pylonami). Wszystkie pomieszczenia świątynne następujące po sobie były coraz mniejsze.
Cechą wyróżniającą architektury egipskiej jest jej monumentalizm. Stosowane są formy zwarte, wielkie, silnie uproszczone, ciężkie i statyczne.

-Architektura monumentalna i sakralna

Architekturę Egiptu można podzielić na: grobowcową (sepulkralną ) i świątynną ( sakralną). Pierwotną formą grobowca była mastaba - budowla o ukośnych ścianach z kamienia lub cegły. Komora grobowa znajdowała się pod ziemią. Faraonowie wznosili grobowce - piramidy. Do najstarszych należy piramida schodkowa Dżesera (Stare Państwo). Z tego samego okresu pochodzi zespół grobowców w Gizie , na który składają się piramidy: Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa, sfinks o twarzy faraona Chefrena, kompleks swiątyń grobowych oraz mastaby wyższych urzędników.
W okresie Nowego Państwa wykształciła się forma grobowców kutych w skale. Największa ich liczba znajduje się w Doline Królów i Dolinie Królowych naprzeciw Karnaku i Luksoru. Tu znajduje się też grobowiec Tutenchamona odkryty w 1922r.

Grecja

-Porządki architektoniczne w kontekście budowy

Porządek dorycki, joński i koryncki: Najstarszy jest porządek dorycki, który powstał w VII wieku p.n.e. i występował głównie
w Grecji i koloniach zachodnich, na przykład na Sycylii i w południowej Italii. Kolumna dorycka charakteryzowała się wybrzuszonym i żłobkowanym trzonem, pozbawiona była bazy, jej głowica miała prostą formę geometryczną.
Około stu lat później na wyspach Morza Egejskiego wykształcił się bardziej dekoracyjny porządek- joński. Jego charakterystycznymi cechami były woluty (ślimacznice) na głowicach oraz akroteria. Kolumny jońskie różniły się od doryckich tym, że były smuklejsze i posiadały profilowaną bazę.
Kolejny porządek - koryncki powstał w Atenach w V wieku p.n.e. Kolumny korynckie były najbardziej smukłe i charakteryzowały się bogato zdobionymi kapitelami. Ważną ozdobą korynckich głowic były liście akantu, rośliny rosnącej w krajach basenu morza śródziemnego.

Rzym

-Historia

Początek państwu rzymskiemu dało plemię Latynów (założenie Rzymu ok. VIII w. p.n.e. Kultura Rzymu opierała się często na wzorcach zaczerpniętych z kultury Etrusków. Rzymianie byli narodem wojowników i świetnych organizatorów, nastawionych praktycznie do życia.
Dzieje państwa rzymskiego dzielą się na: epokę królewską do V w. p.n.e., okres republiki do 31r. p. n.e. i okres cesarstwa do V w. n.e. Kultura rzymska stała się na terenie Europy nośnikiem całej spuścizny kulturalnej starożytnego świata. Sztuka umacniała i gloryfikowała władzę (pałace, pomniki),służyła religii politeistycznej (świątynie) i i zaspokajała potrzeby obywateli (amfiteatry, cyrki, łaźnie, bazyliki).
-Architektura (nowe założenia architektoniczne)

