PROJEKT PHARE 2000
KRAJOWY SYSTEM SZKOLENIA ZAWODOWEGO

KOMPONENT 2
OPRACOWANIE ZBIORU KRAJOWYCH
STANDARDÓW KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH

STANDARD Kwalifikacji ZAWODOWYCH

dla zawodu

ŚLUSARZ

(722204)

(PROJEKT - DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO)

Warszawa 2003

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE 6

SŁOWNIK POJĘĆ 7

1. Podstawy prawne WYKONYWANIA ZAWODU 9

2. syntetyczny opis zawodu 9

3. STANOWISKA PRACY 11

4. ZADANIA ZAWODOWE 11

5. Składowe KWALIFIKACJi ZAWODOWych 12

6. KORELACJA MIĘDZY ZADANIAMI ZAWODOWYMI
A składowymi KWALIFIKACJi ZAWODOWych 12

7. KWALIFIKACJE PONADZAWODOWE 13

8. SPECYFIKACJA KWALIFIKACJI OGÓLNOZAWODOWYCH,
PODSTAWOWYCH I SPECJALISTYCZNYCH DLA ZAWODU 15

Standard kwalifikacji zawodowych dla zawodu

ŚLUSARZ (722204)

(PROJEKT)

AUTORZY

• Andrzej Gabor
  Zespół Szkół Technicznych w Mikołowie

• mgr Janusz Górny
  Zespół Szkół Technicznych w Mikołowie

• mgr inż. Marek Olsza
  Zespół Szkół Technicznych w Mikołowie

• mgr inż. Gabriela Poloczek
  Zespół Szkół Technicznych w Mikołowie

KONSULTANT DS. METODOLOGII

• dr inż. Janusz Figurski
  Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu

RECENZENCI:

• dr inż. Grzegorz Dyrbuś
  Politechnika Śląska w Gliwicach

• inż. Ryszard Stachurski
  Naczelna Organizacja Techniczna Oddział w Radomiu, Rzecznik Patentowy

EWALUATORZY ZEWNĘTRZNI:

• inż. Tomasz Kapłanowski
  Zakład Urządzeń Górniczych „GLIMAG” S. A. w Gliwicach

• mgr inż. Piotr Skutela
  Kooperacja POLKO sp. z o.o. w Mikołowie

• inż. Konstanty Zaręba
  Firma „Hand-Bud II” w Łaziskach

WPROWADZENIE

Na europejskim rynku pracy, gdzie istnieje swoboda przepływu kapitału, towarów, usług i siły roboczej, polityka zatrudnieniowa i edukacyjna wiąże się z pojęciami współpraca, uznawalność, porównywalność i przejrzystość. Wynika stąd naturalna tendencja do opracowywania w różnych dziedzinach życia społecznego standardów krajowych i ogólnoeuropejskich, w tym standardów kwalifikacji zawodowych w dziedzinie zatrudnienia i szkolenia zawodowego.

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, uznając modernizację oferty szkoleniowej za niezbędną dla efektywnej aktywizacji zawodowej i społecznej obywateli, wspiera system edukacji ustawicznej, w szczególności osób bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem. Departament Polityki Rynku Pracy zrealizował w latach 1993 - 1997 projekt pt. „Szkolenie Dorosłych” finansowany z pożyczki Banku Światowego. W wyniku tego projektu została rozwinięta i zaktualizowana koncepcja Międzynarodowej Organizacji Pracy konstruowania modułów umiejętności zawodowych (ang. Module of Employable Skils). W ramach projektu opracowane zostały modułowe programy szkolenia dla zawodów i specjalności z 21 obszarów zawodowych.

W Narodowej Strategii Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich w latach 2000 - 2006 zwraca się uwagę na konieczność podwyższania jakości oferowanych usług szkoleniowych, co można osiągnąć m.in. przez zastosowanie krajowych standardów kwalifikacji zawodowych. Strategia zakłada m.in., że na krajowych standardach kwalifikacji, wspólnych dla systemu szkolnego i pozaszkolnego, oparte będą programy nauki zawodów oraz system egzaminów zawodowych.

W latach 1998-2000 Departament Polityki Rynku Pracy zrealizował projekt finansowany z grantu Europejskiej Fundacji Szkolenia w Turynie oraz rządu Szwecji pt. „Analiza potrzeb Szkoleniowych”. Rezultatem projektu była metodologia budowania standardów kwalifikacji zawodowych oraz projekty standardów kwalifikacji dla ośmiu zawodów: technik mechanik, pracownik komórek finansowo-księgowych, doradca zawodowy, pośrednik pracy, pracownik socjalny, pracownik administracji samorządowej, technik bezpieczeństwa i higieny pracy, pracownik ochrony.

