O krasnoludkach i sierotce Marysi - streszczenie
Biedne krasnoludki wprost nie mogły doczekac się nadejścia wiosny. Kolejny tydzień spędziły siedząc w swojej Kryształowej Grocie, w której było bardzo zimno. Królem krasnoludków był Błystek. Bardzo często wysyłał któregoś ze swych poddanych w nadziei, że ten znajdzie jakieś oznaki wiosny. W końcu upragniona wiosna nadeszła. Lód i śnieg zaczęły topniec, na zewnątrz temperatura z dnia na dzień rosła, a dzień stawał się coraz dłuższy. Dookoła drzewa powoli się zieleniły, a piękne kwiaty budziły się do życia. Błystek wysłał nadwornego kronikarza, Koszałka - Opałka na zewnątrz groty, aby opisał w swojej kronice wszystko, co zobaczy. Dzielny krasnal po krótkiej wędrówce dotarł do pewnej wsi. Mieszkańcy głowili się nad wielkim problemem. Otóż nieznośny lis podkradał gospodarzom kury i nikt nie wiedział, w jaki sposób zapobiec dalszym kradzieżom. Koszałek w swej kronice zanotował, że to Tatarzy napadli na wieś. Pastuszkowie zaprosili krasnala do ogniska, a ten opowiadał dzieciom różne ciekawe historyjki. Mówił, że dawniej krasnoludki nazywane były skrzatami i pomagały ludziom w gospodarstwach. Po chrzcie Polski anioły zajęły miejsce krasnali, a te uciekły do ludzi, gdyż przerażał je głośny dźwięk bijących dzwonów. Następnie małe stworzenia zmuszone były ukrywac się w jaskiniach.
W drodze powrotnej przez ciemny las Koszałek nieopacznie wpadł do nory lisa Sadełka. Lis z początku przestraszył się gromkim hukiem, który rozległ się całej norce. Gdy zorientował się, kto był przyczyną hałasu przyjął charakterystyczną dla siebie postawę. Bardzo zaintrygowało go pióro Koszałka, a gdy dowiedział się, że zrobione jest z piór gęsi pilnowanych przez Marysię natychmiast postanowił napaśc na stadko. Koszałek opuścił norkę i szedł nadal przez las. Szukał śladów wiosny. Rozglądał się dookoła, zaglądał pod liście, obchodził dookoła drzewa, ale nie potrafił dostrzec ani jednego, choc wszędzie było ich mnóstwo. Po długim namyśle stwierdził, że wiosna wcale nie nadchodzi i prawdopodobnie w tym roku w ogóle jej nie będzie.
W czasie, gdy Koszałek wędrował po lesie, krasnoludki w Kryształowej Grocie cierpiały głód. Postanowiły wysłac Podziomka na powierzchnię ziemi. Ten zaraz po wyjściu zauważył na łące bociany. Jeden z ptaków zabrał go na swój grzbiet i krasnal z góry mógł spoglądac na ziemię. W chwilę później Podziomek z bocianem wylądowali na dachu domu
Janka, chłopca, którego matka biła i nie karmiła. Niegdyś krasnoludki podmieniy Janka na Podziomka, jednak krasnal był tak źle traktowany, że zwrócono matce dziecko. Podziomek zszedł z dachu, ale zła gospodyni szybko go zauważyła i rzuciła się w jego stronę. Krasnal natychmiast pobiegł w kierunku lasu. Tam został uwięziony przez Cygana podobnie, jak Koszałek. Kronikarz został przywiązany na łańcuchu i musiał uczyc się skomplikowanych cyrkowych sztuczek. Przyjaciele na jednym z jarmarków ostrzegły widzów przed notorycznymi kradzieżami dokonywanymi przez Cyganów i ci wypędzili złodziei z miasteczka. Krasnale schroniły się w lesie, a wiosna nadeszła już na dobre. Niedługo po raz kolejny Cygan schwytał krasnale. Te jednak użyły magicznego zaklęcia i mężczyzna odniósł je do Kryształowej Groty. Krasnoludki wyruszyły na ziemię. Wskoczyły na wóz Skrobka wśród siana. Koszałek- Opałek i Podziomek opuścili kolegów w Głodowej Wólce. Reszta pojechała ze Skrobkiem do jego chaty, aby pomóc mu w gospodarstwie.
W Głodowej Wólce mieszkała także Marysia. Dziewczyna przeniosła się tu, gdy została wypędzona z domu po śmierci matki. Codziennie wraz z psem Gasiem pasła gęsi pracując u pewnej kobiety. Lis Sadełko od wizyty Koszałka - Opałka szykował plan
napaści na ptaki. Obawiał się jednak psa, który pilnował stadka. W końcu udało mu się porwac gęsi. Marysia była załamana. Bała się kary ze strony pracodawczyni. Podziomek postanowił udac się z Marysią do królowej Tatry z prośbą o pomoc. Dobra pani podarowała dziewczynce nowe gęsi. Niestety po powrocie gospodyni przepędziła dziewczynę. Marysia trafiła do domu
Skrobka, by pomagac mu w pracy oraz opiekowac się jego synami. Błystek rzucił na biednego chłopa zaklęcie i ten od tej pory stał się bardzo pracowity. Krasnale zebrały z całej okolicy ziarna dla gospodarza. Ziarna podkradał szczur, Wiechetek. Krasnoludki złapały złodzieja na gorącym uczynku. Okazało się jednak, że ziarna przeznaczone były dla jego dzieci. Wtedy Błystek nakazał swoim podwładnym, by opiekowali się małymi szczurkami.
Marysia została przyjęta do domu Skrobka, a ten traktował ją, jak własną córkę. Lato dobiegło końca. Liście opadły z drzew, a krasnoludki zaczęły przygotowywac Kryształową Grotę do zimy. Koszałek- Opałek pozostał na ziemi, zaprzestał pisania kroniki i opowiadał dzieciom bajki o sierotce Marysi i krasnoludkach.