Nowością konstrukcyjną w architekturze rzymskiej jest stosowanie półkolistych łuków. Domy prywatne patrycjuszy - wille, to pomieszczenia zgrupowane wokół dwóch ośrodków: atrium- rodzaj hallu z sadzawką pośrodku i perystylu- wewnętrznego ogródka otoczonego kolumnowym portykiem.
Bazyliki służyły do rozpraw sądowych i zawierania umów handlowych. Były to budowle o planie prostokątnym, podzielone kolumnadami na trzy lub pięć części. Amfiteatry przeznaczone do oglądania walk gladiatorów i dzikich zwierząt(np. Koloseum). Teatry rzymskie inspirowane były greckimi. Odeony służyły do popisów muzycznych i przykryte były dachami. Cyrki służyły do wyścigów rydwanów.
Łaźnie - termy były to wielkie kompleksy budowlane, przeznaczone do spotkań towarzyskich i kąpieli. Zawierały biblioteki, boiska sportowe, baseny, ogrody(np. Termy Karakalli, Dioklecjana).
Pomniki: Najpopularniejszym typem pomnika cesarskiego były łuki triumfalne. (np. Łuki: Tytusa, Trajana, Konstantyna). Innym typem pomnika były kolumny wolno stojące (np. Kolumna Trajana). Rzymianie byli także twórcami pomnika konnego(np. Pomnik Marka Aureliusza).
Grobowce: Monumentalne mauzolea o kolistym kształcie (np. Cecylii Metelli). Świątynie często wzorowane na greckich, jednak stosujące kopuły i koliste plany budowlane (np. Panteon).
Akwedukty i mosty to konstrukcje wykorzystujące półkolisty łuk złożony z kamiennych klinów. Doniosłym wynalazkiem Rzymian była zaprawa murarska i spoiwo podobne do betonu. Do historii przeszło imię architekta z I w. p. n. e. Witruwiusza , a jego traktat " O architekturze ksiąg dziesięć" stał się przewodnikiem architektów wieków późniejszych.
Rzeźba: Rzeźba opiera się na wzorcach etruskich i greckich. Z czasów etruskich znane są rzeźby grobowe (np. terakotowy sarkofag małżonków z Caere i brązowy odlew wilczycy). Rodzime cechy sztuki Rzymian znalazły najpełniejszy wyraz w rzeźbionym portrecie. Popiersia portretowe powstawały na zamówienia prywatne. Ich celem było wierne odtworzenie rysów modela. Bez upiększeń i przerysowań przedstawiano wiek i szczególne cechy anatomiczne twarzy. Starano się też przekazać cechy charakteru i usposobienia portretowanego(realizm) Najczęściej stosowanym materiałem rzeźbiarskim był marmur. Rzymianie stosowali też rzeźbę reliefową (por. Kolumna Trajana)
Malarstwo: Malowidłami ozdabiano ściany domów prywatnych ( zabytki w Herculanum i Pompei). W malarstwie sztalugowym stosowano technikę enkaustyki (np. portrety z El Fajum - Egipt). Popularna była mozaika. Ozdabiano nią posadzki i ściany. Niemal od początku istnienia malarstwa rzymskiego, widoczna jest dążność do ukazania złudzenia trójwymiarowej przestrzeni (modelunek światłocieniowy).

Architektura wczesnochrześcijańska

Sztuka wczesnego chrześcijaństwa.
W 313r. cesarz Konstantyn wydał Edykt Mediolański wprowadzając równouprawnienie religii chrześcijańskiej. Od tej pory pojawi się architektura chrześcijańska. Wcześniej tworzono tylko malowidła na ścianach katakumb i rzeźbiono sarkofagi. Nowe treści religijne ubierano jednak w stara, tradycyjną formę (rzeźba Dobrego Pasterza). Ze względu na prześladowania posługiwano się symbolami ( krzyż, ryba, baranek, gołębica itd.).
Budowle sakralne - kościoły były wzorowane na bazylikach rzymskich połączonych w planie z wizerunkiem krzyża łacińskiego.

-Architektura

Architektura sakralna rozwijała się od IV w. Chrześcijanie modlili się początkowo w domach prywatnych. Świątynie stały się miejscem zgromadzenia gminy chrześcijańskiej. Wiele świątyń pogańskich zamieniano na kościoły.
Świątyni ( wzniesione od podstaw) na planie prostokąta z przedsionkiem, podzielonego za pomocą filarów na 3 lub 5 części - naw, świątynie miały czasem nawę poprzeczną - transept. Tworzył się wtedy plan krzyża łacińskiegoo ramionach różnej długości. Nawę główną środkową kryto dwuspadowym dachem, a boczne pulpitowymi. Na osi kościoła w końcu nawy głównej - prezbiterium zakończone półkolistym zamknięciem, absydą przeznaczoną dla duchowieństwa. Nawa środkowa była dwa razy wyższa i szersza niż boczne. Jest to zasada charakterystyczna dla typu kościoła bazylikowego. Przypomina on bazylikę rzymską od której wziął początek. ( Kościół św. Piotra w Rzymie- nie istniejący już )
Władcom i męczennikom wznoszono grobowce, na planie koła lub kwadratu, kryte kopułą. Wczesna sztuka chrześcijańska miała funkcją ideową i użytkową. Przekazywała i utrwalała w pamięci wiernych treści wiary i służyła celom liturgicznym.