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, przyjmując rozwój zasobów ludzkich za jeden z priorytetów postępu społeczno-gospodarczego, jak również odpowiadając na wyzwania wynikające z realizacji Strategii oraz budowania gospodarki opartej na wiedzy, kontynuowało powyżej wspomniane działania w ramach projektu PHARE 2000 „Krajowy system szkolenia zawodowego”. W komponencie drugim tego projektu pt. „Opracowanie zbioru krajowych standardów kwalifikacji zawodowych opartych o analizę wymagań stanowisk pracy” zaprojektowano i udostępniono w bazie danych zbiór 40 krajowych standardów kwalifikacji zawodowych.

Standardy kwalifikacji zawodowych pozwolą na lepsze powiązanie treści kształcenia i szkolenia zawodowego z pracą zawodową i zachowanie określonej jakości oferowanych kursów, niezależnie od miejsca szkolenia. Stworzone zostaną także warunki sprzyjające powszechnemu uczestnictwu w edukacji osób, które opuściły system szkolny. Dla tych osób szczególnie cenne będzie uzyskanie możliwości uznawania umiejętności i kwalifikacji nabytych drogą nieformalną poprzez zdobywanie doświadczeń zawodowych w różnych miejscach wykonywania pracy. Umożliwiają im to standardy kwalifikacji zawodowych, które są podstawą uznawania kształcenia nieformalnego.

Wprowadzenie standardów kwalifikacji zawodowych do systemu prawnego i organizacyjnego Polski będzie sprzyjać podniesieniu przejrzystości i jakości przygotowania zawodowego oraz porównywalności świadectw i dyplomów na europejskim, wspólnym rynku pracy. Również inne podsystemy społeczne (np. ubezpieczeń społecznych, wartościowania pracy itp.) mogą elastycznie i w zależności od potrzeb wykorzystywać standardy kwalifikacji zawodowych.