Sztuka bizantyjska:

Wędrówki ludów IV - V w. przyspieszyły podział cesarstwa rzymskiego na wschodnie i zachodnie (395r) a później upadek zachodniej części cesarstwa (476r.) Od VI w. datuje się początek ustroju feudalnego, zarówno na terenie Bizancjum jak i Europy Zachodniej. Cesarz był władcą absolutnym, reprezentował państwo i wiarę.
Sztuka gloryfikowała władcę, pełniła też funkcje religijną i dekoracyjną. Była to sztuka wyrafinowana, przepojona atmosferą dworu rozmiłowanego w zbytku lecz o obyczajach ujętych w ścisłe rygory. Rozkwit tej kultury przypada na panowanie cesarza Justyniana. Ośrodkami kultury są: Konstantynopol i Rawenna.
Upadek Bizancjum przypada na r.1453 - podbicie Konstantynopola przez Turków.

-Architektura:

Do najwybitniejszych zabytków architektury sakralnej należą kościoły Rawenny (płn. Italia): San Apollinare Nuovo, San Apollinare in Classe, San Vitale oraz kościół Świętej Mądrości Bożej ( Hagia Sophia) w Konstantynopolu. Ten ostatni może być uważany za symbol estetycznej i religijnej myśli w Bizancjum. Zbudowany w latach 532-537 stanowi połączenie dwóch koncepcji architektonicznego rozplanowania: podłużnej i centralnej. Nowatorsko rozwiązana jest konstrukcja kopuły. Jej czasza opiera się za pośrednictwem pierścienia - bębna na wypukłych trójkątach -tzw. żaglach. Naciska więc wyłącznie na naroża kwadratu, w który jest wpisana, w związku z tym, tylko w tych punktach wymaga podpory. Pozwoliło to stworzyć wielkie wnętrze z dominantą kopuły.
Ważnym czynnikiem współdziałającym z architekturą było światło, wprowadzone do wnętrza jako element kompozycyjny. ( okna umieszczone w bębnie kopuły optycznie zmniejszają jej ciężar.)
Kościoły bizantyjskie na zewnątrz surowe i proste oszałamiają bogactwem dekoracji wnętrza. W architekturze bizantyjskiej rozwija się typ kościoła centralnego - na planie krzyża greckiego ( np. kościół Św. Marka w Wenecji, świątynie na terenie Rusi i w krajach bałkańskich).
Kościół San Vitale w Rawennie założony jest na planie ośmioboku krytego kopułą. Wnętrze bardzo bogato zdobione mozaikami. Podobnie bogata dekorację ma mauzoleum Galii Placydii w Rawennie. Galii Placydii".

Styl romański X - XIII w.:

Architektura

Funkcja architektury romanskiej była podwójna: religijna i obronna. Kościoly spełniały też rolę twierdz. Budowle o grubych murach, małych, wąskich oknach, zwartej, zamkniętej kompozycji, składające się z prostych brył geometrycznych, były ciężkie, surowe i monumentalne. Wzorem był tu kościół opactwa benedyktyńskiego w Cluny.
Plany kościołów romańskich są podłużne , w kształcie krzyża łacińskiego. Prezbiterium zamknięte półkolistą apsydą. Korpus budowli podzielony na trzy nawy oddzielone od siebie filarami lub kolumnami. Głównym elementem konstrukcyjnym jest łuk półkolisty. Założenia były przeważnie bazylikowe z systemem wiązanym ( każdemu kwadratowemu przęsłu nawy głownej odpowiadają dwa kwadratowe przęsła naw bocznych).
Prócz założenia bazylikowego istniał system halowy ( wszystkie nawy jednakowej wysokości).We wnętrzu kościoła występują galerie - empory, oddzielone od nawy głównej arkadami. Na zewnątrz urozmaicano płaszczyzny murów podziałami za pomocą kamiennych lizen i fryzów arkadowych. Odrzwia z bogatym obramowaniem stanowiły ozdobny portal, w którym nad drzwiami umieszczano półkolisty, rzeźbiony tympanon.
-FRANCJA.
Ma wiele kościołów pielgrzymkowych z bogatą dekoracją rzeźbiarską. Np.: kościoły w Vazelay, Tuluzie, Poitiers, Autun.
-ANGLIA.
Np.: katedra w Canterbury, Peterborough, Norwick.
-NIEMCY.
Kościoły niemieckie omawianego okresu charakteryzują się dużą ilością wież. Np.: kościoły w Hildesheim, Wormacji, Moguncji.
-HISZPANIA.
Jest tu wiele kościołów pielgrzymkowych obficie zdobionych rzeźbami i freskami Np.: w Compostelli, Toledo.
-WŁOCHY . Architektura romańska we Włoszech pozbawiona jest charakteru obronnego, jest lekka. Np.: katedra, baptysteriumi , campanilla w Pizie, kościół San Miniato we Florencji.
Rzeźba: W rzeźbie romańskiej występuje zjawisko zwane " prawem ram" ponieważ kompozycja rzeźbiarska musiała być dostosowana do ram wyznaczonych przez architekturę. W związku z tym rzeźba ta nabiera cech dekoracyjnych. Względami kompozycyjnymi uwarunkowane były też deformacje rzeźbionych postaci. Rzeźby związane tematycznie z religią miały funkcję pouczającą, dydaktyczną. Były rodzajem księgi religijnej dla nie umiejących czytać.
W Niemczech rozwijała się sztuka odlewnictwa w brązie zwana toreutyką np.: drzwi kościoła Św. Michała w Hildesheim.

-Styl romański w Polsce X - XIII w.
Przyjęcie chrztu w 996r. za pośrednictwem Czech, z Rzymu związało kulturę polską z kręgiem kultury łacińskiej. Najstarsza budowlą kamienną jest odkryta na Wawelu rotunda Marii Panny z X w. Romańskimi budowlami są też: zrekonstruowany kościół w Tumie pod Łączycą , Kościół Św. Andrzeja w Krakowie.
Zabytkiem plastyki w technice odlewniczej są "Drzwi gnieźnieńskie" ok. 1170r. z brązu.
Rzeźbę w kamieniu reprezentują portale we Wrocławiu obecne w kościele Św. Marii Magdaleny,oraz portal w Sulejowie a także cztery kolumny o rzeźbionych trzonach w Strzelnie.
Jedynym reliktem malarstwa sztalugowego jest odkryty w Dębnie fragment ołtarza z postaciami Św. Agnieszki i Św. Katarzyny.

Gotyk

-Warunki rozwoju sztuki:
Wraz z dynamicznym rozwojem miast w XII / XIII w. powstała warstwa mieszczańska, tworząca własną kulturę, gdzie realne znaczenie miał pieniądz i przedmiot z jego wartością handlową. Była to kultura o podstawach materialnych i charakterze masowym. Dwory feudalne natomiast wytwarzały rodzaj elitarnej rycerskiej kultury dworskiej o charakterze świeckim.
Klasztory były nadal centrami myśli filozoficznej ( rozwijającej się także na uniwersytetach), muzyki kościelnej (gregoriańskiej), iluminatorstwa. Wysubtelnienie uczuć religijnych doprowadzi ło do wzrostu żarliwości religijnej. Jej wyrazem jest mistycyzm, efektem zaś masowość i zapał pierwszych wypraw krzyżowych, wznoszenie wspaniałych katedr.
Artyści tego czasu byli rzemieślnikami zrzeszonymi w cechach miejskich.