SŁOWNIK POJĘĆ

ZAWÓD	Zbiór zadań zawodowych wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiednich kwalifikacji zawodowych.
ZADANIE ZAWODOWE	Logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu. Układ czynności zawodowych, powiązany jednym celem działania, kończącym się określonym wytworem, usługą lub istotną decyzją.
ZADANIA TECHNOLOGICZNE	Dotyczą metod działania podejmowanych na własnym stanowisku pracy, ale wynikających z technologii pracy w przedsiębiorstwie. Są związane z technologią wytwarzania, technologią świadczenia usług, czy też sposobem wykonywania określonych procedur i operacji na stanowisku pracy.
ZADANIA ORGANIZACYJNE	Dotyczą organizacji i planowania pracy na własnym stanowisku, w relacji ze stanowiskami współpracującymi. Łączą zakresy prac z zakresami odpowiedzialności i samokontroli.
ZADANIA KIEROWANIA I WSPÓŁPRACY	Dotyczą współpracy w zespole pracowniczym, kierowania zespołem, organizowania pracy zespołu, współpracy z przełożonymi, kooperantami i otoczeniem przedsiębiorstwa.
ZADANIA KONTROLI I OCENY JAKOŚCI	Dotyczą samokontroli wykonanych prac lub świadczonych usług, kontrolowania pracy podległych pracowników, oceny jakości wyrobów i usług, obowiązków związanych z procedurami systemu zapewniania jakości w przedsiębiorstwie.
KWALIFIKACJE ZAWODOWE	Układ umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych niezbędnych do wykonywania zestawu zadań zawodowych.
UMIEJĘTNOŚĆ	Zdolność do wykonania czynności prowadzących do zrealizowania zadania zawodowego.
CZYNNOŚCI ZAWODOWE	Działania podejmowane w ramach zadania zawodowego i dające efekt w postaci realizacji celu przewidzianego w zadaniu zawodowym. Czynności mogą mieć charakter motoryczny lub intelektualny.
WIADOMOŚCI	Zestaw informacji i procedur działania niezbędnych do ukształtowania określonych umiejętności.
CECHY PSYCHOFIZYCZNE	Wrodzone lub nabyte cechy osobowości, talentu, charakteru i sprawności posługiwania się ciałem (zwłaszcza kończynami i receptorami wzroku, słuchu, dotyku, smaku itp.), niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.
STANOWISKO PRACY	Najmniejsza jednostka organizacyjna przedsiębiorstwa, miejsce pracy, część powierzchni produkcyjnej lub usługowej zajmowanej lub obsługiwanej przez pracownika w celu wykonywania powierzonej mu pracy - zadań zawodowych.
STANDARD KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH	Akceptowana przez przedstawicieli pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych partycypujących w gospodarce i rynku pracy norma minimalnych wymagań kwalifikacyjnych, w układzie pięciu poziomów kwalifikacji, z podziałem na kwalifikacje związane z typowymi stanowiskami pracy lub zadaniami zawodowymi, kwalifikacje ponadzawodowe, ogólnozawodowe, podstawowe i specjalistyczne dla zawodu opisujące zbiory niezbędnych umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych odpowiadających zadaniom zawodowym i kwalifikacjom wyodrębnionym w zawodzie i gwarantujących jakość wykonywania zawodu.
KWALIFIKACJE PONADZAWODOWE	Podstawowe umiejętności, wiadomości i cechy psychofizyczne potrzebne do sprawnego wykonywania pracy i podejmowania działań w życiu zawodowym i pozazawodowym. Kwalifikacje ponadzawodowe wyrażają się w pozytywnych postawach i pozytywnym stanie fizycznym, przy jednoczesnym opanowaniu ogólnych umiejętności działania praktycznego i umysłowego. Kwalifikacje ponadzawodowe nie uprawniają do wykonywania zawodu, ale są niezbędne do osiągnięcia wymaganej współcześnie jakości pracy. Na potrzeby standardu kwalifikacji zawodowych przyjęto, że kwalifikacje ponadzawodowe są wspólne dla branży/sektora gospodarki, do której należy zawód poddany standaryzacji.
KWALIFIKACJE OGÓLNOZAWODOWE	Wymagania w zakresie umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych, które ukierunkowują do wykonywania prac w określonym obszarze zawodowym, obejmującym zwykle grupę pokrewnych zawodów i specjalności. Na potrzeby standardu kwalifikacji zawodowych przyjęto, że kwalifikacje ogólnozawodowe są wspólne dla wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w standardzie dla danego zawodu.
KWALIFIKACJE PODSTAWOWE DLA ZAWODU	Wymagania w zakresie umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych, które umożliwiają efektywne wykonywanie typowych zadań zawodowych charakterystycznych dla określonego zawodu.
KWALIFIKACJE SPECJALISTYCZNE	Specyficzne, rzadziej występujące wymagania w zakresie umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych umożliwiających wykonywanie wyspecjalizowanych zadań i pełnienie nietypowych funkcji zawodowych.
POZIOMY KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH	Są hierarchicznym układem kwalifikacji, odzwierciedlającym stopień złożoności i trudności zadań zawodowych oraz związanych z nimi wymagań kwalifikacyjnych. Mogą służyć do wartościowania pracy, budowania hierarchii pracowników, określania zakresów odpowiedzialności, definiowania poziomów kształcenia itp.
Poziom 1	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania prostych, rutynowych zadań wykonywanych pod kierunkiem przełożonego, stanowiących podstawę do dalszych, bardziej specjalistycznych działań.
Poziom 2	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania zadań w sytuacjach typowych. Niektóre zadania mogą być bardziej złożone i wymagać działań samodzielnych, charakteryzujących się indywidualną odpowiedzialnością. Wymagać mogą również umiejętności pracy w zespole.
Poziom 3	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania zadań złożonych, zarówno w warunkach typowych, jak i problemowych. Zadania charakteryzują się różnorodnością wykonywanych czynności i wymagają samodzielności i odpowiedzialności. Dotyczyć mogą również umiejętności kierowania pracą innych osób.
Poziom 4	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania wielu różnorodnych, skomplikowanych zadań o charakterze technicznym, organizacyjnym lub specjalistycznym dla danego obszaru działalności zawodowej. Zadania wymagają wysokiej, osobistej odpowiedzialności i samodzielności, jak również umiejętności kierowania zespołem pracowników.
Poziom 5	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania złożonych zadań, często w sytuacjach problemowych, wymagających podejmowania decyzji o znaczeniu strategicznym dla organizacji. Zadanie te związane są z pełną odpowiedzialnością za pracę i rozwój innych osób, a także wymagają umiejętności diagnozowania, analizowania, prognozowania, planowania oraz wdrażania nowych pomysłów do praktyki gospodarczej.

1. Podstawy prawne WYKONYWANIA ZAWODU

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. (Dz. U. nr 191, poz. 1596).