-Architektura.
Kościoły były symbolem czasów. O ich wielkości i dekoracyjności decydowały często czynniki ambicjonalne. Miasta prześcigały się w demonstrowaniu swoich możliwości, dlatego ogrom i strzelistość gotyckich katedr świadczyły o bogactwie fundatorów. Bryły katedr były dynamiczne , lekkie, silnie rozczłonkowane. Aby uzyskać ten efekt zastosowano nawą konstrukcję. Po raz pierwszy zastosował ją opat Sugeriusz (Suger) w kościele Saint Denis pod Paryżem w roku 1144. Polegała one na stworzeniu silnego szkieletu konstrukcyjnego złożonego z żeber, krzyżujących się i dźwigających sklepienie. Najbardziej obciążone punkty konstrukcyjne zostały podparte od zewnątrz łukami przyporowymi (por.obrazek). W efekcie ściany nie pełniły już roli nośnej i można było je przepruć ogromnymi oknami. Sylwetka budowli stała się lekka i smukła.
Na bazie sklepienia krzyżowo - żebrowego rozwinęło się wiele odmian sklepienia: gwiaździste, sieciowe, wachlarzowe, palmowe, kryształowe. Główną rolę dekoracyjną spełniają same elementy konstrukcyjne.
W architekturze świeckiej wyróżniają się ratusze i kamienice miejskie. Powstają tez warowne zamki, miejskie mury obronne, arsenały. Wszystkie te budowle, podobnie jak sakralne, cechuje wertykalizm, podkreślany spadzistymi dachami, wysokimi oknami zakończonymi łukami ostrymi. Charakterystycznymi przykładami architektury gotyckiej są:
we Francji: katedry w Paryżu, Chartres, Amiens, Reims, Laon.
Twierdze w Carcasonne, Avignon.
w Anglii: katedry w Lincoln, Peterborough, Salsbury, Canterbury, York.
W Niemczech: katedry w Kolonii, Freiburgu, Naumburgu. W Niemczech materiałem budowlanym jest cegła.
We Włoszech: styl gotycki spotykamy tylko na północy kraju. Np. katedra w Mediolanie.
Rzeźba:
Pełnoplastyczna rzeźba gotycka podległa pewnym przekształceniom. W II poł XII i w. XIII ma ona charakter klasyczny np.: postacie fundatorów z katedry w Naumburgu ( Ekehard i Uta). W XIV i XV w. rzeźby nabierają charakteru ekspresyjnego, dramatycznego (np. kamienne i drewniane krucyfiksy). W XV w. pojawiają się charakterystyczne wizerunki " Pięknych Madonn". Ustawione w pozie silnego kontrapostu , są pełne wdzięku, delikatności i elegancji. Szaty układają się w łagodne, miękkie fałdy.

-Styl gotycki w Polsce:
Poł. XIII - poł XVI w.. Bryły kościołów w Polsce różnią się od katedr zachodnich. Są zwarte, kubiczne, dość ciężkie. Podyktowane to jest względami klimatycznymi i możliwościami materiałowymi.
Ukształtowały się tez lokalne odmiany gotyku w Polsce. Najpiękniejsze przykłady to kościoły: Krakowa, Wrocławia, Torunia, Gdańska.
Dobrze zachowanym zespołem obronnym jest zamek w Malborku.
Najpiękniejszymi przykładami rzeźby gotyckiej są: nagrobek Kazimierza Wielkiego w katedrze wawelskiej, Madonna z Krużlowej, Madonna z Wrocławia, rzeźby Wita Stwosza a w szczególności rzeźbiony i polichromowany ołtarz dla kościoła Mariackiego w Krakowie. To dzieło Wita Stwosza stoi na pograniczu gotyku i renesansu.
Okres rozkwitu polskiego malarstwa ołtarzowego przypada na XV w. Wyróżniają się malarze ze Szkoły Sądeckiej, w której cechy rodzime spotkały się z wpływami bizantyjskimi i włoskimi.
Wielki rozkwit w okresie gotyku przeżywa tez rzemiosło artystyczne. Spośród pięknych mebli, wyrobów z żelaza, opraw ksiąg, wyróżniają się dzieła sztuki sakralnej: monstrancje, kielichy, relikwiarze.
Rzeźbę dekoracyjną w drewnie reprezentują stalle z Pelplina , pochodzące z końcowego okresu gotyku zwanego płomienistym.

Renesans

Warunki rozwoju sztuki renesanu. Na ukształtowanie się kultury i sztuki renesansu wpływ miały następujące czynniki:

 Zapoczątkowanie w XIII w. aktywnego życia umysłowego Europy, powstanie uniwersytetów.

 Wyprawy krzyżowe, które obudziły ciekawość świata.

 Rozwój handlu, miast i mieszczaństwa.

 Rozwój ruchu franciszkańskiego, przemiany w świadomości religijnej.

 Odkrycia geograficzne
Renesans narodził się w Italii. Tam zawsze żywe były tradycje antyczne. Zwiastuny renesansu mają miejsce już w XIV. To czasy pierwszych humanistów.: Dantego, Petrarki, Boccaccia, Cimabuego i Giotta.
Do najstarszych ośrodków kultury renesansowej należała FLORENCJA, gdzie rozwijał się mecenat artystyczny rodu Medyceuszów. Rozpoczyna się też twórczość indywidualna artystów, niezależna od cechów rzemieślniczych.
Sztukę renesansu włoskiego można podzielić na okresy: trecento, quatrocento, ciquecento.
Architektura: Architektura renesansowa zrodziła się w Toskanii we Florencji. Przełomową datą jest zbudowanie kopuły na katedrze Santa Maria del Fiore przez Filippa Brunelleschiego w 1420r.
Podstawową formą architektury stał się łuk półkolisty uważany za szlachetniejszy i bardziej harmonijny niż gotycki. Na bazie luku półkolistego stosowano arkadę, loggię, portyk.
Charakterystyczną budowlą stał się pałac miejski. Budowla zwarta, na planie prostokąta, z wewnętrznym dziedzińcem o płaskim lub pogrążonym dachu. Ulubioną formą kościołów renesansowych są założenia centralne na kwadracie, krzyżu greckim , kole, kryte kopułą. Przy kościołach powstawały kaplice gromowe z sarkofagami przyściennymi.
Najwybitniejsi architekci:
-Filippo Brunelleschi - twórca pałacu Pittich, kościoła Santo Spirito, kaplicy Pazzich.

-Leone Battista -Alberti - tworca fasady kościoła Santa Maria Novella, pałacu Rucellai.

-Donato Bramante z Urbino (przełom XV i XVI w.) rozpoczął przebudowę dawnej bazyliki Sw. Piotra w Rzymie.

-Michał Anioł Buonarroti twórca kopuły na kościele Św Piotra w Rzymie, zabudowy placu Kapitolińskiego,

-Andrea Palladio z Vicenzy twórca Villi Rotonda.
Architektura Wenecji odbiega od wzoru budowli renesansowych. Dom Złoty (Ca d'Oro) czy Pałac Dożów dzięki dużej ilości ażurów sprawiają wrażenie lekkości. Widać tu wpływy sztuki islamu i Bizancjum.
O obliczu architektury Niderlandów i Francji decydowała długa tradycja stylu gotyckiego. Proporcje budowli były smukłe dachy ze względów klimatycznych strome, wysokie kominy. Najpiękniejsze budowle to pałace królewskie i zamki obronne (zamki nad Loarą).
Rzeźba renesansowa: Nowożytne dzieje rzeźby włoskiej otwiera konkurs na drzwi brązowe do florenckiego baptysterium. Zwyciężył w konkursie Lorenzo Ghiberti. Jednak przełomowe znaczenie dla rozwoju renesansowej rzeźby miał Donatello ( Donato di Betto Bardi ).W pełni nawiązał do wzorców antycznych. Stworzył typ pomnika konnego - Gattamelata, wzorowany na rzymskim pomniku Marka Aureliusza. W posągu Dawida, pierwszym akcie renesansowym, tematyka religijna poruszona jest w sposób świecki. Naczelnymi problemami są tu sprawy estetyczne, a nie ideologiczne.
Wybitnym rzeźbiarzem florenckim XV w. był też Andrea del Verrocchio, twórca kolejnego wizerunku biblijnego Dawida oraz pomnika konnego Colleoniego w Wenecji.
Michał Anioł Buonarroti był najwybitniejszym z rzeźbiarzy renesansu. Był też architektem, malarzem, poetą. Jego dzieła to: Posąg Dawida, Pieta dla kościoła Św. Piotra w Rzymie, Mojżesz i Jeńcy do projektowanego grobowca Juliusza II, posągi do kaplicy grobowej Medyceuszów, Pieta Rondanini.