2. syntetyczny opis zawodu

Celem pracy ślusarza jest budowanie prostych konstrukcji lub konserwacja i naprawa prostych mechanizmów i wyrobów metalowych. Ślusarze najczęściej specjalizują się w:

• budowaniu prostych konstrukcji stalowych, np. krat, bram, ogrodzeń, zbiorników, zbrojeń budowlanych;

• konserwowaniu i naprawie urządzeń komunalnych, np. zamków, zasuw, zawiasów, prostych elementów instalacji wodno-kanalizacyjnych, grzewczych, gazowych i wentylacyjnych, w różnych budynkach;

• naprawianiu sprzętu domowego, np. maszyn do szycia, młynków, robotów kuchennych, wentylatorów, pralek;

• naprawianiu prostych mechanizmów w nadwoziach pojazdów mechanicznych, takich jak zamki, blokady, podnośniki;

• wytwarzaniu, naprawianiu i odtwarzaniu metalowych wyrobów artystycznych, np. świeczników, kandelabrów, żyrandoli, okuć.

W zależności od specjalizacji ślusarz ma różne zadania i stosuje różne technologie i metody pracy. Zadaniem ślusarza konstrukcji stalowych jest budowa trwałych, solidnie wykonanych konstrukcji. Najczęściej wykonywane czynności to cięcie i kształtowanie prętów, płaskowników i kształtowników stalowych oraz łączenie ich w przewidziane konstrukcje metodą nitowania lub spawania (elektrycznego lub gazowego). Prace wykonywane są za pomocą urządzeń: pił ramowych i tarczowych, pras, wiertarek kolumnowych i ręcznych, szlifierek ręcznych oraz aparatów spawalniczych. Używa się także ciężkich stołów ślusarskich i specjalnych stojaków dostosowanych do wykonywanych konstrukcji.

Do zadań ślusarza urządzeń komunalnych i ślusarza sprzętu domowego należy utrzymanie tych urządzeń lub sprzętu w stałej gotowości i sprawności technicznej. Najczęściej naprawiane i konserwowane sprzęty domowe to: maszyny do szycia, młynki, roboty kuchenne, wentylatory i termowentylatory, pralki i odkurzacze. Do najczęściej naprawianych i konserwowanych urządzeń komunalnych należą: zamki, zasuwy, zawiasy, proste elementy instalacji wodno-­kanalizacyjnych, grzewczych, gazowych i wentylacyjnych w budynkach mieszkalnych i przemysłowych. Ślusarze, oprócz umiejętności związanych z mechaniką, takich jak demontaż i montaż urządzeń, cięcie, piłowanie, wiercenie, nitowanie czy lutowanie, muszą mieć opanowane podstawowe umiejętności z dziedziny elektrotechniki (podłączanie silników elektrycznych lub grzałek) oraz hydrauliki (łączenia rurowe), jak również metaloznawstwa (badanie twardości, wytrzymałości, sprężystości, udarności, plastyczności i innych podstawowych cech metali).

Do zadań ślusarza samochodowego należy wymontowywanie i zamontowywanie oraz naprawianie prostych mechanizmów w nadwoziu samochodu (zamki, blokady, zawiasy, podnośniki szyb, regulacje położenia foteli itp.). Wykonywane przez niego czynności naprawcze to roznitowanie lub demontaż tych mechanizmów, wymiana uszkodzonych elementów (czasami ich naprawa przez np. prostowanie) i ponowny montaż lub nitowanie.

Zadaniem ślusarza wyrobów artystycznych jest wytwarzanie, naprawy i odtwarzanie (rekonstrukcja) metalowych wyrobów artystycznych, takich jak: świeczniki, kandelabry, żyrandole, okucia artystyczne. Ślusarz wyrobów artystycznych wykonuje ręczną obróbkę odlewów, kształtuje pręty, płaskowniki i kształtowniki, wycina uszkodzone elementy i je odtwarza.

Ślusarze sprzętu domowego, ślusarze samochodowi i ślusarze wyrobów artystycznych pracują wyłącznie w pomieszczeniach zamkniętych, ogrzewanych i nie wymagających specjalnej wentylacji. Ślusarze urządzeń komunalnych bardzo niewiele czasu spędzają poza pomieszczeniami, a ślusarze konstrukcji stalowych przez blisko 50% czasu pracy wykonują swoje zadania na otwartym powietrzu. Prace ślusarskie nie są niebezpieczne i nie stwarzają zagrożeń chorobowych. Bezpieczeństwo pracy ślusarza zależy przede wszystkim od prawidłowego posługiwania się narzędziami i maszynami. Ważnym elementem zapobiegania zagrożeniom podczas pracy jest stosowanie prawidłowego ubrania roboczego.

Praca ślusarzy jest w zasadzie pracą indywidualną. Ślusarze sprzętu domowego i ślusarze wyrobów artystycznych pracują w małych firmach usługowych i przeważnie są właścicielami lub współwłaścicielami tych firm. Kontakty z innymi ludźmi polegają głównie na współpracy ze zleceniodawcami usług i odbiorcami wyrobów. Ślusarze konstrukcji stalowych pracują na ogół w firmach średnich i dużych. Kontaktują się wtedy ze współpracownikami, gdyż z klientami spotyka się najczęściej właściciel firmy. Ślusarze urządzeń komunalnych i ślusarze samochodowi pracują zazwyczaj w firmach średnich i dużych (administracje domów mieszkalnych, zakłady przemysłowe, duże domy handlowe, stacje obsługowo-naprawcze samochodów). Ich kontakty z ludźmi spoza przedsiębiorstwa są sporadyczne.

W zawodzie ślusarz można wyróżnić grupy stanowisk pracy związanych z:

• trasowaniem,

• konserwacją sprzętu mechanicznego,

• robotami konstrukcyjno-spawalniczymi,

• naprawą i wykonawstwem narzędzi i oprzyrządowania technologicznego,

• wykonawstwem i naprawą wyrobów galanterii metalowej,

• obsługą i naprawą maszyn i urządzeń technologicznych,

• kontrolą stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz jakości wykonywanych wyrobów.

Stanowiska związane z kierowaniem i pełnieniem nadzoru w powyższym zakresie nie wymagają posiadania uprawnień zawodowych.

1. STANOWISKA PRACY

Tabela 1. Przyporządkowanie stanowisk pracy do poziomów kwalifikacji zawodowych

Poziom kwalifikacji zawodowych	Typowe stanowiska pracy	UWAGI
1	*)
2	Ślusarz warsztatowy Monter maszyn i urządzeń przemysłowych
3	Ślusarz narzędziowy Traser Konserwator sprzętu mechanicznego Spawacz Ślusarz wyrobów artystycznych Pracownik obsługi maszyn i urządzeń technologicznych Pracownik działu kontroli technicznej
4	*)
5	*)

*) Nie zidentyfikowano w badaniach.

4. ZADANIA ZAWODOWE

1. Szkicowanie części maszyn i elementów konstrukcji oraz ich wykonywanie.

2. Wykonywanie podstawowych obliczeń warsztatowych niezbędnych do wykonania określonego wyrobu.

3. Wykonywanie prac montażowych z zastosowaniem typowych technologii łączenia materiałów i elementów maszyn.

4. Wykonywanie typowych prac ślusarskich na podstawie rysunków wykonawczych lub szkiców.

5. Wykonywanie prac ślusarskich z wykorzystaniem maszyn i urządzeń technologicznych (wiertarki, gwinciarki itp.).

6. Dobieranie niezbędnych narzędzi, przyrządów, uchwytów oraz parametrów obróbkowych na podstawie dokumentacji technologicznej.

7. Wykonywanie zabezpieczeń antykorozyjnych na wykonanych wyrobach.

8. Organizowanie własnego stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, normami i przepisami bhp.

9. Przestrzeganie przepisów bhp i ppoż. podczas wykonywania powierzonych zadań zawodowych.

10. Wypełnianie dokumentacji warsztatowej wykonywanych prac.

11. Dobieranie materiałów na podstawie dokumentacji technologicznej.

12. Wykorzystywanie techniki komputerowej w pracy ślusarza.

13. Szacowanie, kalkulowanie i obliczanie kosztów związanych ze zużyciem potrzebnych materiałów, narzędzi oraz kosztów wykonywania zadań zawodowych, operacji, usług itp.

14. Gospodarowanie materiałami i odpadami poprodukcyjnymi zgodnie z przyjętymi normami.

15. Współpraca w zespole, organizacja pracy własnej i zespołu.

16. Wprowadzanie innowacji na stanowisku pracy stosownie do potrzeb i zgodnie przyjętymi normami.

17. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych zgodnie z wymaganiami miejsca pracy.

18. Ocenianie stanu technicznego maszyn i urządzeń zgodnie z dokumentacją techniczno-
    -ruchową oraz bieżące usuwanie drobnych usterek.

19. Obsługiwanie przyrządów i aparatury pomiarowej do sprawdzania jakości wykonanego zadania technologicznego, zgodnie z dokumentacją technologiczną.

20. Porównywanie jakości wykonanego zadania technologicznego z warunkami wykonania zawartymi w dokumentacji technologicznej.