-Renesans w Polsce
Architektura wczesnego renesansu w Polsce rozwija się dzięki artystom włoskim pracującym w Krakowie. W 1499r spłonął wawelski pałac i król podjął decyzję odbudowania go w nowym stylu. Prace poprowadził Franciszek Florentczyk, kontynuował je Bartolomeo Berecci a później Benedykt z Sandomierza. W efekcie Wawel przypomina bryłą pałace włoskie. Bartlomiej Berecci jest tez autorem kaplicy grobowej Zygmunta I Starego. Przy dekoracjach do kaplicy pracowali Jan Maria Padovano, Santi Gucci, Jan Cini.
W drugiej połowie XVI w. architektura Krakowa stała się wzorem dla budowli w Polsce. W renesansie wykonano wiele planów miast idealnych. Zrealizowano niewiele - Zamość zaprojektowany przez Bernarda Morando i Żółkiew.
Na wzorach wawelskich oparto przebudowę licznych siedzib magnackich.
W Gdańsku osiedla się kilku artystów niderlandzkich.: rodzina Van den Block'ow, Antoni van Obbergen, twórcy charakterystycznych budowli gdańskich.
Malarstwo: W XVI w. rozwija się malarstwo miniatorskie np.: Kodeks Baltazara Behema, Graduał Jana Olbrachta, Modlitewnik Zygmunta I. Malarstwo sztalugowe reprezentuje Marcin Kober twórca portretow Stefana Batorego i Anny Jagiellonki. Stanisław Samostrzelnik z Mogiły, mnich klasztoru cysterskiego był twórcą miniatur i fresków.
Rzemiosło artystyczne:
Z okresu renesansu pochodzą gobeliny, po polsku opony, zwane też arrasami od francuskiej miejscowości gdzie je wytwarzano. Polska kolekcja arrasów jest najbogatszym jednorodnym zbiorem tych tkanin na świecie.

Barok

W okresie baroku mecenat artystyczny sprawują: dwór monarchów absolutnych, Kościół Katolicki,szczególnie po Soborze Trydenckim, (1545-63) - bogate mieszczaństwo w krajach protestanckich.

-Architektura

-WŁOCHY:
Jocopo Vignola autor Kościoła Il Gesu - wzorcowego jednoprzestrzennego kościoła kontrreformacji. Zaciera się granica między architekturą, rzeźbą i malarstwem.
Lorenzo Bernini to twórca placu z kolumnadą przed bazyliką Św. Piotra w Rzymie.

Francesco Borromini zaś, zaprojektował kościół San Carlo i jego "falującą" fasadę, brak w budowli kątów prostych.
Plany barokowych budynków są zawiłe, asymetryczne, różnorodne.
-FRANCJA
Wersal- przykład pałacu reprezentacyjnego o planie budowlanym w kształcie litery "U"- bryła rozciągnięta, otwarta. Szczególna rola klatek schodowych. Założenie na osi" między dziedzińcem a ogrodem".
-HISZPANIA
Jose Churiguera i jego dwaj synowie tworzą styl zwany " churigueryzmem" Cechy charakterystyczne to: upodobanie do obfitości i złożoności form rzeźbiarsko- architektonicznych. Przerost form dekoracyjnych, zawiłych, splątanych, zacierających kontury bryły architektonicznej.
Rzeźba:
Najbujniej rozwija się we Włoszech. Lorenzo Bernini - dzieła np.: "Dawid", " Ekstaza Św. Teresy", "Apollo i Dafne", konfesja nad grobem Św. Piotra, fontanny rzymskie np. " Czterech rzek".

1

---