5. SKŁADOWE KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH

1. Wykonywanie i montowanie konstrukcji stalowych.

2. Wykonywanie i naprawianie wyrobów galanterii metalowej.

3. Obsługiwanie i naprawianie maszyn i urządzeń technologicznych.

4. Naprawianie i wykonywanie narzędzi i oprzyrządowania technologicznego.

5. Kontrolowanie stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz jakości wykonywanych wyrobów.

6. KORELACJA MIĘDZY ZADANIAMI
ZAWODOWYMI A SKŁADOWYMI
KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH

Tabela 2. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych

Zadania zawodowe	Składowe kwalifikacji zawodowych
		K-1	K-2	K-3	K-4	K-5
Z-1	X	X	X	X	X
Z-2	X	X	X	X	X
Z-3	X	X	X	X
Z-4	X	X	X	X
Z-5	X	X	X	X
Z-6	X	X	X	X
Z-7	X	X
Z-8	X	X	X	X	X
Z-9	X	X	X	X	X
Z-10	X	X	X	X	X
Z-11	X	X		X
Z-12					X
Z-13	X	X	X	X	X
Z-14	X	X	X	X
Z-15	X	X	X	X	X
Z-16	X	X	X		X
Z-17	X	X	X	X	X
Z-18			X		X
Z-19	X	X	X	X	X
Z-20	X	X	X	X	X

7. KWALIFIKACJE PONADZAWODOWE

Tabela 3. Przyporządkowanie kwalifikacji ponadzawodowych do poziomów kwalifikacji

Poziom kwalifikacji zawodowych	Kwalifikacje ponadzawodowe
	UMIEJĘTNOŚCI
1	*)
2	Stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska. Udziela pomocy przedlekarskiej poszkodowanym w razie wypadku. Przygotowuje dokumenty związane z rozpoczęciem działalności własnej firmy. Sporządza deklaracje podatkowe oraz deklaracje do ZUS.
3	Organizuje w razie pożaru akcję ratowniczo-gaśniczą do czasu przybycia jednostek straży pożarnej. Planuje i realizuje własną ścieżkę rozwoju zawodowego. Doskonali swoje umiejętności zawodowe. Inicjuje wprowadzanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych wpływających na poprawę warunków pracy. Motywuje siebie i podległych pracowników do efektywnej i bezpiecznej pracy. Podejmuje działania marketingowe. Prowadzi negocjacje biznesowe. Zdobywa uprawnienia do prowadzenia robót spawalniczych. Przewiduje zagrożenia związane z prowadzeniem robót spawalniczych. Zdobywa uprawnienia w zakresie obsługi maszyn i urządzeń technologicznych. Przewiduje zagrożenia związane z obsługą maszyn i urządzeń. Organizuje i kieruje pracami zespołów kontrolno-pomiarowych. Ocenia estetykę wykonanych wyrobów.
4	*)
5	*)
	WIADOMOŚCI
1	*)
2	Przepisy bhp i ochrony środowiska naturalnego. Zasady i metody udzielania pomocy przedlekarskiej poszkodowanym w razie wypadku. Wybrane zagadnienia prawa pracy. Ekonomiczne skutki właściwej organizacji pracy. Regulaminy pracy i zakresy obowiązków. Zasady gospodarki rynkowej. Obowiązki podmiotu gospodarczego wobec organów nadrzędnych, fiskalnych, ZUS i własnych pracowników. Zasady sporządzania pism, wypełniania dokumentów i prowadzenia obliczeń.
3	Przepisy ochrony przeciwpożarowej. Nowe technologie, materiały, rozwiązania organizacyjne. Wymagania dotyczące organizacji stanowiska pracy. Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa. Nowoczesne rozwiązania techniczno-organizacyjne wpływające na poprawę warunków pracy. Reklama i działania marketingowe. Zasady współdziałania w grupie - metody rozwiązywania konfliktów. Negocjacje. Wymagania dotyczące organizacji stanowiska pracy. Znajomość zasad ergonomii pracy. Metody rozwiązywania problemów. Metody pozyskiwania i przetwarzania informacji. Edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, bazy danych, programy komputerowe, Internet.
4	*)
5	*)
	CECHY PSYCHOFIZYCZNE
1	*)
2	Dokładność. Uzdolnienia techniczne. Zamiłowanie do systematyczności, porządku, ładu. Zdyscyplinowanie. Samokontrola, koncentracja uwagi.
3	Zdolność do współdziałania w zespole. Dobra pamięć. Samokontrola. Samodzielność. Spostrzegawczość. Rozumowanie logiczne. Zdolności organizacyjne. Zdolność do podejmowania decyzji. Inicjatywność. Zdolność do prowadzenia negocjacji.
4	Ciekawość. Kreatywność. Odporność emocjonalna. Wyobraźnia i myślenie twórcze. Zdolność przekonywania. Pomysłowość. Wyczucie estetyki.
5	*)

*) Nie zidentyfikowano w badaniach.

8. SPECYFIKACJA KWALIFIKACJI
OGÓLNOZAWODOWYCH, PODSTAWOWYCH
I SPECJALISTYCZNYCH DLA ZAWODU

UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów niższych

POZIOM 1

• Nie zidentyfikowano.

POZIOM 2

KWALIFIKACJE OGÓLNOZAWODOWE

UMIEJĘTNOŚCI

• Stosuje odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej.

• Wskazuje zagrożenia dla zdrowia i życia na stanowiskach pracy ślusarza wynikające z niewłaściwej obsługi maszyn, urządzeń mechanicznych.

• Rozróżnia oznaczenia dróg ewakuacyjnych i przeciwpożarowych.

• Organizuje stanowisko pracy ślusarza.

• Posługuje się podstawowymi pojęciami z zakresu ślusarstwa.

• Wykonuje szkice zarysów zewnętrznych i wewnętrznych z zachowaniem proporcji prostych części maszyn i elementów konstrukcyjnych zgodnie z normami PN i ISO.

WIADOMOŚCI

• Wiadomości podstawowe z zakresu rysunku technicznego.

• Przepisy bhp na stanowisku ślusarskim.

• Podstawowe pojęcia z zakresu ślusarstwa.

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

• Przeciętna sprawność fizyczna.

• Koordynacja wzrokowo-ruchowa.

• Zręczność rąk.

• Reagowanie na bodźce zewnętrzne.

• Ostrość wzroku.

KWALIFIKACJE PODSTAWOWE DLA ZAWODU

UMIEJĘTNOŚCI

• Wykonuje prace ślusarskie z wykorzystaniem maszyn i urządzeń technologicznych (K-1, K-2, K-3, K-4).

• Ocenia stan techniczny maszyn i urządzeń zgodnie z DTR oraz usuwa drobne usterki
  (K-3, K-5).

• Montuje mechanizmy maszyn i urządzeń (K-3).

• Wykonuje prace montażowe z zastosowaniem typowych technologii łączenia materiałów i elementów maszyn (K-1, K-2, K-4).

• Wykonuje podstawowe obliczenia warsztatowe niezbędne w pracy ślusarza do poprawnego wykonania detalu (K-1, K-2).

• Określa sposób zabezpieczenia powierzchni zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową lub z normami dotyczącymi powłok ochronnych (K-1, K-2).

WIADOMOŚCI

• Technologia w zakresie ślusarstwa i podstawy konstrukcji maszyn (K-1, K-2).

• Zasady montażu maszyn i urządzeń (K-1, K-2).

• Normy rysunkowe (K-1, K-2).

• Materiały stosowane w robotach ślusarskich (K-1, K-2).

• Narzędzia i sprzęt do wykonywania robót ślusarskich (K-1, K-2).

• Materiały stosowane w wykonawstwie powłok ochronnych (K-1, K-2).

• Zasady wykonywania powłok ochronnych (K-1, K-2).

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

• Podzielność uwagi (K-1, K-2, K-3, K-5).

• Zdolność koncentracji uwagi (K-1, K-2, K-3, K-5).

• Wyobraźnia przestrzenna (K-1, K-3, K-4, K-5).

• Wytrzymałość na długotrwały wysiłek (K-1).

KWALIFIKACJE SPECJALISTYCZNE DLA ZAWODU

• Nie zidentyfikowano.

POZIOM 3

KWALIFIKACJE OGÓLNOZAWODOWE

UMIEJĘTNOŚCI

• Obsługuje komputer w zakresie podstawowym.

WIADOMOŚCI

• Zasady sporządzania i obiegu dokumentacji.

• Zasady obsługi narzędzi pomiarowych.

• Zasady obsługi maszyn pomiarowych.

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

• Nie zidentyfikowano.

KWALIFIKACJE PODSTAWOWE DLA ZAWODU

UMIEJĘTNOŚCI

• Czyta i analizuje informacje zawarte na rysunku wykonawczym lub szkicu (K-1, K-2, K-4).

• Określa na podstawie rysunku, szkicu, modelu zapotrzebowanie ilościowe materiałów
  (K-1, K-2, K-4).

• Oblicza wymiary graniczne, tolerancję itp. dla wymiarów tolerowanych zgodnie z normami (K-5).

• Projektuje i wykonuje pomoce warsztatowe niezbędne dla wykonywanego zadania (K-4).

• Sprawdza stan techniczny maszyn, urządzeń i sprzętu niezbędnych na stanowisku ślusarskim (K-2, K-3, K-4, K-5).

• Wykorzystuje znajomość budowy maszyn i urządzeń mechanicznych w celu oceny przydatności do dalszej eksploatacji (K-5).

• Przeprowadza konserwację maszyn i urządzeń zgodnie z DTR (K-3).

• Dobiera narzędzia obróbkowe i pomiarowe, przyrządy i uchwyty obróbkowe stosowane do ręcznej obróbki metali i tworzyw, na podstawie dokumentacji technologicznej (K-1,
  K-2, K-4).

• Projektuje i wykonuje pomoce warsztatowe niezbędne do wykonywanego zadania technologicznego (K-4).

• Ustala metodę spajania na podstawie oznaczenia materiału (K-1, K-2, K-4).

• Wyposaża stanowisko pracy w potrzebne narzędzia i przyrządy odpowiednie do metody łączenia (K-1, K-2).

• Dobiera alternatywne metody łączenia metali i materiałów nieżelaznych (K-1, K-2, K-4).

• Wykonuje połączenia spajane używając różnych materiałów (K-1, K-2, K-4).

• Posługuje się dokumentacją techniczno- ruchową w zakresie obsługi maszyn i urządzeń mechanicznych (K-3, K-5).

• Wykorzystuje znajomość budowy maszyn i urządzeń mechanicznych w celu oceny przydatności do dalszej eksploatacji (K-3).

• Przeprowadza konserwację maszyn i urządzeń zgodnie z DTR (K-3).

• Rozróżnia stany sprawności i niesprawności od zdatności i niezdatności na podstawie dokumentacji DTR (K-5).

• Określa sposoby weryfikacji naprawy elementów maszyn i urządzeń (K-5).

• Wykonuje drobne naprawy maszyn i urządzeń stosując zasadę zamienności części (K-3).

• Wykonuje okresowe przeglądy maszyn i urządzeń (K-5).

• Wykonuje pomiary współpracujących części maszyn i urządzeń (K-5).

• Współpracuje z osobami w zespole roboczym (K-1, K-3, K-4, K-5).

• Określa sposób i rodzaj pomiarów zgodnie z dokumentacją technologiczną (K-5).

• Dobiera przyrządy i aparaturę pomiarową do sprawdzenia określonych wielkości (K-5).

• Posługuje się narzędziami pomiarowymi w celu sprawdzenia wymiarów i stanu powierzchni zgodnie z wymaganiami rysunku lub DTR (K-5).

• Porównuje wyniki pomiarów otrzymane różnymi metodami (K-5).

• Określa wartości parametrów chropowatości powierzchni oraz kierunkowości struktury (K-5).

• Selekcjonuje przedmioty obrobione przy użyciu sprawdzianów (K-5).

• Analizuje i wyklucza błędy pomiarów (K-5).

• Wykorzystuje komputer do wspomagania prac ślusarskich (K-5).

• Szacuje koszty materiałowe (K-1, K-2, K-4).

• Szacuje czas wykonywania prowadzonych prac na podstawie normatywów technologicznych i obowiązujących cenników (K-1, K-2, K-4).

• Rozlicza pod względem jakościowym zadania technologiczne (K-1, K-2, K-4).

WIADOMOŚCI

• Technologia maszyn (K-1, K-2, K-4).

• Podstawy konstrukcji maszyn (K-3).

• Pomiary warsztatowe (K-5).

• Normy PN i ISO dotyczące rysunku technicznego (K-1, K-2, K-5).

• Zasady montażu maszyn i urządzeń (K-3, K-5).

• Materiały stosowane w robotach ślusarskich (K-1, K-2 ).

• Podstawy materiałoznawstwa (K-1, K-2, K-4).

• Budowa maszyn (K-3, K-5).

• Technologia maszyn (K-1, K-2, K-4, K-5).

• Jednostki miar i ich pochodne (K-1, K-2, K-4, K-5).

• Metrologia warsztatowa (K-5).

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

• Analityczne myślenie (K-1, K-3, K-4, K-5).

• Zdolności manualne (K-1, K-2, K-3, K-5).

• Konsekwencja w działaniu (K-1, K-2, K-3, K-5).

• Kreatywność w podejmowaniu rozwiązań ułatwiających wykonanie zadania (K-1, K-3,
  K-4, K-5).

KWALIFIKACJE SPECJALISTYCZNE DLA ZAWODU

• Nie zidentyfikowano.

POZIOM 4

• Nie zidentyfikowano.

POZIOM 5

• Nie zidentyfikowano.

Stan prawny na dzień 1 czerwca 2003 r.

16

---